THIEÀN SÖ TRUNG HOA

TAÄP HAI

H.T THÍCH THANH TÖØ

LÔØI NOÙI ÑAÀU

Taäp II Thieàn sö Trung Hoa naøy, chuùng toâi chuù muïc vaøo Nguõ gia Toâng phaùi. Muoán ñoäc giaû thaáy roõ söï keá thöøa cuûa naêm Toâng phaùi, chuùng toâi soaïn dòch nhöõng vò coù troïng traùch trong vieäc truyeàn baù sau naøy, vôùi nhöõng vò tuy khoâng quan troïng maø vaãn coù maët trong vieäc keá thöøa cuûa toâng phaùi aáy. Coøn laém vò coù nhieàu ñaëc saéc, nhöng khoâng phaûi naèm trong hai ñieàu kieän treân chuùng toâi löôïc bôùt.

Söû chö Thieàn ñöùc ôû Trung hoa coøn quaù nhieàu, song chuùng toâi chæ soaïn dòch ñeán ñaây taïm ngöng. Thaáy raèng ñoäc giaû caàn tìm hieåu ñaïo lyù thaâm saâu vaø nhöõng göông cao ñeïp, qua baáy nhieâu vò aáy cuõng ñaõ ñuû laém roài. Neáu coá dòch nhieàu theâm nöõa, chæ coù theâm ngöôøi theâm lôøi, chôù ñaïo lyù cuõng khoâng coù gì khaùc laï. Coát chuùng ta laõnh hoäi ñöôïc thaâm lyù qua lôøi noùi haønh ñoäng cuûa caùc ngaøi, khoâng phaûi caàn ñoïc nhieàu ñeå theâm kieán giaûi.

Sôû nguyeän chuùng toâi soaïn dòch caùc taäp söû naøy nhaèm vaøo nhöõng ngöôøi ñang tu thieàn maø khoâng bieát nguoàn goác manh moái thieàn theá naøo, vaø nhöõng ngöôøi ngöôõng moä Thieàn toâng maø khoâng ñuû phöông tieän tham khaûo. Chôù chuùng toâi khoâng cung öùng theo xu höôùng nhöõng ngöôøi ñoïc saùch thieàn ñeå toû ra mình laø trí thöùc.

Chuùng toâi ñöôïc bieát hieän thôøi laø phong traøo giôùi trí thöùc treû tuoåi tìm hieåu thieàn. Bôûi muoán tìm hieåu thieàn neân quyeån saùch naøo noùi veà thieàn maø deã hieåu thì ñoäc giaû ñoâng nhaát. Song nhöõng quyeån saùch chuùng toâi soaïn dòch ñaây thaät laø coâ ñoïng khoâ khan, haún ñoäc giaû khoâng haøi loøng vaø seõ ít ngöôøi moù tôùi. Bieát tröôùc soá phaän cuûa noù laø theá, nhöng chuùng toâi vaãn giöõ nguyeân laäp tröôøng cuõ khoâng ñoåi thay. Bôûi vì Thieàn laø moät phöông phaùp tu cao toät, nhöõng keû caên cô chaäm luït, yù chí yeáu keùm khoù maø tu noåi. Neân chi, chö Toå duøng lôøi khoù khaên ñeå loïc löïa ngöôøi.

Chö Toå ñaõ bieát chuùng sanh coù beänh khinh thöôøng, heøn nhaùt vaø deã chaùn. Duø moät vaät quí voâ giaù maø trao cho hoï moät caùch deã daøng, hoï seõ khinh thöôøng, ñaõ khinh thöôøng thì deã queân maát. Cho neân caùc ngaøi kheùo duøng nhöõng lôøi leõ bí yeáu, nhöõng haønh ñoäng laï thöôøng, khieán ngöôøi laõnh nhaän nhöõng lôøi aáy phaûi cheát soáng vôùi noù naêm möôøi naêm roài seõ ngoä. Moät khi ngoä, suoát ñôøi khoâng luùc naøo queân laõng. Ñoù laø moät ñaëc ñieåm trong Thieàn toâng.

Thieàn toâng coát daïy ngöôøi laøm Toå laøm Phaät, chôù khoâng phaûi chæ daïy tu phöôùc ñöùc coõi ngöôøi coõi trôøi. Laøm Toå laøm Phaät ñaâu phaûi laø vieäc dung dò. Cho neân, ngöôøi böôùc vaøo cöûa thieàn phaûi laø sö töû con phaûi gaàm phaûi heùt, khoâng phaûi nhö nhöõng con nai tô nhuùt nhaùt kia. Vì theá, moät Thieàn sinh khi ngoä ñaïo thöôøng coù nhöõng haønh ñoäng xem nhö ngang ngöôïc ñoái vôùi baäc thaày. Nhöng vôùi con maét Thieàn sö thaáy theá raát haøi loøng, bieát ñeä töû mình ñaõ thoaùt khoûi voøng khuoân saùo, taäp quaùn.

Con ñöôøng laøm Toå, laøm Phaät xa dieäu vôïi vaø ñaày gian nguy, neáu con ngöôøi deã chaùn laøm sao tieán ñeán muïc ñích cöùu kính. Vì theá, caàn coù nhöõng con ngöôøi saét ñaù, duø thaân naùt maø chí khoâng moøn, môùi ñuû tö caùch ñaûm ñang troïng traùch naøy. Phaûi vöôït khoûi ñaàu saøo traêm tröôïng, phaûi buoâng tay ñi treân vöïc thaúm ñoù laø lôøi thöôøng nhaéc cuûa caùc Thieàn sö.

Nhö theá, nhöõng caâu noùi ñieác tai cuûa caùc ngaøi khoâng phaûi khoâng choã nhaèm. Neáu chuùng ta coá giaûi thích cho noù deã hieåu, ñaâu khoâng phaûn boäi laïi caùc ngaøi. Nhieàu vò Ñaïi ñöùc taêng hieän taïi thöôøng noùi: “ngöôøi tu thieàn deã rôi vaøo chaáp khoâng”. Caâu noùi naøy, ñöùng veà phöông dieän caûnh tænh thì quí giaù, ñöùng veà phöông dieän chaân thaät thì sai laàm. Vì Thieàn laø phaù chaáp, coøn chaáp khoâng laøm sao goïi laø hoäi thieàn, ñaõ khoâng hoäi thì laáy gì maø tu. Nhö theá, noùi ngöôøi tu thieàn chaáp khoâng thaät khoâng theå coù.

Tuy nhieân, vaãn coù moät soá ngöôøi khoâng hoäi ñöôïc thaâm lyù cuûa thieàn, chæ noùi thieàn qua ngoân ngöõ roài sanh beänh coá chaáp. Nhö hieän taïi coù moät soá thanh nieân trí thöùc ñoïc saùch thieàn thaáy noùi “khoâng coù thieän khoâng coù aùc”, lieàn chaáp raèng moïi haønh ñoäng ñeàu khoâng. Hoï khoâng hieåu Thieàn noùi “khoâng thieän khoâng aùc” laø coá phaù chaáp coù hai, töông ñoái. Bôûi vì maàm goác sanh töû luaân hoài laø taâm yeâu gheùt. Coøn khen ngôïi thieän laø yeâu thieän, coøn maït saùt aùc laø gheùt aùc. Yeâu gheùt coøn laøm sao giaûi thoaùt sanh töû. Hôn nöõa, yeâu maø xa thì khoå, gheùt maø gaëp cuõng khoå. Theá thì tu ñeán bao giôø môùi heát khoå? Cho neân, khi noùi khoâng thieän khoâng aùc laø luùc taâm ñaõ bình ñaúng nhö nhö. Tuy noùi khoâng thieän maø luùc naøo cuõng laøm taát caû vieäc laønh. Tuy noùi khoâng aùc maø luùc naøo cuõng xa lìa taát caû toäi loãi. Ñoù laø tö caùch cuûa ngöôøi ñaït ñöôïc lyù thieàn. Khoå thay! hieän taïi ngöôøi ta khoâng hieåu nhö theá, noùi khoâng thieän khoâng aùc ñeå roài aên xoåi ôû thì, hay thaäm teä hôn laø laøm taát caû vieäc aùc.

Hoaëc ñoïc saùch thieàn thaáy caùc Thieàn ñöùc noùi “ñoùi thì aên, meät thì nguû” hoï maëc tình buoâng lung theo baûn naêng, öng noùi thì noùi öng laøm thì laøm, khoâng caàn bieát phaûi quaáy toát xaáu. Ñoù laø haïng ngöôøi sa ñoïa toät ñoä, möôïn lôøi noùi cuûa thieàn ñeå nuoâi döôõng nhöõng tham voïng ñieân cuoàng cuûa hoï. Khi caùc Thieàn ñöùc noùi “ñoùi thì aên meät thì nguû” laø taâm caùc ngaøi ñaõ saïch voïïng töôûng, moïi haønh ñoäng ñeàu hôïp vôùi ñaïo. Nhö nöôùc ñaõ loïc saïch roài thì san sôùt caùch naøo cuõng laø nöôùc trong. Taâm ñaõ thanh tònh thì moïi haønh ñoäng ñeàu laø dieäu duïng.

Thieàn coát daïy tu chôù khoâng phaûi lyù thuyeát suoâng. Theá neân, caùc vò Thieàn sö sau khi hoäi thieàn, lieàn leân nuùi vaøo röøng ôû naêm naêm möôøi naêm coù khi hai ba möôi naêm. Do söï luyeän loïc aáy môùi goät saïch heát voïng töôûng, taâm theå nhö nhö, töï taïi trong vieäc sanh töû. Coát tuûy cuûa ñaïo Phaät laø giaùc ngoä nguoàn goác sanh töû vaø giaûi thoaùt chuùng. Thieàn sö ñaõ thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù trong ñôøi soáng hieän taïi. Öng soáng caùc ngaøi soáng, öng cheát caùc ngaøi cheát. Ñoù laø baèng chöùng cuï theå noùi leân söï trung thöïc cuûa Thieàn  ñoái vôùi ñaïo Phaät.

Thieàn daïy ngöôøi tu moät caùch thöïc teá, tìm laïi “baûn lai dieän muïc” cuûa mình. Bôûi quaù thöïc teá neân ngöôøi ta khoâng hieåu noåi, con ngöôøi laø höôùng ngoaïi, con ngöôøi laø caàu xin, con ngöôøi laø yû laïi. ÔÛ ñaây Thieàn ñaäp tan ba taùnh öôn heøn aáy. Ba taùnh aáy ñaõ choân vuøi chuùng ta töø voâ löôïng kieáp. Chuùng ta phaûi cöông quyeát quaû caûm ñaäp naùt chuùng, ñeå roài chuùng ta tìm laïi caùi maët thaät cuûa chuùng ta. Chuùng ta laø chuû nhaân oâng cuûa chuùng ta töø voâ löôïng kieáp. Chuùng ta phaûi khoâi phuïc laïi quyeàn naêng cuûa oâng chuû baûn höõu nôi chính mình. Ñoù laø chuùng ta tu thieàn.

Tu thieàn laø vöôït qua nhöõng thaønh quaùch taäp quaùn, ngoân ngöõ, vaên töï. Bôûi vì nhöõng caùi aáy ñeàu do voïng töôûng cuûa ngöôøi ñaët ra. Coøn maéc keït trong aáy laø chuùng ta coøn laøm toâi ñoøi cuûa voïng töôûng, seõ bò noù loâi chuùng ta vaøo voøng sanh töû lieân mieân. Duø laø nhöõng ngoân ngöõ vaên töï dieãn ñaït chaân lyù ñi nöõa, noù cuõng chæ laø chaân lyù cheát. Chuùng ta phaûi soáng vôùi chaân lyù linh hoaït hieän höõu nôi chuùng ta. Chaân lyù aáy khoâng cho pheùp chuùng ta maéc keït baát cöù caùi gì beân ngoaøi, duø laø taäp quaùn cuûa ngaøn xöa. Coøn maéc keït laø coøn chaáp, coøn chaáp thì khoâng ñaït ñöôïc chaân lyù vieân maõn. Nhö coøn maây che thì khoâng thaáy ñöôïc aùnh saùng toaøn veïn cuûa maët traêng, duø moät aùng maây moûng aùnh saùng cuõng vaãn bò môø.

Ñaïo lyù thieàn laø ñaïo lyù tu chöùng. Coù tu chöùng môùi goïi laø thieàn, khoâng tu chöùng maø noùi thieàn, aáy goïi laø  “khaåu ñaàu thieàn”, thieàn ngoaøi moâi. Tuy nhieân, tu chöùng maø khoâng coù töôùng tu chöùng. Coøn thaáy coù töôùng tu chöùng thì goïi laø beänh, chôù chaúng phaûi thieàn. Coù laém ngöôøi nghe noùi tu thieàn lieàn hoûi ñaõ chöùng gì chöa, theá laø khoâng hieåu gì veà thieàn. Ngöôøi tu thieàn maø khoe mình chöùng quaû naøy quaû noï, aáy laø ma chôù khoâng phaûi Thieàn sö. Thieàn sö laø nhöõng ngöôøi thaâm traàm, taùm gioù thoåi khoâng lay, töï taïi tröôùc ngöôõng cöûa sanh töû.

Mong khi ñoïc nhöõng taäp söû cuûa chuùng toâi soaïn dòch, ñoäc giaû seõ phaùt minh ñöôïc “baûn lai dieän muïc” cuûa chính mình. Baèng chöa phaùt minh ñöôïc, ñoäc giaû haõy baùm vaøo moät caâu naøo khoâng hieåu ñeå soáng cheát vôùi noù, moät ngaøy kia seõ phaùt minh ñöôïc.

Kính ghi

THÍCH THANH TÖØ

Tu vieän CHAÂN KHOÂNG, Ñaàu muøa ñoâng 1972

?

     
 

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM