THAM ĐỒ HIỂN QUYẾT VÀ THI TỤNG CÁC THIỀN SƯ ĐỜI LÝ Giảng Giải

H.T THÍCH THANH TỪ

PHẦN I: THAM  ĐỒ  HIỂN  QUYẾT CỦA THIỀN SƯ VIÊN CHIẾU

(tt)

Âm: THAM ĐỒ HIỂN QUYẾT

Nhất nhật, đường tiền tọa thứ, hốt hữu tăng vấn:

- Phật chi dữ Thánh, kỳ nghĩa vân hà ?

Sư vân:

            Ly hạ trùng dương cúc,

            Chi đầu thục khí oanh.

Tiến vân:

- Tạ ! Học nhân bất hội, thỉnh tái chỉ thị.

Sư vân:

            Trú tắc kim ô chiếu,

            Dạ lai ngọc thố minh.

Tăng hựu vấn:

            Dĩ hoạch sư chân chỉ,

            Huyền cơ thị như hà ?

Sư vân:

            Bất thận thủy bàn kình mãn khứ,

            Nhất tao tha điệt hối hà chi !

Tiến vân:

- Tạ !

Sư chỉ vân:

            Mạc trạc giang ba nịch,

            Thân lai khước tự trầm.

Hựu vấn:

- Thiếu Thất, Ma Kiệt tối huyền, tự cổ vu kim thùy kế tương vi chủ ?

Sư vân:

            U minh càn tượng nhân ô thố,

            Khuất khúc khôn duy vị Nhạc, Hoài.

Hựu vấn:

            Như hà thị đại đạo,

            Căn nguyên nhất lộ hành ?

Sư vân:

            Cao ngạn tật phong trí kính thảo,

            Bang gia bản đãng thức trung lương.

Hựu vấn:

            Nhất thiết chúng sinh tòng hà nhi lai,

            Bách niên chi hậu tòng hà nhi khứ ?

Sư vân:

            Manh quy xuyên thạch bích,

            Ba miết thướng cao sơn.

Hựu vấn:

            - Thanh thanh thúy trúc tận chân như”, như hà thị chân như dụng ?

Sư vân:

            Tặng quân thiên lý viễn,

            Tiếu bả nhất âu trà.

Tiến vân:

- Nhậm ma tức “không lai hà ích ?”

Sư vân:

            Thùy thức Đông a khứ,

            Đồ trung tái bạch đầu.

Hựu vấn:

            Dã hiên nhất thâm hộ,

            Thùy thức đẳng nhàn xao ?

Sư vân:

            Kim cốc tiêu sơ hoa thảo loạn,

            Nhi kim hôn hiểu nhậm ngưu dương.

Tiến vân:

Vi thập ma như thử ?

Sư vân:

            Phú quý kiêm kiêu thái,

            Phiên linh bại thị lâu.

Hựu vấn:

            Long nữ hiến châu thành Phật quả,

            Đàn na xả thí phúc như hà ?

Sư vân:

            Vạn cổ nguyệt trung quế,

            Phù sơ tại nhất luân. 

Tiến vân:

- Nhậm ma tức lao nhi vô công ?

Sư vân:

            Thiên thượng như huyền kính,

            Nhân gian xứ xư thông.

Hựu vấn:

            Độ hà tu dụng phiệt,

            Đáo ngạn bất tu thuyền.

            Bất độ thời như hà ?

Sư vân:

            Hạc trì ngư tại lục,

            Hoạch hoạt vạn niên xuân.

Tiến vân:

- Nhậm ma tức “tùy lưu thủy hoạch diệu lý ?”

Sư vân:

            Kiến thuyết Kinh Kha lữ,

            Nhất hành cánh bất hồi.

Hựu vấn:

            Kim khoáng hỗn giao nguyên nhất khí,

            Thỉnh Sư phương tiện luyện tinh hình.

Sư vân:

            Bất thị Tề quân khách,

            Ná tri hải đại ngư ?

Tiến vân:

            Quách quân nhược bất nạp,

            Gián ngữ diệc hề vi ?

Sư vân:

            Nhược dục tiên đề ẩm,

            Hưu vi xảo họa xà.

Hựu vấn:

- Xà tử ư lộ thỉnh sư cứu hoạt.

Sư vân:

- Nhữ thị hà phương nhân ?

Tăng viết:

Bản lai sơn nhân.

Sư vân:

            Tốc hồi cựu nham ẩn,

            Mạc kiến Hứa Chân Quân.

Hựu vấn :

            Hải tạng thao thao ưng bất vấn,

            Tào Khê trích trích thị như hà ?

Sư vân :

            Phong tiền tùng hạ thê lương vận,

            Vũ hậu đồ trung thiển trọc nê.

Tiến vân :

 Nhậm ma tất bất dị kim thời dã ?

Sư vân :

            Ly hạ trùng dương cúc

            Chi đầu noãn nhật oanh.

Hựu vấn :

            Chiêu chiêu tâm mục chi gian,

            Lãng lãng sắc thân chi nội.

Nhi lý bất khả phân, tướng bất khả đổ, vi thập ma bất đổ ?

Sư vân :

            Uyển trung hoa lạn mạn,

            Ngạn thượng thảo ly phi.

  Tiến vân :

            Tuế hàn quần miêu lạc,

            Hà dĩ khả tuyên dương.

  Sư vân :

            Hỷ quân lai tự đạt,

            Bất diệt khả hoan ngu.

  Tiến vân :

            Hạnh văn kim nhật quyết

            Tòng thử miển hốt vô.

  Sư vân :

            Thiển nịch tài đề xuất,

            Hồi đầu vạn trượng đàm.

  Hựu vấn :

            Niết bàn thành nội thượng do nguy.

            Như hà thị bất nguy chi xứ ?

  Sư vân :

            Doanh sào liêm thượng thán,

            Mấn phát vĩ thiều kinh.

  Tiến vân :

            Nhược tao thời bách cận,

            Lưỡng xứ thị hà vi ?

  Sư vân :

            Trượng phu tùy phóng đãng,

            Phong nguyệt thả tiêu dao.

  Hựu vấn :

            Nhất thiết chúng sanh

            Giai ngôn thị Phật’.

            Thử lý vị minh,

            Thỉnh sư thùy thị.

   Sư vân :

            Khuyến quân thả vụ nông tang khứ,

            Mạc học tha nhân đãi thố lao.

  Tiến vân :

            Hạnh mông sư hiển quyết,

            Chung bất hướng tha cầu.

  Sư vân :

            Khả nhân tao nhất yết,

            Cơ tọa khước vong xan.

 Hựu vấn :

            Kỷ niên đa tích nang trung bảo,

            Kim nhật đương trường địch diện tiền.

 Sư vân :

            Chỉ đãi trung thu nguyệt,

            Khước tao vân vũ xâm.

 Tiến vân :

            Tuy văn sư ngữ thuyết,

            Thử lý vị phân minh.

  Sư vân :

            Tiếu tha đồ bảo trụ,

            Nịch tử hướng trung lưu.

 Hựu vấn :

            Như hà thị nhất pháp ?

 Sư vân :

            Bất kiến xuân sinh kiêm hạ trường,

            Hựu phùng thu thục cập đông tàng.

Tiến vân :

            Nhậm ma tức thành Phật đa dã ?

Sư vân :

            Tổ Long khu tự chỉ,

            Từ phúc viễn đồ lao.

Hựu vấn :

            ‘Kiến tính thành Phật’,kỳ nghiã như hà ?

Sư vâv :

            Khô mộc phùng xuân hoa cạnh phát,

            Phong suy thiên lý phức thần hương.

Tiến vân :

            Học nhân bất hội, nguyện Sư tái chỉ.

Sư vân :

            Vạn niên già tử thụ,

            Thương thúy tủng vân đoan.

Hựu vấn :

            Ma ni dữ chúng sắc,

            Bất hợp bất phân ly.

Sư vân :

            Xuân hoa dữ hồ điệp,

            Cơ luyến cơ tương vi.

Tiến vân :

            Nhậm ma tức tùytha hỗn tạp ?

Sư vân :

            Bất thị Hồ tăng nhãn,

            Đồ lao sính biện nhâu.

Hựu vấn :

            Như hà thị xúc mục Bồ đề ?

Sư vân :

            Kỷ kinh khúc mộc điểu,

            Tần suy lãnh tê nhân.

Tiến vân :

            Học nhân bất hội, cánh thỉnh biệt dụ.

Sư vân :

            Tủng nhân thính cầm hưởng,

            Manh giả vọng thiềm thừ.

Hựu vấn :

            Bản tự hữu hình kiêm hữu ảnh,

            Hữu thời ảnh dã ly hình phủ ?

Sư vân :

            Chúng thủy triều Đông hề vạn phái tranh lưu,

            Quần tinh củng Bắc hề thiên cổ quy  tâm.

Hựu vấn :

            Như hà thị ‘nhất cú liễu nhiên siêu bách ức ?’

Sư vân :

            Viễn hiệp Thái sơn siêu Bắc Hải,

            Nguỡng phao trụ trượng nhập thiềm cung.

Hựu vấn :

            Duy thử nhất sự thật,

            Dư thị tắc phi chân.

            Như hà thị chân ?

Sư vân :

            Trượng đầu phong dị động,

            Lộ thượng vũ thành nê.

Hựu vấn :

            Bất hướng Như Lai thi diệu tạng,

            Bất cầu tổ diệm tục đăng chi.

            Ý chỉ như hà ?

Sư vân :

            Thu thiên đoàn thử lệ,

            Tuyết cảnh mẩu đơn khai.

Hựu vấn :

            Như hà thị tối diệu chi cú ?

Sư vân :

            Nhất nhân hướng ngung lập,

            Mãn tọa ẩm vô hoan ?

Hựu vấn :

            Cổ kim đại sự ưng vô vấn,

            Đặc điạ Tây lai ý nhược hà.

Sư vân :

            Xảo ngôn lệnh sắc giả,

            Toản quy đả ngõa nhân.

Hựu vấn :

            ‘Tâm pháp song vong tính tức chân’. Như hà thị ‘chân’ ?

Sư vân :

            Vũ trích nham hoa thần nữ lệ,

            Phong xao đình trúc Bá Nha cầm.

Hựu vấn :

            Như hà thị tối diệu chi cú ?

Sư vân :

Hầu lý do tồn ngạch

            Thường cư bất khoái nhiên.

Hựu vấn :

            Hữu chứng hữu tu khai tứ bệnh,

            Xuất đầu hà khả thoát trần lung.

Sư vân :

            Sơn cao cánh đại dung thần trữ

            Hải khoát năng thâm nạp tế lưu.

Hựu vấn :

            ‘Duy Phật dữ Phật nãi tri tư sự’. Như hà thị ‘tư sự ‘ ?

Sư vân :

            Giáp kính sâm sâm trúc,

            Phong suy khúc tự thành.

Hựu vấn :

            Bất dụng bình thường, bất dụng thiên nhiên, bất dụng tác dụng, nhi kim tác thập ma ?

Sư vân :

            Bồng thảo thê đê yến,

            Thương minh ẩn cự lân.

Hựu vấn :

            Tứ đại đới lai do khoán kiếp,

            Thỉnh sư phương tiện xuất luân hồi.

Sư vân :

            Cử thế súc đồ tê thị bảo,

            Thực ư kinh cức ngoạ ư nê.

Hựu vấn :

            ‘Chủng chủng thủ xả, giai thị luân hồi’.

            Bất thủ bất xả thời như hà ?

Sư vân :

Tòng lai hồng hiện thù thường sắc,

Hữu diệp sâm si bất hữu hoa.

Hựu vấn :

            ‘Ngôn ngữ đạo đoạn’ kỳ ý như hà ?

Sư vân :

            Giốc hưởng tùy phong xuyên trúc đáo,

            Sơn nam đới nguyệt quá tường lai.

Hựu vấn :

            ‘Chư Phật thuyết pháp giai thị hóa vật.

Nhược ngộ bản ý, thị sanh xuất thế’. Như hà thị ‘bản ý’.

Sư vân :

            Xuân chức hoa như cẩm,

            Thu lai diệp tự hoàng.

Hựu vấn :

            Như hà thị ‘trực triệt nhất lộ’ ?

Sư vân :

            Đông tây xa mã tẩu,

            Trần thổ hiểu hôn phi.

Hựu vấn :

            Hữu pháp hữu tâm khai vọng thức,

            Như hà tâm pháp đãng câu tiêu ?

Sư vân :

            Khả đoạt tùng sao trường uất uất,

            Khởi ưu sương tuyết lạc phân phân.

Hựu vấn :

            Tổ ý dữ giáo ý như hà ?

Sư vân :

            Hứng lai hề trượng du vân kính,

            Khốn tức thùy liêm ngọa tức sàng.

Hựu vấn :

            Thế nhân giai nhẫm ốc, lậu nhân hà sở tại ?

Sư vân :

            Kim ô kiêm ngọc thố

            Doanh trắc mạn lao phân.

Hựu vấn :

            Như hà thị Tào Khê nhất lộ ?

Sư vân :

            Khả lân khắc chu khách,

            Đáo xứ ý thông thông.

]

THIỀN TÔNG VIỆT NAM