THIEÀN SÖ TRUNG HOA

TAÄP MOÄT

H.T THÍCH THANH TÖØ

LÔØI DAÃN ÑAÀU

Taäp I “Thieàn sö Trung Hoa” naøy, chuùng toâi goùp dòch trong ba boä saùch “Caûnh Ñöùc Truyeàn Ñaêng Luïc”, “Chæ Nguyeät Luïc” vaø “Cao Taêng Truyeän”. Tuy chung hoäi caû ba boä saùch, song haønh traïng cuûa Thieàn sö “ra ñi khoâng löu laïi daáu veát”, neân chi khoâng theå tìm kieám ñaày ñuû ñöôïc. Maëc duø theá, chuùng toâi nghó moät caâu noùi cuûa Thieàn sö, neáu ñoäc giaû laõnh hoäi ñöôïc, cuõng coù theå ñuû tu haønh ñeán giaûi thoaùt. Cho neân, chuùng toâi khoâng ngaïi phieân dòch ra ñaây.

Ñaëc ñieåm trong söï truyeàn baù Thieàn toâng, Thieàn sö khoâng khi naøo noùi traéng ra nhöõng caùi gì mình muoán daïy cho keû tham vaán. Caùc ngaøi kheùo duøng nhöõng haønh ñoäng laï thöôøng, nhöõng ngoân ngöõ bí hieåm khieán cho ngöôøi tham vaán phaûi ngaïc nhieân, phaûi nghi ngôø. Vì theá, chæ coù nhöõng ngöôøi lanh lôïi môùi coù theå ngay ñoù theå hoäi ñöôïc. Baèng ngöôøi khoâng theå ngay ñoù theå hoäi, thì phaûi oâm hoaøi nghi maõi trong loøng, ñeán bao giôø gaëp cô duyeân môùi tænh ngoä. Coù moät Thieàn sö ñaõ noùi: “Toâi khoâng quí Tieân sö veà ñöùc haïnh, maø chæ quí choã khoâng giaûi nghi cho toâi.” Do ñoù, khi caàm vieát dòch taäp saùch naøy, toâi chæ muoán hoaøn toaøn laø dòch giaû, khoâng muoán xen vaøo moät yù kieán naøo.

Nhöng haønh traïng Thieàn sö thaät quaù khoù hieåu. Coù khi caùc ngaøi nhö quaù ngang taøng khoâng keå gì toäi phöôùc, nhö Thieàn sö Ñôn Haø thieâu töôïng Phaät. Coù khi caùc ngaøi nhö thoâ baïo daùm gieát haïi chuùng sanh, nhö Nam Tuyeàn caàm dao chaët con meøo. Coù khi caùc ngaøi nhö taøn nhaãn khoâng bieát thöông keû haäu hoïc, nhö Hoaøng Baù ñaùnh Laâm Teá. Hoaëc caùc ngaøi töï baûo sau khi cheát seõ sanh laøm con traâu, nhö Nam Tuyeàn, Qui Sôn... Vì theá, neáu chuùng toâi khoâng ñieåm sô qua, quí ñoäc giaû khoù beà laõnh hoäi ñöôïc thaâm yù. Chaúng nhöõng khoâng laõnh hoäi ñöôïc thaâm yù, traùi laïi coøn ñaâm ra nghi ngôø hoang mang, coù khi phæ baùng caùc ngaøi laø khaùc. Bôûi leõ aáy, buoäc loøng chuùng toâi phaûi daãn giaûi moät vaøi ñieåm ñaëc bieät ôû sau ñaây, goïi laø heù cöûa cho quí ñoäc giaû böôùc vaøo nhaø Thieàn.

*

Ngöôøi tu theo Thieàn toâng coát nhaän ñöôïc baûn taâm, thaáy ñöôïc baûn taùnh cuûa mình. Khi nhaän ñöôïc baûn taâm, môùi tin “taâm töùc laø Phaät”. Khi thaáy ñöôïc baûn taùnh, môùi tin “taùnh mình ñaày ñuû taát caû, xöa nay vaãn thanh tònh”. Nhöng taâm taùnh ôû ñaâu? theá naøo? Taát caû ngöôøi tu Phaät ñeàu thaéc maéc vaán ñeà naøy. Khi ñaët caâu hoûi taâm taùnh ôû ñaâu? theá naøo? thì khaùc gì ngöôøi côõi traâu tìm traâu, vaùc Phaät ñi caàu Phaät, bieát bao giôø thaáy ñöôïc. Sao chuùng ta khoâng maïnh meõ nhö Thieàn sö Hueä Haûi? Khi Sö ñeán tham vaán Maõ Toå, Maõ Toå hoûi:

- Ñeán ñaây tính caàu vieäc gì?

Sö thöa:

- Ñeán caàu Phaät phaùp.

- Kho baùu nhaø mình chaúng ñoaùi hoaøi, boû nhaø chaïy ñi tìm caùi gì? Ta trong aáy khoâng coù moät vaät, caàu Phaät phaùp caùi gì?

- Caùi gì laø kho baùu nhaø mình cuûa Hueä Haûi?

- Chính nay ngöôi hoûi ta, ñoù laø kho baùu cuûa ngöôi, ñaày ñuû taát caû khoâng thieáu thoán, töï do söû duïng ñaâu nhôø tìm caàu beân ngoaøi.

Ngay caâu noùi naøy, Sö nhaän ñöôïc baûn taâm.

Thaät khoâng xa, neáu chuùng ta can ñaûm tin nhaän thì noù sôø sôø tröôùc maét. Baèng chuùng ta khoâng tin nhaän thì tìm maõi suoát ñôøi khoâng ra. Bôûi chuùng ta ñaõ töôûng töôïng quaù nhieàu veà taâm taùnh, nhöõng töôûng töôïng aáy ñaõ toâ ñaép veõ vôøi khieán boä maët thaät cuûa taâm taùnh bieán thaønh hình töôùng laï kyø huyeàn bí. Giôø ñaây, nghe caùc Thieàn sö chæ thaúng boä maët thaät cuûa noù raát taàm thöôøng bình dò, taát caû chuùng ta khoâng ai chòu tin. Do ñoù, muoán thaáy boä maët thaät cuûa mình (Baûn lai dieän muïc) qua caùc lôøi chæ daïy cuûa caùc Thieàn sö, chuùng ta phaûi gaït boû moïi töôûng töôïng ñaõ coù laâu nay ñi, khaû dó môùi tröïc nhaän ñöôïc taâm taùnh.

*

Thieàn toâng laáy baûn taâm laøm chuû, neân söï tu haønh cuûa Thieàn sö laø soáng trôû laïi vôùi oâng chuû cuûa mình, trong moïi haønh ñoäng, moïi thôøi gian. Taát caû hình thöùc beân ngoaøi ñoái vôùi Thieàn sö khoâng coù gì laø quan troïng. Duø ngoài thieàn suoát ngaøy, döôùi con maét caùc ngaøi vaãn thaáy chöa phaûi laø tinh taán. Vì theá, Thieàn sö Hoaøi Nhöôïng môùi ñaët caâu hoûi vôùi Thieàn sö Ñaïo Nhaát, khi Sö naøy ñang maûi meâ ngoài thieàn, raèng: “Nhö traâu keùo xe, xe khoâng ñi, ñaùnh xe laø phaûi hay ñaùnh traâu laø phaûi?”

Huoáng nöõa, queân taâm mình chaïy theo hình thöùc beân ngoaøi, caøng tu caøng xa ñaïo. Khoâng coù söï giaùc ngoä naøo ngoaøi taâm maø coù. Phaät laø giaùc, neáu chuùng ta caàu Phaät maø queân taâm, thöû hoûi bao giôø thaáy Phaät. Nhöõng hình töôïng Phaät, Boà-taùt thôø beân ngoaøi, chæ laø phöông tieän gôïi laïi cho chuùng ta nhôù baûn taâm. Neáu chuùng ta khoâng chòu nhôù laïi baûn taâm, cöù caàu caïnh nôi hình töôïng beân ngoaøi, thaät  laø moät vieäc laøm traùi ñaïo. Vì theá, Thieàn sö Ñôn Haø ñaõ baïo daïn thieâu töôïng Phaät goã. Vieän chuû Höôùng noùng loøng hoûi: “Taïi sao thieâu töôïng Phaät cuûa toâi?” Sö ñaùp: “Thieâu tìm xaù-lôïi.” Thaät laø moät caâu ñaùp baát huû. Vaäy maø Vieän chuû coøn ngaây thô noùi: “Phaät goã laøm gì coù xaù-lôïi.” Sö baûo: “Thænh theâm hai vò nöõa thieâu.” Quaû nhieân moät tieáng saám teùt maøng tai, laøm sao Vieän chuû khoâng tænh ngoä ñöôïc. Do ñoù, ngöôøi sau noùi: “Ñôn Haø thieâu Phaät goã, Vieän chuû ruïng loâng maøy.” (Ñôn Haø thieâu moäc Phaät, Vieän chuû laïc mi mao.) Haønh ñoäng taùo baïo cuûa Thieàn sö Ñôn Haø laø moät söùc maïnh phi thöôøng, ñaùnh thöùc ñöôïc ngöôøi ñang chìm trong giaác meâ hình thöùc.

*

Muoán traéc nghieäm choã thaáy bieát cuûa ngöôøi, khoâng gì hay hôn ôû trong moät tröôøng hôïp baát thaàn baét buoäc hoï phaûi thoá loä ra lôøi noùi, hoaëc haønh ñoäng. Thieàn sö Nam Tuyeàn giô dao saép chaët con meøo moät caùch ñoät ngoät giöõa ñaïi chuùng, baét buoäc chuùng phaûi ñaùp moät caâu cho hôïp yù, Sö seõ cöùu con meøo. Roát cuoäc trong ñaïi chuùng khoâng coù ngöôøi ñaùp ñöôïc, buoäc loøng Sö phaûi haï dao. Haønh ñoäng aáy khoâng phaûi nhaèm vaøo con meøo, maø nhaèm thaúng ñaïi chuùng. Nhöng ñaïi chuùng ñaõ baát löïc, Sö baát ñaéc dó phaûi gieát con meøo nhö lôøi ñaõ noùi. Khi Tuøng Thaåm ñi ngoaøi veà, Sö cuõng thuaät laïi lôøi aáy, Tuøng Thaåm lieàn coåi giaøy ñoäi treân ñaàu. Sö baûo: “ Giaù khi naõy coù ngöôi thì ñaõ cöùu ñöôïc con meøo.” Haønh ñoäng baát thaàn cuûa Sö chaúng khaùc naøo côn seùt ñaùnh, chæ coù Tuøng Thaåm bieát ñöôïc yù Sö neân coåi giaøy ñoäi treân ñaàu. Bôûi vì choã toät quí cuûa con ngöôøi laø ñaàu, caùi ti tieän nhaát laø giaày. Tuøng Thaåm coåi giaøy ñoäi treân ñaàu laø noùi leân caùi thaáy cuûa mình khoâng coù quí tieän, khoâng coøn phaøm thaùnh, vöôït ngoaøi voøng ñoái ñaõi. Ñoù laø choã thaày troø thoâng hoäi nhau. Ngöôøi thôøi nay thaáy haønh ñoäng gieát con meøo cuûa Sö, lieàn keát aùn Sö phaïm toäi saùt sanh. Hoï coù bieát ñaâu, Sö ñaõ kheùo möôïn phöông tieän ñeå thaáy cöùu kính.

*

Chaân taâm laø choã baët suy nghó, caøng suy nghó caøng xa. Thieàn toâng xöa nay truyeàn trao chæ moät chaân taâm khoâng gì khaùc. Ngöôøi tu thieàn vöøa moùng loøng tìm chaân taâm thì khoâng bao giôø thaáy noù. Vì theá, Sö Laâm Teá Nghóa Huyeàn vöøa hoûi “theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp” lieàn bò Thieàn sö Hoaøng Baù ñaäp cho moät gaäy, ba phen hoûi ñeàu aên ba gaäy, maø khoâng ñöôïc moät lôøi chæ daïy. Theá maø, ñi ñeán Thieàn sö Ñaïi Ngu, Laâm Teá thuaät laïi vieäc bò ñaùnh, “maø khoâng bieát coù loãi gì”, Ñaïi Ngu coøn noùi: “Hoaøng Baù daïy ngöôi raát thoáng thieát, chæ taïi ngöôi coøn tìm loãi.” Ngay caâu noùi naøy, Laâm Teá tænh ngoä. Theá môùi bieát, caùi ñaùnh cuûa Hoaøng Baù thaät thoáng thieát. Nhöng, neáu khoâng coù Thieàn sö Ñaïi Ngu thì caùi ñaùnh aáy trôû thaønh voâ nghóa.

*

Chaân taâm haèng loä lieãu trong moïi haønh ñoäng cuûa ta. Neáu ta tröïc nhaän laø thaáy, baèng khoâng tröïc nhaän tìm hoaøi suoát kieáp cuõng chaúng gaëp. Ngöôøi hoïc ñaïo khoâng chòu ngay nôi haønh ñoäng tröïc nhaän chaân taâm, maõi caàu thieän tri thöùc chæ daïy cho theå hoäi. Nhöng laøm sao chæ daïy ñöôïc, vöøa noùi ra laø ñaõ sai roài. Vì theá, Sö Suøng Tín theo haàu Thieàn sö Ñaïo Ngoä maáy naêm maø khoâng nghe chæ daïy. Noùng loøng, Sö hoûi: “Con theo haàu Thaày maáy naêm maø chöa ñöôïc Thaày chæ daïy taâm yeáu.” Ñaïo Ngoä baûo: “Ta ñaõ töøng chæ daïy taâm yeáu cho ngöôi roài.” - “Thaày daïy con luùc naøo?” - “Khi ngöôi böng côm leân thì ta nhaän, ngöôi daâng traø thì ta tieáp, ngöôi xaù lui ra thì ta gaät ñaàu, ñaâu khoâng daïy taâm yeáu cho ngöôi?” Nhaân caâu noùi naøy, Sö Suøng Tín tænh ngoä. Thaät, daïy maø khoâng daïy, noùi maø khoâng noùi. Ñaây laø ñaïi duïng cuûa Thieàn sö, nhöõng ngöôøi hoïc ngoân ngöõ khoâng sao hieåu thaáu.

*

Ngöôøi tu Thieàn phaûi deïp saïch baûn ngaõ, duø laø baûn ngaõ thaùnh cuõng khoâng coøn. Neáu coøn thaáy sôû ñaéc laø coøn baûn ngaõ, giaû söû thaáy ñaéc quaû thaùnh cuõng laø vò thaùnh töông ñoái, chôù chöa thaät giaûi thoaùt. Choã giaûi thoaùt cöùu kính laø taâm khoâng coøn dính maéc moät choã naøo, nhö caâu: “Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm.” Vì theá vua Ñöôøng Tuùc Toâng hoûi Thieàn sö Hueä Trung: “Thaày ñöôïc phaùp gì?” Hueä Trung ñaùp: “Beä haï thaáy moät maûnh maây trong hö khoâng chaêng?” - “Thaáy” - “Noù do ñoùng ñinh maéc hay coät daây maéc?” Ñöôïc khoâng dính maéc môùi töï taïi giaûi thoaùt, coøn dính maéc baát cöù moät quaû vò naøo cuõng laø chöa töï taïi. Theá maø, ngöôøi tu thieàn hieän nay ngoài laïi laø mong thaáy caùi naøy, chöùng quaû kia. Khôûi taâm voïng caàu nhö vaäy laøm sao khoâng laïc vaøo caûnh giôùi ma? Laøm sao traùnh khoûi cuoàng loaïn?

*

Chaúng nhöõng taâm khoâng coøn dính maéc trong quaû vò, maø cuõng saïch heát phaøm tình thaùnh giaûi. Kinh Laêng Nghieâm noùi: “Nhöôïc taùc thaùnh giaûi töùc thoï quaàn taø.” Phaøm tình laø tình chaáp cuûa chuùng sanh trong luïc ñaïo. Thaùnh giaûi laø caùi hieåu thaùnh, hieåu raèng mình chöùng mình ñaéc trong caùc quaû vò thaùnh. Neáu chöa saïch phaøm tình thaùnh giaûi thì ngöôøi tu khoù beà thoaùt khoûi caûnh ma. Toå Qui Sôn saép tòch, baûo chuùng: “Sau khi Laõo taêng traêm tuoåi seõ ñeán döôùi nuùi laøm con traâu, hoâng beân traùi ñeà naêm chöõ  ‘Qui Sôn Taêng Linh Höïu’. Khi aáy, goïi laø Qui Sôn taêng hay goïi laø con traâu? Goïi laø con traâu hay goïi laø Qui Sôn taêng? Goïi theá naøo môùi ñuùng?” Ngöôøi thôøi nay nghe caâu noùi naøy beøn sanh nghi “taïi sao Ngaøi tu nhö vaäy maø ñoïa laøm suùc sanh”? Thaät laø caùi bieát cuûa keû muø, laøm sao thaáy ñöôïc trôøi ñaát bao la? Nôi Ngaøi taâm phaøm thaùnh ñaõ saïch môùi thoát ra ñöôïc caâu aáy.

Chuùng toâi mong quí ñoäc giaû khi ñoïc quyeån saùch naøy, moãi ngöôøi töï coåi saïch nhöõng thieân chaáp cuûa mình ñeå thaáy ñöôïc ñaïi cô ñaïi duïng cuûa Thieàn sö, ñöøng bò ñaàu löôõi caùc Ngaøi löøa.

*

Taäp saùch naøy, chuùng toâi soaïn dòch caùc vò Thieàn sö töø ñôøi thöù nhaát sau Luïc toå Hueä Naêng ñeán ñôøi thöù tö, töùc laø ñeán baét ñaàu chia toâng phaùi. Taäp thöù hai, chuùng toâi soaïn dòch töø ñôøi thöù naêm sau Luïc Toå ñeán ñaày ñuû chia naêm Toâng vaø baûy Phaùi, nghóa laø Toâng Taøo Ñoäng, Laâm Teá, Qui Ngöôõng, Vaân Moân, Phaùp Nhaõn vaø ñeán Toâng Laâm Teá chia laøm hai phaùi Huyønh Long vaø Döông Kyø.

Veà phaàn söû chö Thieàn ñöùc ôû Trung Hoa ñeán ñaây khoâng phaûi laø heát, song nhöõng nhaân vaät troïng yeáu trong nhaø Thieàn cuõng gaàn taïm ñuû. Ñôïi khi coù thì giôø roãi, chuùng toâi coù theå seõ dòch theâm ñeå coáng hieán quí ñoäc giaû.

Kính ghi

THÍCH THANH TÖØ

?

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM