THIEÀN SÖ TRUNG HOA

TAÄP HAI

H.T THÍCH THANH TÖØ

ÑÔØI THÖÙ NAÊM SAU LUÏC TOÅ

B. PHAÙI HOAØI NHÖÔÏNG

I- NOÁI PHAÙP HOAØNG BAÙ HY VAÄN 12 vò

            1- Laâm Teá Nghóa Huyeàn

            2- Traàn Toân Tuùc

            3- Thieàn sö Sôû Nam

            4- Thieàn sö Linh Quaùn

            5- Thieàn sö Toâng Trieät

            6- Thieàn sö Ñöùc Nguyeân

            7- Thieàn sö Só Moân Taùn

            8- Thieàn sö Chaùnh

            9- Thieàn sö Hoaèng Tuyeân

        10- Thieàn sö Sieâu

        11- Thieàn sö Hieán

        12- Töôùng quoác Buøi Höu

II.- NOÁI PHAÙP QUI SÔN LINH HÖÏU 43 vò

            1- Ngöôõng Sôn Hueä Tòch

            2- Höông Nghieâm Trí Nhaøn

            3- Thieàn sö Phaùp Ñoan

            4- Thieàn sö Hoàng Chaâu

            5- Linh Vaân Chí Caàn

            6- Cöûu Phong Töø Hueä

            7- Hoøa thöôïng ÖÙng Thieân…

III.- NOÁI PHAÙP HOØA THÖÔÏNG THIEÂN LONG 2 vò

            1- Hoøa thöôïng Caâu Chi

            2- Thieàn sö Ngaïn Trung nöôùc Taân La (Trieàu Tieân)

IV.- NOÁI PHAÙP TRÖÔØNG SA CAÛNH SAÀM  2 vò

            1- Thieàn sö Thöôøng Thoâng nuùi Tuyeát Ñaäu

            2- Thieàn sö Nghieâm Linh

V.- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ ÑAÏI NGU 1 vò

            1- Ni Lieãu Nhieân

VI.- NOÁI PHAÙP LONG ÑAØM SUØNG TÍN coù 2 vò

            1- Ñöùc Sôn Tuyeân Giaùm

            2- Baûo Phong Hoaø thöôïng

*

6. THIEÀN SÖ NGHÓA HUYEÀN

ÔÛ Laâm Teá, khai Toå toâng Laâm Teá - (?-867)

Sö hieäu Nghóa Huyeàn hoï Hình queâ ôû Nam Hoa thuoäc Taøo Chaâu. Thuôû nhoû, Sö ñaõ coù chí xuaát traàn, ñeán lôùn xuaát gia thoï giôùi cuï tuùc. Thöôøng döøng caùc nôi giaûng phaùp, nghieân cöùu tinh töôøng giôùi luaät, thaâm hieåu kinh luaän, Sö than raèng: “Ñaây laø phöông thuoác cöùu ñôøi, chöa phaûi yeáu chæ cuûa giaùo ngoaïi bieät truyeàn.” Sö lieàn ñi du phöông.

*

Tröôùc nhaát, Sö ñeán hoäi Hoaøng Baù. ÔÛ ñaây, Sö oai nghi nghieâm chænh ñöùc haïnh chu toaøn. Thuû toïa (Traàn Toân Tuùc) thaáy khen raèng: “Tuy laø haäu sanh cuøng chuùng chaúng gioáng.” Thuû toïa beøn hoûi:

- Thöôïng toïa ôû ñaây ñöôïc bao laâu?

Sö thöa:- Ba naêm.

- Töøng tham vaán chöa?

- Chöa töøng tham vaán, cuõng chaúng bieát tham vaán caùi gì?

- Sao Thaày khoâng ñeán hoûi Hoøa thöôïng Ñöôøng ñaàu, theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp.

Sö lieàn ñeán hoûi, chöa döùt lôøi, Hoaøng Baù lieàn ñaùnh, Sö trôû xuoáng, Thuû toïa hoûi:

- Hoûi theá naøo?

Sö thöa:

- Toâi hoûi lôøi chöa döùt, Hoøa thöôïng lieàn ñaùnh, toâi chaêúng hoäi.

- Neân ñi hoûi nöõa.

Sö laïi ñeán hoûi, Hoaøng Baù laïi ñaùnh. Nhö theá ba phen hoûi, bò ba laàn ñaùnh. Sö ñeán baïch Thuû toïa:

- Nhôø loøng töø bi cuûa Thaày daïy toâi ñeán thöa hoûi Hoøa thöôïng, ba phen hoûi bò ba laàn ñaùnh, toâi töï buoàn chöôùng duyeân che ñaäy khoâng laõnh hoäi ñöôïc thaâm chæ. Nay xin töø giaõ ra ñi.

- Neáu khi Thaày ñi neân ñeán giaõ töø Hoøa thöôïng roài seõ ñi.

Sö leã baùi trôû veà phoøng. Thuû toïa ñeán thaát Hoøa thöôïng tröôùc, thöa:

- Ngöôøi ñeán thöa hoûi aáy, thaät laø ñuùng phaùp, neáu khi ñeán töø, Hoøa thöôïng duøng phöông tieän tieáp y, veà sau ñuïc ñeõo seõ thaønh moät goác ñaïi thoï che maùt ngöôøi trong thieân haï.

Sö ñeán töø, Hoaøng Baù baûo:

- Chaúng neân ñi choã naøo khaùc, ngöôi ñi thaúng ñeán Cao An choã Thieàn sö Ñaïi Ngu, oâng aáy seõ vì ngöôi noùi.

*

Sö ñeán Ñaïi Ngu. Ñaïi Ngu hoûi:- ÔÛ choã naøo ñeán?

Sö thöa:- ÔÛ Hoaøng Baù ñeán.

- Hoaøng Baù coù daïy lôøi gì?

- Con ba phen hoûi ñaïi yù Phaät phaùp, ba laàn bò ñaùnh. Chaúng bieát con coù loãi hay khoâng loãi?

- Baø giaø Hoaøng Baù ñaõ vì ngöôi chæ choã toät khoå, laïi ñeán trong aáy hoûi coù loãi khoâng loãi?

Ngay caâu noùi aáy, Sö ñaïi ngoä, thöa:

- Xöa nay Phaät phaùp cuûa Hoaøng Baù khoâng nhieàu.

Ñaïi Ngu naém ñöùng laïi, baûo:

- Con quæ ñaùi döôùi saøng, vöøa noùi coù loãi khoâng loãi, giôø laïi noùi Phaät phaùp cuûa Hoaøng Baù khoâng nhieàu. Ngöôi thaáy ñaïo lyù gì, noùi mau! noùi mau!

Sö lieàn cho vaøo hoâng Ñaïi Ngu ba thoi. Ñaïi Ngu buoâng ra, noùi:

- Thaày cuûa ngöôi laø Hoaøng Baù, chaúng can heä gì vieäc cuûa ta. Sö töø taï Ñaïi Ngu trôû veà Hoaøng Baù.

*

Hoaøng Baù thaáy Sö veà, lieàn baûo:

- Keû naøy ñeán ñeán ñi ñi, bieát bao giôø lieãu ngoä.

Sö thöa:

- Chæ vì taâm laõo baø quaù thieát tha, neân nhaân söï ñaõ xong, ñöùng haàu.

- Ñeán ñaâu veà?

- Hoâm tröôùc vaâng lôøi daïy cuûa Hoøa thöôïng ñeán tham vaán Ñaïi Ngu trôû veà.

- Ñaïi Ngu coù lôøi daïy gì?

Sö lieàn thuaät laïi vieäc tröôùc. Hoaøng Baù baûo:

- Laõo Ñaïi Ngu naøy ñaõ buoâng lôøi, ñôïi ñeán ñaây ta cho aên ñoøn.

Sö tieáp:- Noùi gì ñôïi ñeán, ngay baây giôø cho aên.

Sö lieàn böôùc tôùi sau löng Hoaøng Baù taùt moät taùt. Hoaøng Baù baûo:

- Gaõ phong ñieân naøy laïi ñeán trong aáy nhoå raâu coïp.

Sö lieàn heùt. Hoaøng Baù goïi:

- Thò giaû! daãn gaõ phong ñieân naøy laïi nhaø thieàn.

*

Sö troàng tuøng, Hoaøng Baù hoûi:- Trong nuùi saâu troàng tuøng laøm gì?

Sö thöa:

- Moät cho sôn moân laøm caûnh trí, moät cho ngöôøi sau laøm tieâu baûng.

Noùi xong, Sö trôû ñaàu cuoác ñaùnh xuoáng ñaát ba caùi. Hoaøng Baù baûo:

- Tuy nhieân nhö theá, con ñaõ aên ba möôi gaäy cuûa ta roài.

Sö laïi duøng ñaàu cuoác ñaùnh xuoáng ñaát ba caùi, caát tieáng hö! hö! Hoaøng Baù baûo:

- Toâng cuûa ta ñeán con raát höng thaïnh ôû ñôøi.

*

Moät hoâm, Sö ngoài tröôùc Taêng ñöôøng, thaáy Hoaøng Baù ñeán, lieàn nhaém maét laïi. Hoaøng Baù laøm theá sôï, lieàn trôû veà phöông tröôïng. Sö theo ñeán phöông tröôïng leã taï. Thuû toïa ñöùng haàu ôû ñoù, Hoaøng Baù baûo:

- Vò Taêng ñaây tuy laø haäu sanh laïi bieát coù vieäc naøy.

Thuû toïa thöa:

- Hoøa thöôïng giaø döôùi goùt chaân chaúng dính ñaát, laïi chöùng cöù keû haäu sanh.

Hoaøng Baù lieàn vaû treân mieäng moät caùi. Thuû toïa thöa:

- Bieát laø ñöôïc.

*

Sö nguû trong Taêng ñöôøng, Hoaøng Baù ñeán thaáy, laáy gaäy ñaùnh baûng moät tieáng. Sö ngoùc ñaàu xem thaáy Hoaøng Baù lieàn nhaém maét. Hoaøng Baù laïi ñaùnh baûng moät tieáng, laïi ñi ñeán gian treân thaáy Thuû toïa ngoài thieàn.

Hoaøng Baù baûo:

- Gian döôùi haäu sanh laïi ngoài thieàn, oâng trong ñaây voïng töôûng laøm gì?

Thuû toïa noùi:- OÂng giaø laøm gì?

Hoaøng Baù ñaùnh baûng moät tieáng, lieàn ñi ra.

*

Moät hoâm, ngaøy coâng taùc coâng coäng, Sö ñi sau. Hoaøng Baù ngoù ngoaùi laïi thaáy Sö ñi tay khoâng beøn hoûi:- Cuoác ñaâu?

Sö thöa:- Coù ngöôøi ñem ñi roài.

Hoaøng Baù goïi:- Laïi gaàn ñaây cuøng ngöôi baøn luaän moät vieäc.

Sö laïi gaàn. Hoaøng Baù döïng ñöùng caây cuoác baûo:

- Chæ caùi naøy, moïi ngöôøi naém baét chaúng ñöôïc.

Sö chuïp tay giöït laáy caây cuoác, ñöa leân noùi:

- Taïi sao laïi ôû trong tay cuûa con?

Hoaøng Baù noùi:- Ngaøy nay ñaõ coù ngöôøi thay coâng taùc.

Hoaøng Baù trôû veà vieän.

*

Coâng taùc coâng coäng cuoác ñaát, thaáy Hoaøng Baù ñeán, Sö beøn döïng cuoác ñöùng. Hoaøng Baù hoûi:

- Gaõ naøy meät sao?

Sö thöa:- Cuoác vaãn chöa giôû, meät caùi gì?

Hoaøng Baù lieàn ñaùnh. Sö chuïp caây gaäy, cho moät ñaïp teù nhaøo. Hoaøng Baù goïi: “Duy-na! Duy-na! ñôõõ ta daäy.” Duy-na chaïy laïi ñôõ daäy noùi: “Hoøa thöôïng ñaâu dung ñöôïc gaõ phong ñieân naøy!” Hoaøng Baù vöøa ñöùng daäy, lieàn ñaùnh Duy-na. Sö cuoác ñaát noùi:

- Caùc nôi thì hoûa taùng, coøn toâi moät luùc choân soáng.

Sö mang thô Hoaøng Baù ñeán Qui Sôn. Khi aáy Ngöôõng Sôn Hueä Tòch laøm Tri khaùch, tieáp ñöôïc thô lieàn hoûi:

- Caùi naøy laø cuûa Hoaøng Baù, caùi kia laø cuûa ngöôøi ñem thô.

Sö lieàn taùt. Ngöôõng Sôn naém ñöùng noùi:

- Laõo huynh bieát vieäc aáy?

Sö lieàn thoâi, hai ngöôøi ñoàng ñeán Qui Sôn. Qui Sôn hoûi:

- Sö huynh Hoaøng Baù coù chuùng nhieàu ít?

Sö thöa:- Baûy traêm (700) chuùng.

- Ngöôøi naøo daãn ñaàu?

- Vöøa ñem thô xong.

Sö laïi hoûi Qui Sôn:

- Khoaûng naøy Hoøa thöôïng ñöôïc bao nhieâu chuùng?

Qui Sôn ñaùp:

- Moät ngaøn naêm traêm (1500) chuùng.

- Thaät nhieàu thay!

- Sö huynh Hoaøng Baù cuõng chaúng ít.

Sö töø Qui Sôn, Ngöôõng Sôn ñöa ra cöûa noùi:

- Chæ ñi, veà sau coù moät ngöôøi phuï taù Laõo huynh, ngöôøi naøy coù ñaàu khoâng ñuoâi, coù thuûy khoâng chung [Sau, Sö ñeán Traán Chaâu, Phoå Hoùa ñaõ coù ôû tröôùc ñaáy. Sö khai ñöôøng giaùo hoùa, Phoå Hoùa phuï giuùp. Sö truï chöa bao laâu, Phoå Hoùa toaøn thaân ñeàu thoaùt.]

*

Sö giöõa haï ñeán Hoaøng Baù, thaáy Hoøa thöôïng xem kinh. Sö noùi:

- Toâi seõ baûo ngöôøi aáy, xöa nay laø Hoøa thöôïng giaø ñaâm ñaäu ñen.

Sö ôû laïi maáy hoâm, beøn töø ñi. Hoaøng Baù baûo:

- Ngöôi phaù haï ñeán, sao chaúng troïn haï roài ñi?

Sö thöa:- Con taïm ñeán leã baùi Hoøa thöôïng.

Hoaøng Baù beøn ñaùnh ñuoåi ñi. Sö ñi ñöôïc maáy daëm, nghó vieäc naøy lieàn trôû laïi ôû troïn haï.

Moät hoâm, Sö töø Hoaøng Baù. Hoaøng Baù hoûi:- Ñi ñaâu?

Sö thöa:- Chaúng phaûi Haø Nam laø veà Haø Baéc.

Hoaøng Baù lieàn ñaùnh. Sö naém ñöùng, cho moät taùt. Hoaøng Baù cöôøi to, goïi:

- Thò giaû! ñem thieàn baûng kyû aùn cuûa Tieân sö Baù Tröôïng ra ñaây.

Sö goïi:- Thò giaû! ñem löûa laïi.

Hoaøng Baù baûo:

- Tuy nhieân nhö theá, con vaãn ñem ñi; veà sau ôû ñaâu seõ deïp saïch ngoân ngöõ cuûa moïi ngöôøi.

*

Sö ñeán Hoøa thöôïng Bình ôû Tam Phong. Bình hoûi:- ÔÛ ñaâu ñeán?

Sö ñaùp:- ÔÛ Hoaøng Baù ñeán.

- Hoaøng Baù coù daïy lôøi gì?

- Ñeâm qua traâu vaøng gaëp ñaát tro, thaúng ñeán hoâm nay chaúng thaáy daáu. (Kim ngöu taïc daï tao ñoà thaùn, tröïc chí nhö kim baát kieán trung.)

- Gioù vaøng thoåi saùo ngoïc, caùi gì laø tri aâm. (Kim phong suy ngoïc quaûn, na caù thò tri aâm.)

- Suoát thaúng muoân lôùp coång, chaúng döøng trong giöõa ñeâm. (Tröïc thaáu vaïn truøng quan, baát truï thanh tieâu noäi.)

- Moät caâu hoûi cuûa ngöôi cao toät trôøi xanh.

- Roàng sanh con phuïng vaøng, voït naùt vaùch löu ly. (Long sanh kim phuïng töû, xung phaù bích löu ly.)

Bình baûo: “haõy ngoài uoáng traø,” laïi hoûi: “Vöøa ôû ñaâu ñeán?” Sö thöa: “Long Quang.” Bình hoûi: “Long Quang gaàn ñaây theá naøo?” Sö lieàn ra ñi.

*

Sö ñeán Phuïng Laâm, Laâm hoûi:

- Coù vieäc ñem hoûi nhau ñöôïc chaêng?

Sö ñaùp:

- Ñaâu ñöôïc khoeùt thòt laøm thöông tích.

- Traêng bieån ñaõ khoâng boùng, caù loäi ñaâu theå laàm? (Haûi nguyeät kyù voâ boùng, du ngö haø ñaéc meâ.)

- Xem gioù bieát soùng daäy, nhìn nöôùc ñoaùn buoàm bay. (Quaùn phong tri laõng khôûi, ngoaïn thuûy daõ phaøm phieâu.)

- Moät vaàng rieâng chieáu non soâng laëng, chôït cöôøi moät tieáng ñaát trôøi kinh. (Coâ luaân ñoäc chieáu giang sôn tònh, töï tieáu nhaát thanh thieân ñòa kinh.)

- Maëc ñem ba taác soi trôøi ñaát, moät caâu hôïp lyù thöû baøn xem. (Nhaäm töông tam thoán huy thieân ñòa, nhaát cuù laâm cô thöùc ñaïo khan.)

- Gaëp tay kieám khaùch neân trình kieám, chaúng phaûi nhaø thô chôù hieán thô. (Loä phuøng kieám khaùch tu trình kieám, baát thò thi nhaân maïc hieán thi.)

Phuïng Laâm lieàn thoâi. Sö ñeå baøi tuïng:

Ñaïi ñaïo tuyeät ñoàng             Ñaïi ñaïo haún ñoàng

Nhaäm höôùng taây ñoâng        Maëc höôùng taây ñoâng

Thaïch hoûa maïc caäp             Ñaù löûa chaúng kòp

Ñieån quang voõng thoâng     Laèn chôùp khoâng thoâng.

*

Ñaõ ñöôïc Hoaøng Baù aán khaû, Sö tìm ñeán Haø Baéc ôû goùc nam thaønh Ñoâng Traán Chaâu, gaàn soâng Hoâ Ñaø ñaát Laâm Teá truï trì moät vieän nhoû. Nôi ñaây Phoå Hoùa ñaõ ôû tröôùc.

Moät hoâm, Sö goïi Phoå Hoùa, Khaéc Phuø ñeán baûo: “Ta muoán ôû ñaây döïng laäp Toâng chæ Hoaøng Baù, hai oâng haõy giuùp ñôõ ta.” Hai vò traân troïng lui ra. Ba ngaøy sau, Phoå Hoùa ñeán hoûi: “Ba ngaøy tröôùc Hoøa thöôïng noùi gì?” Sö lieàn ñaùnh. Ba ngaøy sau, Khaéc Phuø laïi leân hoûi: “Ba ngaøy tröôùc Hoøa thöôïng ñaùnh Phoå Hoùa laø sao?” Sö cuõng ñaùnh.

*

Phuû chuû Vöông Thöôøng Thò cuøng caùc quan thænh Sö ñaêng toøa. Sö thöôïng ñöôøng baûo:

- Hoâm nay söï baát ñaéc dó, Sôn taêng chieàu theo nhaân tình môùi leân toøa naøy. Neáu nhaèm döôùi cöûa Toå toâng, khen ngôïi vieäc lôùn, haún laø môû mieäng chaúng ñaëng, khoâng coù choã caùc oâng ñeå chaân. Hoâm nay, do Thöôøng Thò coá thænh, Sôn taêng taïm aån cöông toâng. Trong ñaây neáu coù taùc gia (baäc minh sö) chieán töôùng lieàn xoå côø baøy traän ñi! ñoái chuùng chöùng cöù xem.

Taêng hoûi:- Theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp?

Sö lieàn heùt! Taêng leã baùi. Sö baûo:- OÂng Thaày naøy laïi neân baøn luaän.

- Thaày tuyeân döông gia khuùc toâng phong ai? noái phaùp vò naøo?

- Ta ôû choã Hoaøng Baù ba phen thöa hoûi ba laàn bò ñaùnh. Vò Taêng suy nghó, Sö lieàn heùt! vaø theo sau ñaùnh, noùi:

- Khoâng theå ñeán trong hö khoâng maø ñoùng ñinh.

*

Coù Toïa chuû hoûi:

- Ba thöøa vaø möôøi hai phaàn giaùo ñaâu chaúng phaûi chæ roõ Phaät taùnh?

Sö ñaùp:- Coû hoang chöa töøng cuoác.

- Phaät ñaâu doái ngöôøi?

- Phaät ôû choã naøo?

Toïa chuû khoâng ñaùp ñöôïc. Sö tieáp:

- ÔÛ tröôùc Thöôøng Thò ñònh laøm môø Laõo taêng, lui mau! lui mau! laøm chöôùng ngaïi ngöôøi khaùc thöa hoûi.

Hoâm nay phaùp hoäi vì moät ñaïi söï, laïi coù ngöôøi thöa hoûi chaêng? mau ñeán hoûi ñi. OÂng vöøa môû mieäng ñaõ chaúng dính daùng. Vì sao nhö theá? Ñaâu chaúng nghe Thích Toân noùi: “Phaùp lìa vaên töï, vì chaúng thuoäc nhaân chaúng ôû duyeân.” Bôûi caùc oâng tin chaúng ñeán, cho neân ngaøy nay môùi duøng phöông tieän (caùt ñaèng) sôï e Thöôøng Thò cuøng caùc quan vieân laàm Phaät taùnh aáy, chi baèng haõy lui.

Sö heùt moät tieáng! noùi tieáp: Ngöôøi goác tin keùm, troïn khoâng coù ngaøy xong, ñöùng laâu, traân troïng!

*

Sö thöôïng ñöôøng baûo:

- Treân cuïc thòt ñoû coù voâ vò chaân nhaân, thöôøng töø cöûa maët caùc oâng ra vaøo. Ngöôøi chöa ñöôïc chöùng cöù haõy xem! xem!

Coù vò Taêng ra hoûi:

- Theá naøo laø voâ vò chaân nhaân?

Sö böôùc xuoáng toøa naém ñöùng baûo: “Noùi! noùi!” Vò Taêng aáy suy nghó. Sö lieàn buoâng ra, noùi:

- Voâ vò chaân nhaân laø caùi gì, cuïc cöùt khoâ.

Sö lieàn trôû veà phöông tröôïng.

*

Tham vaán buoåi chieàu, Sö daïy chuùng:

- Coù khi ñoaït nhaân chaêúng ñoaït caûnh. Coù khi ñoaït caûnh chaúng ñoaït nhaân. Coù khi nhaân caûnh ñeàu ñoaït. Coù khi nhaân caûnh ñeàu chaúng ñoaït.

Taêng hoûi:- Theá naøo laø ñoaït nhaân chaêúng ñoaït caûnh?

Sö ñaùp:

- Ngaøy aám naåy sanh gaám traûi ñaát, treû con ruû toùc traéng nhö tô. (Huù nhaät phaùt sanh phoâ ñòa caåm, anh haøi thuøy phaùt baïch nhö ty.)

- Theá naøo ñoaït caûnh chaúng ñoaït nhaân?

- Leänh vua vöøa xuoáng khaép thieân haï, töôùng quaân bieân ngoaïi khoùi muø tan. (Vöông leänh dó haønh thieân haï bieán, töôùng quaân taéc ngoaïi tuyeät yeân traàn.)

- Theá naøo nhaân caûnh ñeàu ñoaït?

- Baët tin Tònh Phaàn, rieâng ôû moät choã. (Tònh Phaàn tuyeät tín, ñoäc xöû nhaát phöông.)

- Theá naøo nhaân caûnh ñeàu chaúng ñoaït?

- Vua leân ñieän baùu, laõo queâ haùt ca. (Vöông ñaêng baûo ñieän, daõ laõo aâu ca.)

Sö laïi baûo:

- Thôøi nay ngöôøi hoïc Phaät phaùp caàn yeáu coù kieán giaûi chaân chaùnh. Neáu ñöôïc kieán giaûi chaân chaùnh thì sanh töû chaúng nhieãm, ñi ñöùng töï do chaúng caàn caàu thuø thaéng maø thuø thaéng töï ñeán. Ñaïo löu! (ñoàng ñaïo, chæ chuùng Taêng) caùc baäc tieân ñöùc töø xöa ñeàu coù con ñöôøng ñöa ngöôøi, nhö Sôn taêng chæ choã cho ngöôøi. Coát caùc oâng ñöøng bò ngöôøi gaït, caàn duøng lieàn duøng, laïi chôù oâm ngôø vöïc. Hieän nay hoïc giaû chaúng ñöôïc, beänh taïi choã naøo? Beänh taïi choã chaúng tin. Caùc oâng neáu töï tin chaúng ñeán, laø roän raøng theo taát caû caûnh chuyeån, bò muoân caûnh loâi, laïi chaúng ñöôïc töï do. Caùc oâng neáu hay baët ñöôïc taâm luoân luoân chaïy tìm, lieàn cuøng Phaät, Toå chaúng khaùc. Caùc oâng muoán bieát ñöôïc Phaät, Toå chaêng? Chính tröôùc maët caùc oâng hieän nghe phaùp aáy vaäy. Hoïc nhaân tin chaúng ñeán, lieàn chaïy tìm ra ngoaøi. Duø coù tìm ñöôïc, cuõng chæ laø töôùng thuø thaéng cuûa vaên töï, troïn chaêúng ñaëng yù cuûa Phaät Toå soáng. Chôù laàm!

*

Chö Thieàn ñöùc! Thôøi nay chaúng gaëp, muoân kieáp ngaøn ñôøi luaân hoài tam giôùi, chaïy theo caûnh thích roài phaûi sanh trong buïng traâu buïng löøa… Ñaïo löu! Nhaèm choã thaáy cuûa Sôn taêng cuøng Thích-ca khoâng khaùc. Hieän nay nhieàu choã öùng duïng, keùm thieáu caùi gì? Saùu ñöôøng thaàn quang chöa töøng caùch döùt. Neáu hay thaáy ñöôïc nhö theá, chæ moät ñôøi laøm ngöôøi voâ söï.

*

Ñaïi ñöùc! Ba coõi khoâng yeân nhö trong nhaø löûa, ñaây khoâng phaûi laø choã caùc oâng döøng ôû laâu, quæ voâ thöôøng gieát ngöôøi trong khoaûng chôùp maét chaúng löïa ngöôøi sang keû heøn, ngöôøi giaø keû treû. Caùc oâng muoán cuøng Phaät Toå chaúng khaùc, chæ chôù tìm kieám beân ngoaøi. Treân moät taâm nieäm thanh tònh saùng suoát cuûa oâng laø ngoâi nhaø Phaät phaùp thaân cuûa oâng. Treân moät taâm nieäm voâ phaân bieät saùng suoát cuûa oâng laø ngoâi nhaø Phaät baùo thaân cuûa oâng. Treân moät taâm nieäm voâ sai bieät saùng suoát laø ngoâi nhaø Phaät hoùa thaân cuûa oâng. Ba thöù thaân naøy laø ngöôøi hieän nay ôû tröôùc maét nghe phaùp cuûa oâng. Chæ khoâng tìm kieám beân ngoaøi, lieàn coù coâng duïng naøy. Theo caùc nhaø Kinh Luaän laáy ba thaân naøy laøm nguyeân taéc toät cuøng. Nhaèm choã thaáy cuûa Sôn taêng thì chaúng phaûi vaäy. Ba thaân naøy laø danh ngoân, cuõng laø ba thöù y. Ngöôøi xöa noùi: “Thaân y nghóa laäp, coõi cöù theá baøn.” Phaùp taùnh thaân, phaùp taùnh ñoä bieát roõ laø quang aûnh (boùng saùng).

Ñaïi ñöùc! Caùc oâng haõy nhaän bieát ngöôøi ñuøa quang aûnh, laø nguoàn goác taát caû choã cuûa chö Phaät, laø choã caùc oâng veà nhaø. Xaùc thaân töù ñaïi cuûa caùc oâng khoâng bieát thuyeát phaùp, nghe phaùp. Gan maät daï daøy ruoät khoâng bieát thuyeát phaùp, nghe phaùp. Hö khoâng chaúng bieát thuyeát phaùp, nghe phaùp? Laø moät caùi “rieâng saùng hieän baøy roõ raøng” ôû tröôùc maét oâng, noù bieát thuyeát phaùp, nghe phaùp. Neáu thaáy ñöôïc nhö theá ñaõ cuøng Phaät, Toå khoâng khaùc, chæ trong taát caû thôøi ñöøng cho giaùn ñoaïn, chaïm maét ñeàu phaûi. Chæ vì tình sanh trí caùch, töôûng daáy theå sai. Do ñoù, luaân hoài trong tam giôùi, chòu caùc thöù khoå. Neáu nhaèm choã thaáy cuûa Sôn taêng thaät laø raát saâu, thaät laø giaûi thoaùt.

*

Ñaïo löu! Taâm phaùp khoâng hình thoâng suoát möôøi phöông, ôû maét goïi thaáy, ôû tai goïi nghe, ôû muõi goïi ngöûi, ôû mieäng noùi baøn, ôû tay naém baét, ôû chaân ñi chaïy, voán laø moät tinh minh phaân laøm saùu hoøa hôïp. Moät taâm ñaõ khoâng, tuøy choã giaûi thoaùt. Sôn taêng noùi theá aáy, yù ôû choã naøo? Chæ vì taát caû caùc oâng chaïy tìm taâm khoâng theå döøng, leo leân cô caûnh nhaøn cuûa coå nhaân. Caùc oâng nhaän ñöôïc choã thaáy cuûa Sôn taêng, ngoài chaët ñaàu Phaät Baùo, Hoùa. Haèng maõn taâm thaäp ñòa ví nhö nhaän khaùch laøm con. Baäc Ñaúng giaùc laø keû mang goâng xieàng. La-haùn, Bích-chi ví nhö xí ueá. Boà-ñeà Nieát-baøn nhö coïc coät löøa. Vì sao nhö theá? Chæ vì caùc oâng khoâng thaáu ñöôïc ba kyø kieáp laø khoâng, neân coù chöôùng ngaïi naøy. Neáu laø ñaïo nhaân chaân chaùnh troïn chaúng nhö theá, chæ “tuøy duyeân tieâu nghieäp cuõ, hoàn nhieân maëc aùo xieâm”, caàn ñi thì ñi, caàn ngoài thì ngoài, taâm khoâng moät nieäm mong caàu quaû Phaät. Bôûi ñaâu nhö theá? Coå nhaân noùi: “Neáu muoán laøm vieäc caàu Phaät, Phaät laø ñieàm lôùn sanh töû.”

*

Ñaïi ñöùc! thôøi giôø ñaùng tieác, chæ tính ñeán nhaø beân laêng xaêng hoïc thieàn hoïc ñaïo, nhaän danh nhaän cuù, caàu Phaät caàu Toå, caàu Thieän tri thöùc ñoä. Chôù laàm! Caùc oâng saün coù moät cha meï, laïi caàu vaät gì? Caùc oâng töï phaûn chieáu xem! Coå nhaân noùi: “Dieãn-nhaõ-ñaït-ña queân maát ñaàu, taâm caàu döùt saïch lieàn voâ söï.”

Ñaïi ñöùc! caàn yeáu bình thöôøng chôù taïo hình thöùc. Coù moät boïn tôù troïc chaúng bieát toát xaáu, thaáy thaàn thaáy quæ, chæ ñoâng veõ taây, thích möa thích taïnh. Boïn nhö theá ñaùng quôû traùch, coù ngaøy ñeán tröôùc laõo Dieâm vöông bò nuoát hoaøn saét noùng. Keû nam nöõ toát taïi gia bò boïn tinh mò daõ hoà naøy meâ hoaëc, lieàn taùc quaùi; coù ngaøy queân maát heát nhöõng ñieàu caàn yeáu trong cuoäc soáng thanh baïch cuûa mình.

*

Coù vò Taêng hoûi:

- Theá naøo laø chaân Phaät, chaân phaùp, chaân ñaïo xin Thaày chæ daïy?

Sö ñaùp:

- Phaät laø taâm thanh tònh, Phaùp laø taâm saùng suoát, Ñaïo laø moãi choã khoâng ngaïi. Tònh, saùng… tuy ba maø moät, ñeàu laø danh töø suoâng khoâng thaät coù. Ngöôøi chaân chaùnh ñaïo nhaân nieäm nieäm taâm khoâng giaùn ñoaïn. Ñaïi sö Ñaït-ma töø phöông Taây ñeán, chæ tìm caùi ngöôøi chaúng bò ngöôøi gaït. Nhò Toå moät caâu noùi lieàn lieãu ngoä, môùi bieát töø tröôùc uoång duïng coâng phu. Hieän nay Sôn taêng choã thaáy cuøng Phaät Toå khoâng khaùc. Neáu trong ñeä nhaát cuù tieán ñöôïc, kham cuøng Phaät Toå laøm thaày. Neáu trong ñeä nhò cuù tieán ñöôïc, kham cuøng trôøi ngöôøi laøm thaày. Neáu trong ñeä tam cuù tieán ñöôïc, töï cöùu chaúng xong.

Taêng hoûi:- Theá naøo laø ñeä nhaát cuù?

Sö ñaùp:

- Tam yeáu aán khai ñieåm son heïp, chöa cho nghó nghò chuû khaùch phaân.

(Tam yeáu aán khai chu ñieåm traùch, vò dung nghó nghò chuû taân phaân.)

- Theá naøo laø ñeä nhò cuù?

- Dieäu giaûi ñaâu cho khoâng ñeán hoûi, boït tan naøo deã chaën doøng soâng.

(Ñieäu giaûi khôûi dung voâ tröôùc vaán, aâu hoøa tranh phuï tieät löu cô.)

- Theá naøo laø ñeä tam cuù?

- Chæ xem  töôïng goã ñuøa treân gaùc, loâi keùo toaøn nhôø ngöôøi aån trong.

Sö laïi baûo:

- Phaøm ngöôøi dieãn xöôùng toâng thöøa trong moät caâu phaûi ñuû ba huyeàn moân, moãi huyeàn moân phaûi ñuû tam yeáu. Coù quyeàn coù thaät, coù chieáu coù duïng. Caùc oâng laøm sao ñöôïc hoäi?

*

Sö daïy chuùng:

- Ñaïo löu (ñoàng ñaïo)! Coát tìm laáy kieán giaûi chaân chaùnh, doïc ngang trong thieân haï, khoûi bò boïn yeâu tinh hoaëc loaïn, voâ söï laø ngöôøi quí, chôù taïo taùc, chæ laø bình thöôøng. Caùc oâng nghó höôùng nhaø beân caàu vöôït qua, tìm ngoùn tay goùt chaân, laàm roài! Chæ nghó caàu Phaät, Phaät laø danh cuù. Caùc oâng laïi bieát chaïy tìm chaêng? Ba ñôøi möôøi phöông Phaät Toå ra ñôøi cuõng chæ vì caàu Phaùp. Nhö Ñaïo löu hieän nay tham hoïc cuõng chæ vì caàu Phaùp, ñöôïc phaùp môùi xong, chöa ñöôïc vaãn nhö tröôùc luaân hoài trong naêm ñöôøng.

Theá naøo laø PHAÙP? Phaùp laø taâm phaùp, taâm phaùp khoâng hình thoâng suoát möôøi phöông, hieän duïng tröôùc maét. Ngöôøi tin khoâng ñeán, beøn nhaän danh nhaän cuù, höôùng trong danh töï caàu, yù suy xeùt Phaät phaùp, caùch xa trôøi ñaát.

Ñaïo löu! Sôn taêng noùi phaùp, laø noùi phaùp gì? Noùi phaùp taâm ñòa, hay vaøo phaøm vaøo thaùnh, vaøo tònh vaøo ueá, vaøo chaân vaøo tuïc. Haún chaúng phaûi caùc oâng laø chaân tuïc phaøm thaùnh, maø hay cuøng chaân tuïc phaøm thaùnh an baøi danh töï. Chaân tuïc phaøm thaùnh cuøng ngöôøi naøy an baøi danh töï chaúng ñöôïc.

Ñaïo löu! Naém ñöôïc lieàn duøng chaúng maéc danh töï, goïi ñoù laø HUYEÀN CHÆ. Sôn taêng noùi phaùp cuøng moïi ngöôøi khaùc. Nhö coù Vaên-thuø, Phoå Hieàn xuaát hieän tröôùc maét, moãi vò hieän moät thaân hoûi phaùp, vöøa noùi: “thöa Hoøa thöôïng”, toâi ñaõ bieát roõ. Laõo taêng ngoài yeân, laïi coù ñaïo löu ñeán thaáy nhau, toâi troïn hieåu raønh. Taïi sao nhö theá? Chæ vì choã thaáy cuûa toâi khaùc, ngoaøi chaúng nhaän phaøm thaùnh, trong chaúng truï caên baûn, thaáy suoát chaúng coøn nghi laàm.

*

Sö daïy chuùng:

- Ñaïo löu! Phaät phaùp khoâng coù choã duïng coâng, chæ bình thöôøng voâ söï. Ñi ñaïi ñi tieåu, maëc aùo aên côm, nhoïc ñeán thì naèm, ngöôøi ngu cöôøi ta, keû trí bieát ta. Ngöôøi xöa noùi: “Laøm coâng phu beân ngoaøi, thaûy laø keû ngu si.” Caùc ngöôi phaûi tuøy thôøi laøm chuû, ngay ñoù ñeàu chaân, caûnh ñeán loâi keùo chaúng ñöôïc, duø coù taäp khí nghieäp ñòa nguïc voâ giaùn, töï chuyeån thaønh bieån lôùn giaûi thoaùt.

Hoïc giaû thôøi nay hoaøn toaøn khoâng bieát phaùp, ví nhö naém muõi con deâ ñeå ñoà vaøo mieäng noù, khoâng bieän keû tôù ngöôøi sang, chaúng raønh chuû khaùch. Boïn nhö theá taâm taø vaøo ñaïo. Choã oàn vaøo chaúng ñöôïc, goïi laø ngöôøi chaân xuaát gia, chính laø ngöôøi chaân taïi gia.

Ngöôøi xuaát gia phaûi bieän ñöôïc kieán giaûi chaân chaùnh bình thöôøng, bieát Phaät bieát ma, raønh chaân raønh nguïy, roõ phaøm roõ thaùnh. Neáu bieän ñöôïc nhö theá, goïi laø chaân xuaát gia. Neáu ma Phaät khoâng bieát, chính laø xuaát gia naøy vaøo gia kia, goïi laø chuùng sanh taïo nghieäp chöa ñöôïc goïi laø ngöôøi chaân xuaát gia.

Hieän nay coù caùi ma Phaät ñoàng theå chaúng phaân, nhö nöôùc vôùi söõa hôïp. Chæ coù con ngoãng chuùa môùi bieát uoáng söõa chöøa nöôùc. Haøng ñaïo löu maét saùng ma Phaät ñeàu ñaùnh. Caùc ngöôøi neáu meán Phaät gheùt phaøm, thì phaûi troâi noåi trong bieån sanh töû.

*

Hoûi:- Theá naøo laø Phaät laø ma?

Sö ñaùp:

- Ngöôi vöøa khôûi moät nieäm taâm nghi aáy laø ma. Neáu ngöôi ñaït ñöôïc muoân phaùp khoâng sanh, taâm nhö huyeãn hoùa, khoâng coù moät haït buïi, moät phaùp, ngay ñoù lieàn thanh tònh laø Phaät. Song Phaät cuøng ma laø hai caûnh nhieãm tònh. Neáu choã thaáy cuûa Sôn taêng, khoâng Phaät khoâng chuùng sanh, khoâng xöa khoâng nay, ñöôïc lieàn ñoù ñöôïc, chaúng traûi qua thôøi tieát, khoâng tu khoâng chöùng, khoâng ñöôïc khoâng maát, trong taát caû thôøi laïi khoâng coù moät phaùp rieâng. Duø laø moät phaùp vöôït hôn caùi naøy, ta noùi nhö moäng nhö hoùa.

Sôn taêng noùi ra ñeàu phaûi, hieän nay tröôùc maét ñaïo löu rieâng saùng rôõ laéng nghe. Ngöôøi naøy nôi nôi chaúng keït, thaáu suoát möôøi phöông, töï taïi trong tam giôùi, vaøo taát caû caûnh sai bieät khoâng theå loâi keùo, trong khoaûng saùt-na vaøo toät phaùp giôùi, gaëp Phaät noùi Phaät, gaëp Toå noùi Toå, gaëp La-haùn noùi La-haùn, gaëp ngaï quæ noùi ngaï quæ, ñi taát caû choã daïo caùc coõi nöôùc, giaùo hoùa chuùng sanh, maø chöa töøng lìa moät nieäm, tuøy choã thanh tònh, aùnh saùng thaáu möôøi phöông, muoân phaùp nhaát nhö. Ñaïo löu! Keû ñaïi tröôïng phu hieän ñaây môùi bieát xöa nay voâ söï. Chæ vì caùc ngöôi chaúng tin ñeán, nieäm nieäm tìm caàu, boû ñaàu tìm ñaàu, töï khoâng theå thoâi, nhö caùc vò Boà-taùt vieân ñoán maø vaøo trong phaùp giôùi hieän thaân. Nhaèm trong tònh ñoä chaùn phaøm meán thaùnh, boïn ngöôøi nhö theá chöa queân boû laáy, taâm nhieãm tònh vaãn coøn. Kieán giaûi Thieàn toâng chaúng phaûi nhö vaäy, thaúng trong hieän taïi laïi khoâng thôøi tieát.

Sôn taêng noùi ra ñeàu laø moät luùc thuoác trò beänh nhau, troïn khoâng coù phaùp thaät. Neáu thaáy ñöôïc nhö vaäy laø ngöôøi chaân xuaát gia, moãi ngaøy tieâu muoân löôïng vaøng cuõng ñöôïc.

Ñaïo löu! Chôù chaáp laáy, seõ bò caùc baäc Laõo sö ñaäp beå cöûa maët. Noùi raèng ta hieåu thieàn hieåu ñaïo, bieän luaän thao thao nhö nöôùc chaûy, ñeàu laø ngöôøi taïo nghieäp ñòa nguïc. Neáu laø ngöôøi chaân chaùnh hoïc ñaïo, chaúng tìm loãi cuûa theá gian, caáp baùch caàu kieán giaûi chaân chaùnh, môùi mong troøn saùng xong xuoâi.

*

Hoûi:- Theá naøo laø kieán giaûi chaân chaùnh?

Sö ñaùp:

- Ngöôi chæ taát caû vaøo phaøm vaøo thaùnh, vaøo nhieãm vaøo tònh, vaøo coõi nöôùc chö Phaät, vaøo laàu caùc ñöùc Di-laëc, vaøo phaùp giôùi Tyø-loâ-giaù-na, choã choã ñeàu hieän; coõi nöôùc thaønh truï hoaïi khoâng, Phaät ra ñôøi chuyeån ñaïi phaùp luaân laïi nhaäp Nieát-baøn, chaúng thaáy coù töôùng maïo ñi laïi, tìm caùi sanh töû cuûa Ngaøi troïn khoâng theå ñöôïc, lieàn vaøo phaùp giôùi voâ sanh; nôi nôi daïo qua caùc coõi nöôùc, vaøo theá giôùi Hoa taïng, troïn thaáy caùc phaùp khoâng töôùng, ñeàu khoâng Phaät phaùp, chæ coù Ñaïo nhaân voâ y (khoâng choã nöông) nghe phaùp. Ñoù laø meï chö Phaät, bôûi vì chö Phaät ñeàu töø voâ y (khoâng choã nöông) sanh. Neáu ngoä voâ y (khoâng choã nöông), Phaät cuõng khoâng theå ñöôïc. Neáu ngöôøi thaáy ñöôïc nhö theá, laø kieán giaûi chaân chaùnh.

Ngöôøi hoïc khoâng hieåu chaáp danh cuù, bò danh phaøm thaùnh laøm ngaïi. Do ñoù, chöôùng ngaïi ñaïo nhaõn khoâng ñöôïc phaân minh. Möôøi hai phaàn giaùo noùi ra ñeàu coát bieåu hieån leõ naøy, hoïc giaû khoâng hoäi, beøn nhaèm treân danh cuù bieåu hieån sanh hieåu, ñeàu laø nöông töïa rôi taïi nhaân quaû, chöa khoûi sanh töû trong tam giôùi.

Caùc ngöôi neáu muoán trong sanh töû ñi ñöùng töï do, tôùi lui töï taïi thì, hieän nay neân bieát ngöôøi nghe phaùp naøy. Y khoâng hình khoâng töôùng, khoâng coäi khoâng goác, khoâng choã ôû, maø hoaït baùt roõ raøng, öùng hieän muoân thöù haønh ñoäng, choã duøng chæ laø khoâng choã. Bôûi ñoù, caøng tìm caøng xa, caàu ñoù thì traùi, goïi ñoù laø bí maät.

Ñaïo löu! Caùc ngöôi chôù nhaän laáy keû baïn moäng huyeãn, trong khoaûng sôùm chieàu seõ trôû veà voâ thöôøng. Caùc ngöôi ñeán trong theá giôùi naøy tìm vaät gì laøm giaûi thoaùt? Tìm laáy moät böõa côm maø aên, maëc aùo vaù qua ngaøy, chæ coát phoûng taàm tri thöùc. Chôù theo ñuoåi thuù vui, ngaøy giôø ñaùng tieác, nieäm nieäm voâ thöôøng, neáu thoâ thì bò boán thöù ñaát nöôùc löûa gioù eùp ngaët, teá thì bò sanh truï dò dieät böùc baùch.

Ñaïo löu! Thôøi nay caàn bieát boán caûnh voâ töôùng, môùi khoûi bò caûnh keùo loâi.

*

Hoûi:- Theá naøo laø boán caûnh voâ töôùng?

Sö ñaùp:

- Caùc ngöôi moät nieäm taâm nghi bò ñaát laøm ngaïi. Caùc ngöôi moät nieäm taâm aùi bò nöôùc nhaän chìm. Caùc ngöôi moät nieäm taâm saân bò löûa ñoát chaùy. Caùc ngöôi moät nieäm taâm hæ bò gioù thoåi bay. Neáu kheùo bieän ñöôïc nhö theá chaúng bò caûnh chuyeån. Nôi nôi duøng ñöôïc caûnh, voït beân ñoâng laën beân taây, voït beân nam laën beân baéc, voït ôû giöõa laën ôû beân, voït ôû beân laën ôû giöõa, ñi treân nöôùc nhö ñaát, ñi treân ñaát nhö nöôùc. Bôûi sao ñöôïc nhö vaäy? Vì ñaït boán ñaïi nhö moäng huyeãn.

Ñaïo löu! Caùc ngöôi hieän nay bieát nghe phaùp, chaúng phaûi töù ñaïi cuûa caùc ngöôi, caùi bieát aáy hay duøng ñöôïc töù ñaïi. Neáu kheùo thaáy ñöôïc nhö theá, laø ñi ñöùng töï do. Choã thaáy cuûa Sôn taêng chaúng ngôø phaùp aáy. Caùc ngöôi neáu meán Thaùnh thì, Thaùnh chæ laø teân Thaùnh. Coù moät nhoùm ngöôøi hoïc ñaïo nhaém trong Nguõ Ñaøi Sôn tìm Vaên-thuø, troïn ñaõ laàm vaäy. Trong Nguõ Ñaøi Sôn khoâng coù Vaên-thuø. Caùc ngöôi muoán bieát Vaên-thuø chaêng? Chæ caùi duøng tröôùc maét caùc ngöôi tröôùc sau chaúng khaùc, nôi nôi chaúng nghi, caùi aáy laø Vaên-thuø soáng. Caùc ngöôi moät taâm nieäm saùng khoâng sai bieät, nôi nôi thaûy laø chaân Phoå Hieàn. Caùc ngöôi moät taâm nieäm töï hay môû troùi, tuøy choã giaûi thoaùt, ñaây laø Quan Theá AÂm. Ba phaùp laãn nhau laøm chuû baïn, ra thì ñoàng thôøi ra, moät töùc ba, ba töùc moät. Hieåu ñöôïc nhö theá, môùi neân xem kinh.

Hoûi:- YÙ Toå sö töø phöông taây sang theá naøo?

Sö ñaùp:- Neáu coù yù töï cöùu chaúng xong.

Hoûi:- Ñaõ khoâng yù laøm sao Nhò Toå ñöôïc phaùp?

Sö ñaùp:- Ñöôïc ñoù laø chaúng ñöôïc.

- Neáu ñaõ chaúng ñöôïc, theá naøo laø yù chaúng ñöôïc?

- Vì nhaèm taát caû choã tìm kieám taâm khoâng theå thoâi.

Do ñoù, Toå Sö noùi: “Doát thay! Ñaïi tröôïng phu ñem ñaàu tìm ñaàu.” Ngöôi ngay lôøi noùi naøy lieàn töï hoài quang phaûn chieáu, chaúng caàu caùi gì khaùc, bieát thaân taâm cuøng Phaät Toå chaúng khaùc, lieàn ñoù voâ söï môùi goïi laø ñöôïc phaùp.

Ñaïi ñöùc! Sôn taêng hoâm nay söï baát ñaéc dó noùi ra khaù nhieàu ñieàu vuïng veà. Caùc ngöôi chôù nhaän laàm. Theo choã thaáy cuûa toâi, thaät khoâng chaáp nhaän caùc thöù ñaïo lyù nhieàu nhö theá, caàn duøng lieàn duøng, chaúng duøng lieàn thoâi. Caùc nôi noùi luïc ñoä vaïn haïnh cho laø Phaät phaùp. Toâi noùi ñoù laø cöûa trang nghieâm, cöûa Phaät söï, chaúng phaûi laø Phaät phaùp. Cho ñeán, trì trai giöõ giôùi nhö böng daàu chaúng nghieâng, neáu ñaïo nhaõn chaúng saùng troïn coù ngaøy phaûi ñeàn laïi nôï côm tieàn. Vì sao nhö theá? Vì, hoïc ñaïo chaúng thoâng lyù, ñem thaân ñeàn tín thí, tröôûng giaû tuoåi taùm moát, caây kia chaúng sanh nhó. Nhaãn ñeán ôû treân choùt nuùi, moät ngaøy aên moät böõa, thöôøng ngoài chaúng naèm, saùu thôøi haønh ñaïo, vaãn laø ngöôøi taïo nghieäp. Hoaëc ñem ñaàu maét tuûy naõo, vôï con ñaát nöôùc, voi ngöïa baûy baùu hoaøn toaøn thí xaû; haønh ñoäng nhö theá ñeàu laø laøm khoå thaân taâm, laïi chuoác quaû khoå. Ñaâu baèng voâ söï thuaàn nhaát khoâng taïp. Nhöõng haøng Boà-taùt thaäp ñòa maõn taâm muoán tìm daáu veát cuûa vò naøy troïn khoâng theå ñöôïc. Do ñoù, chö thieân vui möøng, ñòa thaàn naâng chaân, chö Phaät möôøi phöông thaûy ñeàu khen ngôïi. Bôûi sao nhö theá? - Vì ñaïo nhaân hieän nghe phaùp, choã duøng khoâng daáu veát vaäy.

*

Moät hoâm Sö cuøng Haø Döông, Tröôûng laõo Moäc Thaùp ñoàng ôû taïi Taêng ñöôøng ngoài quanh loø löûa. Nhaân noùi chuyeän Phoå Hoùa moãi ngaøy ôû ngoaøi ñöôøng chôï chuïp gioù chuïp ñaàu, bieát y laø phaøm laø thaùnh? Noùi chöa xong, Phoå Hoùa vaøo chuùng ñi ñeán. Sö lieàn hoûi: “Ngöôi laø phaøm laø thaùnh?” Phoå Hoùa noùi: “OÂng haõy noùi toâi laø phaøm laø thaùnh?” Sö lieàn heùt! Phoå Hoùa laáy tay chæ noùi: “Haø Döông keû taân phuï [Taân phuï laø coâ gaùi môùi coù choàng.] Moäc Thaùp thieàn Laõo baø, Laâm Teá ñöùa tôù nhoû, laïi ñuû moät con maét.” Sö baûo: “Keû giaëc.” Phoå Hoùa noùi: “giaëc, giaëc”, lieàn ñi ra.

Vöông Thöôøng Thò ñeán thöa hoûi Sö, theo Sö ñeán tröôùc Taêng ñöôøng, xem xong lieàn hoûi:

- Taêng caû nhaø naøy coù xem kinh chaêng?

Sö ñaùp:- Chaúng xem kinh.

Thò hoûi:- Laïi hoïc thieàn chaêng?

Sö ñaùp:- Chaúng hoïc thieàn.

Thò noùi:- Kinh ñaõ chaúng xem, thieàn laïi chaúng hoïc, cöùu kính laøm caùi gì?

Sö ñaùp:- Thaûy daïy y laøm Phaät taùc Toå.

Thò noùi:- Maït vaøng tuy quí, rôi vaøo con maét thaønh beänh, laïi laøm sao?

Sö baûo:- Seõ baûo oâng laø keû theá tuïc.

*

Moät hoâm, Phoå Hoùa ôû trong chôï ñeán moïi ngöôøi xin chieác aùo daøi, moïi ngöôøi ñeàu cho, Phoå Hoùa ñeàu chaúng nhaän. Sö daïy Vieän chuû mua moät quan taøi. Phoå Hoùa veà ñeán, Sö baûo: “Toâi ñaõ vì oâng saém chieác aùo daøi roài.” Phoå Hoùa lieàn töï vaùc ñi. Phoå Hoùa ñi quanh ñöôøng chôï rao: “Laâm Teá cho toâi chieác aùo daøi roài, toâi sang cöûa ñoâng tòch.” Ngöôøi trong chôï ñua nhau ñeán xem. Phoå Hoùa baûo: “Toâi ngaøy nay chöa tòch, ngaøy mai sang cöûa nam môùi tòch.” Nhö theá ñeán ba ngaøy, moïi ngöôøi ñeàu chaúng tin. Ñeán ngaøy thöù tö, khoâng ai theo xem, moät mình Phoå Hoùa töï chun vaøo quan taøi, nhôø ngöôøi ñi ñöôøng ñaäy naép laïi. Tin truyeàn ñi moïi ngöôøi trong chôï ñua nhau ñeán giôû quan taøi xem, khoâng thaáy thi haøi Phoå Hoùa, chæ nghe trong hö khoâng tieáng moõ xa daàn roài maát.

*

Sö saép tòch ngoài yeân baûo: “Sau khi ta tòch, chaúng ñöôïc dieät maát chaùnh phaùp nhaõn taïng cuûa ta.” Tam Thaùnh Hueä Nhieân thöa: “Ñaâu daùm dieät maát chaùnh phaùp nhaõn taïng cuûa Hoøa thöôïng.” Sö baûo: “Veà sau coù ngöôøi hoûi, ngöôi ñaùp theá naøo?” Tam Thaùnh lieàn heùt! Sö baûo: “Ai bieát, chaùnh phaùp nhaõn taïng cuûa ta ñeán beân con löøa muø dieät maát.”

Sö noùi keä truyeàn phaùp:

            Dieân löu baát chæ vaán nhö haø         

            Chaân chieáu voâ bieân thuyeát tôï tha

            Ly töôùng ly danh nhö baát baåm

            Xuy mao duïng lieãu caáp tu ma

            (Theo doøng chaúng döùt hoûi theá naøo

            Chaân chieáu khoân ngaèn noùi gioáng ai.

            Lìa töôùng lìa danh nhö chaúng nhaän

            Göôm beùn duøng roài gaáp phaûi maøi.)

Noùi xong, Sö ngoài an nhieân thò tòch. Nhaèm nieân hieäu Haøm Thoâng naêm thöù taùm (868), ngaøy 10 thaùng gieâng naêm Ñinh Hôïi.

Vua ban thuïy laø Hueä Chieáu Thieàn sö thaùp hieäu Tröøng Linh.

*

7. TRAÀN TOÂN TUÙC

Hieäu Ñaïo Minh - (?-?)

Sö queâ ôû Giang Nam hoï Traàn. Thuôû beù, Sö dung nhan kyø ñaëc, nhaân ñeán chuøa Khai Nguyeân leã Phaät, thaáy Taêng nhö ñaõ quen tröôùc. Veà, Sö xin pheùp cha meï xuaát gia, cha meï ñoàng yù cho.

Sau khi laøm Taêng, Sö giöõ giôùi tinh nghieâm hoïc thoâng ba taïng. Ñi du phöông, Sö thaâm ngoä nôi Toå Hoaøng Baù. Ñöôïc moïi nôi kính troïng goïi laø Toân Tuùc neân thaønh danh Traàn Toân Tuùc.

Veà sau, Sö veà ôû chuøa Khai Nguyeân thöôøng duøng coû boà ñan giaøy baùn nuoâi meï. Do ñoù, cuõng coù teân laø Traàn Boà Haøi. Taêng chuùng meán troïng Sö, laàn löôït tìm ñeán tham vaán. Lôøi leõ ñoái ñaùp cuûa Sö raát bí hieåm khoù ngöôøi nhaän noåi. Theá neân, nhöõng keû caên cô thoâ thieån ñeàu chaúng thích. Chæ nhöõng baäc taùnh saùng am hieåu huyeàn hoïc, môùi khaâm phuïc.

*

Tham vaán buoåi chieàu, Sö baûo chuùng:

- Caùc ngöôi laïi ñöôïc choã böôùc vaøo chöa? Neáu chöa ñöôïc choã böôùc vaøo, caàn ñöôïc choã böôùc vaøo, neáu ñaõ ñöôïc choã böôùc vaøo, veà sau chôù coâ phuï Laõo taêng.

Coù moät vò Taêng böôùc ra leã baùi thöa:

- Con troïn chaúng daùm coâ phuï Hoøa thöôïng.

Sö baûo:- Ngöôi tröôùc ñaõ coâ phuï ta roài.

Sö baûo:

- Ta ñaõ noùi roõ vôùi ngöôi, ngöôi coøn chaúng hoäi, huoáng laø che ñaäy mai sau.

Sö laïi baûo:

- Laõo taêng truï trì ôû ñaây chaúng töøng thaáy moät ngöôøi voâ söï ñi ñeán. Caùc ngöôi sao chaúng laïi gaàn?

Coù moät vò Taêng môùi böôùc laïi gaàn.

Sö baûo:

- Duy-na chaúng coù ôû ñaây, ngöôi töï laõnh hai möôi (20) gaäy ñi ra ngoaøi ba cöûa.

Taêng thöa:- Con loãi ôû choã naøo?

Sö baûo:- Ñaõ ñeo coøng laïi mang goâng.

*

Bình thöôøng, Sö thaáy Taêng ñeán lieàn ñoùng cöûa. Hoaëc thaáy Giaûng sö ñeán, Sö goïi: Toïa chuû! Toïa chuû: daï! Sö baûo: Keû vaùc baûng. Hoaëc baûo: trong aáy coù thuøng cho toâi gaùnh nöôùc.

Moät hoâm, Sö ñöùng ngoaøi haønh lang, coù vò Taêng ñeán hoûi: “Phoøng Traàn Toân Tuùc ôû choã naøo?” Sö lieàn coåi giaøy, ñeø ñaàu vò Taêng aáy ñaäp. Vò Taêng aáy chaïy. Sö goïi: Ñaïi ñöùc! Taêng xoay ñaàu nhìn laïi. Sö chæ baûo: Ñi beân naøy.

*

Coù vò söù thaàn ñeán vieáng. Söù thaàn hoûi: “Ba cöûa ñeàu môû, töø cöûa naøo vaøo?” Sö goïi: “Thöôïng thô” Söù thaàn öùng thanh: “daï!” Sö baûo: “töø cöûa tín vaøo”. Söù thaàn nhìn leân vaùch thaáy töôïng veõ, hoûi: “Hai toân giaû ñoái maët luaän vieäc gì?” Sö goõ caây coät noùi: “Trong ba thaân caùi naøo chaúng noùi phaùp?”

*

Taêng hoûi: Theá naøo laø yù Taøo Kheâ? Sö baûo: Laõo taêng öa saân chaúng öa hæ. Taêng hoûi: vì sao nhö theá? Sö ñaùp: gaëp tay kieám khaùch neân trình kieám, chaúng phaûi nhaø thô chôù noùi thô (loä phuøng kieám khaùch tu trình kieám, baát thò thi nhaân maïc thuyeát thi.)

*

Taêng hoûi: “Giaùo yù Toå yù laø  ñoàng laø khaùc?” Sö baûo: “Nuùi xanh töï nuùi xanh, maây traéng töï maây traéng.” Taêng hoûi: “Theá naøo laø nuùi xanh?” Sö baûo: “Traû moät haït möa cho ta.” Taêng thöa: “Noùi chaúng ñöôïc, thænh Thaày noùi.” Sö baûo: “Phaùp Hoa xoâng tröôùc traän, Nieát-baøn caâu choùt thaâu.”

*

Sö xem kinh, Thöôïng thô Traàn Thaùo ñeán hoûi: Hoøa thöôïng xem kinh gì? Sö baûo: Kinh Kim Cang. Thaùo baûo: Luïc trieàu phieân dòch, ñaây laø thöù maáy dòch? Sö ñöa quyeån kinh leân baûo: Taát caû phaùp höõu vi nhö moäng huyeãn baøo aûnh.

*

Sö xem kinh Nieát-baøn, coù vò Taêng hoûi: Hoøa thöôïng xem kinh gì?

Sö ñöa quyeån kinh leân baûo: caùi naøy laø phaåm traø-tyø roát sau.

*

Vò Taêng môùi ñeán leã baùi Sö, Sö quôû: Xaø-leâ taïi sao troäm traùi caây cuûa Thöôøng truï aên? Taêng thöa: Con vöøa môùi ñeán, vì sao Hoøa thöôïng noùi troäm traùi caây? Sö baûo: tang vaät vaãn coøn.

*

Coù vò Ñaïi ñöùc ñöôïc vua ban töû y ñeán leã baùi. Sö caàm caùi muõ leân, hoûi: Caùi naøy goïi laø gì? Ñaïi ñöùc ñaùp: Muõ trieàu thieân. Sö baûo: Theá aáy thì Laõo taêng chaúng ñoäi. Sö laïi hoûi: Noùi theá naøo? Ñaïi ñöùc ñaùp: Tam giôùi duy taâm, vaïn phaùp duy thöùc.

Sö chæ caùnh cöûa hoûi: Caùi aáy laø gì? Ñaïi ñöùc ñaùp: Saéc phaùp. Sö baûo: Tröôùc reøm ban töû y, ñoái vua thuyeát phaùp, taïi sao khoâng giöõ naêm giôùi? Ñaïi ñöùc khoâng ñaùp ñöôïc.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Xeù tan ra cuõng laø ta, gom nhoùp laïi cuõng laø ta. Coù vò Taêng ra hoûi: Theá naøo laø xeù tan ra? Sö baûo: ba laàn chín laø hai möôi baûy, Boà-ñeà Nieát-baøn chaân nhö giaûi thoaùt töùc taâm töùc Phaät. Ta ñaõ noùi theá aáy, ngöôi laïi noùi theá naøo? Taêng thöa: con chaúng noùi theá aáy. Sö baûo: caùi cheùn ñaùnh rôi xuoáng ñaát, caùi dóa beå thaønh baûy mieáng. Taêng hoûi theá naøo laø gom nhoùp laïi? Sö beøn ngoài khoanh tay.

*

Sö daïy chuùng:

- Vieäc lôùn chöa saùng nhö ñöa ma meï, vieäc lôùn ñaõ saùng nhö ñöa ma meï.

Laïi daïy:

- Ta thaáy Toå Baù Tröôïng khoâng bieát toát xaáu, ñaïi chuùng vöøa hoïp laáy gaäy ñoàng thôøi ñaùnh ñuoåi, laïi goïi “ñaïi chuùng”, chuùng xoay ñaàu laïi, beøn baûo “aáy caùi gì, coù choã naøo cuøng noùi”. Laïi Hoøa thöôïng Hoaøng Baù cuõng vaäy, ñaùnh chuùng chaïy, laïi goïi “ñaïi chuùng”, chuùng xoay ñaàu laïi, beøn baûo “traêng tôï cung loan möa ít gioù nhieàu”.

*

Sö saép tòch goïi moân ñoà laïi noùi: Nôi ñaây heát duyeân, ta seõ ñi vaäy, roài ngoài kieát giaø thò tòch, thoï chín möôi taùm tuoåi ñöôïc baûy möôi saùu tuoåi haï.

* 

8. NGÖÔÕNG SÔN HUEÄ TÒCH

Toå thöù hai Toâng Qui Ngöôõng - (804-899)

Thieàn sö Hueä Tòch queâ ôû Hoaøi Hoùa, Thieàu Chaâu, con nhaø hoï Dieäp. Naêm möôøi laêm tuoåi, Sö muoán xuaát gia, cha meï khoâng cho. Ñeán naêm möôøi baûy tuoåi, Sö chaët hai ngoùn tay, ñeán tröôùc cha meï quì theä caàu chaùnh phaùp ñeå baùo aân sanh thaønh döôõng duïc. Cha meï môùi cho xuaát gia.

Sö ñeán chuøa Nam Hoa xin xuaát gia vôùi Thieàn sö Thoâng. Chöa ñöôïc thoï giôùi cuï tuùc, Sö ñaõ ñi du phöông.

*

Sö ñeán yeát kieán Ñam Nguyeân, nhaân ñaây ñöôïc huyeàn chæ.

Ñam Nguyeân baûo:

- Quoác sö luùc ñöông thôøi ñöôïc saùu ñôøi Toå sö truyeàn cho chín möôi baûy vieân töôùng (töôùng troøn), Ngaøi trao cho Laõo taêng daën raèng: “Sau khi ta tòch dieät ba möôi naêm, coù oâng Sa-di töø phöông nam ñeán, seõ laøm höng thaïnh giaùo naøy, ngöôi neân thöù lôùp truyeàn trao chôù ñeå ñoaïn döùt.” Nay ta trao cho con, con phaûi vaâng giöõ.

Noùi xong, Ñam Nguyeân trao baûn aáy qua cho Sö. Sö nhaän ñöôïc, xem qua moät löôït, beøn ñem ñoát.

Hoâm khaùc, Ñam Nguyeân hoûi Sö:

- Nhöõng töôùng ta trao cho hoâm tröôùc caàn phaûi quí troïng giöõ kín.

Sö thöa:- Hoâm aáy xem xong, con ñoát quaùch roài.

Ñam Nguyeân baûo:

- Phaùp moân naøy cuûa ta khoâng ngöôøi hoäi ñöôïc, chæ coù thaày ta vaø caùc baäc Toå sö Ñaïi thaùnh môùi hieåu heát, sao con laïi ñoát ñi?

Sö thöa:

- Con moät phen xem qua ñaõ bieát yù chæ trong ñoù, öùng duïng ñöôïc chaúng caàn caàm baûn.

Ñam Nguyeân baûo:

- Tuy nhö theá, nôi con thì ñöôïc, ngöôøi sau laøm sao tin ñeán ñöôïc?

Sö thöa:

- Hoøa thöôïng neáu caàn, con cheùp laïi chaúng khoù.

Sö lieàn cheùp heát laïi thaønh moät taäp chaúng soùt moät ñieàu, trình leân. Ñam Nguyeân khen laø ñuùng.

Sö giaët y, Ñam Nguyeân hoûi: Chính baây giôø laøm gì? Sö ñaùp: Chính baây giôø nhaèm choã naøo thaáy?

Sö coøn Sa-di ñeán tham vaán Qui Sôn Linh Höïu.

Qui Sôn hoûi:- Ngöôi laø Sa-di coù chuû hay Sa-di khoâng chuû?

Sö thöa:- Coù chuû.

- Chuû ôû choã naøo?

Sö töø beân ñoâng sang beân taây ñöùng. Qui Sôn bieát con ngöôøi kyø laï neân coá taâm chæ daïy.

Sö hoûi:- Theá naøo laø choã ôû cuûa chaân Phaät?

Qui Sôn ñaùp:

- Duøng caùi dieäu tö (nghó nhôù) maø khoâng tö (nghó nhôù) xoay caùi tö tinh anh saùng suoát voâ cuøng, tö heát trôû veà nguoàn, taùnh töôùng thöôøng truï, söï lyù khoâng hai, chaân Phaät nhö nhö.

Ngay caâu noùi aáy, Sö ñoán ngoä, döøng laïi ñaây haàu haï Qui Sôn.

*

Sö sang Giang Laêng thoï giôùi ôû laïi moät haï ñeå hoïc luaät. Sau ñoù, Sö ñeán tham vaán Nham Ñaàu. Nham Ñaàu thaáy Sö lieàn giôû phaát töû leân. Sö traûi toïa cuï. Nham Ñaàu ñöa phaát töû laïi sau löng. Sö vaùc toïa cuï leân vai ñi ra. Nham Ñaàu baûo: “Ta chaúng nhaän oâng buoâng, chæ nhaän oâng thaâu.”

*

Sö ñeán tham vaán Thaïch Thaát, hoûi:

- Phaät vôùi ñaïo caùch nhau bao nhieâu?

Thaïch Thaát ñaùp:- Ñaïo nhö xeø tay, Phaät nhö naém tay.

Sö töø Thaïch Thaát, Thaïch Thaát tieãn ra tôùi coång baûo raèng:

- Ngöôi chôù moät beà ñi, veà sau ôû laïi beân ta.

*

Vi Truï ñeán Qui Sôn xin moät baøi keä. Qui Sôn baûo:

- Thaáy maët trình nhau vaãn laø keû ñoän, huoáng laø baøy treân giaáy möïc.

Vi Truï ñeán xin Sö. Sö veõ treân giaáy moät töôùng troøn, chuù raèng: Nghó maø bieát laø rôi vaøo ñaàu thöù hai, chaúng nghó maø bieát laø rôi vaøo ñaàu thöù ba.

*

Moät hoâm, Thöôïng Toïa ôû Qui Sôn ñöa phaát töû leân baûo:

- Neáu ngöôøi naøo laøm ñöôïc ñaïo lyù lieàn cho phaát töû.

Sö thöa:- Toâi laøm ñöôïc ñaïo lyù, laïi ñöôïc chaêng?

Thöôïng Toïa baûo:- Chæ laøm ñöôïc ñaïo lyù lieàn ñöôïc.

Sö beøn chuïp tay giöït caây phaát töû ñi.

*

Qui Sôn cuøng Sö du haønh, boãng chim tha quaû hoâàng chín ñaùnh rôi tröôùc maët. Qui Sôn voäi löôïm quaû hoàng ñöa Sö. Sö nhaän quaû hoàng ñi laïi nöôùc röûa, röûa xong, Sö daâng Qui Sôn. Qui Sôn baûo: “ÔÛ choã naøo con ñöôïc quaû naøy?” Sö thöa: “Ñaây laø ñaïo ñöùc cuûa Hoøa thöôïng caûm neân.” Qui Sôn noùi: “con ñaâu phaûi khoâng coù”, lieàn beû nöûa quaû hoàng cho Sö.

*

Sö ñeán phieân chaên traâu döôùi söôøn nuùi, thaáy moät vò Taêng leân nuùi khoâng bao laâu laïi xuoáng. Sö beøn hoûi: “Thöôïng toïa sao khoâng löu laïi trong nuùi?” Taêng noùi: “Chæ vì nhaân duyeân chaúng hôïp.” Sö hoûi: “Coù nhaân duyeân gì thöû noùi xem.” Taêng noùi: “Hoøa thöôïng hoûi toâi teân gì, toâi ñaùp Qui Chaân. Hoøa thöôïng hoûi Qui Chaân ôû ñaâu, toâi ñaùp khoâng ñöôïc.” Sö baûo: “Thöôïng toïa trôû leân thöa vôùi Hoøa thöôïng con noùi ñöôïc, Hoøa thöôïng hoûi noùi theá naøo, chæ ñaùp ‘trong maét, trong tai, trong muõi’.” Vò Taêng trôû laïi noùi ñuùng nhö Sö daïy. Qui Sôn quôû: “Keû noùi suoâng voâ ích, ñaây laø lôøi thieän tri thöùc cuûa naêm traêm ngöôøi.”

*

Sö naèm moäng thaáy vaøo noäi vieän cuûa ñöùc Di-laëc, trong nhaø Taêng caùc toøa ñeàu coù ngöôøi ngoài, chæ coù toøa thöù hai troáng, Sö lieàn leân toøa ngoài. Coù vò Toân giaû baïch chuøy (khai kieång) raèng: “Hoâm nay toøa thöù hai noùi phaùp.” Sö ñöùng daäy baïch chuøy raèng: “Phaùp Ñaïi thöøa ly töù cuù, tuyeät baùch phi, laéng nghe! laéng nghe! chuùng giaûi taùn ñi.”

Sö thöùc giaác ñem vieäc aáy thuaät laïi Qui Sôn. Qui Sôn baûo: “Con ñaõ vaøo vò thaùnh.” Sö leã taï.

*

Sö vaãn theo Qui Sôn ngoùt möôøi laêm naêm. Ñöôc Qui Sôn maät aán, Sö laõnh chuùng ôû nuùi Vöông Maõng. Hoùa duyeân ôû ñaây khoâng hôïp, Sö dôøi ñeán Ngöôõng Sôn, hoïc chuùng ñua nhau ñeán ñaáy raát ñoâng.

Sö thöôïng ñöôøng daïy chuùng:

- Heát thaûy caùc ngöôi! moãi ngöôøi töï hoài quang phaûn quaùn, chôù ghi ngoân ngöõ cuûa ta. Caùc ngöôi töø kieáp voâ thuûy ñeán giôø traùi saùng hôïp toái, goác voïng töôûng quaù saâu khoù nhoå mau ñöôïc. Do ñoù, giaû laäp phöông tieän deïp thöùc thoâ cuûa caùc ngöôi, nhö ñem laù vaøng doã con nít khoùc, coù caùi gì laø phaûi. Nhö ngöôøi ñem caùc thöù haøng hoùa cuøng vaøng laäp phoá baùn, baùn haøng hoùa chæ nghó thích hôïp vôùi ngöôøi mua. Vì theá, noùi “Thaïch Ñaàu laø phoá chaân kim, choã ta laø phoá taïp hoùa”. Coù ngöôøi ñeán tìm phaån chuoät ta cuõng beát cho, keû khaùc ñeán caàu chaân kim ta cuõng trao cho.

Taêng hoûi:- Chaúng caàn phaån chuoät, xin Hoøa thöôïng cho chaân kim?

Sö baûo:- Raêng nhoïn nghæ môû mieäng, naêm löøa cuõng chaúng hoäi.

Taêng khoâng ñaùp ñöôïc.

Sö tieáp:

- Tìm hoûi thì coù trao ñoåi, chaúng tìm hoûi thì khoâng ta. Neáu noùi beân thaân Thieàn toâng caàn moät ngöôøi laøm baïn cuõng khoâng, huoáng laø coù naêm baûy traêm chuùng? Neáu ta noùi ñoâng noùi taây, aét giaønh nhau löôïm laët, nhö ñem naém tay khoâng ñeå gaït con nít, troïn khoâng coù thaät. Nay ta noùi roõ vôùi caùc ngöôi vieäc beân caïnh thaùnh, chôù ñem taâm nghó tính, chæ nhaèm vaøo bieån taùnh cuûa chính mình maø tu haønh nhö thaät. Chaúng caàn tam minh luïc thoâng. Vì sao? Vì ñaây laø vieäc beân choùt cuûa thaùnh. Hieän nay caàn thöùc taâm ñaït baûn, coát ñöôïc caùi goác chaúng lo caùi ngoïn. Sau naøy, khi khaùc seõ töï ñaày ñuû. Neáu chöa ñöôïc goác, daàu cho ñem taâm hoïc y cuõng chaúng ñöôïc. Caùc ngöôi ñaâu chaúng nghe Hoøa thöôïng Qui Sôn noùi: “tình phaøm thaùnh heát, baøy hieän chaân thöôøng, söï lyù chaúng hai, töùc nhö nhö Phaät”.

*

Taêng hoûi:- Theá naøo laø yù Toå sö?

Sö laáy tay veõ voøng troøn trong hö khoâng, giöõa voøng troøn vieát chöõ Phaät.

Taêng khoâng ñaùp ñöôïc. Sö goïi ñeä nhaát toïa baûo:

- Chaúng nghó thieän chaúng nghó aùc, chính khi aáy laø laøm gì?

Ñeä nhaát toïa ñaùp:- Chính khi aáy laø choã buoâng thaân maïng cuûa con.

Sö baûo:- Sao khoâng hoûi Laõo taêng?

Ñeä nhaát toïa ñaùp:- Chính khi aáy chaúng thaáy coù Hoøa thöôïng.

Sö baûo:- Ñôõ toâng giaùo cuûa ta chaúng ñöùng.

*

Sö veà Qui Sôn thaêm, Linh Höïu hoûi:

- Con ñaõ xöng laø thieän tri thöùc, coù bieän ñöôïc nhöõng ngöôøi caùc nôi ñeán; bieát coù chaúng bieát coù, ñaõ keá thöøa thaày hay khoâng keá thöøa thaày, laø nghóa hoïc laø huyeàn hoïc, con thöû noùi xem.

Sö thöa:

- Con coù choã kinh nghieäm, khi thaáy Taêng caùc nôi ñeán lieàn döïng phaát töû daäy, hoûi y: caùc nôi laïi noùi caùi naøy hay chaúng noùi. Laïi baûo, yù laõo tuùc caùc nôi theá naøo.

Linh Höïu khen:- Ñaây laø nanh vuoát trong Toâng moân töø tröôùc!

Linh Höïu laïi hoûi:

- Chuùng sanh treân quaû ñaát nghieäp thöùc meânh mang khoâng goác coù theå töïa, con laøm sao bieát hoï coù cuøng chaúng coù?

Sö thöa:

- Con coù choã kinh nghieäm, luùc aáy coù vò Taêng ñi qua tröôùc maët, Sö goïi: “Xaø leâ!” Vò Taêng xoay ñaàu laïi. Sö thöa: Baïch Hoøa thöôïng caùi naøy laø nghieäp thöùc meânh mang khoâng goác coù theå töïa.

Linh Höïu baûo:- Ñaây laø moät gioït söõa sö töû, laøm tan saùu ñaáu söõa löøa.

*

Coù vò Taêng ngöôøi AÁn töø hö khoâng ñeán, Sö hoûi: “Vöøa roài ôû ñaâu ñeán?” Taêng thöa: “ÔÛ Taây thieân.” Sö hoûi: “Rôøi Taây thieân luùc naøo?” Taêng thöa: “Sôùm mai.” Sö baûo: “Sao maø chaäm laém vaäy?” Taêng thöa: “Vì coøn daïo nuùi xem nöôùc.” Sö baûo: “Thaàn thoâng du hí thì chaúng khoâng, Phaät phaùp cuûa Xaø-leâ caàn trao laïi cho Laõo taêng môùi ñöôïc?” Taêng thöa: “ñònh sang Ñoâng ñoä leã Vaên-thuø, laïi gaëp Tieåu Thích-ca”, beøn ñem saùch chöõ Phaïn baèng laù boái trao cho Sö, laøm leã roài nöông hö khoâng maø ñi.

Töø ñaây Sö coù hieäu laø Tieåu Thích-ca.

*

Qui Sôn nieâm moät maët göông gôûi cho Sö. Sö thöôïng ñöôøng ñöa leân baûo: “Chuùng haõy noùi, laø göông Qui Sôn hay göông Ngöôõng Sôn? Coùù ngöôøi noùi ñöôïc thì khoâng ñaäp naùt.” Toaøn chuùng ñeàu khoâng noùi ñöôïc. Sö lieàn ñaäp naùt.

*

Sö hoûi Song Phong: “Gaàn ñaây choã thaáy cuûa Sö ñeä theá naøo?” Song Phong ñaùp: “Cöù choã thaáy cuûa toâi, thaät khoâng moät phaùp coù theå xöùng tình.” Sö baûo: “Ngöôi hieåu vaãn coøn taïi caûnh.” Song Phong hoûi: “Toâi chæ hieåu nhö theá, Sö huynh theá naøo?” Sö ñaùp: “Ngöôi ñaâu chaúng bieát, khoâng moät phaùp coù theå xöùng tình.”

Qui Sôn nghe khen:

- Moät caâu cuûa Hueä Tòch nghi cheát ngöôøi trong thieân haï.

*

Sö cuøng moät vò Taêng noùi ñaïo, beân caïnh coù vò Taêng thöa: “Noùi ñoù laø Vaên-thuø, nín ñoù laø Duy-ma.” Sö baûo: “Chaúng noùi chaúêng nín ñoù, ñaâu chaúng phaûi laø ngöôi?” Taêng laêëng thinh. Sö baûo: “Sao chaúng hieän thaàn thoâng?” Taêng thöa: “Chaúng töø hieän thaàn thoâng, chæ ngaïi Hoøa thöôïng baét vaøo daïy.” Sö baûo: “Xeùt roõ choã ñeán cuûa ngöôi chöa coù con maét giaùo ngoaïi bieät truyeàn.”

*

Taêng hoûi:- YÙ vaøo cöûa Thieàn toâng ñoán ngoä theá naøo?

Sö baûo:

- YÙ naøy khoù toät. Neáu ngöôøi thöôïng caên thöôïng trí trong toâng moân cuûa Toå phaûi moät nghe ngaøn ngoä ñöôïc ñaïi toång trì. Caên cô baäc naøy thaät khoù coù. Coøn haøng caên trí keùm nhoû, nhö Coå ñöùc noùi “neáu chaúng an thieàn tònh löï ñeán trong ñoù troïn khoâng bieát gì caû”.

Taêng thöa:

- Tröø ngoaøi baäc ñaëc caùch naøy, laïi rieâng coù phöông tieän khieán keû hoïc ñöôïc vaøo chaêng?

Sö baûo:

- Rieâng coù rieâng khoâng khieán taâm ngöôi chaúng an. Ngöôi laø ngöôøi xöù naøo?

Taêng thöa:- Ngöôøi U Chaâu.

Sö baûo:- Ngöôi coù nhôù xöù aáy chaêng?

- Thöôøng nhôù.

- Xöù aáy laàu ñaøi vöôøn röøng ngöôøi ngöïa roän raøng, ngöôi thöû nhôù laïi xem caùi nhôù coù nhieàu thöù chaêng?

- Con ñeán choã aáy taát caû ñeàu chaúng thaáy coù.

- Ngöôi hieåu coøn ôû caûnh, tín vò thì phaûi, nhaân vò thì chaúng phaûi.

Caên cöù choã hieåu cuûa ngöôi chæ ñöôïc moät huyeàn, ñöôïc ngoài maëc y, veà sau töï xem.

Vò Taêng aáy leã taï lui ra.

*

Sö tröôùc ôû Ngöôõng Sôn, sau dôøi veà Quan AÂm chæ daïy Taêng chuùng laøm tieâu chuaån cho Thieàn toâng. Coøn vaøi naêm tòch, Sö coù laøm baøi keä:

            Nieân maõn thaát thaäp thaát

            Laõo khöù thò kim nhaät          

            Nhaäm taùnh töï phuø traàm

            Löôõng thuû phan quaät taát.

            (Naêm ñaày baûy möôi baûy

            Chính laø ngaøy toâi ñi

            Maëc taùnh töï chìm noåi

            Hai tay ngoài boù goái.)

*

Khi Sö saép tòch ôû taïi nuùi Ñoâng Bình, coù vaøi vò Taêng ñöùng haàu, Sö noùi keä:

            Nhaát nhò nhò tam töû             

            Bình muïc phuïc ngöôõng thò           

            Löôõng khaåu nhaát voâ thieät

            Thö thò ngoâ toâng chæ.

            (Moät hai hai ba con

            Maét thöôøng laïi ngöôùc xem

            Hai mieäng moät khoâng löôõi

            Ñaây laø toâng chæ ta.)

Noùi xong, Sö ngoài hai tay boù goái tòch, thoï baûy möôi baûy tuoåi. Vua ban thuïy Trí Thoâng Thieàn sö, thaùp hieäu Dieäu Quang.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM