LÔØI
NOÙI ÑAÀU
Taäp II Thieàn sö
Trung Hoa naøy, chuùng toâi chuù muïc vaøo Nguõ gia Toâng phaùi. Muoán
ñoäc giaû thaáy roõ söï keá thöøa cuûa naêm Toâng phaùi, chuùng toâi soaïn
dòch nhöõng vò coù troïng traùch trong vieäc truyeàn baù sau naøy, vôùi
nhöõng vò tuy khoâng quan troïng maø vaãn coù maët trong vieäc keá thöøa
cuûa toâng phaùi aáy. Coøn laém vò coù nhieàu ñaëc saéc, nhöng khoâng
phaûi naèm trong hai ñieàu kieän treân chuùng toâi löôïc bôùt.
Söû chö Thieàn ñöùc
ôû Trung hoa coøn quaù nhieàu, song chuùng toâi chæ soaïn dòch ñeán ñaây
taïm ngöng. Thaáy raèng ñoäc giaû caàn tìm hieåu ñaïo lyù thaâm saâu vaø
nhöõng göông cao ñeïp, qua baáy nhieâu vò aáy cuõng ñaõ ñuû laém roài.
Neáu coá dòch nhieàu theâm nöõa, chæ coù theâm ngöôøi theâm lôøi, chôù
ñaïo lyù cuõng khoâng coù gì khaùc laï. Coát chuùng ta laõnh hoäi ñöôïc
thaâm lyù qua lôøi noùi haønh ñoäng cuûa caùc ngaøi, khoâng phaûi caàn
ñoïc nhieàu ñeå theâm kieán giaûi.
Sôû nguyeän chuùng
toâi soaïn dòch caùc taäp söû naøy nhaèm vaøo nhöõng ngöôøi ñang tu thieàn
maø khoâng bieát nguoàn goác manh moái thieàn theá naøo, vaø nhöõng ngöôøi
ngöôõng moä Thieàn toâng maø khoâng ñuû phöông tieän tham khaûo. Chôù
chuùng toâi khoâng cung öùng theo xu höôùng nhöõng ngöôøi ñoïc saùch
thieàn ñeå toû ra mình laø trí thöùc.
Chuùng toâi ñöôïc
bieát hieän thôøi laø phong traøo giôùi trí thöùc treû tuoåi tìm hieåu
thieàn. Bôûi muoán tìm hieåu thieàn neân quyeån saùch naøo noùi veà thieàn
maø deã hieåu thì ñoäc giaû ñoâng nhaát. Song nhöõng quyeån saùch chuùng
toâi soaïn dòch ñaây thaät laø coâ ñoïng khoâ khan, haún ñoäc giaû khoâng
haøi loøng vaø seõ ít ngöôøi moù tôùi. Bieát tröôùc soá phaän cuûa noù laø
theá, nhöng chuùng toâi vaãn giöõ nguyeân laäp tröôøng cuõ khoâng ñoåi
thay. Bôûi vì Thieàn laø moät phöông phaùp tu cao toät, nhöõng keû caên cô
chaäm luït, yù chí yeáu keùm khoù maø tu noåi. Neân chi, chö Toå duøng
lôøi khoù khaên ñeå loïc löïa ngöôøi.
Chö Toå ñaõ bieát
chuùng sanh coù beänh khinh thöôøng, heøn nhaùt vaø deã chaùn. Duø moät
vaät quí voâ giaù maø trao cho hoï moät caùch deã daøng, hoï seõ khinh
thöôøng, ñaõ khinh thöôøng thì deã queân maát. Cho neân caùc ngaøi kheùo
duøng nhöõng lôøi leõ bí yeáu, nhöõng haønh ñoäng laï thöôøng, khieán
ngöôøi laõnh nhaän nhöõng lôøi aáy phaûi cheát soáng vôùi noù naêm möôøi
naêm roài seõ ngoä. Moät khi ngoä, suoát ñôøi khoâng luùc naøo queân
laõng. Ñoù laø moät ñaëc ñieåm trong Thieàn toâng.
Thieàn toâng coát
daïy ngöôøi laøm Toå laøm Phaät, chôù khoâng phaûi chæ daïy tu phöôùc ñöùc
coõi ngöôøi coõi trôøi. Laøm Toå laøm Phaät ñaâu phaûi laø vieäc dung dò.
Cho neân, ngöôøi böôùc vaøo cöûa thieàn phaûi laø sö töû con phaûi gaàm
phaûi heùt, khoâng phaûi nhö nhöõng con nai tô nhuùt nhaùt kia. Vì theá,
moät Thieàn sinh khi ngoä ñaïo thöôøng coù nhöõng haønh ñoäng xem nhö
ngang ngöôïc ñoái vôùi baäc thaày. Nhöng vôùi con maét Thieàn sö thaáy
theá raát haøi loøng, bieát ñeä töû mình ñaõ thoaùt khoûi voøng khuoân
saùo, taäp quaùn.
Con ñöôøng laøm Toå,
laøm Phaät xa dieäu vôïi vaø ñaày gian nguy, neáu con ngöôøi deã chaùn
laøm sao tieán ñeán muïc ñích cöùu kính. Vì theá, caàn coù nhöõng con
ngöôøi saét ñaù, duø thaân naùt maø chí khoâng moøn, môùi ñuû tö caùch
ñaûm ñang troïng traùch naøy. Phaûi vöôït khoûi ñaàu saøo traêm tröôïng,
phaûi buoâng tay ñi treân vöïc thaúm ñoù laø lôøi thöôøng nhaéc cuûa caùc
Thieàn sö.
Nhö theá, nhöõng caâu
noùi ñieác tai cuûa caùc ngaøi khoâng phaûi khoâng choã nhaèm. Neáu chuùng
ta coá giaûi thích cho noù deã hieåu, ñaâu khoâng phaûn boäi laïi caùc
ngaøi. Nhieàu vò Ñaïi ñöùc taêng hieän taïi thöôøng noùi: “ngöôøi tu
thieàn deã rôi vaøo chaáp khoâng”. Caâu noùi naøy, ñöùng veà phöông dieän
caûnh tænh thì quí giaù, ñöùng veà phöông dieän chaân thaät thì sai laàm.
Vì Thieàn laø phaù chaáp, coøn chaáp khoâng laøm sao goïi laø hoäi thieàn,
ñaõ khoâng hoäi thì laáy gì maø tu. Nhö theá, noùi ngöôøi tu thieàn chaáp
khoâng thaät khoâng theå coù.
Tuy nhieân, vaãn coù
moät soá ngöôøi khoâng hoäi ñöôïc thaâm lyù cuûa thieàn, chæ noùi thieàn
qua ngoân ngöõ roài sanh beänh coá chaáp. Nhö hieän taïi coù moät soá
thanh nieân trí thöùc ñoïc saùch thieàn thaáy noùi “khoâng coù thieän
khoâng coù aùc”, lieàn chaáp raèng moïi haønh ñoäng ñeàu khoâng. Hoï
khoâng hieåu Thieàn noùi “khoâng thieän khoâng aùc” laø coá phaù chaáp coù
hai, töông ñoái. Bôûi vì maàm goác sanh töû luaân hoài laø taâm yeâu
gheùt. Coøn khen ngôïi thieän laø yeâu thieän, coøn maït saùt aùc laø
gheùt aùc. Yeâu gheùt coøn laøm sao giaûi thoaùt sanh töû. Hôn nöõa, yeâu
maø xa thì khoå, gheùt maø gaëp cuõng khoå. Theá thì tu ñeán bao giôø môùi
heát khoå? Cho neân, khi noùi khoâng thieän khoâng aùc laø luùc taâm ñaõ
bình ñaúng nhö nhö. Tuy noùi khoâng thieän maø luùc naøo cuõng laøm taát
caû vieäc laønh. Tuy noùi khoâng aùc maø luùc naøo cuõng xa lìa taát caû
toäi loãi. Ñoù laø tö caùch cuûa ngöôøi ñaït ñöôïc lyù thieàn. Khoå thay!
hieän taïi ngöôøi ta khoâng hieåu nhö theá, noùi khoâng thieän khoâng aùc
ñeå roài aên xoåi ôû thì, hay thaäm teä hôn laø laøm taát caû vieäc aùc.
Hoaëc ñoïc saùch
thieàn thaáy caùc Thieàn ñöùc noùi “ñoùi thì aên, meät thì nguû” hoï maëc
tình buoâng lung theo baûn naêng, öng noùi thì noùi öng laøm thì laøm,
khoâng caàn bieát phaûi quaáy toát xaáu. Ñoù laø haïng ngöôøi sa ñoïa toät
ñoä, möôïn lôøi noùi cuûa thieàn ñeå nuoâi döôõng nhöõng tham voïng ñieân
cuoàng cuûa hoï. Khi caùc Thieàn ñöùc noùi “ñoùi thì aên meät thì nguû”
laø taâm caùc ngaøi ñaõ saïch voïïng töôûng, moïi haønh ñoäng ñeàu hôïp
vôùi ñaïo. Nhö nöôùc ñaõ loïc saïch roài thì san sôùt caùch naøo cuõng laø
nöôùc trong. Taâm ñaõ thanh tònh thì moïi haønh ñoäng ñeàu laø dieäu
duïng.
Thieàn coát daïy tu
chôù khoâng phaûi lyù thuyeát suoâng. Theá neân, caùc vò Thieàn sö sau khi
hoäi thieàn, lieàn leân nuùi vaøo röøng ôû naêm naêm möôøi naêm coù khi
hai ba möôi naêm. Do söï luyeän loïc aáy môùi goät saïch heát voïng
töôûng, taâm theå nhö nhö, töï taïi trong vieäc sanh töû. Coát tuûy cuûa
ñaïo Phaät laø giaùc ngoä nguoàn goác sanh töû vaø giaûi thoaùt chuùng.
Thieàn sö ñaõ thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù trong ñôøi soáng hieän taïi. Öng
soáng caùc ngaøi soáng, öng cheát caùc ngaøi cheát. Ñoù laø baèng chöùng
cuï theå noùi leân söï trung thöïc cuûa Thieàn ñoái vôùi ñaïo Phaät.
Thieàn daïy ngöôøi tu
moät caùch thöïc teá, tìm laïi “baûn lai dieän muïc” cuûa mình. Bôûi quaù
thöïc teá neân ngöôøi ta khoâng hieåu noåi, con ngöôøi laø höôùng ngoaïi,
con ngöôøi laø caàu xin, con ngöôøi laø yû laïi. ÔÛ ñaây Thieàn ñaäp tan
ba taùnh öôn heøn aáy. Ba taùnh aáy ñaõ choân vuøi chuùng ta töø voâ
löôïng kieáp. Chuùng ta phaûi cöông quyeát quaû caûm ñaäp naùt chuùng, ñeå
roài chuùng ta tìm laïi caùi maët thaät cuûa chuùng ta. Chuùng ta laø chuû
nhaân oâng cuûa chuùng ta töø voâ löôïng kieáp. Chuùng ta phaûi khoâi
phuïc laïi quyeàn naêng cuûa oâng chuû baûn höõu nôi chính mình. Ñoù laø
chuùng ta tu thieàn.
Tu thieàn laø vöôït
qua nhöõng thaønh quaùch taäp quaùn, ngoân ngöõ, vaên töï. Bôûi vì nhöõng
caùi aáy ñeàu do voïng töôûng cuûa ngöôøi ñaët ra. Coøn maéc keït trong
aáy laø chuùng ta coøn laøm toâi ñoøi cuûa voïng töôûng, seõ bò noù loâi
chuùng ta vaøo voøng sanh töû lieân mieân. Duø laø nhöõng ngoân ngöõ vaên
töï dieãn ñaït chaân lyù ñi nöõa, noù cuõng chæ laø chaân lyù cheát.
Chuùng ta phaûi soáng vôùi chaân lyù linh hoaït hieän höõu nôi chuùng ta.
Chaân lyù aáy khoâng cho pheùp chuùng ta maéc keït baát cöù caùi gì beân
ngoaøi, duø laø taäp quaùn cuûa ngaøn xöa. Coøn maéc keït laø coøn chaáp,
coøn chaáp thì khoâng ñaït ñöôïc chaân lyù vieân maõn. Nhö coøn maây che
thì khoâng thaáy ñöôïc aùnh saùng toaøn veïn cuûa maët traêng, duø moät
aùng maây moûng aùnh saùng cuõng vaãn bò môø.
Ñaïo lyù thieàn laø
ñaïo lyù tu chöùng. Coù tu chöùng môùi goïi laø thieàn, khoâng tu chöùng
maø noùi thieàn, aáy goïi laø “khaåu ñaàu thieàn”, thieàn ngoaøi moâi.
Tuy nhieân, tu chöùng maø khoâng coù töôùng tu chöùng. Coøn thaáy coù
töôùng tu chöùng thì goïi laø beänh, chôù chaúng phaûi thieàn. Coù laém
ngöôøi nghe noùi tu thieàn lieàn hoûi ñaõ chöùng gì chöa, theá laø khoâng
hieåu gì veà thieàn. Ngöôøi tu thieàn maø khoe mình chöùng quaû naøy quaû
noï, aáy laø ma chôù khoâng phaûi Thieàn sö. Thieàn sö laø nhöõng ngöôøi
thaâm traàm, taùm gioù thoåi khoâng lay, töï taïi tröôùc ngöôõng cöûa sanh
töû.
Mong khi ñoïc nhöõng
taäp söû cuûa chuùng toâi soaïn dòch, ñoäc giaû seõ phaùt minh ñöôïc “baûn
lai dieän muïc” cuûa chính mình. Baèng chöa phaùt minh ñöôïc, ñoäc giaû
haõy baùm vaøo moät caâu naøo khoâng hieåu ñeå soáng cheát vôùi noù, moät
ngaøy kia seõ phaùt minh ñöôïc.
Kính ghi
THÍCH THANH TÖØ
Tu vieän CHAÂN
KHOÂNG, Ñaàu muøa ñoâng 1972
? |