Kinh sach

TAM TOÅ TRUÙC LAÂM GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

TOÅ THÖÙ HAI PHAÙI TRUÙC LAÂM

NOÙI CHOÃ COÁT YEÁU CUÛA ÑAÏI THÖØA

(Ñaïi thöøa yeáu thuyeát)

DÒCH:

Neáu ngöôøi hoïc caàn yeáu phaûi töø caïn ñeán saâu. Töùc laø goàm ba moân tueä hoïc, Vaên Tö Tu, ba moân naøy thaûy ñeàu laø Baùt-nhaõ (trí tueä). Giaûi raèng: Tröôùc caàn nghe phaùp sanh tri giaûi, goïi laø Vaên tueä. Keá suy gaãm phaùp ñaõ nghe, nhaän ñònh yeáu lyù roõ raøng, do suy gaãm nhaäp taâm mình, goïi laø Tö tueä. Roát sau, nhö choã ñaõ nghe, ñaõ suy gaãm, caên cöù vaøo ñoù tu haønh khoâng cho sai chaïy, goïi laø Tu tueä. Hai tueä tröôùc thuoäc veà höõu laäu, moät tueä sau thuoäc voâ laäu. Tröôùc thì caïn, sau thì saâu. Tuy caïn saâu coù khaùc, ñeàu goïi chung laø tueä.

Kinh Phaùp Hoa noùi: “Neáu ngöôøi ñöôïc nghe hieåu, suy gaãm tu haønh, aét bieát ngöôøi aáy ñöôïc gaàn Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc (Anuttara-Samyak-Sambodhi). Laïi noùi Giaùo Lyù Haïnh Quaû raèng: “Do suy taàm Giaùo neân ngoä ñöôïc Lyù, nhaân ngoä Lyù khôûi Haïnh, Haïnh thaønh thì chöùng quaû. Cho neân goïi laø Giaùo, Lyù, Haïnh, Quaû.

Nay löôïc neâu ít ñieàu ñeå chæ baøy cho ngöôøi hoïc, neáu kheùo nhaän roõ ñöôïc choã naøy thì seõ thoâng suoát choã kia. Coå ñöùc noùi: “Hoïc moät quyeån kinh ñöôïc thoâng thì muoân quyeån kinh ñeàu hieåu.” Ñaây laø choã toâi nhaéc, ngöôøi hoïc phaûi thaåm tra töôøng taän.

GIAÛNG:

Baøi tröôùc Ngaøi noùi veà Tam voâ laäu hoïc giôùi, ñònh, tueä, ôû ñaây Ngaøi noùi veà Tam tueä hoïc vaên, tö, tu. Chuùng ta caàn naém vöõng treân ñöôøng tu caùi naøo quan troïng, phaûi bieát cho thaät roõ.

Chuùng toâi seõ giaûi thích cho quí vò thaáy Tam tueä hoïc naøy raát thieát yeáu ñoái vôùi ngöôøi tu hoïc. Tröôùc laø Vaên tueä, keá laø Tö tueä, sau laø Tu tueä. Neáu ngöôøi naøo hoïc ñaïo maø thieáu ba moân naøy, ñoù laø ngöôøi khoâng bieát hoïc ñaïo.

Tröôùc heát toâi noùi veà Vaên tueä, vaên laø nghe. Ví duï nhö nghe giaûng veà caùc phaùp voâ thöôøng, quí vò hieåu ñöôïc, ñoù laø Vaên tueä.

Neáu chuùng ta nghe hieåu roài thoâi, thì caùi hieåu ñoù chæ laø caïn côït ngoaøi da, khoâng thaám vaøo taâm tö mình, neân phaûi coù tö, nghóa laø chuùng ta phaûi ngoài laïi suy gaãm cho thaáu ñaùo xem caùc phaùp voâ thöôøng nhö theá naøo. Caên cöù vaøo thaân mình töø nhoû ñeán lôùn, roài giaø vaø cheát, vaäy thaân mình laø voâ thöôøng. Caùi nhaø khi naøo môùi xaây caát, nay cuõ roài hö hoaïi, caên nhaø laø voâ thöôøng. Ñeán caây coái chuùng ta troàng, töø moät maàm nhoû, lôùn thaønh caây roài giaø, khoâ caønh gaõy nhaùnh vaø cheát ruïi. Suy gaãm töø con ngöôøi ñeán söï vaät chung quanh nhö caùi nhaø, caây coái v.v…, chuùng ta thaáy taát caû ñeàu voâ thöôøng, suy gaãm nhö theá goïi laø Tö tueä.

Chuùng toâi thöôøng traùch Taêng Ni chæ nghe giaûng kinh daïy söû, roài veà xeáp laïi khoâng suy gaãm xem nhöõng lôøi Phaät toå chæ daïy yù nghóa nhö theá naøo, roài tìm töø söï vaät chung quanh cho ñeán baûn thaân mình xem nhöõng lôøi Phaät toå daïy coù ñuùng nhö thaät hay khoâng?

Suy gaãm kyõ, thaáy töôøng taän goïi laø tö, nhö vaäy môùi laø trí tueä cuûa mình.

Nghe vaø hieåu ñöôïc nhöõng lôøi Phaät toå daïy laø hay, laø ñaõ coù trí tueä roài, nhöng phaûi suy tö thaät kyõ môùi thaám. Khi thaám ñöôïc, bieát ñoù laø chaân lyù, thì phaûi öùng duïng tu, ñoù laø Tu tueä.

Ña soá ngöôøi hoïc ñaïo chæ coù vaên maø khoâng coù tö, neân hieåu caïn ngoaøi da. Chæ khi naøo laøm thaày daïy ngöôøi môùi coù tö moät chuùt, suy gaãm lôøi Phaät daïy, phaûi hieåu theá naøo ñeå giaûi cho ngöôøi hieåu, nhôø ñoù môùi thaám. Theá neân ngöôøi hoïc nhieàu kinh maø khoâng daïy ngöôøi khaùc thì khoâng coù Tö tueä, neân deã queân. Nhôø daïy maø chuùng ta nhôù laâu, nhìn ñöôïc töôøng taän.

Luùc xöa khi vieát veà ba moân tueä naøy, chuùng toâi noùi: Phaät daïy ba moân tueä raát khoa hoïc, thích hôïp vôùi cuoäc soáng hieän taïi cuûa chuùng ta. ÔÛ theá gian baát cöù ai ñi hoïc, muoán gioûi vaø thaønh ngheà, ñeàu phaûi qua ba phaàn: Thöù nhaát laø lyù thuyeát, töùc laø vaên. Thöù hai laø thí nghieäm hay nghieàn ngaãm, töùc laø tö. Thöù ba laø thöïc haønh, töùc laø tu. Trong ñaïo noùi vaên, tö, tu, ngoaøi ñôøi goïi laø lyù thuyeát, thí nghieäm vaø thöïc haønh. Vaäy ngöôøi hoïc Phaät khoâng phaûi nghe roài tin, maø phaûi nghe roài hieåu, hieåu roài suy gaãm cho töôøng taän, ñoái chieáu töø caùi naøy ñeán caùi kia coi ñuùng nhö thaät hay khoâng. Chöøng naøo suy gaãm ñuùng, chöøng ñoù môùi öùng duïng tu.

Nhö vaäy vaên, tö, tu laø ba moân raát thieát yeáu trong nhaø Phaät. Trong ñaây chia ra hai caùi tröôùc laø trí tueä caïn, caùi thöù ba môùi laø saâu. Taïi sao? Vì thöïc haønh roài, môùi laø caùi thaät chöùng cuûa mình, coøn chöa thöïc haønh thì chöa thaät chöùng.

Kinh Phaùp Hoa noùi: “Neáu ngöôøi ñöôïc nghe hieåu, suy gaãm tu haønh, aét bieát ngöôøi aáy ñöôïc gaàn Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.” Neáu ngöôøi naøo coù ñuû ba moân vaên, tö, tu thì ngöôøi ñoù gaàn vôùi Phaät, baäc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

Laïi noùi Giaùo Lyù Haïnh Quaû raèng: “Do suy taàm Giaùo neân ngoä ñöôïc Lyù, nhaân ngoä Lyù khôûi Haïnh, Haïnh thaønh thì chöùng quaû.” Cho neân goïi laø Giaùo, Lyù, Haïnh, Quaû.

Trong kinh Phaät luoân luoân ñaët ra giaùo, lyù, haïnh, quaû. Töø giaùo chuùng ta ñöôïc lyù, neáu kheùo tu thì töø lyù seõ ñi tôùi haønh, maø haønh töùc nhieân ñaït ñöôïc quaû. Chuùng toâi daãn moät caâu trong kinh Kim Cang Phaät daïy: “Phaøm sôû höõu töôùng giai thò hö voïng, nhöôïc kieán chö töôùng phi töôùng töùc kieán Nhö Lai.” “Phaøm sôû höõu töôùng giai thò hö voïng”, phaøm caùi gì coù töôùng ñeàu laø hö doái, bieát roõ ñöôïc lôøi Phaät daïy nhö theá goïi laø giaùo. Khi nghe nhö vaäy, chuùng ta phaûi suy gaãm, do suy gaãm maø ngoä ñöôïc lyù: Taát caû phaùp ñeàu laø hö voïng. Vaäy nöông nôi giaùo suy gaãm maø ñaït lyù, laø caùc phaùp nhö huyeãn, hö doái, khoâng thaät.

Ñeán caâu “nhöôïc kieán chö töôùng phi töôùng” laø bieát caùc phaùp duyeân hôïp hö huyeãn. Hieåu roõ nhö vaäy, chuùng ta nhìn phaùp naøo cuõng bieát laø hö huyeãn, neân caùc töôùng cuûa noù ñeàu khoâng phaûi töôùng, töùc laø hö doái, huyeãn hoùa. Thaáy töôøng taän nhö vaäy goïi laø haïnh. Thaáy caùc phaùp laø huyeãn hoùa khoâng thaät, duø thieân haï khen phaùp ñoù laø ñeïp laø quí, chuùng ta cuõng bieát noù laø huyeãn, töùc laø “kieán chö tuôùng phi töôùng”, chöøng ñoù lieàn ñöôïc quaû “töùc kieán Nhö Lai”, nghóa laø thaáy Phaät.

Nhö vaäy töø nôi giaùo chuùng ta ngoä lyù, töø lyù maø quaùn chieáu thöïc haønh, do thöïc haønh neân ñöôïc keát quaû. Chæ trong moät caâu kinh cuûa Phaät goàm ñuû caû giaùo, lyù, haïnh, quaû. Neáu chuùng ta kheùo tu thì seõ ñöôïc keát quaû toát ñeïp khoâng nghi ngôø, coøn khoâng kheùo tu thì khoù bieát ñöôïc keát quaû nhö theá naøo!

Nay löôïc neâu ít ñieàu ñeå chæ baøy cho ngöôøi hoïc, neáu kheùo nhaän roõ choã naøy thì seõ thoâng suoát choã kia. Neáu hieåu ñöôïc choã naøy töôøng taän thì choã kia chuùng ta cuõng thaáu suoát.

Coå ñöùc noùi: “Hoïc moät quyeån kinh ñöôïc thoâng thì muoân quyeån kinh ñeàu hieåu.” Ñaây laø choã toâi nhaéc, ngöôøi hoïc phaûi thaåm tra töôøng taän.

Hoïc moät quyeån kinh maø thoâng suoát, thaâm nhaäp ñöôïc thì ñoïc nhöõng quyeån khaùc chuùng ta ñeàu hieåu. Coøn ñoïc quyeån naøo cuõng qua loa, duø ñoïc moät ngaøn quyeån cuõng khoâng hieåu gì caû. Ñoù laø yù nghóa cuûa ñoaïn naøy.

]



	THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM