THIEÀN SÖ TRUNG HOA

TAÄP MOÄT

H.T THÍCH THANH TÖØ

ÑÔØI THÖÙ HAI SAU LUÏC TOÅ

I.-  PHAÙI THIEÀN SÖ HAØNH TÖ (coù moät vò)

Thieàn sö Hy Thieân (Thaïch Ñaàu)

II.- PHAÙI THIEÀN SÖ HOAØI NHÖÔÏNG (coù chín vò)

            1- Thieàn sö Ñaïo Nhaát (Maõ Toå)

            2- Thieàn sö Thöôøng Haïo

            3- Thieàn sö Trí Ñaït 

            4- Thieàn sö Thaûn Nhieân

            5- Thieàn sö Thaàn Chieáu

            6- Thieàn sö Nghieâm Tuaán

            7- Thieàn sö Boån Nhö (nöôùc Taân La)

            8- Thieàn sö Huyeàn Ngang

            9- Thieàn sö Phaùp Khoâng

III- PHAÙI THIEÀN SÖ THAÀN HOÄI (coù 18 vò)

1- Thieàn sö Phöôùc Laâm

            2- Thieàn sö Quang Baûo

            3- Thieàn sö Phaùp Nhö

4- Thieàn sö Tieán Bình

            5- Thieàn sö Hueä Dieãn

            6- Thieàn sö Hoaøi Khoâng

7- Thieàn sö Vieân Chaán

            8- Thieàn sö Quaûng Phu

            9- Thieàn sö Haønh Giaùc

            10- Thieàn sö Thaàn Anh

            11- Thieàn sö Voâ Danh

            12- Thieàn sö Haïo Ngoïc

            13-  Thieàn sö Chí Maõn

            14- Thieàn sö Laõng

            15- Thieàn sö Linh Thaûn

            16- Thieàn sö Thoâng AÅn

            17- Thieàn sö Nam AÁn

            18- Thieàn sö Lyù Thöôøng

IV.- PHAÙI QUOÁC SÖ HUEÄ TRUNG (coù 5 vò)

1- Thieàn sö ÖÙng Chaân (Ñam Nguyeân)

            2- Thieàn sö Duy Giôùi

            3- Vua Ñöôøng Tuùc Toâng

            4- Vua Ñöôøng Ñaïi Toâng

            5- Tri Coå

*

7. THIEÀN SÖ HY THIEÂN

Thaïch Ñaàu - (695 - 785)

Sö hoï Traàn, queâ ôû Cao Yeáu, Ñoan Chaâu. Luùc thoï thai Sö, meï thích aên chay, khoâng öa ñoà maën. Khi coøn haøi nhi, Sö töï haønh ñoäng laáy, khoâng phieàn meï saên soùc. Ñeán lôùn khoân, Sö töï an oån vui töôi, khoâng khi naøo toû veû khoâng baèng loøng ngöôøi. ÔÛ thoân Ñoäng Lieâu, daân chuùng sôï quæ thaàn neân laäp nhieàu mieáu thôø, thöôøng hoïp nhau mua röôïu laøm boø teá leã. Moät hoâm, ñi chôi thaáy daân chuùng teá leã, Sö beøn phaù mieáu giöït boø ñem veà. Ñeán tuoåi vaøi möôi, Sö töø giaõ quyeán thuoäc ñi xuaát gia.

Nghe Luïc toå Hueä Naêng ñang giaùo hoùa taïi Taøo Kheâ, Sö tìm ñeán thoï giaùo. Luïc Toå ñoä Sö laøm ñeä töû. Sö chöa thoï giôùi cuï tuùc, cuõng chöa ñaït ñaïo, Toå ñaõ baùo tin saép tòch, Sö hoûi Toå:

- Sau khi Hoøa thöôïng vieân tòch, con phaûi nöông töïa nôi ai?

Toå baûo:

- Taàm Tö ñi.

Toå tòch roài, moãi ngaøy Sö ñeán beân caïnh thaùp ngoài tö duy ñeán queân caû aên nguû. Coù vò Thöôïng toïa thaáy theá hoûi:

- Thaày ñaõ tòch, ngöôi laøm gì ngoài ñaây maõi?

Sö thöa:

- Tröôùc khi thaày tòch, toâi hoûi choã nöông töïa, thaày daïy taàm Tö, neân toâi ngoài tö duy.

Thöôïng toïa baûo:

- Ngöôi coù sö huynh hieäu Haønh Tö ñang ôû nuùi Thanh Nguyeân, neân ñeán ñoù nöông töïa, thaày daïy ñaõ roõ, ngöôi coøn nghi gì?

Nghe lôøi daïy naøy, Sö thu xeáp ñoà ñaïc, tìm ñeán nuùi Thanh Nguyeân ra maét Thieàn sö Haønh Tö [Phaàn ñoái ñaùp khi Sö ñeán nuùi Thanh Nguyeân, xem laïi baøi Thieàn sö Haønh Tö.]

Moät hoâm Thieàn sö Haønh Tö hoûi:

- Coù ngöôøi noùi Laõnh Nam coù tin töùc.

Sö thöa:

- Coù ngöôøi khoâng noùi Laõnh Nam khoâng coù tin töùc.

- Neáu theá, ñaïi taïng tieåu taïng töø ñaâu maø ra?

- Thaûy töø trong aáy, troïn khoâng thieáu vieäc laï.

Thieàn sö Haønh Tö gaät ñaàu.

Ñôøi Ñöôøng nieân hieäu Khai Nguyeân thöù möôøi saùu (728 T.L.), Sö ñeán La Phuø thoï giôùi cuï tuùc. Nieân hieäu Thieân Baûo naêm ñaàu (742 T.L.) Sö tìm ñeán Hoaønh Nhaïc taïi Nam Töï, caïnh chuøa phía ñoâng coù goäp ñaù cao gioáng nhö caùi ñaøi, Sö leân ñoù caát am tranh ôû. Thôøi nhaân kính troïng Sö neân goïi laø Hoøa thöôïng Thaïch Ñaàu.

*

Moät hoâm, thöôïng ñöôøng daïy chuùng, Sö baûo:

- Phaùp moân cuûa ta do Phaät tröôùc truyeàn trao, khoâng luaän thieàn ñònh tinh taán, chæ ñaït Tri kieán Phaät, töùc taâm töùc Phaät. Taâm, Phaät, chuùng sanh, Boà-ñeà, phieàn naõo teân tuy khaùc maø theå vaãn ñoàng. Caùc ngöôi neân bieát, theå taâm linh cuûa mình lìa taùnh ñoaïn vaø thöôøng, khoâng phaûi nhô saïch, laëng leõ troøn ñaày, phaøm thaùnh ngang baèng nhau, öùng duïng khoâng löôøng, lìa taâm yù thöùc, ba coõi saùu ñöôøng chæ do taâm mình hieän, nhö traêng ñaùy nöôùc, boùng trong göông, ñaâu coù sanh dieät. Caùc ngöôi kheùo bieát noù thì khoâng gì chaúng ñuû.

*

Ñeä töû Ñaïo Ngoä hoûi:- YÙ chæ Taøo Kheâ ngöôøi naøo ñöôïc?           

Sö ñaùp:- Ngöôøi hoäi Phaät phaùp ñöôïc.

- Thaày ñöôïc chaêng?

- Ta khoâng hoäi Phaät phaùp. 

*

Coù vò Taêng hoûi:

- Theá naøo laø giaûi thoaùt?

Sö ñaùp:- Ai troùi ngöôi?

- Theá naøo laø Tònh ñoä?

- Caùi gì laøm nhô ngöôi?

- Theá naøo laø Nieát-baøn?

- Ai ñem sanh töû cho ngöôi?

*

Sö hoûi vò Taêng môùi ñeán:- Töø ñaâu ñeán?

Taêng thöa:- Töø Giang Taây ñeán.

- Thaáy Maõ Ñaïi sö chaêng?

- Daï thaáy.

Sö beøn chæ khuùc caây baûo:- Maõ Ñaïi sö sao gioáng caùi naøy?

Taêng khoâng ñaùp ñöôïc, trôû veà thuaät laïi Maõ Toå.

*

Taêng hoûi:- Theá naøo laø yù Toå sö töø AÁn Ñoä sang?

Sö ñaùp:- Hoûi caây coät caùi ñi!

- Con khoâng hoäi.

- Ta cuõng chaúng hoäi.

*

Ñaïi Ñieân hoûi:- Noù coù noùi khoâng laø hai caùi ñaùng cheâ, xin Thaày tröø?

 Sö ñaùp:- Moät vaät cuõng khoâng, tröø caùi gì?

Sö laïi hoûi:- Deïp boû coå, hoïng, moâi, löôõi, ngöôi noùi ñi?

Ñaïi Ñieân thöa:- Khoâng caùi aáy.

Sö baûo:- Nhö theá laø ngöôi ñöôïc vaøo cöûa.

*

Ñaïo Ngoä hoûi:- Theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp?

Sö ñaùp:- Khoâng ñöôïc, khoâng bieát.

- Tieán leân laïi coù choã chuyeån hay khoâng?

- Hö khoâng daøi khoâng ngaïi maây traéng bay.

*

Sö ôû Nam Nhaïc coù nhieàu vò thaàn linh hieän ra nghe phaùp vaø xin thoï qui giôùi.

Ñôøi Ñöôøng nieân hieäu Quaûng Ñöùc naêm thöù hai (763 T.L.), ñeä töû thænh Sö xuoáng Löông Ñoan xieån hoùa. Töø ñaây, hoùa chuû Hoà Nam laø Thaïch Ñaàu, hoùa chuû Giang Taây laø Maõ Toå.

Ñeán ngaøy raèm thaùng chaïp nieân hieäu Trinh Nguyeân naêm thöù saùu (785 T.L.), Sö vieân tòch, thoï chín möôi moát tuoåi, saùu möôi ba tuoåi haï. Vua saéc ban laø Voâ Teá Ñaïi sö, thaùp hieäu Kieán Töôùng.

Sö tröôùc taùc moät thieân Ñoàng Tham Kheá coù chuù giaûi löu haønh khaù roäng laïi coù laøm moät baøi ca Thaûo Am:

THAÛO AM CA

            Ngoâ keát thaûo am voâ baûo boái

            Phaïn lieãu tuøng dung ñoà thuøy khoaùi

            Thaønh thôøi sô kieán mao thaûo taân

            Phaù haäu höôøn töông mao thaûo caùi.

            Truï am nhaân, traán thöôøng taïi

            Baát thuoäc trung gian döõ noäi ngoaïi

            Theá nhaân truï xöù ngaõ baát truï

            Theá nhaân aùi xöù ngaõ baát aùi.

            Am tuy tieåu, haøm phaùp giôùi

            Phöông tröôïng laõo nhaân töông theå giaûi

            Thöôïng thöøa Boà-taùt tín voâ nghò

            Trung haï vaên chi taát sanh quaùi.

            Vaán thöû am, hoaïi baát hoaïi?

            Hoaïi döõ baát hoaïi chuû nguyeân taïi

            Baát cö nam baéc döõ ñoâng taây

            Cô thöôïng kieân lao dó vi toái.

            Thanh tuøng haï, minh song noäi

            Ngoïc ñieän chaâu laâu vò vi ñoái

            Naïp bì moâng ñaàu vaïn söï höu

            Thöû thôøi Sôn taêng ñoâ baát hoäi.

            Truï thöû am, höu taùc giai

            Thuøy khoa phoâ tòch ñoà nhaân maõi

            Hoài quang phaûn chieáu tieän qui lai

            Khoaùch ñaït linh caên phi höôùng boái.

            Ngoä Toå sö thaân huaán hoái

            Keát thaûo vi am maïc sanh thoái

            Baùch nieân phao phöôùc nhaäm tung hoaønh

            Baõi thuû tieän haønh thaû voâ toäi.

            Thieân chuûng ngoân, vaïn ban giaûi

            Chæ yeáu giaùo quaân tröôøng baát muoäi

            Duïc thöùc am trung baát töû nhaân

            Khôûi ly nhi kim giaù bì ñaïi.                        

Dòch: Baøi ca THAÛO AM

            Toâi caát am tranh khoâng cuûa baùu

            AÊn xong thoûng thaû nguû ngon laønh

            Khi thaønh nhìn thaáy coû tranh xanh

            Luùc hoûng laïi tìm coû tranh lôïp.

            Ngöôøi chuû am vaãn maõi coøn

            Khoâng thuoäc khoaûng giöõa chaúng ngoaøi trong

            Choã truï ngöôøi ñôøi, ta chaúng truï

            Choã yeâu ngöôøi ñôøi, ta chaúng yeâu (öa).

            Am tuy nhoû, truøm khaép giôùi

            Laõo giaø phöông tröôïng môùi hieåu töôøng

            Boà-taùt thöôïng thöøa tin chaúng ngaïi

            Trung haï nghe ñaây aét laï kyø.

            Hoûi am naøy hoaïi chaúng hoaïi?

            Hoaïi cuøng chaúng hoaïi chuû maõi coøn

            Chaúng ôû ñoâng taây hoaëc nam baéc

            Neàn moùng vöõng vaøng laø raát chaéc.

            Döôùi tuøng xanh, traêng gioïi song

            Ñieän ngoïc laàu chaâu chöa daùm ñoái

            Maøn che chaên ñaép muoân vieäc thoâi

            Khi naøy Sôn taêng toaøn chaúng hoäi.

            ÔÛ am naøy, thoâi khôûi nghæ

            Ai kheùo traûi chieáu môøi ngöôøi mua

            Hoài quang phaûn chieáu laø trôû veà

            Ñaït suoát linh caên khoâng theo boû.

            Gaëp Toå sö thaân chæ daïy

            Keát coû laøm am chôù thoái lui

            Traêm naêm boû saïch maëc tung hoaønh

            Buoâng thoõng tay ñi vaãn khoâng toäi.

            Ngaøn thöù noùi, muoân ñieàu hieåu

            Chæ coát daïy anh thöôøng chaúng muoäi

            Muoán bieát khoâng cheát, ngöôøi trong am

            Ñaâu rôøi ñaõy da hieän nay coù.         

*

 8. THIEÀN SÖ ÑAÏO NHAÁT

Maõ Toå - (709 - 788)

Vì ngöôøi ñôøi sau quaù kính troïng Sö neân nhaân Sö hoï Maõ goïi laø Maõ Toå: oâng Toå hoï Maõ.

Sö hoï Maõ, queâ ôû huyeän Thaäp Phöông, Haùn Chaâu. Thuôû nhoû, Sö dung maïo laï thöôøng: ñi nhö traâu, nhìn nhö coïp, löôõi daøi khoûi muõi, döôùi chaân coù hai khu oác. Luùc beù, Sö ñeán chuøa La-haùn xin xuaát gia vôùi Hoøa thöôïng Ñöôøng ôû Töø Chaâu. Sau Sö thoï giôùi cuï tuùc nôi Luaät sö Vieân ôû Du Chaâu.

Ñôøi Ñöôøng khoaûng nieân hieäu Khai Nguyeân (713-742 T.L.), Sö taäp thieàn ñònh ôû Vieän truyeàn phaùp taïi Hoaønh Nhaïc, nhaân Thieàn sö Hoaøi Nhöôïng giaùo hoùa ñöôïc giaûi ngoä. Baïn ñoàng tham hoïc vôùi Sö coù saùu ngöôøi, chæ rieâng Sö ñöôïc truyeàn taâm aán.

Sau khi taïm bieät thaày, Sö ñeán Kieán Döông ôû ngoïn nuùi Phaät Tích, keá dôøi sang Laâm Xuyeân, sau laïi ñeán nuùi Cung Coâng Nam Döông. Nieân hieäu Ñaïi Lòch (765 T.L.) Lieân soaùi Loä Töø Cung vaø Linh Phong, Caûnh Moä thænh Sö khai ñöôøng ñeå truyeàn baù toâng phong. Töø ñaây hoïc giaû boán phöông tuï hoäi veà raát ñoâng. Coù theå noùi Giang Taây laø moät tröôøng thi Phaät.

*

Moät hoâm Sö daïy chuùng:                

- Caùc ngöôi moãi ngöôøi tin taâm mình laø Phaät, taâm naøy töùc laø taâm Phaät. Toå Ñaït-ma töø Nam AÁn sang Trung Hoa truyeàn phaùp Thöôïng thöøa nhaát taâm, khieán caùc ngöôi khai ngoä. Toå laïi daãn kinh Laêng-giaø ñeå aán taâm ñòa chuùng sanh. Sôï e caùc ngöôi ñieân ñaûo khoâng töï tin phaùp taâm naøy moãi ngöôøi töï coù, neân kinh Laêng-giaø noùi: “Phaät noùi taâm laø chuû, cöûa khoâng laø cöûa phaùp.” (Phaät ngöõ taâm vi toâng, voâ moân vi phaùp moân.) 

Phaøm ngöôøi caàu phaùp neân khoâng coù choã caàu, ngoaøi taâm khoâng rieâng coù Phaät, ngoaøi Phaät khoâng rieâng coù taâm, khoâng laáy thieän chaúng boû aùc, hai beân nhô saïch ñeàu khoâng nöông caäy, ñaït taùnh toäi laø khoâng, moãi nieäm ñeàu khoâng thaät, vì khoâng coù töï taùnh neân tam giôùi chæ laø taâm, sum la vaïn töôïng ñeàu laø caùi boùng cuûa moät phaùp, thaáy saéc töùc laø thaáy taâm, taâm khoâng töï laø taâm, nhaân saéc môùi coù.

Caùc ngöôi chæ tuøy thôøi noùi naêng töùc söï laø lyù, troïn khoâng coù choã ngaïi, ñaïo quaû Boà-ñeà cuõng nhö theá. Nôi taâm sanh ra thì goïi laø saéc, vì bieát saéc khoâng, neân sanh töùc chaúng sanh. Neáu nhaän roõ taâm naøy, môùi coù theå tuøy thôøi aên côm maëc aùo nuoâi lôùn thai thaùnh, maëc tình thaùng ngaøy troâi qua, ñaâu coøn coù vieäc gì.

Caùc ngöôi nhaän ta daïy haõy nghe baøi keä naøy:

            Taâm ñòa tuøy thôøi thuyeát

            Boà-ñeà dieäc chæ ninh

            Söï lyù caâu voâ ngaïi

            Ñöông sanh töùc baát sanh.

Dòch:

            Ñaát taâm tuøy thôøi noùi

            Boà-ñeà cuõng theá thoâi

            Söï lyù ñeàu khoâng ngaïi

            Chính sanh laø chaúng sanh.

*

Coù vò Taêng hoûi:- Hoøa thöôïng vì caùi gì noùi töùc taâm töùc Phaät?

Sö ñaùp:- Vì voã con nít khoùc.

- Con nít nín roài thì theá naøo?

- Phi taâm phi Phaät.

- Ngöôøi tröø ñöôïc hai thöù naøy roài, phaûi daïy theá naøo?

- Noùi vôùi y laø “phi vaät”.

- Khi chôït gaëp ngöôøi theá aáy ñeán thì phaûi laøm sao?

- Haõy daïy y theå hoäi ñaïi ñaïo.         

*

Coù vò Taêng hoûi:

- Ly töù cuù tuyeät baùch phi, thænh Thaày chæ thaúng yù Toå sö töø AÁn Ñoä sang?

Sö ñaùp:

- Hoâm nay ta meät nhoïc khoâng theå vì ngöôi noùi, ngöôi ñeán hoûi Trí Taïng. Vò Taêng aáy ñeán hoûi Trí Taïng.

Trí Taïng baûo:- Sao khoâng hoûi Hoøa thöôïng?

Taêng ñaùp:- Hoøa thöôïng daïy ñeán hoûi Thaày.

Trí Taïng hoûi:

- Hoâm nay toâi ñau ñaàu, khoâng theå vì oâng noùi, ñeán hoûi Sö huynh Haûi.

Taêng ñeán hoûi Hoaøi Haûi, Hoaøi Haûi baûo:- Ñeán choã aáy toâi cuõng chaúng hoäi.

Taêng trôû laïi trình Sö, Sö baûo:- Taïng ñaàu baïch, Haûi ñaàu haéc.

*

Cö só Long Uaån ñeán hoûi:

- Nöôùc khoâng gaân xöông hay thaéng chieác thuyeàn muoân hoäc, lyù naøy theá naøo?

Sö ñaùp:- Trong aáy khoâng nöôùc cuõng khoâng thuyeàn, noùi gì laø gaân xöông?

Uaån baûo:- Ngöôøi khoâng laàm xöa nay, thænh Thaày ñeå maét nhìn leân! 

Sö lieàn nhìn thaúng xuoáng.

Uaån noùi:- Moät caây ñaøn caàm khoâng daây, maø Thaày ñaøn raát hay.

Sö lieàn nhìn thaúng leân. Uaån leã baùi. Sö trôû veà phöông tröôïng. Uaån theo sau thöa:- Vöøa roài muoán laøm kheùo trôû thaønh vuïng.

*

Moät ñeâm, Trí Taïng, Hoaøi Haûi, Phoå Nguyeän theo haàu Sö xem traêng.

Sö hoûi:- Ngay baây giôø neân laøm gì?

Trí Taïng thöa:- Neân cuùng döôøng.

Hoaøi Haûi thöa:- Neân tu haønh.       

Phoå Nguyeän phuûi aùo ra ñi.

Sö baûo:- Kinh vaøo Taïng, Thieàn veà Haûi, chæ coù Phoå Nguyeän vöôït ngoaøi söï vaät.

*

Hoaøi Haûi hoûi:- Theá naøo laø chæ thuù Phaät phaùp?  

Sö ñaùp:- Chính laø choã ngöôi boû thaân maïng.

Sö laïi hoûi Hoaøi Haûi:- Ngöôi laáy phaùp gì chæ daïy ngöôøi?

Hoaøi Haûi döïng ñöùng caây phaát töû.

Sö baûo:- Chæ theá thoâi hay coøn gì khaùc?

Hoaøi Haûi neùm caây phaát töû xuoáng.

*

Taêng hoûi:- Theá naøo ñöôïc hieäp ñaïo?

Sö ñaùp:- Ta sôùm chaúng hieäp ñaïo.

Taêng hoûi:- Theá naøo laø yù Toå sö töø AÁn Ñoä sang?

Sö lieàn ñaùnh vaø noùi:- Ta neáu khoâng ñaùnh ngöôi, caùc nôi seõ cöôøi ta.

*

Ñaëng AÅn Phong töø bieät Sö ñi nôi khaùc, Sö hoûi:- Ñi ñeán ñaâu?

AÅn Phong thöa:- Ñi ñeán Thaïch Ñaàu.

- Ñöôøng Thaïch Ñaàu trôn.

- Coù caây gaäy tuøy thaân, gaëp tröôøng thì ñuøa.

AÅn Phong vöøa ñi ñeán Thaïch Ñaàu ñi nhieãu giöôøng thieàn moät voøng, döïng tích tröôïng ñoäng ñaát moät tieáng, hoûi:

- AÁy laø toâng chæ gì?

Thaïch Ñaàu noùi:- Trôøi xanh! trôøi xanh!

AÅn Phong khoâng ñaùp ñöôïc, laïi trôû veà thöa vôùi Sö. Sö baûo:

- Ngöôi neân ñi laïi beân aáy, neáu Thaïch Ñaàu noùi “trôøi xanh!” ngöôi “hö! hö!”

AÅn Phong laïi ñi ñeán Thaïch Ñaàu laøm nhö tröôùc.

Thaïch Ñaàu beøn: Hö! hö!

AÅn Phong khoâng ñaùp ñöôïc, laïi trôû veà trình vôùi Sö. Sö baûo:

- Ta ñaõ noùi vôùi ngöôi “ñöôøng Thaïch Ñaàu trôn”.

*

Coù vò Giaûng sö ñeán hoûi:- Thieàn toâng truyeàn giöõ phaùp gì?

Sö hoûi laïi:- Toïa chuû truyeàn giöõ phaùp gì?

- Toâi giaûng ñöôïc hôn hai möôi baûn kinh luaän.

- Ñaâu khoâng phaûi laø sö töû con?

- Khoâng daùm.

Sö thoát ra tieáng: Hö! hö!

Giaûng sö noùi:- Ñaây laø phaùp.

- Laø phaùp gì?

- Phaùp sö töû ra khoûi hang.

Sö beøn im laëng.

Giaûng sö noùi:- Ñaây cuõng laø phaùp.

- Laø phaùp gì?

- Phaùp sö töû ôû trong hang. 

- Khoâng ra khoâng vaøo laø phaùp gì?

Giaûng sö khoâng ñaùp ñöôïc, beøn töø giaõ ñi ra ñeán cöûa, Sö goïi:

- Chuû toïa!

Giaûng sö xoay ñaàu laïi.

Sö hoûi:- Laø phaùp gì?

Giaûng sö cuõng khoâng ñaùp ñöôïc.

Sö baûo:- OÂng thaày ñoän caên.

*

Moät hoâm Sö daïy chuùng:

- Ñaïo khoâng duïng tu, chæ ñöøng oâ nhieãm. Sao laø oâ nhieãm? - Coù taâm sanh töû, taïo taùc, thuù höôùng ñeàu laø oâ nhieãm. Neáu muoán hoäi thaúng ñaïo aáy, taâm bình thöôøng laø ñaïo. Sao goïi laø taâm bình thöôøng? -Khoâng taïo taùc, khoâng thò phi, khoâng thuû xaû, khoâng ñoaïn thöôøng, khoâng phaøm thaùnh. Kinh noùi: “Chaúng phaûi haïnh phaøm phu, chaúng phaûi haïnh thaùnh hieàn, laø haïnh Boà-taùt.” Chæ nhö hieän nay ñi ñöùng ngoài naèm, öùng cô tieáp vaät ñeàu laø ñaïo. Ñaïo töùc laø phaùp giôùi, cho ñeán dieäu duïng nhö haø sa ñeàu khoâng ngoaøi phaùp giôùi. Neáu chaúng phaûi vaäy, taïi sao noùi “phaùp moân taêng ñòa”, taïi sao noùi “voâ taän ñaêng”? Taát caû phaùp ñeàu laø phaùp cuûa taâm, taát caû teân ñeàu laø teân cuûa taâm. Muoân phaùp ñeàu töø taâm sanh, taâm laø coäi goác cuûa muoân phaùp. Kinh noùi: “Bieát taâm ñaït coäi nguoàn neân hieäu laø Sa-moân.” Teân ñoàng nghóa ñoàng, taát caû phaùp ñeàu ñoàng thuaàn nhaát khoâng laãn loän.

Neáu ôû trong giaùo moân ñöôïc tuøy thôøi töï taïi thì döïng laäp phaùp giôùi troïn laø phaùp giôùi, laäp chaân nhö laø chaân nhö, laäp lyù taát caû phaùp troïn laø lyù, laäp söï taát caû phaùp troïn laø söï, naém giôû moät thì ngaøn theo, söï lyù khoâng khaùc, toaøn laø dieäu duïng. Laïi khoâng coù lyù rieâng, ñeàu do xoay laïi cuûa taâm. Ví nhö bao nhieâu boùng maët traêng thì coù, maø bao nhieâu maët traêng thaät thì khoâng, bao nhieâu nguoàn nöôùc thì coù, maø bao nhieâu taùnh nöôùc thì khoâng, bao nhieâu sum la vaïn töôïng thì coù, maø bao nhieâu hö khoâng thì khoâng, bao nhieâu lôøi noùi ñaïo lyù thì coù, maø bao nhieâu Tueä voâ ngaïi thì khoâng; bao nhieâu caùc thöù thaønh laäp ñeàu do moät taâm. Döïng laäp cuõng ñöôïc, deïp heát cuõng ñöôïc, thaûy laø dieäu duïng. Dieäu duïng troïn laø nhaø mình, chaúng phaûi lìa chaân maø coù, nôi nôi ñeàu chaân, thaûy ñeàu laø theå cuûa nhaø mình.

Neáu chaúng vaäy, laïi laø ngöôøi naøo? Taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp, caùc phaùp töùc laø giaûi thoaùt, giaûi thoaùt töùc laø chaân nhö, caùc phaùp khoâng ngoaøi chaân nhö, ñi ñöùng ngoài naèm thaûy laø duïng baát tö nghì, khoâng ñôïi thôøi tieát. Kinh noùi: “Choã choã nôi nôi ñeàu coù Phaät.” Phaät laø naêng nhaân, coù trí tueä kheùo hôïp loøng ngöôøi, hay phaù löôùi nghi cho taát caû chuùng sanh, vöôït ra voøng troùi buoäc cuûa coù vaø khoâng v.v... tình chaáp phaøm thaùnh heát, nhaân phaùp ñeàu khoâng, chuyeån baùnh xe khoâng gì hôn, vöôït caùc soá löôïng, vieäc laøm khoâng ngaïi, söï lyù ñeàu thoâng, nhö trôøi hieän maây, chôït coù laïi khoâng, chaúng ñeå daáu veát. Ví nhö veõ nöôùc thaønh laèn, khoâng sanh khoâng dieät. Ñaïi tòch dieät taïi trieàn goïi laø Nhö lai taøng, xuaát trieàn goïi laø Phaùp thaân thanh tònh. Theå khoâng taêng giaûm, hay lôùn hay nhoû, hay vuoâng hay troøn, hôïp vaät hieän hình nhö traêng trong nöôùc, vaän duïng meânh moâng, khoâng laäp maàm goác chaúng heát höõu vi, khoâng truï voâ vi. Höõu vi laø duïng cuûa voâ vi, voâ vi laø choã nöông cuûa höõu vi, chaúng truï choã nöông, neân noùi: “Nhö khoâng chaúng choã nöông.” Nghóa taâm sanh dieät, nghóa taâm chaân nhö: Taâm chaân nhö duï nhö göông saùng soi vaät töôïng. Göông duï taâm, vaät töôïng duï phaùp. Neáu taâm chaáp phaùp laø dính vôùi caùi nhaân beân ngoaøi, töùc laø nghóa sanh dieät. Taâm khoâng chaáp phaùp töùc laø nghóa chaân nhö.     

Thanh vaên tai nghe Phaät taùnh. Boà-taùt maét thaáy Phaät taùnh. Lieãu ñaït khoâng hai goïi laø bình ñaúng taùnh. Taùnh khoâng coù khaùc, duïng thì chaúng ñoàng. Taïi meâ laø thöùc, taïi ngoä laø trí. Thuaän lyù laø ngoä, theo söï laø meâ. Meâ töùc laø meâ baûn taâm mình, ngoä laø ngoä baûn taùnh mình. Moät phen ngoä laø haèng ngoä chaúng trôû laïi meâ. Nhö ñang khi maët trôøi moïc leân khoâng trôû laïi toái. Maët trôøi trí tueä xuaát hieän, khoâng chung cuøng caùi toái phieàn naõo. Lieãu ñaït caûnh giôùi cuûa taâm lieàn tröø voïng töôûng. Voïng töôûng ñaõ tröø töùc laø voâ sanh. Phaùp taùnh saün coù, coù chaúng nhôø tu. Thieàn khoâng thuoäc ngoài, ngoài töùc coù chaáp tröôùc. Neáu thaáy lyù naøy laø chaân chaùnh hieäp ñaïo, tuøy duyeân qua ngaøy, ñöùng ngoài theo nhau, giôùi haïnh huaân theâm, nhoùm nôi tònh nghieäp. Chæ hay nhö theá, lo gì chaúng thoâng.

Ñeä töû cuûa Sö ñöôïc nhaäp thaát (ñöôïc vaøo thieàn thaát, laø ñaõ ngoä ñaïo) coù ñeán taùm möôi boán vò, moãi ngöôøi laøm chuû moät phöông truyeàn hoùa voâ cuøng.

Ñôøi Ñöôøng nieân hieäu Trinh Nguyeân naêm thöù tö (788 T.L.) khoaûng thaùng gieâng, Sö leân nuùi Thaïch Moân, Kieán Xöông, ñi kinh haønh trong röøng thaáy choã hang ñoäng baèng phaúng, beøn baûo thò giaû:

- Thaân cuõ muïc cuûa ta seõ ôû thaùng sau vaø trôû veà nôi naøy. Noùi xong, Sö trôû veà.

Ñeán ngaøy muøng boán thaùng hai, Sö coù chuùt beänh, taém goäi xong, ngoài kieát giaø nhaäp dieät, thoï taùm möôi tuoåi, ñöôïc saùu möôi tuoåi haï.

Sau vua saéc ban hieäu Ñaïi Tòch.

]

     
 

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM