Kinh sach

TAM TOÅ TRUÙC LAÂM GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

TOÅ THÖÙ HAI PHAÙI TRUÙC LAÂM

KHUYEÂN CHUÙNG THÖÔÏNG THÖØA TAM HOÏC

(Thöôïng thöøa tam hoïc khuyeán chuùng phoå thuyeát)

DÒCH:

Laø ngöôøi hoïc Phaät tröôùc phaûi thaáy taùnh. Thaáy taùnh, khoâng phaûi coù taùnh bò thaáy. Noùi thaáy, laø thaáy choã khoâng theå thaáy maø thaáy vaäy. Cho neân noùi thaáy, thaáy khoâng phaûi thaáy, thì chaân taùnh hieän. Taùnh thaáy laø voâ sanh, sanh thaáy thì chaúng phaûi coù, chaúng coù caùi taùnh thaät, maø thaáy thaät khoâng dôøi ñoåi. Theá neân goïi laø chaân thaät thaáy taùnh.

Sau khi thaáy taùnh, phaûi gìn giöõ giôùi cho thanh tònh. Theá naøo laø giôùi thanh tònh? Nghóa laø trong möôøi hai giôø, ngoaøi döùt caùc duyeân, trong taâm khoâng loaïn. Vì taâm khoâng loaïn ñoäng neân caûnh ñeán vaãn an nhaøn. Maét khoâng vì caùi sôû duyeân cuûa thöùc maø chaïy ra, thöùc khoâng vì caùi sôû duyeân cuûa caûnh maø chun vaøo. Ra, vaøo khoâng giao thieäp neân goïi laø ngaên chaän. Tuy noùi ngaên chaän maø khoâng phaûi ngaên chaän. Tai, muõi, löôõi, thaân, yù cuõng nhö theá. Ñoù goïi laø giôùi Ñaïi thöøa, laø giôùi voâ thöôïng cuõng goïi laø giôùi voâ ñaúng ñaúng. Tònh giôùi naøy, duø Tieåu taêng cho ñeán baäc Ñaïi taêng ñeàu phaûi gìn giöõ.

Nhaân giöõ giôùi vöõng chaéc khoâng ñoäng, keá ñoù môùi taäp thieàn. Caùi yeáu chæ cuûa thieàn ñònh laø thaân taâm ñeàu xaû. Tröôùc taäp ñònh taâm, thöôøng töï suy xeùt: thaân naøy töø ñaâu maø ñeán? taâm naøy töø ñaâu maø coù? Taâm khoâng thaät coù thì töø ñaâu coù thaân? Thaân taâm ñeàu khoâng thì phaùp töø ñaâu maø coù? Phaùp khoâng thaät coù, vì khoâng coù caùi coù, caùi coù coù ñoù töø ñaâu maø coù? Caùi coù coù ñoù ñaõ khoâng thì khoâng coù phaùp coù. Moãi phaùp chaúng phaûi phaùp, thì moãi phaùp nöông vaøo ñaâu? Khoâng coù choã döïa nöông thì phaùp khoâng phaûi moãi phaùp. Phaùp naøy khoâng thaät cuõng chaúng phaûi khoâng thaät. Chöùng ñöôïc thaät phaùp, môùi hay chöùng nhaäp thieàn.

Ngöôøi tu taäp thieàn ñònh khoâng ñöôïc chaáp duïng coâng, duïng maø khoâng coù choã duïng, goïi laø Thieàn thöôïng thöøa. Ngoaøi tham thoaïi ñaàu khoâng cho giaùn ñoaïn, mieân maät lieân tuïc khoâng coù keõ hôû, cuõng khoâng ñieân ñaûo, khoâng traïo cöû cuõng khoâng hoân traàm. Phaûi trong saùng nhö vieân ngoïc laên treân maâm, phaûi saùng suoát nhö göông treân ñaøi. Ñeán choã ñaát naøy, ñi cuõng ñöôïc, ñöùng cuõng ñöôïc, ngoài cuõng ñöôïc, naèm cuõng ñöôïc, noùi hay nín ñeàu cuõng ñuôïc, coù choã naøo laïi khoâng ñöôïc?

Ñaõ ñöôïc theá roài, veà sau môùi neâu leân nhöõng caâu ngoä: Tam quan, tam huyeàn, tam yeáu, nguõ vò, töù lieäu giaûn, töù taân chuû, töù chieáu duïng v.v… caùc cô quan cuûa Thieàn Toå. Baûy phen soi taùm phen duøi, nhoài ñi eùp laïi, thaáu trieät chaân nguyeân. Chöøng ñoù, môùi hay möôïn phaùp toøa cuûa Phaät Ñaêng Vöông [Phaät Tu-di Ñaêng Vöông ôû theá giôùi Tu-di Töôùng phöông ñoâng (kinh Duy-ma-caät, quyeån trung, phaåm Baát tö nghì)], naém söøng thoû, nhoå loâng ruøa, tay hoa moät phen chuyeån, boán chuùng thaûy mòt môø. Phaùt sanh voâ thöôïng dieäu tueä, chieáu soi khoâng cuøng. Ñoái vôùi töù voâ löôïng taâm, töù nieäm xöù, töù voâ uùy, baùt chaùnh ñaïo, thaäp löïc cuûa Phaät, möôøi taùm phaùp baát coäng, cho ñeán taùm muoân boán ngaøn moân ñaø-la-ni, traàn traàn saùt saùt, taát caû moân tam-muoäi ñeàu töø nôi mình löu xuaát moãi moãi ñeàu ñaày ñuû.

Tueä ñaõ ñaày ñuû, ban cho chuùng sanh, nguyeän löïc khoâng cuøng taän, töï giaùc giaùc tha, töù sanh vaø cöûu loaïi, taát caû ñeàu ñöôïc thaám nhuaàn. Neáu tueä maø khoâng ñònh goïi laø caøn tueä (tueä khoâ), ñònh maø khoâng tueä goïi laø si thieàn.

Thieàn coù chia laøm naêm: 1. Phaøm phu thieàn, 2. Ngoaïi ñaïo thieàn, 3. Tieåu thöøa thieàn, 4. Ñaïi thöøa thieàn, 5. Thöôïng thöøa thieàn. Ñaây noùi thieàn, chính laø Thöôïng thöøa thieàn vaäy. Thieàn naøy, töø ñöùc Phaät Tyø-loâ-giaù-na traûi qua soá kieáp baát khaû thuyeát baát khaû thuyeát ñeán ñöùc Phaät Thích-ca Maâu-ni. Ñöùc Thích-ca truyeàn xuoáng cho hai möôi taùm vò Toå ôû AÁn Ñoä vaø saùu vò Toå ôû Trung Hoa, roài Toå Toå trao tay cho nhau truyeàn baù khaép nôi, tính khoâng theå heát ñöôïc. Caùc vò ñeàu do giôùi naøy, ñònh naøy, tueä naøy maø ñöôïc chöùng ngoä, thaät khoâng coù phaùp naøo khaùc.

Caùc chuù! Caùc chuù ñaõ vaøo trong chuøa laøm oâng ñaïo, laøm hoïc troø, chæ caàu danh döï maø chaúng chòu tham ñeán choã, caùi gì laø choã haï thuû cuûa Phaät, Toå? Caùi gì laø choã duïng taâm cuûa ngoaïi ñaïo, Tieåu thöøa? Luoáng ñeå cho ngaøy laïi thaùng qua, laêng xaêng tìm caàu beân ngoaøi. Moät phen caùi cheát ñeán roài phaûi laøm sao? Ñaâu laø nôi an thaân laäp maïng? Vaû laïi, ba ngaøn oai nghi taùm muoân teá haïnh, chính mình khoâng coù moät maûy may. Moät hoâm naøo ñoù, vua Dieâm-la ñeán aét khoâng theå tha cho ngöôi. Ngöôi sao chaúng chòu xeùt laïi, chôù laáy caùc vieäc trong moäng, roài baùc khoâng nhaân quaû “meânh mang baùt ngaùt chieâu öông hoïa”. Nhö theá chaúng nhöõng laøm ñoài baïi toâng moân, maø cuõng khieán suy taøn chaùnh phaùp.

OÂi! Toâi coøn bieát noùi gì hôn!

GIAÛNG:

Baøi naøy nhaéc nhôû chuùng ta boån phaän ngöôøi tu, ñuùng ra laø ñi thaúng vaøo Thieàn toâng, quí vò raùng chuù taâm nghe thaät kyõ.

Khuyeân chuùng Thöôïng thöøa tam hoïc. Tam hoïc laø giôùi, ñònh, tueä. Ñaây noùi veà giôùi ñònh tueä cuûa Thöôïng thöøa, khoâng phaûi cuûa Nhò thöøa hay cuûa Boà-taùt thöøa.

Laø ngöôøi hoïc Phaät tröôùc phaûi thaáy taùnh.

Chuùng toâi nhaéc thaät kyõ, quí vò phaûi thaàm hieåu, thaàm nhaän. Phaøm ngöôøi hoïc Phaät, nhaát laø chuyeân veà Thöôïng thöøa thieàn, coát phaûi thaáy taùnh töùc laø “Kieán taùnh”, cuõng nhö Luïc Toå noùi: Coát phaûi kieán taùnh.

Thaáy taùnh khoâng phaûi coù taùnh bò thaáy.

Choã naøy phaûi heát söùc chuù yù vì chuùng ta thöôøng bò keït ôû chöõ thaáy taùnh. Thí duï nhö chuùng ta noùi: Toâi thaáy cuoán saùch, thì cuoán saùch ôû beân ngoaøi toâi, noù laø caùi bò thaáy, coøn toâi laø caùi hay thaáy. Nhö vaäy cuoán saùch vaø toâi laø hai, phaûi khoâng?

Neáu noùi thaáy taùnh thì taùnh ñoù laø mình hay laø cuûa ai? Maø taùnh cuûa mình, laøm sao mình thaáy? Ñoù laø moät vaán ñeà, neáu khoâng kheùo chuùng ta deã bò laàm laãn.

Nghe noùi thaáy taùnh, chuùng ta ngôõ raèng tu ñeå mình thaáy taùnh cuûa mình, maø taùnh cuûa mình laø caùi gì ôû ngoaøi mình ñeå mình thaáy? Nhö vaäy mình muoán thaáy taùnh, thì taùnh laø caùi bò thaáy, vaø mình laø caùi hay thaáy. Vaäy caùi bò thaáy laø mình, hay caùi hay thaáy laø mình? Caùi bò thaáy khoâng bao giôø laø mình ñöôïc. Coøn neáu caùi hay thaáy laø mình, thì noùi thaáy taùnh laø thaáy ai? Mình thaáy mình ñöôïc khoâng? Toâi thaáy laø thaáy ngöôøi thaáy vaät ôû ngoaøi, chôù toâi khoâng thaáy con maét toâi, coù phaûi theá khoâng? Hay noùi caùch khaùc laø toâi khoâng thaáy caùi hay thaáy cuûa toâi. (Cuõng nhö con maét khoâng thaáy ñöôïc con maét!) Vaäy noùi thaáy taùnh laø thaáy mình, coù ñöôïc khoâng?

Toâi cho ví duï neáu quí vò naøo kheùo saùng moät chuùt thì nhaän ra. Khi con maét toâi beänh thì toâi khoâng thaáy ñöôïc caùc vaät beân ngoaøi, neáu con maét toâi maïnh thì toâi nhìn thaáy taát caû söï vaät.

Neáu coù ngöôøi hoûi: Con maét Thaày saùng hay toái?

Toâi traû lôøi: Con maét toâi saùng.

Hoûi: Taïi sao Thaày bieát con maét Thaày saùng?

Ñaùp: Vì toâi thaáy taát caû vaät beân ngoaøi, cho neân toâi bieát maét toâi saùng.

Khi toâi khaúng ñònh con maét toâi saùng, khoâng chuùt nghi ngôø, caùi khaúng ñònh ñoù töø ngöõ nhaø Phaät goïi laø “kieán”.

Baây giôø neáu con maét toâi môø vaø coù ngöôøi noùi: “Coù bình hoa hoàng ñoû ñaët treân baøn”, vì maét môø neân toâi chöa thaáy roõ. Neáu coù ngöôøi hoûi: Thaày coù thaáy bình hoa hoàng ñoû ñaët treân baøn khoâng? Vì toâi chöa thaáy roõ neân coøn nghi ngôø, khoâng bieát phaûi hay khoâng? Traùi laïi neáu maét toâi saùng, toâi thaáy roõ thì toâi khaúng ñònh laø: Phaûi, coù bình hoa hoàng ñoû ñaët treân baøn. Toâi khaúng ñònh ñoù laø do maét toâi saùng nhìn thaáy, coøn maét toâi môø chöa thaáy thì chöa daùm khaúng ñònh. Baây giôø toâi khaúng ñònh laø toâi coù con maét saùng, töùc laø toâi thaáy con maét toâi saùng, chôù khoâng phaûi toâi thaáy ñöôïc con maét saùng, maø toâi chæ khaúng ñònh con maét toâi saùng. Chöõ “thaáy” laø khaúng ñònh khoâng ngôø vöïc gì caû.

Chöõ “kieán taùnh” cuõng vaäy, coù nghóa laø chuùng ta nhaän nôi mình coù taùnh tri giaùc baát sanh baát dieät, nhaän roõ khoâng chuùt nghi ngôø. Ñoù goïi laø kieán taùnh, chôù khoâng phaûi kieán taùnh laø thaáy ñöôïc taùnh mình. Nhieàu ngöôøi khoâng hieåu cöù nghó kieán taùnh laø thaáy taùnh mình, neáu taùnh mình maø mình thaáy thì voâ lyù. Neáu laø taùnh mình thì ngöôøi ngoaøi thaáy chôù mình khoâng thaáy, coøn mình thaáy laø thaáy taùnh cuûa ngöôøi khaùc chôù khoâng phaûi taùnh mình.

Theá neân trong baøi Ngaøi noùi raát roõ:

Thaáy taùnh, khoâng phaûi coù taùnh bò thaáy. Noùi thaáy, laø thaáy choã khoâng theå thaáy maø thaáy vaäy. Neáu ai kheùo thì coù theå nhaän ra caùi khoâng theå thaáy maø thaáy.

Cho neân noùi thaáy, thaáy khoâng phaûi thaáy thì chaân taùnh hieän. Thaáy maø khoâng theå thaáy, vì noù khoâng phaûi laø hình töôùng, laø söï vaät, cho neân khoâng theå thaáy. Nhöng nhaän ñöôïc caùi hieän höõu cuûa noù khoâng nghi ngôø, goïi ñoù laø thaáy.

Taùnh thaáy laø voâ sanh, sanh thaáy thì chaúng phaûi coù. Taùnh thaáy khoâng sanh khoâng dieät, neáu vöøa khôûi thaáy noù thì caùi ñoù khoâng phaûi noù.

Chaúng coù caùi taùnh thaät, maø thaáy thaät khoâng dôøi ñoåi, nhöng nhaän ra caùi thaät ñoù, caùi thaät ñoù khoâng coù dôøi ñoåi, noù baát sanh baát dieät.

Theá neân goïi laø chaân thaät thaáy taùnh. Chaân thaät thaáy taùnh laø nhö vaäy.

Sau khi thaáy taùnh, phaûi gìn giöõ giôùi cho thanh tònh. Khi nhaän ra baûn taùnh roài, môùi noùi tu. Cho neân khi daïy tu laø daïy chung, coù ngöôøi nhaän ñöôïc baûn taùnh, coù ngöôøi chöa nhaän ñöôïc. Nhöng vì trong chuùng laøm vieäc gì cuõng phaûi laøm chung, lyù ñaùng thì sau khi thaáy taùnh phaûi giöõ giôùi cho thanh tònh.

Theá naøo laø giôùi thanh tònh? Nghóa laø trong möôøi hai giôø, ngoaøi döùt caùc duyeân, trong taâm khoâng loaïn. Khi nhaän ñöôïc baûn taùnh roài thì beân ngoaøi döùt caùc duyeân, trong taâm khoâng loaïn ñoäng.

Vì taâm khoâng loaïn ñoäng neân caûnh ñeán vaãn an nhaøn. Caûnh ñeán laø caûnh gì? Vì taâm khoâng loaïn ñoäng, cho neân maét thaáy saéc ñeïp, tai nghe tieáng khen tieáng cheâ maø chuùng ta vaãn an nhaøn. Taát caû nhöõng gì ñeán vôùi mình, chuùng ta ñeàu khoâng xao xuyeán, ñoù goïi laø caûnh ñeán vaãn an nhaøn.

Maét khoâng vì caùi sôû duyeân cuûa thöùc maø chaïy ra, thöùc khoâng vì caùi sôû duyeân cuûa caûnh maø chun vaøo. Noù khoâng chaïy ra cuõng khoâng bò chun vaøo. Toâi noùi thí duï: Nhö coù ngöôøi mang chieác ñoàng hoà quí ñeïp ñeán khoe vôùi chuùng: “Toâi coù chieác ñoàng hoà ñeïp.” Khi maét nhìn thaáy chieác ñoàng hoà, thì chieác ñoàng hoà laø caûnh. Thöùc khoâng vì maét thaáy ñoàng hoà maø chaïy ra, ñoàng hoà khoâng coù chun vaøo con maét, cho neân ôû trong khoâng chaïy ra, ôû ngoaøi khoâng chun vaøo. Vì theá nhìn chieác ñoàng hoà ñeïp maø taâm vaãn an nhaøn. Coøn neáu coù chaïy ra chun vaøo thì taám taéc khen chieác ñoàng hoà ñeïp quaù, quí quaù, neân khi ngöôøi ta ñem ñoàng hoà ñi roài, ngoài ñaây maø nhôù maõi chieác ñoàng hoà, khoâng bieát mua noù bao nhieâu, giaù trò noù nhö theá naøo, vì vaäy taâm bò xao ñoäng baát an. Neáu nhö chieác ñoàng hoà quí ñeå tröôùc maét, maø thöùc khoâng theo con maét ñeå duyeân vôùi ñoàng hoà, ñoàng hoà cuõng khoâng theo choã hôû cuûa con maét maø chun vaøo, trong khoâng ra, ngoaøi khoâng vaøo thì taâm an nhieân nhaøn haï. Baây giôø thöû hoûi taát caû quí vò khi gaëp caûnh ñoù, coù ra coù vaøo hay khoâng? Cho neân khoâng coù ñeo ñoàng hoà laø caùi duyeân ñeå chuùng ta deã tu. Ñoàng hoà ñeïp ñoàng hoà xaáu gì cuõng maëc, chæ thaáy thoâi, khoâng coù ra khoâng coù vaøo. Coøn neáu ñeo ñoàng hoà thì so saùnh ñoàng hoà naøy ñeïp, ñoàng hoà kia xaáu, töùc laø coù ra coù vaøo. Vì theá khoâng mang ñoàng hoà thì khoâng dính keït trong ñoàng hoà toát xaáu, giaù trò ñoàng hoà cao thaáp v.v… cho neân thöùc khoâng vì con maét maø chaïy ra, caùi ñoàng hoà vì chuùng ta khoâng löu taâm, neân cuõng khoâng coù choã chen vaøo. Ra vaøo khoâng coù, cho neân ñoàng hoà ñeå tröôùùc maét maø taâm vaãn thaûn nhieân, khoâng coù gì dính daùng. Ñoù laø keát quaû cuûa söï tu.

Ra vaøo khoâng giao thieäp neân goïi laø ngaên chaän. Tuy noùi ngaên chaän maø khoâng phaûi ngaên chaän. Thaät ra ñaâu coù gì ngaên chaän. Tröôùc caûnh chæ thaûn nhieân thoâi, chôù coù ngaên chaän chi ñaâu.

Tai, muõi, löôõi, thaân, yù cuõng nhö theá. Töø maét roài nghieäm qua tai, muõi, löôõi, thaân, yù cuõng nhö theá. Töùc laø saùu caên ñoái vôùi saùu traàn, khoâng coù chaïy ra khoâng coù chun vaøo…

Ñoù goïi laø giôùi Ñaïi thöøa, laø giôùi voâ thöôïng cuõng goïi laø giôùi voâ ñaúng ñaúng. Tònh giôùi naøy, duø Tieåu taêng cho ñeán baäc Ñaïi taêng ñeàu phaûi gìn giöõ.

Giôùi naøy Tieåu taêng hay Ñaïi taêng cuõng ñeàu phaûi giöõ. Giôùi Ñaïi thöøa hay giôùi voâ thöôïng töùc laø giôùi khoâng gì hôn, voâ ñaúng ñaúng laø khoâng coù gì saùnh baèng, ñaây laø chæ cho giôùi cao toät, giôùi tuyeät ñænh. Trong tam hoïc giôùi ñònh tueä, giôùi laø ñaàu. Ñoái vôùi ngöôøi tu thieàn, giôùi laø ôû choã saùu caên ñoái vôùi saùu traàn khoâng cho chaïy ra, khoâng cho chun vaøo. Töùc laø giöõ saùu caên khoâng bò thöùc duyeân ra, caûnh chui vaøo, ñoù goïi laø giôùi Ñaïi thöøa, giôùi voâ thöôïng, giôùi voâ ñaúng ñaúng, khoâng coøn gì hôn, khoâng coù gì saùnh baèng. Vaäy ngöôøi bieát tu thì phaûi giöõ giôùi ñoù haèng ngaøy.

Nhaân giöõ giôùi vöõng chaéc khoâng ñoäng, giôùi naøy laø thöôïng thöøa, laø voâ ñaúng ñaúng nhöng khoù giöõ, cho neân moãi toái chuùng ta ñeàu saùm hoái. Saùm hoái saùu caên cho thuaàn thuïc, nhö maét vöøa thaáy saéc ñeïp lieàn nhôù saùm hoái veà maét, tai nghe lôøi gì hôi traùi hôi khoù chòu thì nhôù saùm hoái veà tai. Nhö theá saùm hoái cho ñeán thuaàn thuïc, ngaên chaän khoâng cho trong chaïy ra ngoaøi chaïy vaøo, ñoù laø giôùi thanh tònh, laø giôùi cuûa ngöôøi tu Thöôïng thöøa.

Keá ñoù môùi taäp thieàn. Caùi yeáu chæ cuûa thieàn ñònh laø thaân taâm ñeàu xaû. Yeáu chæ cuûa thieàn laø thaân taâm ñeàu xaû. Xaû taâm laø vöøa daáy nieäm lieàn buoâng. Coøn xaû thaân laø sao? Khoâng phaûi laø boû thaân naøy, laø huûy hoaïi cho noù cheát, ñöøng hieåu laàm nhö vaäy. Xaû thaân coù nghóa laø xaû taát caû nhöõng nhu caàu maø thaân ñoøi hoûi quaù ñaùng, phaûi xaû nhöõng thuï höôûng ñöøng cho thaân ñaém tröôùc. Phaûi thaáy thaân laø taïm bôï, giaû doái, ñöøng coù luyeán aùi maø coá giöõ gìn cho ñöôïc soáng laâu, traùi laïi phaûi duøng noù trong nhöõng ñieàu lôïi ích cho ñaïo, lôïi ích cho chuùng sanh, nhö vaäy goïi laø xaû thaân.

Tröôùc taäp ñònh taâm, thöôøng töï suy xeùt: thaân naøy töø ñaâu maø ñeán? Taâm naøy töø ñaâu maø coù? Muoán ñònh taâm, chuùng ta phaûi töï ñaët caâu hoûi nhö vaäy ñeå phaân tích tìm cho ra manh moái veà thaân naøy vaø taâm naøy. Ñeán ñaây Ngaøi môùi giaûi thích:

Taâm khoâng thaät coù, thì töø ñaâu coù thaân?

Khi chuùng ta ñaët caâu hoûi: Taâm naøy töø ñaâu maø coù? Taâm ñaây laø chæ taâm voïng töôûng, chuùng ta tìm xem taâm voïng töôûng töø ñaâu maø coù, tìm cho kyõ thì taâm voïng töôûng khoâng coù. Nghóa laø tìm cho ñeán nôi ñeán choán thì noù laø khoâng, neân noùi Taâm khoâng thaät coù, thì töø ñaâu coù thaân? Vì con ngöôøi soáng laø coù thaân vaø taâm, thaân laø hình thöùc vaät chaát, taâm laø phaàn tinh thaàn, phaàn hieåu bieát. Phaàn tinh thaàn hieåu bieát tìm cho taän cuøng thì noù khoâng coù hình thöùc, khoâng coù choã nôi, töùc laø khoâng thaät coù. Taâm ñaõ khoâng thaät coù, thì thaân vaät chaát naøy thaät coù ñöôïc chaêng? Neáu tìm cho kyõ thì thaân vaät chaát naøy cuõng khoâng thaät. Theá neân:

Thaân taâm ñeàu khoâng thì phaùp töø ñaâu maø coù.

Tröôùc laø quaùn taâm cho kyõ thì bieát taâm khoâng thaät, keá laø quaùn thaân cho töôøng taän thì thaáy thaân khoâng thaät, ñuùng laø “chieáu kieán nguõ uaån giai khoâng”, nguõ uaån laø chæ cho thaân vaø taâm, neáu thaáy khoâng thaät thì söï vaät beân ngoaøi töùc laø caùc phaùp, coù thaät hay khoâng? Thaân taâm khoâng thaät thì caùi baøn naøy do thaân taâm taïo neân coù thaät khoâng? Thaân taâm khoâng thaät thì caùi baøn cuõng khoâng thaät. Hay noùi moät caùch goïn hôn, deã hieåu hôn: Thaân do duyeân hôïp, taâm do duyeân hôïp ñeàu khoâng thaät, thì söï vaät beân ngoaøi do duyeân hôïp cuõng ñeàu khoâng thaät. Thöôøng thaáy nhö vaäy laø coù tu roài! Sôû dó ngaøy nay chuùng ta tu khoù nhoïc, khoâng coù keát quaû, laø vì thaáy thaân thaät, taâm thaät, caûnh thaät. Cöù nhö theá maø khoå sôû, buoàn khoùc, saùm hoái, cuõng vì nhöõng caùi thaáy thaät ñoù. Neáu thaáy thaân, taâm, caûnh ñeàu khoâng thaät thì ñaâu coøn gì phaûi baän bòu dính maéc!

Phaùp khoâng thaät coù. vì khoâng coù caùi coù, thì caùi coù coù ñoù töø ñaâu maø coù? Phaùp töùc laø söï vaät, khoâng thaät coù. Thí duï chuùng ta noùi caùi baøn caùi nhaø khoâng thaät coù, keå caû nuùi soâng cuõng khoâng thaät coù, nhö vaäy taát caû nhöõng gì ngöôøi ta noùi coù coù ñoù xeùt kyõ ñeàu khoâng thaät coù. Vì khoâng thaät coù thì caùi coù coù ñoù töø ñaâu maø coù? Ñeàu laø duyeân hôïp, ñeàu khoâng thaät.

Caùi coù coù ñoù ñaõ khoâng, thì khoâng coù phaùp coù. Vì caùi coù maø mình thaáy tröôùc maét ñeàu khoâng thaät, thì khoâng coù phaùp coù. Nhö vaäy caùc phaùp theá gian noùi coù ñeàu laø khoâng thaät coù, khoâng coù phaùp naøo laø thaät coù caû.

Moãi phaùp chaúng phaûi phaùp, thì moãi phaùp nöông vaøo ñaâu? Moãi phaùp, moãi vaät ñaõ khoâng thaät, thì nöông vaøo ñaâu maø goïi laø coù caùi naøy, coù caùi kia?

Khoâng coù choã döïa nöông thì phaùp khoâng phaûi moãi phaùp. Vì khoâng coù choã nöông thaät, neân moãi söï vaät ñeàu laø khoâng thaät, khoâng coù caùi gì goïi laø thaät heát. Tæ duï ñaây laø quyeån saùch, kia laø caùi ñoàng hoà, moãi phaùp ñeàu khoâng coù choã nöông thì moãi phaùp ñeàu laø khoâng thaät. Cho neân phaùp khoâng phaûi moãi phaùp nghóa laø taát caû söï vaät hieän thaáy hieän bieát ñeàu khoâng coù caùi gì thaät.

Phaùp naøy khoâng thaät thì cuõng chaúng phaûi khoâng thaät. Söï vaät hieän höõu laø khoâng thaät, nhöng cuõng chaúng phaûi khoâng thaät, taïi sao? Ñöùng veà giaû töôùng duyeân hôïp thì caùc phaùp laø khoâng thaät, nhöng thaät taùnh hay taùnh khoâng cuûa taát caû phaùp ñaâu phaûi laø khoâng? Theá neân:

Chöùng ñöôïc thaät phaùp môùi hay chöùng nhaäp thieàn. Taát caû phaùp laø khoâng, khoâng thaät, duyeân hôïp hö giaû, taùnh noù laø khoâng. Thaáy ñöôïc taùnh khoâng ñoù roài, môùi ñi tôùi choã chöùng nhaäp thieàn. Chuùng toâi thöôøng nhaéc laïi nhieàu laàn caâu noùi cuûa Thieàn sö Duy Tín ñôøi Toáng, Ngaøi noùi: “Ba möôi naêm tröôùc, khi chöa gaëp thieän tri thöùc, toâi thaáy nuùi soâng laø nuùi soâng”, töùc laø thaáy nuùi laø thaät, thaáy soâng laø thaät. “Sau khi gaëp thieän tri thöùc chæ daïy, toâi thaáy nuùi soâng khoâng phaûi laø nuùi soâng.” Ñoù laø phaùp khoâng phaûi phaùp, nghóa laø thaáy caùc phaùp khoâng thaät coù, duyeân hôïp hö giaû, töï taùnh laø khoâng, töùc laø ñaït ñöôïc taùnh khoâng cuûa taát caû phaùp. “Nay ba möôi naêm sau, toâi thaáy nuùi soâng laø nuùi soâng.” Töùc laø taâm khoâng coøn so ño nghó tính, phaùp naøy laø coù, phaùp kia laø khoâng, phaùp naøy ñeïp, phaùp kia xaáu, taâm hoaøn toaøn thanh tònh, ñoù laø nhaäp thieàn. Phaûi ba möôi naêm taâm thuaàn thuïc roài môùi nhaäp thieàn chôù khoâng phaûi naêm thaùng, baûy thaùng, hay ba naêm, naêm naêm laø ñöôïc.

Chuùng ta tu ñeán khi nhìn thaáy caùc söï vaät ñeàu khoâng coù töï taùnh, taùnh noù laø khoâng, duyeân hôïp hö giaû, thì chuùng ta khoâng coøn baän taâm vôùi caùc phaùp nöõa. Theá neân phaûi thaâm nhaäp lyù Baùt-nhaõ roài môùi nhaäp ñöôïc thieàn, vì thieàn laø “ñoái caûnh voâ taâm”, töùc laø “khoâng ra khoâng vaøo”. Vì caùc söï vaät duyeân hôïp hö doái, khoâng coøn haáp daãn mình ñöôïc, neân môùi “khoâng ra khoâng vaøo”. Giaû söû hieän nay coù ngöôøi ñi xa mang veà moät moùn ñoà thaät quí nhö chieác ñoàng hoà ñeïp, khoe vôùi chuùng, moïi ngöôøi nhìn thaáy cöôøi thoâi, khoâng baøn taùn gì caû, thì khaû dó thaám muøi thieàn. Coøn neáu thaáy moùn ñoà quí ñeïp lieàn xuùm laïi xem, roài baøn taùn xoân xao, ñoù laø chöa nhaäp ñöôïc thieàn.

Ngöôøi tu phaûi caån thaän, muoán böôùc vaøo caûnh giôùi thieàn, tröôùc phaûi thaáu suoát lyù Baùt-nhaõ, thaáy roõ thaân, taâm vaø caûnh caû ba ñeàu khoâng thaät. Duø coù ai cheâ mình ñen xaáu, hay khen mình traéng ñeïp cuõng chæ laø giaû töôùng, ñaâu coù gì quan troïng, thaáy roõ nhö vaäy thì lôøi khen cheâ khoâng laøm ñoäng loøng mình. Ñoái vôùi caûnh ñeïp caûnh xaáu mình cuõng khoâng ñoäng, vì caûnh ñaâu coù thaät. Ñeán taâm chuùng ta cuõng vaäy. Noùi ngöôøi khoân keû daïi cuõng laø thöøa, vì khoân daïi ñeàu laø voïng, khoâng coù gì quan troïng. Khi bieát thaân, taâm vaø caûnh khoâng thaät thì khoâng coøn chaáp, khoâng coøn dính maéc, ñoù laø thieàn. Thaät ñuùng vôùi caâu ngaøi Ñieàu Ngöï Giaùc Hoaøng noùi: “Ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn.” Ñoái caûnh khoâng taâm dính maéc laø ñaõ nhaäp thieàn roài, coøn hoûi thieàn chi nöõa. Ngöôøi tu naøo ñoái caûnh voâ taâm thì ñöôïc pheùp khoâng ngoài thieàn, coøn chöa ñöôïc thì phaûi tinh taán taêng giôø.

Vieäc tu thaät ñôn giaûn, laøm sao caû ngaøy ñoái vôùi thaân mình, ai cheâ ai khen gì cuõng khoâng dính, ai lyù luaän noùi mình ngu doát cuõng khoâng buoàn böïc, caùi gì ñeïp xaáu ñeán tröôùc maét mình cuõng chaúng baän loøng. Ñöôïc nhö vaäy caû ngaøy tôùi lui töï do, khoâng caàn ngoài thieàn, khoâng phaûi thænh nguyeän gì nöõa. Thaät nhaøn laøm sao! Thaày laøm vieäc cuûa thaày, troø laøm vieäc cuûa troø, khoâng ai baän bòu ñeán ai, thaûnh thôi voâ cuøng. Ñaây laø chuû tröông cuûa ngaøi Ñieàu Ngöï Giaùc Hoaøng. Ñoái caûnh khoâng taâm, ñoù laø nhaäp thieàn roài, ñöøng hoûi thieàn chi nöõa.

Ngöôøi tu taäp thieàn ñònh khoâng ñöôïc chaáp duïng coâng, duïng coâng maø khoâng coù choã duïng, goïi laø Thieàn thöôïng thöøa.

Ngöôøi tu thieàn khoâng ñöôïc chaáp duïng coâng. Neáu khi ñi cöù moät beà ngoù xuoáng, khoâng cho ai ñoái dieän vôùi mình, thaáy ai cuõng traùnh neù, ñoù laø chaáp duïng coâng, chöa phaûi laø thaät thieàn. Thieàn maø khoâng thaáy mình tu gì caû, chæ thaáy ngöôøi, thaáy caûnh, thaáy vaät, taâm khoâng dính maéc laø ñöôïc roài. Neáu khoâng muoán thaáy laø coøn sôï dính, phaûi khoâng? Thí duï nhö tay mình coù keo coù nhöïa thì caàm caây vieát dính caây vieát, caàm cuïc phaán dính cuïc phaán, caàm vaät naøo dính vaät naáy, cho neân môùi sôï dính. Coøn neáu tay mình khoâng coù keo nhöïa thì tha hoà caàm caùc vaät, coù dính gì ñaâu! Cho neân chaáp duïng coâng laø coøn ñang dính. Vì theá khi Luïc Toå thaáy ai ngoài thieàn Ngaøi ñeán naém loã tai Ngaøi thoåi. Leõ ra vò naøo, ngoaøi giôø ngoài thieàn coâng coäng cuûa chuùng, coøn ngoài theâm ôû haønh lang hay ôû goác caây, phaûi ñöôïc khen laø tinh taán. Coøn Luïc Toå taïi sao laïi naém loã tai thoåi khoâng cho ngoài? Vì Ngaøi thaáy neáu taâm cuûa mình khoâng dính vôùi caûnh thì caàn gì phaûi ngoài choã naøy hay choã kia. Hieän nay trong chuùng coù nhieàu ngöôøi ngoaøi giôø coâng taùc hay tìm choã vaéng traùnh huynh ñeä ngoài moät mình cho taâm thanh tònh, cuõng laø hay. Thaät ra neáu tröôùc maët traêm ngöôøi maø mình khoâng dính thì ôû trong chuùng vaãn thanh tònh. Coøn neáu ngoài moät mình döôùi goác caây maø cöù nhôù huynh naøy huynh kia noùi nhöõng caâu gì ñoù, töùc laø coù dính. Nhö vaäy troïng taâm cuûa vieäc tu laø ñöøng dính maéc, coøn löïa choã ñeå ngoài thieàn chæ laø phaàn phuï thoâi. Ñieàu quan troïng laø phaûi nhôù gaïn loïc cho noäi taâm ñöôïc trong saùng.

Vaäy thieàn ñònh laø khoâng chaáp duïng coâng, duïng coâng maø khoâng coù choã duïng goïi laø Thieàn thöôïng thöøa. Duïng coâng maø khoâng choã duïng töùc laø khoâng cho taâm dính maéc, nhöng thaáy vaãn thaáy, nghe vaãn nghe maø khoâng dính maéc, ñoù laø Thieàn thöôïng thöøa.

Ngoaøi tham thoaïi ñaàu khoâng cho giaùn ñoaïn, mieân maät lieân tuïc khoâng coù keõ hôû, cuõng khoâng ñieân ñaûo, khoâng traïo cöû cuõng khoâng hoân traàm. Phaûi trong saùng nhö vieân ngoïc laên treân maâm, phaûi saùng suoát nhö göông treân ñaøi. Ñeán choã ñaát naøy, ñi cuõng ñöôïc, ñöùng cuõng ñöôïc, ngoài cuõng ñöôïc, naèm cuõng ñöôïc, noùi hay nín ñeàu cuõng ñuôïc, coù choã naøo laïi khoâng ñöôïc?

Theo caùi nhìn cuûa ngaøi Phaùp Loa, ngoaøi loái tu Thöôïng thöøa thieàn ôû treân, muoán cho ñöôïc mieân maät thì öùng duïng phöông tieän phuï laø tham thoaïi ñaàu, coát laøm sao cho mình ñöôïc luoân luoân trong saùng nhö vieân ngoïc laên treân maâm, duø laên maët naøo cuõng laø saùng caû. Cuõng nhö göông treân ñaøi luùc naøo cuõng saùng. Ñeán choã ñoù thì ñi ñöùng naèm ngoài ñeàu töï taïi.

Chuùng toâi xin nhaéc laïi cho taát caû quí vò nhôù, neáu chuùng ta naém ñöôïc troïng taâm tu thieàn, thì treân ñöôøng tu chuùng ta khoâng coù gì nghi ngôø caû. Trong kinh Phaùp Baûo Ñaøn, phaåm Baùt-nhaõ, Luïc Toå noùi ngöôøi tu thieàn phaûi thoâng suoát lyù Baùt-nhaõ. Nhôø trí tueä Baùt-nhaõ chuùng ta phaù ñöôïc ba caùi chaáp: chaáp taâm, chaáp thaân vaø chaáp caûnh. Taâm, thaân vaø caûnh ñeàu khoâng chaáp, thì taâm môùi khoâng chaïy ra, khoâng dính maéc vôùi ngoaïi caûnh. Neáu coøn chaáp moät caùi naøo ñeàu laø dính heát. Theá neân khi chuùng ta phaù ñöôïc caùi chaáp ñoù roài thì chuùng ta öùng duïng tu “ñoái caûnh voâ taâm”, nhö vaäy luùc naøo cuõng laø thieàn. Song hieän giôø chuùng ta chöa phaù ñöôïc chaáp, neân phaûi ngoài, nieäm daáy leân bieát laø hö doái, ñoù laø phaù chaáp taâm tröôùc. Thaáy taâm khoâng thaät thì môùi thaáy thaân cuõng hö doái khoâng thaät. Thaáy taâm thaáy thaân hö doái roài tieáp tuïc thaáy caûnh cuõng hö doái. Neáu chuùng ta chöa coù theå thöïc hieän moät löôït ba phaàn thì ñaàu tieân chuùng ta thöïc hieän moät phaàn, phaàn taâm laø ñi ñaàu. ÔÛ ñaây Ngaøi cuõng daïy quaùn taâm tröôùc, keá quaùn thaân roài quaùn caûnh. Quaùn thöù töï nhö vaäy ñeå quí vò thöïc haønh cho coù keát quaû töøng böôùc chaéc chaén, chôù khoâng phaûi chæ coù baáy nhieâu ñoù thoâi.

Phaù chaáp taâm laø goác, neáu taâm daáy leân bieát noù hö doái khoâng theo, thì töø töø chuùng ta buoâng ñöôïc nhöõng caùi chaáp khaùc deã daøng. Neáu chuùng ta quaùn thaân giaû doái maø taâm cöù nghó laø thaät thì cuõng coøn chaáp khaù naëng. Vì vaäy chuùng ta ñi töø böôùc ñaàu thaáy taâm khoâng thaät, cho neân chöõ voïng töôûng coù nghóa voïng laø hö doái, töôûng laø töôûng töôïng, taát caû nieäm töôûng ñeàu hö doái, hö doái töùc khoâng thaät, khoâng thaät töùc laø khoâng. Böôùc ñaàu quí vò tu cho thuaàn thuïc, roài seõ tôùi nhöõng böôùc sau.

Ñaõ ñöôïc theá roài, veà sau môùi neâu leân nhöõng caâu ngoä: Tam quan, tam huyeàn, tam yeáu, nguõ vò, töù lieäu giaûn, töù taân chuû, töù chieáu duïng v.v… caùc cô quan cuûa Thieàn Toå. Baûy phen soi, taùm phen duøi, nhoài ñi eùp laïi, thaáu trieät chaân nguyeân. Chöøng ñoù, môùi hay möôïn phaùp toøa cuûa Phaät Ñaêng Vöông, naém söøng thoû, nhoå loâng ruøa, tay hoa moät phen chuyeån, boán chuùng thaûy mòt môø. Phaùt sanh voâ thöôïng dieäu tueä, chieáu soi khoâng cuøng. Ñoái vôùi töù voâ löôïng taâm, töù nieäm xöù, töù voâ uùy, baùt chaùnh ñaïo, thaäp löïc cuûa Phaät, möôøi taùm phaùp baát coäng, cho ñeán taùm muoân boán ngaøn moân ñaø-la-ni, traàn traàn saùt saùt, taát caû moân tam-muoäi ñeàu töø nôi mình löu xuaát moãi moãi ñeàu ñaày ñuû.

Ñoaïn treân Ngaøi noùi veà Giôùi vaø Thieàn ñònh, ñeán ñaây laø phaàn Tueä. Noùi veà tueä Ngaøi daãn nhöõng danh töø trong nhaø thieàn raát khoù hieåu naøo laø tam quan, tam huyeàn, tam yeáu, nguõ vò, töù lieäu giaûn, töù taân chuû, töù chieáu duïng v.v… caùc cô quan cuûa Thieàn Toå. Chuùng toâi seõ laàn löôït giaûi thích cho quí vò roõ.

Tam quan laø ba cöûa hay ba coång mình phaûi qua khoûi. Tam quan coù choã noùi laø: Toå sö quan, lao quan vaø truøng quan.

Tam quan cuõng coù nghóa khaùc, theo Thieàn sö Hueä Nam ôû Hoaøng Long, Ngaøi duøng tam quan hay ba coång ñeå hoûi.

Quan thöù nhaát: Ai cuõng coù sanh duyeân, vaäy sanh duyeân cuûa Thöôïng toïa ôû ñaâu?

Quan thöù hai: Tay toâi sao gioáng tay Phaät?

Quan thöù ba: Chaân toâi sao gioáng chaân löøa?

Ba caâu hoûi ñoù, ai traû lôøi theá naøo cuõng maëc, Ngaøi khoâng ñeå yù, khoâng noùi ñuùng, khoâng noùi sai. Coù nhieàu ngöôøi thaéc maéc hoûi laïi: “Thöa Ngaøi, Ngaøi hoûi, chuùng con ñaùp, ñuùng hay sai Ngaøi daïy cho chuùng con bieát, vì sao Ngaøi laïi laøm thinh?”

Ngaøi traû lôøi raèng: “Neáu anh muoán qua coång, khi qua khoûi coång roài, anh coù caàn hoûi ngöôøi gaùc coång khoâng? Neáu coøn hoûi ngöôøi gaùc coång, laø anh chöa qua khoûi coång. Vì vaäy neân ta laøm thinh khoâng traû lôøi.” Sau naøy ngöôøi ta goïi laø tam quan cuûa ngaøi Hueä Nam.

Coøn Tam huyeàn Tam yeáu laø cuûa ngaøi Laâm Teá. Ngaøi thöôøng noùi: “Moät caâu noùi phaûi ñuû tam huyeàn tam yeáu”, nhöng Ngaøi khoâng coù giaûi thích theá naøo laø tam huyeàn tam yeáu. Neáu coù giaûi thích chaêng laø do ngöôøi sau, chôù Toå Laâm Teá khoâng coù giaûi, cho neân ñieàu ñoù khoù maø phaân minh.

Roài ñeán Nguõ vò, trong toâng Laâm Teá noùi khaùc vaø toâng Taøo Ñoäng noùi khaùc. Nguõ vò trong toâng Taøo Ñoäng goàm coù:

Vò thöù nhaát: Chaùnh trung thieân

Vò thöù hai: Thieân trung chaùnh

Vò thöù ba: Chaùnh trung lai

Vò thöù tö: Thieân trung chí

Vò thöù naêm: Kieâm trung ñaùo

Nguõ vò ñöôïc giaûi thích roõ ôû chöông ngaøi Ñoäng Sôn Löông Giôùi, trong quyeån Thieàn sö Trung Hoa taäp II.

Ñeán phaàn Töù lieäu giaûn (choïn löïa boán ñieàu) cuûa toâng Laâm Teá, goàm coù:

Thöù nhaát: Ñoaït nhaân baát ñoaït caûnh, nghóa laø deïp ngöôøi maø khoâng deïp caûnh. Ngöôøi ôû ñaây laø chæ cho noäi taâm, ngöôøi tu chæ moät beà höôùng veà noäi taâm maø deïp. Thí duï nhö hieän giôø chuùng ta tu vöøa thaáy voïng töôûng daáy leân lieàn buoâng xaû, ñoù thuoäc veà ñoaït nhaân baát ñoaït caûnh, khoâng caàn deïp ôû beân ngoaøi.

Thöù hai: Ñoaït caûnh baát ñoaït nhaân, töùc laø deïp caûnh maø khoâng deïp ngöôøi, khoâng coù nhìn vaøo trong maø nhìn caùc phaùp ôû beân ngoaøi. Thaáy ngöôøi, thaáy vaät ñeàu bieát noù laø hö doái khoâng coù thaät, ñoù laø ñoaït caûnh. Neáu thaáy caûnh khoâng thaät thì trong taâm khoâng chaïy theo. Ñaây laø ñoaït caûnh maø khoâng ñoaït nhaân.

Thöù ba: Nhaân caûnh caâu ñoaït, töùc laø ôû trong thì deïp taâm, ôû ngoaøi thì deïp caûnh, taâm caûnh ñeàu phaù.

Thöù tö: Nhaân caûnh caâu baát ñoaït. Taát caû söï tu haønh cuûa mình ñeán ñaây coi nhö ñaõ ñöôïc an nhieân töï taïi, caûnh laø caûnh, taâm laø taâm, khoâng coøn dính keït nöõa, cho neân caû hai ñeàu khoâng ñoaït.

Keá ñoù laø Töù taân chuû, toâng Laâm Teá vaø toâng Taøo Ñoäng ñeàu coù noùi. Trong toâng Laâm Teá, taân laø khaùch ñeán tham vaán, chuû laø vò thaày, vò sö ñeå cho ngöôøi tham vaán. Töù taân chuû goàm coù:

1. Taân khaùn chuû laø ngöôøi khaùch xem xeùt thaáy roõ oâng chuû.

2. Chuû khaùn taân laø ngöôøi chuû thaáy töôøng taän ñöôïc keû khaùch.

3. Chuû khaùn chuû laø ngöôøi chuû nhìn laïi thaáu suoát nôi mình.

4. Taân khaùn taân laø ngöôøi khaùch nhìn roõ raøng veà hoï.

Phaàn giaûi thích, toâi coù noùi kyõ trong quyeån Thieàn sö Trung Hoa neân ôû ñaây chæ noùi ñôn löôïc thoâi.

Töù chieáu duïng cuõng thuoäc veà toâng Laâm Teá. Chöõ chieáu laø noùi veà ngöôøi nhaän thöùc, veà chuû theå, coøn chöõ duïng laø caùi aùp duïng beân ngoaøi, thuoäc veà khaùch theå. Chuû theå, khaùch theå soi chieáu cho nhau neân goïi laø chieáu duïng. Trong chieáu duïng coù chia ra:

1. Tröôùc chieáu, sau duïng.

2. Tröôùc duïng, sau chieáu.

3. Chieáu duïng ñoàng thôøi.

4. Chieáu duïng baát ñoàng thôøi.

Neáu giaûi ra thì raát daøi, neân chuùng toâi chæ keå teân thoâi, chôù khoâng theå giaûi heát ñöôïc. Phaàn nhieàu ôû caùc nôi giaûi thích moãi choã coù sai bieät nhau chuùt ít, neân sau naøy neáu coù dòp tra khaûo laïi quí vò seõ thaáy roõ hôn.

Baûy phen soi, taùm phen duøi, nhoài ñi eùp laïi, thaáu trieät chaân nguyeân. Ngöôøi tu thieàn khi naém ñöôïc nhöõng cô quan Thieàn Toå thì phaûi chòu khoù soi cho phuûng, duøi cho thaáu vaø xeùt tôùi xeùt lui, ñaây goïi laø nhoài ñi eùp laïi ñeå thaáu trieät nguoàn chaân.

Chöøng ñoù môùi hay möôïn phaùp toøa cuûa Phaät Ñaêng Vöông. Möôïn phaùp toøa cuûa Phaät Ñaêng Vöông xuaát xöù töø kinh Duy-ma-caät, quyeån trung, phaåm Baát Tö Nghì, trong ñoù coù keå ngaøi Duy-ma-caät ôû trong thaát nhoû, coù chö Boà-taùt, chö A-la-haùn ñeán thaêm raát ñoâng. Ngaøi môùi ñöa tay leân coõi Phaät Tu-di Ñaêng Vöông ôû theá giôùi Tu-di Töôùng phöông Ñoâng möôïn caùc toøa ñem veà cho chö vò Boà-taùt ngoài. Caùc toøa cuûa Phaät Tu-di Ñaêng Vöông ñeå gaàn ñaày caû baàu hö khoâng, theá maø Ngaøi möôïn caùc toøa treân ñoù ñem veà trong thaát nhoû xíu ñeå môøi caùc vò Boà-taùt ngoài. Ñoù laø ñeå noùi leân yù nghóa khi ngöôøi tu ñaït ñeán choã vieân maõn cöùu kính thì lôùn nhoû dung hôïp nhau, khoâng coù gì chöôùng ngaïi.

Naém söøng thoû, nhoå loâng ruøa. Söøng thoû, loâng ruøa, coù hay khoâng? Nhöõng caùi khoâng bieán thaønh coù, nhöõng caùi coù bieán thaønh khoâng, coù khoâng ñeàu khoâng chöôùng ngaïi nhau. Cho neân khi ñöôïc dieäu duïng roài thì taát caû lôùn nhoû, coù khoâng ñeàu khoâng chöôùng ngaïi.

Tay hoa moät phen chuyeån, boán chuùng thaûy mòt môø. Tay cuûa caùc ngaøi moät phen xoay chuyeån thì taát caû moïi ngöôøi trong boán chuùng ñeàu khoâng theå hieåu noåi, khoâng theå thaáu ñöôïc yù nghóa thaâm traàm cuûa caùc ngaøi. Ñoù laø ñeå dieãn taû ngöôøi tu thieàn khi thaáu suoát ñöôïc caùc yù nghóa cao sieâu cuûa chö Toå thì seõ coù nhöõng dieäu duïng khoâng theå löôøng ñöôïc. Nhöõng dieäu duïng ñoù töø moät haønh ñoäng, töø moät lôøi noùi, ñeàu chæ ra choã chaân thaät maø moïi ngöôøi ít ai hieåu, ít ai thaáu suoát. Cho neân noùi:

Phaùt sanh voâ thöôïng dieäu tueä, chieáu soi khoâng cuøng. Luùc ñoù trí tueä voâ thöôïng seõ phaùt sanh, chieáu soi cuøng khaép.

Ñoái vôùi töù voâ löôïng taâm, töù nieäm xöù, töù voâ uùy, baùt chaùnh ñaïo, thaäp löïc cuûa Phaät, möôøi taùm phaùp baát coäng, cho ñeán taùm muoân boán ngaøn moân Ñaø-la-ni, traàn traàn saùt saùt, taát caû moân tam-muoäi ñeàu töø nôi mình löu xuaát moãi moãi ñeàu ñaày ñuû. Ngöôøi ñaït ñaïo roài thì taát caû phaùp cuûa Phaät daïy ñeàu coù theå ñöôïc vieân maõn, cho neân noùi lôøi gì, laøm vieäc gì ñeàu khoâng ngoaøi phaùp cuûa Phaät, vaø taát caû phaùp cuûa Phaät daïy ñeàu naèm trong caùi thaáy, caùi bieát, caùi trình baøy cuûa chính mình, khoâng coù ra ngoaøi. Theá neân caùi gì Phaät coù laø mình cuõng seõ coù, caùi gì mình coù töùc laø Phaät ñaõ coù. Nhö vaäy ñeå noùi phaùp Phaät vaø phaùp cuûa ngöôøi ngoä ñaïo noùi ra khoâng hai.

Veà caùc töø ngöõ chuùng toâi seõ giaûi thích teân cho quí vò roõ. Töù voâ löôïng taâm laø: töø voâ löôïng taâm, bi voâ löôïng taâm, hæ voâ löôïng taâm, xaû voâ löôïng taâm. Ngöôøi tu chaéc raèng ai cuõng coù taâm töø bi hæ xaû, nhöng coù taâm töø bi hæ xaû voâ löôïng thì khoâng phaûi deã. Vì chuùng ta môùi taäp tu hoaëc laø taäp maø chöa coù thuaàn, cho neân loøng töø bi hæ xaû chæ coù trong giôùi haïn, chôù chöa coù trong voâ löôïng. Khi naøo taâm töø bi hæ xaû ñöôïc voâ löôïng thì ñöôïc ngang vôùi Boà-taùt, cho neân noùi Töù voâ löôïng taâm laø taâm cuûa Boà-taùt.

Keá ñeán laø Töù nieäm xöù. Taïi sao goïi laø Töù nieäm xöù? Xöù laø choã, nieäm laø chuyeân nhôù, töùc laø boán choã mình phaûi nhôù. Veà phaùp quaùn, Nhò thöøa luoân luoân laáy Töù nieäm xöù laøm ñeà taøi thieàn quaùn.

Thöù nhaát laø quaùn thaân baát tònh.

Töùc laø quaùn thaân naøy laø nhô nhôùp baát tònh. Ngöôøi tu phaûi luoân luoân chuyeân taâm nhôù thaân naøy laø nhô nhôùp baát tònh, ñoù laø nhôù ñuùng leõ thaät. Vì chuùng ta ñieân ñaûo töôûng thaân laø tònh, cho neân baét buoäc chuùng ta phaûi nhôù cho ñuùng leõ thaät, thaân nhô nhôùp baát tònh thì bieát laø thaân nhô nhôùp baát tònh. Neáu thaân mình baát tònh thì thaân ngöôøi khaùc cuõng baát tònh. Haèng nhôù nhö vaäy thì döùt ñöôïc beänh luyeán aùi veà thaân, thaân mình vaø thaân ngöôøi.

Thöù hai laø quaùn thoï thò khoå.

Thoï töùc laø taát caû caûm giaùc cuûa maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù cuûa mình. Haèng quaùn taát caû caûm giaùc ñeàu laø khoå. Nhöng trong kinh noùi thoï chia ra ba thöù: khoå thoï, laïc thoï, baát khoå baát laïc thoï, töùc laø caûm giaùc vui, caûm giaùc khoå, caûm giaùc khoâng vui khoâng khoå.

Thí duï caûm giaùc cuûa löôõi, khi chuùng ta ñeå thöùc aên ngon vaøo löôõi thì coù caûm giaùc vui, coøn ñeå thöùc aên quaù ñaéng vaøo löôõi thì coù caûm giaùc khoå. Neáu böng ly nöôùc laõ uoáng thì caûm giaùc khoâng khoå khoâng vui, nöôùc laõ khoâng thích, cuõng khoâng khoâng thích, tröø ra khi naøo khaùt. Leõ ra caûm giaùc coù khi khoå khi vui, vì sao ôû ñaây chæ daïy chuùng ta phaûi quaùn thoï laø khoå, caûm giaùc laø khoå? Caûm giaùc duø laø vui, nhöng moïi caûm giaùc ñeàu voâ thöôøng, qua roài maát. Caùi gì bò voâ thöôøng chi phoái ñeàu laø khoå. Taïi sao vaäy? Vì caûm giaùc vui thì mình muoán giöõ, maø noù qua maát cho neân khoå. Coøn caûm giaùc khoå, muoán qua cho nhanh maø cöù nhôù hoaøi. Tæ duï nhö uoáng moät cheùn thuoác baéc vöøa hoâi vöøa ñaéng, caûm giaùc khi uoáng laø khoå, cho neân muoán uoáng cho mau. Uoáng qua roài maø vò ñaéng vaãn chöa heát! Muoán qua mau, laïi nhôù laâu, cho neân cuõng khoå. Thoï vui roài maát, thoï khoå laïi keùo daøi, cho neân taát caû thoï duø khoå, duø vui hay khoâng khoå khoâng vui, Phaät ñeàu keát luaän laø khoå. Neáu moïi caûm giaùc ñeàu laø khoå thì chuùng ta coù thích caûm giaùc vui, chaùn caûm giaùc khoå hay khoâng? Vì bieát caûm giaùc naøo cuõng laø goác khoå, neân chuùng ta khoâng tìm khoâng thích. Ñoù goïi laø quaùn thoï thò khoå.

Thöù ba laø quaùn taâm voâ thöôøng.

Taâm voâ thöôøng laø nhöõng taâm nieäm cuûa mình, giôø phuùt naøy noù nghó khaùc, giôø phuùt sau noù nghó khaùc, luoân luoân chaïy nhaûy khoâng döøng gioáng nhö khæ vöôïn. Vì taâm laø voâ thöôøng, laøm sao tin ñöôïc noù. Theá maø coù nhieàu ngöôøi noùi taâm toâi toát laém, coù neân tin lôøi ñoù khoâng? Khi gaëp caûnh toát thì noù toát, gaëp caûnh xaáu chöa chaéc noù toát. Thí duï gaëp ai khen mình, luùc ñoù chuùng ta raát toát, raát vui möøng. Neáu gaëp ai chöûi mình, chuùng ta coøn toát khoâng? Luùc ñoù taâm saân haän noåi leân ngay, laøm sao toát ñöôïc!

Nhö vaäy taâm chuùng ta khoâng coá ñònh laø toát hay xaáu, luoân luoân noù chuyeån bieán theo caûnh beân ngoaøi. Ngöôøi ñôøi khoâng bieát neân cöù nuoâi döôõng taâm voâ thöôøng cho noù laø hay laø quí. Ngöôøi tu bieát neân duøng chöõ voïng hay huyeãn ñeå chæ noù, vaø khoâng theo noù. Trong kinh Phaät coù daïy: “Chöøng naøo chöùng A-la-haùn, caùc oâng môùi neân tin taâm mình.” Coøn chöa chöùng A-la-haùn, thì khoâng tin noù ñöôïc. Vaäy maø coù nhieàu ngöôøi noùi taâm toâi cöùng coûi khoâng sôï. Cöùng coûi khoâng sôï laø vì ngöôøi ta yeáu hôn mình, coøn neáu ngöôøi maïnh hôn thì mình thua ngay. Theá neân ai tin taâm mình laø gioáng nhö tin keû troäm cöôùp, theá naøo cuõng bò noù gaït. Vaäy phaûi luoân quaùn taâm laø voâ thöôøng, khoâng ñaùng tin.

Thöù tö laø quaùn phaùp voâ ngaõ.

Taát caû phaùp chia laøm hai loaïi: Moät laø phaùp ôû noäi taâm, goïi laø taâm sôû phaùp, hai laø phaùp ôû beân ngoaøi goïi laø caùc phaùp. Taát caû phaùp duø ôû noäi taâm hay ôû beân ngoaøi ñeàu laø duyeân hôïp, khoâng coù thöïc theå, neân goïi laø voâ ngaõ.

Boán phaùp quaùn naøy laø phaùp tu cuûa Nhò thöøa, goïi laø quaùn Töù nieäm xöù.

Ñeán ñaây chuùng toâi noùi veà Baùt chaùnh ñaïo, ñaây laø phaùp tu cuûa Nhò thöøa, laø caên baûn cuûa Phaät phaùp. Chö Taêng Ni ñi thoï giôùi thöôøng ñöôïc hoûi veà ba möôi baûy phaåm trôï ñaïo, trong ñoù Baùt chaùnh ñaïo laø goác, goàm coù:

1. Chaùnh kieán, 2. Chaùnh tö duy, 3. Chaùnh ngöõ, 4. Chaùnh nghieäp, 5. Chaùnh maïng, 6. Chaùnh tinh taán, 7. Chaùnh nieäm, 8. Chaùnh ñònh.

Trong Baùt chaùnh ñaïo tuy khoâng noùi veà tueä, nhöng chaùnh kieán thuoäc veà tueä roài, coøn chaùnh nieäm chaùnh ñònh thuoäc veà ñònh. Vaäy Baùt chaùnh ñaïo laø neàn taûng cuûa ngöôøi tu Phaät, chuùng ta phaûi naém cho thaät vöõng, ñoù laø con ñöôøng ñi khoâng theå queân ñöôïc.

Töù voâ uùy cuõng goïi laø Töù voâ sôû uùy, töùc laø boán ñöùc chaúng sôï, ñaây noùi veà boán ñöùc chaúng sôï cuûa Phaät, goàm coù:

1. Coù trí bieát taát caû, neân chaúng sôï chi heát.

2. Döùt heát caùc phieàn naõo, neân chaúng sôï chi heát.

3. Giaûi thuyeát chæ choã ngaên haïi ñaïo, neân chaúng sôï chi heát.

4. Giaûng thuyeát daïy döùt heát caùc khoå, neân chaúng sôï chi heát.

Boán ñöùc naøy cuûa Phaät, ngöôøi tu caàn phaûi bieát.

Thaäp löïc cuûa Phaät goàm coù:

1. Bieát roõ nhaân duyeân quaû baùo trong moïi tröôøng hôïp.

2. Bieát roõ nghieäp nhaân nghieäp quaû cuûa moïi chuùng sanh quaù khöù, hieän taïi, vò lai.

3. Bieát roõ taát caû moïi caáp thieàn ñònh caïn saâu höôùng ñeán giaûi thoaùt.

4. Bieát roõ caên taùnh hôn keùm vaø quaû baùo naëng nheï cuûa moïi chuùng sanh.

5. Bieát roõ nhöõng vieäc thieän aùc vaø caùc duïc voïng khaùc nhau cuûa moïi chuùng sanh.

6. Bieát roõ hoaøn caûnh, tình huoáng khaùc nhau cuûa moïi chuùng sanh.

7. Bieát roõ söï vaän haønh caùc qui luaät thieän aùc.

8. Bieát roõ caùc ñôøi soáng quaù khöù.

9. Bieát roõ caùc ñôøi soáng vò lai.

10. Bieát roõ caùc laäu hoaëc ñaõ döùt saïch.

Veà möôøi taùm phaùp baát coäng cuûa Phaät, trong Ñaïi Phaåm Baùt-nhaõ coù noùi:

1. Thaân khoâng laàm loãi.

2. Mieäng khoâng laàm loãi.

3. Nieäm khoâng laàm loãi.

Thaân, mieäng vaø nieäm cuûa Phaät khoâng bao giôø laàm loãi. Traùi laïi thaân mieäng vaø yù nieäm cuûa chuùng ta thöôøng laàm loãi, cho neân chuùng ta phaûi tu thaät laâu môùi coù theå saïch ñöôïc phaàn naøo.

4. Bình ñaúng cöùu ñoä taát caû chuùng sanh.

5. Taâm luoân luoân ôû trong thieàn ñònh.

6. Taâm luoân luoân vaéng laëng, an tònh tröôùc moïi caûnh khoå vui.

7. Taâm mong muoán cöùu ñoä chuùng sanh khoâng nhaøm chaùn.

8. Luoân luoân tinh taán trong muïc ñích ñoä sanh.

9. Ñaày ñuû nieäm löïc.

10. Ñaày ñuû trí tueä.

11. Ñaày ñuû giaûi thoaùt.

12. Ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán.

13. Thaân nghieäp luoân soáng theo trí tueä.

14. Khaåu nghieäp luoân soáng theo trí tueä.

15. YÙ nghieäp luoân soáng theo trí tueä.

16. Bieát roõ caùc ñôøi soáng quaù khöù.

17. Bieát roõ caùc ñôøi soáng vò lai.

18. Bieát roõ hieän taïi ñaõ döùt saïch caùc laäu hoaëc.

Möôøi taùm phaùp naøy goïi laø Thaäp baùt baát coäng vì chæ ñöùc Phaät bieát, coøn taát caû chuùng ta chöa ai bieát ñöôïc, cho neân khoâng coù coïng, khoâng coù chung.

Cho ñeán taùm muoân boán ngaøn moân Ñaø-la-ni, Ña-la-ni laø thaàn chuù, töùc laø taùm muoân boán ngaøn phaùp thaàn chuù. Taïi sao Phaät noùi nhieàu thaàn chuù nhö vaäy? Vì Phaät ñaõ ngoä ñaõ chöùng neân nhöõng ñieàu Phaät noùi hay Phaät laøm, ñeàu laø cöùu khoå ñoä sanh, gioáng nhö thaàn chuù coù dieäu duïng laøm cho ngöôøi heát khoå, theá neân noùi taùm muoân boán ngaøn moân thaàn chuù Ñaø-la-ni.

Traàn traàn saùt saùt, traàn laø buïi, saùt laø coõi nöôùc.

Taát caû moân tam-muoäi ñeàu töø nôi mình löu xuaát, moãi moãi ñeàu ñaày ñuû. Tam-muoäi laø chaùnh ñònh. Duø cho bao nhieâu haït buïi, bao nhieâu coõi nöôùc, taát caû moân tam-muoäi ñeàu töø choã giaùc ngoä cuûa mình maø xuaát hieän ñaày ñuû khoâng coù thieáu soùt. Khi chuùng ta tu ñaày ñuû dieäu duïng, thì taát caû dieäu duïng cuûa Phaät, töø töø chuùng ta cuõng seõ coù.

ÔÛ ñaây Ngaøi daïy cho chuùng ta thaáy roõ neáu chuùng ta tu ñöôïc ñònh roài phaùt tueä thì ñònh vaø tueä hoã töông nhau, neân chuùng ta môùi laøm ñöôïc nhöõng vieäc lôïi ích cho chuùng sanh, naøo laø ban cho chuùng sanh nhöõng nguyeän löïc khoâng cuøng taän, naøo laø chuùng ta töï giaùc roài giaùc ngoä cho ngöôøi, töù sanh vaø cöûu loaïi taát caû ñeàu ñöôïc thaám nhuaàn. Töù sanh laø thai sanh, noaõn sanh, thaáp sanh vaø hoùa sanh. Cöûu loaïi töùc laø chín loaøi, goàm coù:

1. Loaøi sanh baèng tröùng.

2. Loaøi sanh baèng thai.

3. Loaøi sanh töø nôi aåm thaáp.

4. Loaøi sanh baèng bieán hoùa.

5. Loaøi sanh coù saéc.

6. Loaøi sanh khoâng coù saéc.

7. Loaøi sanh coù töôûng.

8. Loaøi sanh khoâng coù töôûng.

9. Loaøi sanh khoâng coù töôûng, cuõng khoâng phaûi khoâng coù töôûng, töùc laø phi phi töôûng.

Neáu tueä maø khoâng ñònh goïi laø caøn tueä (tueä khoâ), ñònh maø khoâng tueä goïi laø si thieàn.

Neáu chuùng ta tu maø chæ duøng trí tueä quaùn chieáu, taâm khoâng an ñònh thì goïi laø caøn tueä töùc tueä khoâ. Coøn neáu thieàn ñònh yeân laëng maø khoâng coù trí tueä goïi laø si thieàn, töùc laø tu thieàn maø khoâng saùng suoát.

Thieàn coù chia laøm naêm: 1. Phaøm phu thieàn, 2. Ngoaïi ñaïo thieàn, 3. Tieåu thöøa thieàn, 4. Ñaïi thöøa thieàn, 5. Thöôïng thöøa thieàn.

Ñaây laø noùi theo nhaän ñònh cuûa ngaøi Toâng Maät. Naêm loaïi thieàn naøy chuùng toâi ñaõ giaûng trong cuoán Nguoàn Thieàn, nay xin nhaéc laïi.

1. Phaøm phu thieàn. Tu thieàn ñònh theo nhaø Phaät, tuy chöùng ñöôïc boán thieàn: sô thieàn, nhò thieàn, tam thieàn, töù thieàn, cuõng goïi laø phaøm phu thieàn, vì tu boán thieàn naøy ngöôøi tu chæ sanh töø coõi trôøi Saéc giôùi trôû xuoáng theá gian thoâi, chôù chöa giaûi thoaùt.

2. Ngoaïi ñaïo thieàn, caùch tu thieàn naøy coù hai tröôøng hôïp: moät laø tu ñeå caàu thaàn thoâng, hai laø tu khoâng höôùng veà noäi taâm, laïi höôùng beân ngoaøi ñeå caàu trôï löïc. Torng nhaø thieàn ñònh nghóa ngoaïi ñaïo thieàn moät caùch ñôn giaûn laø ngoaøi taâm caàu ñaïo, töùc laø tu thieàn maø khoâng höôùng vaøo noäi taâm ñeå an ñònh, laïi mong caùi gì beân ngoaøi trôï löïc cho mình.

3. Tieåu thöøa thieàn. Chuùng ta ñaõ bieát qua roài.

4. Ñaïi thöøa thieàn laø caùch tu thieàn cuûa ngaøi Hueä Tö daïy cho ngaøi Trí Giaû Ñaïi sö veà phaùp quaùn Khoâng Giaû Trung.

5. Thöôïng thöøa thieàn hay Toái thöôïng thöøa thieàn, töùc laø Thieàn toâng.

Ñaây noùi thieàn, chính laø Thöôïng thöøa thieàn vaäy. Thieàn naøy töø ñöùc Phaät Tyø-loâ-giaù-na traûi qua soá kieáp baát khaû thuyeát baát khaû thuyeát ñeán ñöùc Phaät Thích-ca Maâu-ni. Ñöùc Thích-ca truyeàn xuoáng cho hai möôi taùm vò Toå ôû AÁn Ñoä vaø saùu vò Toå ôû Trung Hoa, roài Toå Toå trao tay cho nhau truyeàn baù khaép nôi, tính khoâng theå heát ñöôïc. Caùc vò ñeàu do giôùi naøy, ñònh naøy, tueä naøy maø ñöôïc chöùng ngoä, thaät khoâng coù phaùp naøo khaùc.

Phaät Tyø-loâ-giaù-na laø chæ Phaät phaùp thaân, maø Phaät phaùp thaân laø Phaät saün coù cuûa taát caû chuùng sanh, chôù khoâng phaûi rieâng moät ñöùc Phaät naøo.

Noùi raèng: ñöùc Phaät Tyø-loâ-giaù-na traûi qua soá kieáp baát khaû thuyeát baát khaû thuyeát ñeán ñöùc Phaät Thích-ca Maâu-ni, ñoù laø moät loái noùi, thaät ra Phaät phaùp thaân ñaõ coù saün töø voâ soá kieáp, ñöùc Phaät Thích-ca Maâu-ni ñaõ phaùt hieän vaø Ngaøi ñaõ soáng ñöôïc, roài chæ daïy laïi cho hai möôi taùm vò Toå ôû AÁn Ñoä, saùu vò Toå ôû Trung Hoa vaø trao laàn cho ñeán sau naøy. Taát caû ngöôøi ngoä ñöôïc, chöùng ñöôïc ñeàu coù ñöôøng loái chung nhö vaäy.

Ñeán ñaây Ngaøi raên:

Naøy caùc chuù! Caùc chuù ñaõ vaøo trong chuøa laøm oâng ñaïo, laøm hoïc troø.

Chuùng toâi theâm caùc coâ vaøo cho ñuû: Caùc chuù, vaø caùc coâ, quí vò ñaõ vaøo trong chuøa laøm ngöôøi tu, laøm hoïc troø…

Chæ caàu danh döï maø chaúng chòu tham ñeán choã, caùi gì laø choã haï thuû cuûa Phaät, Toå?

Khoâng chòu tham cöùu cho cuøng toät, xem choã naøo Phaät ñaõ ngoä Toå ñaõ ngoä, tìm cho toät choã ñoù.

Caùi gì laø choã duïng taâm cuûa ngoaïi ñaïo, Tieåu thöøa? Chuùng ta phaûi bieát roõ Tieåu thöøa tu theá naøo, ngoaïi ñaïo tu ra sao.

Luoáng ñeå cho ngaøy laïi thaùng qua, laêng xaêng tìm caàu beân ngoaøi. Moät phen caùi cheát ñeán roài phaûi laøm sao? Ñaâu laø nôi an thaân laäp maïng? Vaû laïi, ba ngaøn oai nghi taùm muoân teá haïnh, chính mình khoâng coù moät maûy may. Moät hoâm naøo ñoù, vua Dieâm-la ñeán, aét khoâng theå tha cho ngöôi. Ngöôi sao chaúng chòu xeùt laïi, chôù laáy caùc vieäc trong moäng, roài baùc khoâng nhaân quaû “meânh mang baùt ngaùt chieâu öông hoïa”. Nhö theá chaúng nhöõng laøm ñoài baïi toâng moân, maø cuõng khieán suy taøn chaùnh phaùp.

OÂi! Toâi coøn bieát noùi gì hôn!

Ñaây laø lôøi khuyeân nhaéc cuûa Ngaøi: Laø ngöôøi tu trong ñaïo, chuùng ta phaûi tìm cho taän coäi nguoàn, choã chö Toå ñaõ ngoä, choã ñöùc Phaät ñaõ giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt. Keá ñeán phaûi thaáy choã tu cuûa ngoaïi ñaïo, choã thöïc haønh cuûa Tieåu thöøa. Roài chuùng ta coá gaéng tu cho vöõng, laøm sao nôi mình coù ñaày ñuû ba ngaøn oai nghi taùm muoân teá haïnh. Ñöôïc nhö vaäy chuùng ta môùi coù theå thoaùt khoûi quæ voâ thöôøng daãn xuoáng vua Dieâm-la. Chôù baùc khoâng nhaân quaû ñeå roài phaûi töï chuoác laáy hoïa, laøm cho Phaät phaùp suy vi, ñoù laø loãi lôùn ôû chính mình.

Veà ba ngaøn oai nghi taùm muoân teá haïnh, chuùng toâi keå cho quí vò nghe. Ñoù laø caên cöù vaøo hai traêm naêm chuïc giôùi cuûa Tyø-kheo, phoái hôïp vôùi boán oai nghi ñi, ñöùng, naèm, ngoài, thì ñöôïc moät ngaøn oai nghi. Laïi keát hôïp vôùi ba ñôøi quaù khöù, hieän taïi, vò lai, thaønh ba ngaøn oai nghi. Ñoàng thôøi phoái hôïp vôùi baûy chi cuûa thaân vaø khaåu laø saùt, ñaïo, daâm, löôõng thieät, aùc khaåu, voïng ngoân, yû ngöõ thaønh ra hai möôi moát ngaøn, roài phoái hôïp vôùi boán thöù phieàn naõo tham, saân, si, ñaúng phaàn, nhö vaäy thaønh taùm muoân boán ngaøn teá haïnh. Ñaây chæ laø con soá töôïng tröng, chôù khoâng coù leõ thaät.

Qua baøi naøy Toå Phaùp Loa muoán cho taát caû ngöôøi tu chuùng ta phaûi ñuû ba moân: giôùi, ñònh, tueä. Giôùi ñònh tueä vieân maõn, chuùng ta môùi coù theå thaønh coâng treân ñöôøng tu giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt. Neáu trong ba moân maø thieáu moät, thì khoù ñöôïc giaûi thoaùt. Treân ñaây duøng raát nhieàu danh töø, chuùng toâi chæ noùi ñôn giaûn, chôù khoâng giaûi thích heát ñöôïc.

]



	THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM