THIEÀN SÖ TRUNG HOA

TAÄP HAI

H.T THÍCH THANH TÖØ

ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI SAU LUÏC TOÅ

I.- TOÂNG TAØO ÑOÄNG ÑÔØI THÖÙ SAÙU

            1- Thieàn sö Kænh Huyeàn ôû nuùi Ñaïi Döông

II.- TOÂNG LAÂM TEÁ ÑÔØI THÖÙ SAÙU

A.- Noái phaùp Thieàn sö Tænh Nieäm coù 16 vò

            1- Thieàn sö Thieän Chieâu ôû Phaàn Döông

            2- Thieàn sö Qui Tænh ôû Dieäp Huyeän

            3- Thieàn sö Trí Tung ôû vieän Thöøa Thieân cuõng goïi laø Ñöôøng Minh

III.- TOÂNG VAÂN MOÂN ÑÔØI THÖÙ TÖ

            1- Thieàn sö Truøng Hieån ôû Tuyeát Ñaäu

            2- Thieàn sö Hieåu Thoâng ôû Ñoäng Sôn

            3- Thieàn sö Töï Baûo ôû Ñoäng Sôn

IV.- TOÂNG PHAÙP NHAÕN ÑÔØI THÖÙ HAI coù 63 vò

            1- Quoác sö Ñöùc Thieàu ôû nuùi Thieân Thai

            2- Thieàn sö Hueä Minh ôû chuøa Baùo AÂn

            3- Thieàn sö Phaùp Ñaêng hieäu Thaùi Khaâm ôû vieän Thanh Löông Kim Laêng

            4- Thieàn sö Thanh Tuûng ôû Linh AÅn Haøn Chaâu

*

52. THIEÀN SÖ KÆNH HUYEÀN

Ôû nuùi Ñaïi Döông -(943 - 1027)

Sö möôøi chín tuoåi laøm Ñaïi taêng nghe kinh Vieân Giaùc, trong hoäi naøy khoâng ai bì kòp Sö. Sau ñoù, Sö ñi du phöông, tröôùc ñeán Löông Sôn choã Thieàn sö Duyeân Quaùn.

Sö hoûi:- Theá naøo laø ñaïo traøng voâ töôùng?

Löông Sôn chæ Boà-taùt Quan AÂm, noùi:- Caùi naøy laø do Ngoâ Xöù Só veõ.

Sö suy nghó ñeå tieán ngöõ. Löông Sôn nhanh nhaåu noùi:

- Caùi naøy coù töôùng, caùi kia khoâng töôùng.

Sö nhaân ñoù tænh ngoä, lieàn leã baùi.

Löông Sôn hoûi:- Sao khoâng noùi laáy moät caâu?

Sö thöa:- Noùi thì chaúng töø, sôï e treân giaáy möïc.

Löông Sôn cöôøi, baûo:- Lôøi naøy vaãn coøn ghi treân bia.

Sö daâng keä raèng:    

            Ngaõ tích sô cô hoïc ñaïo meâ

            Vaïn thuûy thieân sôn mích kieán tri

            Minh kieâm bieän coå chung nan hoäi

            Tröïc thuyeát voâ taâm chuyeån caùnh nghi.

            Mong Sö ñieåm xuaát Taàn thôøi caûnh

            Chieáu kieán phuï maãu vò sanh thì

            Nhö kim giaùc lieãu haø sôû ñaéc

            Daï phoùng oâ keâ ñôùi tuyeát phi.

Dòch:

            Con xöa hoïc ñaïo cöù sai laàm

            Muoân nuùi ngaøn soâng kieám thaáy nghe

            Luaän coå baøn kim caøng khoù hoäi

            Noùi thaúng voâ taâm laïi sanh nghi.

            Nhôø Thaày chæ roõ thôøi Taàn kính

            Soi thaáy cha meï luùc chöa sanh

            Hieän nay giaùc ngoä ñaâu coøn ñaéc

            Ñeâm thaû gaø ñen trong tuyeát bay.

Löông Sôn baûo:- Coù theå laøm höng thaïnh toâng Taøo Ñoäng.

*

Sau, Sö ñeán truï taïi nuùi Ñaïi Döông khai ñöôøng giaùo hoùa.

Coù vò Taêng hoûi:

- Toøng taâm baùt ngaùt, troáng phaùp aàm aàm, nhaèm treân toâng thöøa noùi baøy theá naøo?

Sö ñaùp:- Y khoâng coù tin töùc, ñaâu cho phuø hôïp.

- Hoâm nay toâng thöøa ñaõ nhôø Thaày chæ daïy, chöa bieát phaùp töø ai, noái phaùp ngöôøi naøo?

- Löông Sôn chæ thaúng thôøi Taàn kính, tröôùc ngoïn Tröôøng Khaùnh moät ngoâi ngôøi.

- Theá naøo laø caûnh Ñaïi Döông?     

- Haïc coâi vöôïn laõo keâu hang doäi, tuøng gaày truùc laïnh toûa khoùi xanh.

- Theá naøo laø ngöôøi trong caûnh?

- Laøm gì? laøm gì?

- Theá naøo laø gia phong Ñaïi Döông?

- Bình ñaày nghieâng chaúng ñoå, khaép nôi chaúng ngöôøi ñoùi.

*

Sö thöôïng ñöôøng daïy chuùng:       

- Chö Thieàn ñöùc! phaûi roõ caâu bình thöôøng voâ sanh, caâu dieäu huyeàn voâ tö, caâu theå minh voâ taän. Caâu thöù nhaát thoâng moät ñöôøng. Caâu thöù hai khoâng chuû khaùch. Caâu thöù ba goàm keøm. Caâu thöù nhaát noùi ñöôïc laø sö töû phuøng mang. Caâu thöù hai noùi ñöôïc laø sö töû nhaûy loàng. Caâu thöù ba noùi ñöôïc laø sö töû ngoài xoåm. Buoâng ra thì khaép giaùp möôøi phöông, naém laïi thì moät luùc ngoài döùt. Chính khi aáy laøm sao thoâng ñöôïc tin töùc? Neáu chaúng thoâng ñöôïc tin töùc thì, ñeán trieàu daâng Sôû vöông xem.

Taêng hoûi:- Theá naøo laø caâu bình thöôøng voâ sanh?

Sö ñaùp:- Maây traéng che nuùi xanh, nuùi xanh ñaûnh chaúng baøy.

- Theá naøo laø caâu dieäu huyeàn voâ tö?

- Baûo ñieän khoâng ngöôøi chaúng ñöùng haàu. Khoâng troàng ngoâ ñoàng khoûi phuïng ñaäu.

- Theá naøo laø caâu theå minh voâ taän?

- Khi tay chæ khoâng trôøi ñaát chuyeån, xoay ñöôøng ngöïa ñaù khoûi loàng tô.

- Theá naøo laø sö töû phuøng mang?

- Troïn khoâng yù ngoù laïi, ñaâu chòu rôi bình thöôøng.

- Theá naøo laø sö töû nhaûy loàng?

- Xoay ñi quanh laïi thaûy veà cha, ñaïi duïng daáy leân theå chaúng thieáu.

- Theá naøo laø sö töû ngoài xoåm?

- Vöôït baún maùy laïi qua, xöa nay khoâng ñoåi khaùc.

*

Taêng hoûi:- Theá naøo laø caâu Ñaïi Döông thaáu phaùp thaân?

Sö ñaùp:

- Ñaùy bieån ñaïi döông buïi hoàng daáy, treân ñaûnh Tu-di nöôùc chaûy ngang.

*

Sö tinh thaàn kyø laï, töø beù ñeán lôùn chæ ngaøy aên moät böõa; ôû taïi nuùi Ñaïi Döông naêm möôi (50) naêm maø chaân khoâng ra khoûi ranh giôùi, hoâng khoâng dính chieáu.

Nhaø Toáng nieân hieäu Thieân Thaønh naêm thöù naêm (1027), ngaøy möôøi saùu thaùng baûy, Sö töø chuùng. Ba ngaøy sau, Sö vieát baøi keä gôûi Thò lang Vöông Thöï, löôïc raèng:

            Ngoâ nieân baùt thaäp nguõ

            Tu nhaân chí ö thöû

            Vaán ngaõ qui haø xöù

            Ñaûnh töôùng chung nan ñoå.

            Ta tuoåi taùm möôi laêm

            Tu nhaân ñeán theá aáy

            Hoûi ta ñi veà ñaâu

            Töôùng ñaûnh troïn khoù thaáy.

            Sö döøng buùt lieàn tòch.

*

53. THIEÀN SÖ THIEÄN CHIEÂU

Ôû Phaàn Döông - (947 - 1024)

Sö hoï Du queâ ôû Thaùi Nguyeân. Thuôû beù, Sö baåm taùnh thaâm traàm, ít chòu trang söùc, coù trí tueä lôùn, taát caû vaên töï khoâng do thaày daïy maø töï thoâng hieåu. Naêm möôøi boán tuoåi, cha meï laàn löôït qua ñôøi, soáng trong caûnh coâ quaû, Sö phaùt taâm xuaát gia. Sau khi thoï giôùi cuï tuùc, Sö quaûy goùi du phöông. Ñeán nôi naøo, Sö döøng laïi thôøi gian ngaén, khoâng thích ngaém sôn ngoaïn caûnh, chæ vì môû saùng maét ñaïo maø thoâi. Sö ñaõ tham vaán qua baûy möôi moát vò toân ñöùc, roát sau môùi ñeán Thuû Sôn Thieàn sö Nieäm.           

Thuû Sôn leân toøa. Sö ra hoûi:- Baù Tröôïng cuoán chieáu, yù chæ theá naøo?

Thuû Sôn ñaùp:- AÙo roàng vöøa phaát toaøn theå hieän.

Sö hoûi:- YÙ Thaày theá naøo?

Thuû Sôn ñaùp:- Choã töôïng vöông ñi baët daáu choàn.

Qua caâu noùi naøy, Sö ñaïi ngoä lieàn ñaûnh leã, roài thöa:

- Muoân xöa ñaàm bieác nguyeät trong khoâng, ba phen gaïn loïc môùi ñöôïc bieát (vaïn coå bích ñaøm khoâng giôùi nguyeät, taùi tam lao loäc thuûy öng tri). Sö döøng laïi ñaây haàu haï thôøi gian raát laâu.

*

Sau, Sö töø taï Thuû Sôn ra ñi, ñeán khoaûng Haønh Töông Thaùi thuù Tröôøng Sa laø Tröông Maäu Toâng duøng ñuû caùch coá thænh ñöôïc Sö ôû laïi. Song, Sö vaãn moät beà töø choái, ban ñeâm leùn troán ñi. Ñeán Töông Mieän, Thaùi thuù Löu Coâng Xöôùng taùm phen thænh truï trì Ñoäng Sôn, Sö laëng leõ chaúng ñaùp.

Nieân hieäu Thuaàn Hoùa naêm thöù tö (993) Thuû Sôn ñaõ vieân tòch, Taêng vaø cö só ôû Taây Haø hoïp laïi hôn ngaøn ngöôøi ñoàng taâm cöû Sa-moân Kheá Thoâng ñeán thænh Sö truï trì vieän Thaùi Töû chuøa Thaùi Bình ôû Phaàn Döông. Sö ñoùng cöûa naèm yeân khoâng tieáp, Kheá Thoâng xoâ cöûa vaøo thöa:

- Phaät phaùp laø vieäc lôùn, lui ôû yeân moät choã laø giöõ tieát nhoû. Hoøa thöôïng Phong Huyeät sôï öùng vôùi lôøi saám kyù lo toâng chæ dieät maát, may coøn coù Tieân sö noái naém. Nay Tieân sö ñaõ tòch, Thaày laø ngöôøi coù khaû naêng gaùnh vaùc ñaïi phaùp cuûa Nhö Lai, maø cam naèm nguû yeân sao? Sö hoaûng sôï, ñöùng daäy naém tay Kheá Thoâng baûo:

- Neáu khoâng phaûi Thaày, toâi laøm gì ñöôïc nghe lôøi naøy. Chænh trang haønh lyù, toâi cuøng ñi vaäy.    

Ñeán nôi, Sö ôû yeân ñeán ba möôi naêm khoâng ra khoûi coång ngoaøi. Thôøi nhaân kính moä khoâng daùm goïi teân, ñoàng keâu laø Phaàn Döông.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

- Döôùi cöûa Phaàn Döông coù con sö töû Taây Haø ngoài xoåm taïi cöûa. Coù ngöôøi ñeán noù lieàn caén cheát. Vaäy coù phöông tieän gì vaøo ñöôïc cöûa Phaàn Döông, thaáy ñöôïc ngöôøi Phaàn Döông. Neáu thaáy ñöôïc ngöôøi Phaàn Döông kham cuøng Phaät, Toå laøm thaày, chaúng thaáy ñöôïc ngöôøi Phaàn Döông troïn laø keû cheát ñöùng. Hieän nay coù ngöôøi vaøo ñöôïc chaêng? Caàn vui veû vaøo, khoûi phaûi coâ phuï bình sanh. Neáu khoâng phaûi laø khaùch Long Moân, toái kî seõ bò ñieåm traùn. Caùi gì laø khaùch Long Moân moät loaït chæ ra.

Sö ñöa gaäy leân, noùi: lui mau! lui mau! traân troïng.

*

Taêng hoûi:- Theá naøo laø caâu tieáp sô cô?

Sö ñaùp:- Ngöôi laø Taêng ñi haønh khöôùc.

- Theá naøo laø caâu bieän naïp taêng (Thieàn sinh)?

- Phöông Taây maët trôøi moïc giôø meïo.

- Theá naøo laø caâu chaùnh leänh haønh?

- Ngaøn daëm ñem ñeán trình maët xöa.

- Theá naøo laø caâu laäp caøn khoân?

- Baéc caâu-loâ chaâu haït gaïo daøi, ngöôøi aên khoâng saân khoâng hæ.

Sö laïi noùi:

- Chæ ñem boán chuyeån ngöõ naøy nghieäm naïp taêng (Thieàn sinh) trong thieân haï, vöøa thaáy ngöôi ñi ñeán lieàn nghieäm ñöôïc roài.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

- Phaøm moät caâu noùi phaûi ñuû ba huyeàn moân, moät huyeàn moân phaûi ñuû ba yeáu. Caùi gì laø caâu ba huyeàn ba yeáu? Kheùo hoäi laø toát, moãi ngöôøi töï suy nghó, laïi ñöôïc oån ñaùng hay chöa? Coå ñöùc xöa ñi haønh khöôùc nghe moät nhaân duyeân maø chöa lieãu ngoä, thì aên uoáng khoâng bieát ngon, naèm nguû chaúng yeân, gaáp ruùt giaûi quyeát chôù cho laø vieäc nhoû. Vì vaäy maø Ñaïi Giaùc laõo nhaân vì moät ñaïi söï nhaân duyeân xuaát hieän ra ñôøi. Xeùt ra caùc ngaøi töø tröôùc ñeán nay ñi haønh khöôùc, chaúng phaûi vì du sôn ngoaïn thuûy, xem nhöõng veû ñeïp cuûa chaâu phuû, thoï duïng manh aùo cheùn côm, ñeàu vì taâm thaùnh chöa thoâng. Do ñoù, maø ruoåi rong haønh khöôùc, quyeát traïch choã saâu kín truyeàn baù phoâ tröông, roäng hoûi caùc baäc tieân tri (ñaõ lieãu ngoä) gaàn guõi nhöõng vò cao ñöùc. Bôûi vì muoán tieáp noái ngoïn ñeøn Phaät taâm, keá thöøa chö Toå laøm raïng rôõ haït  gioáng thaùnh ñeå tieáp daãn keû haäu la, töï lôïi vaø lôïi tha vaäy.

Hieän nay coù ngöôøi thöông löôïng chaêng? Coù thì böôùc ra cuøng toaøn theå thöông löôïng.

Coù vò Taêng ra hoûi:- Theá naøo laø choã gaéng söùc cuûa con?

Sö ñaùp:- Gia Chaâu ñaùnh voi lôùn.

- Theá naøo laø choã chuyeån thaân cuûa con?

- Thieåm phuû taám traâu saét.

- Theá naøo laø choã thaân thieát cuûa con?

- Taây Haø ñuøa sö töû.

Sö laïi noùi:

- Neáu ngöôøi hoäi ñöôïc ba caâu naøy laø ñaõ bieän ñöôïc ba huyeàn, laïi coøn ba yeáu ngöõ caàn phaûi tieán laáy, khoâng theå raûnh rang, cuøng ñaïi chuùng tuïng ra:

            Tam huyeàn tam yeáu söï nan phaân

            Ñaéc yù vong ngoân ñaïo dò thaân

            Nhaát cuù minh minh cai vaïn töôïng

            Truøng döông cöûu nhaät cuùc hoa taân.

Dòch:

            Ba huyeàn ba yeáu vieäc khoù phaân

            Ñöôïc yù queân lôøi ñaïo deã gaàn

            Moät caâu raønh roõ goàm vaïn töôïng

            Truøng döông ngaøy chín cuùc hoa töôi.

*

Vì ôû Tònh Phaàn quaù laïnh neân Sö cho baõi giôø tham vaán ban ñeâm. Coù vò Taêng laï choáng gaäy ñi ñeán baûo Sö raèng: “Trong hoäi coù saùu vò Ñaïi só, taïi sao khoâng noùi phaùp?” Noùi xong Taêng aáy ñi maát, Sö maät kyù moät baøi tuïng:

            Hoà taêng kim tích quang

            Vò phaùp ñaùo Phaàn Döông

            Luïc nhaân thaønh ñaïi khí

            Khuyeán thænh vò phu döông.

Dòch:

            Taêng hoà caàm gaäy vaøng

            Vì phaùp ñeán Phaàn Döông

            Saùu ngöôøi thaønh phaùp khí

            Nhaéc thænh vì tuyeân döông.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

- Phaøm moät caâu noùi phaûi ñuû ba huyeàn moân, moãi huyeàn moân phaûi ñuû ba yeáu. Coù chieáu coù duïng, hoaëc tröôùc chieáu sau duïng, hoaëc tröôùc duïng sau chieáu, hoaëc chieáu duïng ñoàng thôøi hoaëc chieáu duïng chaúng ñoàng thôøi. Tröôùc chieáu sau duïng, vaãn caàn cuøng ngöôi thöông löôïng. Tröôùc duïng sau chieáu, ngöôi phaûi laø caù nhaân môùi ñöôïc. Chieáu duïng ñoàng thôøi ngöôi laøm sao ngang nhau? Chieáu duïng chaúng ñoàng thôøi, ngöôi laøm sao doàn laïi?

*

Taêng hoûi:- Theá naøo laø nguoàn ñaïi ñaïo?

Sö ñaùp:- Ñaøo ñaát tìm trôøi.

- Sao ñöôïc nhö vaäy?

- Chaúng bieát u huyeàn.

- Theá naøo laø khaùch trong khaùch?

- Chaáp tay tröôùc am hoûi Theá Toân.           

- Theá naøo laø khaùch trong chuû?

- Ñoái dieän khoâng baïn beø.

- Theá naøo chuû trong khaùch?

- Haøng maây ngang treân bieån, tuoát kieám quaäy Long Moân.

- Theá naøo laø chuû trong chuû?

- Ba ñaàu saùu tay giôû trôøi ñaát, noåi giaän Na Tra ñaäp chuoâng vua.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

            - Phaàn Döông coù ba quyeát,

            Naïp taêng khoù bieän bieät.

            Laïi nghó hoûi theá naøo?

            Caây gaäy treân ñaàu boå.

Khi aáy coù vò Taêng ra hoûi:- Theá naøo laø ba quyeát?

Sö lieàn ñaäp. Taêng aáy leã baùi.

Sö baûo:- Cuøng ngöôi moät luùc tuïng ra:    

            Ñeä nhaát quyeát:

            Tieáp daãn voâ thôøi tieát,

            Xaûo ngoân baát naêng thuyeân

            Vaân ñính thanh thieân nguyeät.

            Ñeä nhò quyeát:

            Thô quang bieän hieàn trieát

            Vaán ñaùp lôïi sanh taâm

            Baït khöôùc nhaõn trung tieát.

            Ñeä tam quyeát:

            Taây quoác Hoà nhaân thuyeát

            Teá thuûy quaù Taân La

            Baéc ñòa duïng taán thieát.

Dòch   

            Thöù nhaát quyeát:      

            Tieáp daãn khoâng thôøi tieát,

            Lôøi kheùo khoâng theå baøy

            Maây che trôøi trong nguyeät.

            Thöù hai quyeát:

            Phoùng quang bieän hieàn trieát

            Hoûi ñaùp taâm lôïi sanh

            Nhoå ra ñinh trong maét.

            Thöù ba quyeát:

            Coõi taây ngöôøi Hoà thuyeát

            Soâng Teá sang Trieàu Tieân

            Ñaát Baéc duøng saét theùp.

Sö laïi hoûi:

- Laïi coù ngöôøi hoäi chaêng? Hoäi ñöôïc haõy ra baùo tin töùc, caàn bieát xa gaàn. Chôù ghi ngoân ghi ngöõ theá aáy, thì hieän ñôøi coù gì lôïi ích. Ñöùng laâu, traân troïng.

*

Taêng hoûi:

- Ngöôøi chaân chaùnh tu haønh chaúng thaáy loãi theá gian, chöa bieát chaúng thaáy loãi gì?          

Sö ñaùp:

- Tuyeát choân ñeâm traêng saâu ba thöôùc, treân ñaát thuyeàn ñi muoân daëm trình.

- Hoøa thöôïng laø taâm haïnh gì?

- Laïi laø taâm haïnh cuûa ngöôi.

- Theá naøo laø gia phong cuûa Hoøa thöôïng?

- Ba huyeàn môû ñaïo chaùnh, moät caâu phaù taø toâng.

- Theá naøo laø keá soáng cuûa Hoøa thöôïng?

- Bình thöôøng tay chaúng naém, cuùng döôøng Taêng nguõ hoà.

- Chöa bieát aên caùi gì?

- Côm thieân hoøa ñaø chöa thònh soaïn. Moät vò canh ngon no lieàn thoâi.

Sö thöôïng ñöôøng:

- Ngöôøi thuyeát phaùp phaûi ñuû möôøi trí Ñoàng chaân. Neáu chaúng ñuû möôøi trí ñoàng chaân thì taø chaùnh chaúng raønh, Taêng tuïc khoù phaân, khoâng theå vì trôøi ngöôøi laøm maét saùng ñeå quyeát ñoaùn phaûi quaáy. Nhö chim bay trong hö khoâng maø gaõy caùnh, nhö baén teân maø daây cung ñöùt. Vì daây cung ñöùt neân baén khoâng truùng ñích. Vì caùnh gaõy neân chim khoâng theå bay trong khoâng. Daây cung chaéc, ñoâi caùnh cöùng thì ñích vaø hö khoâng ñeàu ñaït ñöôïc. Theá naøo laø möôøi trí ñoàng chaân, seõ cuøng caùc Thöôïng toïa neâu ra: moät ñoàng nhaát chaát, hai ñoàng ñaïi söï, ba toång ñoàng tham, boán ñoàng chaân trí, naêm ñoàng bieán phoå, saùu ñoàng cuï tuùc, baûy ñoàng ñaéc thaát, taùm ñoàng sanh saùt, chín ñoàng aâm haåu, möôøi ñoàng ñaéc nhaäp.

Cuøng ngöôøi naøo ñoàng ñaéc nhaäp? Cuøng ai ñoàng aâm haåu? Theá naøo laø ñoàng sanh saùt? Nhöõng vaät gì ñoàng ñaéc thaát? Caùi gì ñoàng cuï tuùc? Laø caùi gì ñoàng bieán phoå? Ngöôøi naøo ñoàng chaân trí? Ai hay toång ñoàng tham? Caùi gì ñoàng ñaïi söï? Vaät gì ñoàng nhaát chaát? Coù ngöôøi naøo ñieåm ra ñöôïc chaêng? Ñieåm ra ñöôïc thì chaúng tieác loøng töø bi. Ñieåm ra chaúng ñöôïc thì chöa coù con maét cuûa keû tham hoïc. Caàn phaûi bieän laáy. Coát bieát thò phi, maët maøy thaáy coøn chaúng ñöôïc. Ñöùng laâu, traân troïng.

*

Phuû Long-Ñöùc Y Lyù Haàu cuøng Sö coù tình quen xöa, thænh Sö truï trì chuøa Thöøa Thieân, sai söù ñi ba laàn maø Sö vaãn khoâng ñeán. Söù giaû bò phaït. Y Lyù Haàu laïi sai söù ñi moät phen nöõa. Söù giaû ñeán thöa: “Quyeát thænh Thaày ñoàng ñi, neáu Thaày khoâng ñi toâi lieàu cheát maø thoâi.” Sö cöôøi baûo: “Bôûi nghieäp giaø beänh khoâng theå xuoáng nuùi, giaû söû ñi phaûi coù tröôùc sau, taïi sao quyeát ñoàng?” Söù thöa: “Thaày chòu thì tröôùc sau, tuøy löïa choïn.”

Sö baûo chuùng söûa soaïn haønh lyù xong, Sö goïi chuùng laïi baûo: “Laõo taêng ñi coù ngöôøi naøo theo ñöôïc?” Coù vò Taêng ra thöa: “Con theo ñöôïc.” Sö hoûi: “Moät ngaøy ngöôi ñi ñöôïc bao nhieâu daëm?” Taêng thöa: “Naêm möôi daëm.” Sö baûo: “Ngöôi theo ta chaúng ñöôïc.” Laïi coù vò ra thöa: “Con theo ñöôïc.” Sö hoûi: “Moät ngaøy ngöôi ñi ñöôïc bao nhieâu daëm?” Taêng thöa: “Baûy möôi daëm.” Sö baûo: “Ngöôi theo ta cuõng chaúng ñöôïc.” Thò giaû ra thöa: “Con theo ñöôïc, chæ Hoøa thöôïng ñeán ñaâu thì con ñeán ñoù.” Sö baûo: “Ngöôi theo Laõo taêng ñöôïc.” 

Noùi xong, Sö baûo söù giaû: “Ta ñi tröôùc nghe!” Sö döøng laïi roài tòch. Thò giaû ñöùng khoanh tay tòch theo, Sö thoï baûy möôi taùm tuoåi.

*

54. THIEÀN SÖ QUI TÆNH

Ôû vieän Quaûng Giaùo Dieäp Huyeän

Sö hoï Coå queâ ôû Kyù Chaâu. Khi saép thaønh nieân, Sö ñeán vieän Baûo Thoï ôû Dòch Chaâu xuaát gia vaø thoï giôùi cuï tuùc. Ñi du phöông, Sö ñeán tham vaán Thuû Sôn.

Moät hoâm, Thuû Sôn ñöa caùi löôïc tre leân hoûi:

- Goïi laø löôïc tre thì xuùc chaïm, chaúng goïi löôïc tre thì traùi maát, goïi laø caùi gì?

Sö chuïp caùi löôïc, neùm xuoáng ñaát, noùi:- Laø caùi gì?

Thuû Sôn baûo:- Muø.

Sö nhaân lôøi naøy hoaùt nhieân ñoán ngoä.

*

Sö khai ñöôøng, coù vò Taêng hoûi:

- Toå Toå töông truyeàn truyeàn Toå aán, nay Thaày ñöôïc phaùp noái ngöôøi naøo?

Sö ñaùp:- Coõi trong thieân töû, bôø ngoaøi töôùng quaân.

- Nhö bieån moät gioït nhôø Thaày chæ, höôùng thöôïng toâng thöøa vieäc theá naøo?

- Tröôùc ñieän Cao Toå daèn côn giaän, neân bieát muoân daëm baët khoùi muø.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

- Toâng sö huyeát maïch hoaëc phaøm hoaëc thaùnh, Long Thoï Maõ Minh, thieân ñöôøng ñòa nguïc, vaïc daàu soâi loø than ñoû, ngöu ñaàu nguïc toát, sum la vaïn töôïng, nhaät nguyeät tinh thaàn, phöông khaùc coõi naøy, höõu tình voâ tình.

Sö laáy tay veõ moät laèn, noùi: Ñeàu vaøo toâng naøy. Trong toâng naøy cuõng hay gieát ngöôøi, cuõng hay tha ngöôøi. Gieát ngöôøi phaûi ñöôïc ñao gieát ngöôøi; tha ngöôøi phaûi ñöôïc caâu tha ngöôøi. Caùi gì laø ñao gieát ngöôøi, caâu tha ngöôøi? Ai noùi ñöôïc böôùc ra ñoái chuùng noùi xem? Neáu noùi khoâng ñöôïc laø coâ phuï bình sanh. Traân troïng.

*

Sö cuøng moät vò Taêng ñi ñöôøng, nhaân thaáy thaây ngöôøi cheát, Taêng hoûi: “Xe ôû ñaây maø traâu ôû ñaâu?” Sö ñaùp: “Ngöôi ñaõ böôùc chaân ñi.” Taêng thöa: “Traâu cuõng khoâng maø ñi caùi gì?” Sö baûo: “Ngöôi ñaõ khoâng traâu, taïi sao ñaïp naùt goùt chaân?” Taêng thöa: “Theá aáy laø chính töø Dieäp Huyeän ñeán.” Sö baûo: “Chôù chaïy loaïn.”

*

Sö thöôïng ñöôøng giaây laâu noùi:

- Thieàn sinh haønh khöôùc caàn phaûi ñeå taâm, tham hoïc phaûi ñuû con maét tham hoïc, kieán ñòa phaûi ñöôïc caâu kieán ñòa, môùi coù phaàn töông thaân, khoâng bò caùc caûnh laøm laàm, cuõng chaúng rôi vaøo ñöôøng aùc. Cöùu kính xong xuoâi theá naøo? Coù khi caâu ñeán maø yù chaúng ñeán, queân duyeân caûnh tröôùc phaân bieät vieäc boùng daùng. Coù khi yù ñeán maø caâu chaúng ñeán, nhö muø rôø voi moãi ngöôøi coù loái noùi khaùc. Coù yù caâu ñeàu ñeán, ñaäp naùt coõi hö khoâng aùnh saùng soi möôøi phöông. Coù khi yù caâu ñeàu chaúng ñeán ngöôøi muø chaïy ngang boãng nhieân rôi xuoáng haàm.

*

Coù vò Taêng thöa hoûi veà caây baù cuûa Trieäu Chaâu. Sö baûo: “Ta chaúng tieác noùi vôùi ngöôi, maø ngöôi coù tin khoâng?” Taêng thöa: “Lôøi noùi cuûa Hoøa thöôïng quí troïng, con ñaâu daùm chaúng tin.” Sö baûo: “Ngöôi laïi nghe gioït möa rôi tröôùc theàm chaêng?” Vò Taêng aáy hoaùt nhieân, baát giaùc thoát ra tieáng: “Chao!” Sö hoûi: “Ngöôi thaáy ñaïo lyù gì?” Vò Taêng laøm baøi tuïng ñaùp:

            Thieàm ñaàu thuûy ñích

            Phaân minh lòch lòch 

            Ñaû phaù caøn khoân

            Ñöông haï taâm töùc.

            Gioït möa tröôùc theàm

            Raønh reõ roõ raøng

            Ñaäp naùt caøn khoân

            Lieàn ñoù taâm döùt.

            Sö vui veû.

*

Sö beänh saép tòch, vò Taêng khaùm beänh ñeán, hoûi: “Hoøa thöôïng töù ñaïi voán khoâng, beänh töø choã naøo ñeán?” Sö ñaùp: “Töø choã Xaø-leâ hoûi ñeán.” Taêng thöa: “Khi con chaúng hoûi thì sao?” Sö ñaùp: “Xuoâi tay naèm daøi trong hö khoâng.” Taêng thoát: “Chao!” Sö lieàn tòch.

*

55.  THIEÀN SÖ TRÍ TUNG

Ôû Tam Giao vieän Thöøa Thieân cuõng goïi Ñöôøng Minh

Sö queâ ôû Phaïm Döông, ñeán tham vaán Thuû Sôn.

Sö hoûi:- Theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp?

Thuû Sôn ñaùp:- Beân thaønh Sôû Vöông soâng Nhöõ chaûy veà ñoâng.

Sö nhaân ñaây coù tænh, kheá hôïp yù Phaät, beøn laøm baøi keä tam huyeàn:

            Tu duïng tröïc tu duïng

            Taâm yù maïc ñònh ñoäng

            Tam tueá sö töû haåu

            Thaäp phöông moät hoà chuûng.

            Caàn duøng thaúng caàn duøng 

            Taâm yù chôù ñònh ñoäng,

            Ba tuoåi sö töû roáng   

            Möôøi phöông tuyeät gioáng choàn.

*

            Ngaõ höõu chaân nhö taùnh

            Nhö ñoàng maïc lyù aån

            Ñaû phaù luïc moân quan

            Hieån xuaát Tyø-loâ aán.

            Ta coù taùnh chaân nhö

            In tuoàng aån trong maøng,

            Ñaäp beå cöûa luïc moân

            AÁn Tyø-loâ baøy hieän.

*

            Chaân coát kim cang theå khaû khoa

            Luïc traàn nhaát phaát vónh voâ giaø

            Khoaùch laïc theá giôùi khoâng vi theå

            Theå thöôïng voâ vi chaân ñaùo gia.

            Thaân theå kim cang coù theå baøy

            Saùu traàn moät queùt maõi khoâng che,

            Roãng rang theá giôùi khoâng laøm theå

            Treân theå voâ vi thaät ñeán nhaø.

Thuû Sôn nghe xong, môøi uoáng traø, hoûi:

- Ba baøi tuïng naøy phaûi ngöôi laøm ra chaêng?

Sö thöa:- Phaûi.

- Hoaëc khi coù ngöôøi baûo ngöôi hieän ba möôi hai töôùng thì sao?

- Con khoâng phaûi laø hoà tinh.

- Tieác laáy loâng maøy.           

- Hoøa thöôïng ruïng nhieàu ít?

Thuû Sôn caàm caây löôïc tre ñaäp treân ñaàu baûo:

- Keû naøy veà sau laøm loaïn ñaây naøy.

*

Sö töø taï Thuû Sôn, Thuû Sôn laáy caây gaäy trao cho Sö. Sö nhaän laáy, laøm baøi keä:

            Hoøa thöôïng truù tröôïng

            Chieáu phaù long töôïng,

            Laâm Teá gia phong

            Laïc taïi ngaõ chöôûng.

            Caây gaäy Hoøa thöôïng

            Soi phaù long töôïng,

            Gia phong Laâm Teá

            Rôi trong tay con.

Thuû Sôn baûo:- Chôù laøm lieân luïy nhau.

Sö ñaùnh Thuû Sôn moät toïa cuï.

Thuû Sôn baûo:- Quaû nhieân lieân luïy.

Sö thöa:- Hoâm nay loâi ñöôïc oâng giaø.

Thuû Sôn noùi:- Laïi in tuoàng ñöôïc tieän nghi, laïi in tuoàng maát tieän nghi.

*

Sau, Sö truï trì vieän Thöøa Thieân, khai ñöôøng daïy chuùng:

- Vaên-thuø tröôïng kieám, nguõ ñaøi hoaønh haønh. Ñöôøng Minh moät loái, chaën ñöùt yeâu ma. Chö Phaät ba ñôøi, chöa xuaát giaùo thöøa. Ñaùy löôùi caù loäi, long moân khoù qua. Thaû caâu boán bieån, chæ caâu roàng döõ. Caùch ngoaøi noùi huyeàn, vì caàu tri thöùc. Neáu laø neâu cao toâng chæ, caàn phaûi ñaäp naùt Tu-di. Neáu laø noùi Phaät noùi Toå, nöôùc bieån lieàn phaûi khoâ kieät. Khi xoay baûo kieám haøo quang muoân daëm, vaïch cho caùc ngöôi moät con ñöôøng thoâng suoát noùi thoaïi. Boùp ngheït coå hoïng, caùc ngöôi choã naøo ra hôi.

*

Taêng hoûi:

- Keû ñoän caên öa phaùp nhoû, khoâng töï tin laøm Phaät, sau khi laøm Phaät theá naøo?

Sö ñaùp:- Trong nöôùc baét kyø laân.

- Theá aáy aét leân cao toøa?

- Côõi traâu leân trôøi tam thaäp tam.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

- AÁm maùt laïnh noùng, maëc aùo aên côm töï chaúng keùm thieáu, chaïy laêng xaêng tìm caùi gì? Chæ vì caùc ngöôi chaúng chòu thöøa ñöông (ñaûm nhaän). Hieän nay laïi coù ngöôøi thöøa ñöông chaêng? Coù thì chaúng ñöôïc coâ phuï sôn haø ñaïi ñòa. Traân troïng!

*

Taêng hoûi:- Theá naøo laø ñoaït nhaân chaúng ñoaït caûnh?

Sö ñaùp:- Veà nhaø coù ñöôøng khoâng ngöôøi ñeán.

- Theá naøo laø ñoïat caûnh chaúng ñoaït nhaân?

- Ngaàm truyeàn leänh thieân töû, boä haønh ñi traêm trình.

- Theá naøo nhaân caûnh caû hai ñeàu ñoaït?

- EÃnh öông khoâng ñaàu chaân chæ trôøi.

- Theá naøo nhaân caûnh caû hai ñeàu chaúng ñoaït?

- Caïnh nam Taán töø (ñeàn thôø nhaø Taán) bôø lieãu daøi.

*

Trònh Coâng Boä vaøo vieän thaáy phaùp toøa lieàn hoûi: “Ñaây laø toøa cuûa ngöôøi naøo?” Sö ñaùp: “Cuûa Laõo taêng.” Coâng Boä noùi: “Nhaø mình ñaâu daùm.” Sö baûo: “Coâng Boä chôù eùp ngöôøi laønh laøm giaëc.” Coâng Boä noùi: “Caùi thaät.” Sö baûo: “Chaû daùm.” Sö beøn naém tay daãn vaøo phöông tröôïng. Coâng Boä noùi: “Thaát naøy töøng hieän taùm phaùp chöa töøng coù khoù ñöôïc, Tröôûng laõo laïi coù hay chöa?” Sö laáy tay aùo phaát qua maët Coâng Boä. Coâng Boä noùi: “Theá aáy thì ngaøy nay ñöôïc maùt meû.” Sö baûo: “Haõy cuøng ngöôøi sau laøm moâ phaïm.”

Uoáng traø noùi chuyeän, Coâng Boä noùi: “Thieàn sö Thieän Chieâu ôû Phaàn Döông thích xem baøi keä cuûa toâi laém.” Sö baûo: “Xin cho xem.” Coâng Boä ñoïc:

            Huyønh chæ höu giaù nhaõn

            Thanh vaân töï höõu aâm?

            Maïc töông nhaøn hoïc giaûi

            Mai moät Toå sö taâm.

            Giaáy vaøng thoâi che maét

            Maây xanh töï maùt roài

            Chôù ñem troø hoïc hieåu

            Choân maát taâm Toå sö.

Sö baûo: “Coâng Boä xaâu keát ñöôïc phöông tieän kia.” Coâng Boä noùi: “Ñaây laø giaëc.” Sö baûo: “Laïi chaúng taùi khaùm.”

*

Sö thöôïng ñöôøng:- Nhaéc laïi baøi keä cuûa Phaùp Nhaõn:

            Kieán sôn baát thò sôn

            Kieán thuûy haø taèng bieät

            Sôn haø döõ ñaïi ñòa

            Ñoâ thò nhaát nguyeät luaân.

            Thaáy nuùi chaúng phaûi nuùi

            Xem nöôùc naøo khaùc gì

            Nuùi soâng cuøng coõi ñaát

            Troïn laø moät vaàng traêng.

Caû thaûy Phaùp Nhaõn chöa thaáy khoûi nhaø Nieát-baøn. Tam Giao (chæ Sö) thì chaúng vaäy, thaáy nuùi soâng cuøng coõi ñaát, chuøy ñao moãi töï duøng. Traân troïng.

*

56. THIEÀN SÖ TRUØNG HIEÅN

Ôû Tuyeát Ñaäu Minh Chaâu - (985 - 1058)

Sö hoï Lyù ôû phuû Toaïi Ninh theo Thöôïng nhaân Nhôn Saên ôû vieän Phoå An xuaát gia. Sau khi thoï giôùi cuï tuùc, Sö daïo qua caùc nôi giaûng kinh luaän, nghieân cöùu giaùo lyù toät cuøng. Sö thöa hoûi lanh leï, bieän luaän thoâng suoát, caùc nôi ñeàu nhaän laø phaùp khí (moùn ñoà chöùa ñaïo phaùp). Böôùc sang tham vaán Thieàn toâng, ban ñaàu Sö ñeán Trí Moân chuøa Thieàn sö Quang Toä truï trì.

Sö hoûi Trí Moân: “Chaúng khôûi moät nieäm, taïi sao coù loãi?” Trí Moân goïi Sö laïi gaàn. Trí Moân caàm phaát töû nhaèm vaøo mieäng Sö ñaùnh. Sö toan môû mieäng, Trí Moân laïi ñaùnh. Sö hoaùt nhieân khai ngoä. Sö ôû laïi ñaây naêm naêm, nhaän toät choã u huyeàn, môùi ñi tham vaán khaép nôi.

*

Sö ñeán Thieàn sö Thoâng ôû Ñoäng Sôn, Thoâng hoûi: “Con traâu cuûa Qui Sôn laø yù theá naøo?” Sö ñaùp: “Laøm tieâu baûng cho ngöôøi sau.” Thoâng toan noùi, Sö laáy toïa cuï phuûi moät caùi roài ñi. Thoâng goïi: “Haõy ñeán ñaây Thöôïng toïa!” Sö noùi: “Chöa ñeán nhaø tham thieàn.”

*

Ñeán Ñaïi Long, Sö laøm tri khaùch. Moät hoâm, Sö hoûi: “Noùi ñoù nín ñoù chaúng phaûi, chaúng noùi chaúng nín laïi sai, thaûy phaûi thaûy chaúng phaûi, naém laáy ñaïi duïng hieän tieàn thôøi nhaân bieát coù, chöa bieát Ñaïi Long theá naøo?” Ñaïi Long ñaùp: “Ngöôi coù kieán giaûi nhö theá.” Sö noùi: “OÂng giaø naøy ngoùi beå baêng tieâu.” Ñaïi Long noùi: “Tha ngöôi ba möôi gaäy.” Sö leã baùi, trôû laïi choã chuùng. Ñaïi Long laïi goïi: “Taêng vöøa hoûi thoaïi ñeán ñaây!” Sö beøn böôùc ra. Ñaïi Long hoûi: “Laõo taêng taïi sao laïi ngoùi beå baêng tieâu?” Sö thöa: “Caøng thaáy baïi khuyeát.” Ñaïi Long ñoåi saéc, noùi: “Khoâng chòu ñöôïc! khoâng chòu ñöôïc!”

*

Sö luùc ñaàu truï taïi Thuùy Phong, sau dôøi veà Tuyeát Ñaäu. Ngaøy khai ñöôøng, Sö ñeán tröôùc phaùp toøa nhìn xem ñaïi chuùng noùi:

- Neáu luaän boån phaän thaáy nhau, chaúng caàn leân phaùp toøa cao.

Sö beøn laáy tay veõ moät laèn, noùi:

- Quí vò nhìn theo ngoùn tay Sôn taêng, voâ löôïng coõi nöôùc chö Phaät ñoàng thôøi hieän tieàn, moãi vò neân nhìn xem cho kyõ neáu laø bôø meù chöa bieát, chaúng khoûi maéc laày dính nöôùc.

Sö beøn leân toøa. Thöôïng thuû baïch chuøy xong. Coù vò Taêng môùi böôùc ra, Sö naém ñöùng laïi, baûo:

- Chaùnh phaùp nhaõn taïng cuûa Nhö Lai uûy thaùc taïi ngaøy hoâm nay. Buoâng ñi thì ngoùi gaïch sanh quang, naém ñöùng thì chaân kim maát saéc. Quyeàn bính ôû trong tay, gieát tha taïi luùc naøy. Ai coù taïo taùc thì cuøng nhau chöùng cöù?

Coù vò Taêng böôùc ra hoûi:

- Xa lìa Toå tòch Thuùy Phong, ñeán ñaïo traøng Tuyeát Ñaäu, chöa bieát laø moät laø hai?

Sö ñaùp:- Ngöïa khoâng ngaøn daëm doái ñuoåi gioù.

- Theá aáy maây tan nhaø traéng?

- Ñaàu roàng ñuoâi raén.

Vò Taêng khaùc hoûi:

- Ñöùc Sôn, Laâm Teá gaäy heùt ñaõ baøy, Hoøa thöôïng vì ngöôøi theá naøo?

Sö ñaùp:- Nhaûy ra moät nöôùc (nöôùc côø).   

Taêng suy nghó. Sö lieàn heùt. Taêng thöa:   

- Chöa bieát chæ theá aáy hay rieâng coøn coù?

Sö ñaùp:- Baén coïp giaû, luoáng nhoïc moûi caùnh.

- Thoåi oác phaùp ñaùnh troáng phaùp quan quaân ñeán hoäi, theá naøo laø phaûi?

- Gioù maùt ñeán chöa thoâi.

- Theá aáy aét ñöôïc ngoä nôi Thaày?

- Moät lôøi ñaõ noùi boán ngöïa khoù theo.

Taêng leã baùi. Sö baûo: “Nhaûy qua moät nöôùc (nöôùc côø).”

Sö xem khaép ñaïi chuùng baûo:

- Trôøi ngöôøi khaép nhoùm hoïp, phaùt minh caùi vieäc gì? Ñaâu theå laàm laãn phaân chuû khaùch ñuoåi theo vaán ñaùp laø ñuùng toâng thöøa. Moân phong quaûng ñaïi oai ñöùc töï taïi, saùng vöôït xöa nay, naém ñöùng caøn khoân, ngaøn thaùnh chæ nôi “töï bieát”, naêm thöøa ñaâu theå kieán laäp. Sôû dó tröôùc lôøi ngoä yù chæ vaãn laàm moái ngoaùi xem, qua lôøi noùi ngoä ñöôïc toâng moân coøn bò laàm hieän baøy cuûa tình thöùc.

Quí vò caàn bieát töôùng chaân thaät chaêng? Chæ laø veà tröôùc khoâng ñeo dính, veà sau baët thaân mình, töï nhieân töôøng quang hieän tieàn, moãi moãi vaùch ñöùng ngaøn nhaãn (moät nhaãn hai thöôùc taây). Laïi bieän minh ñöôïc hay khoâng? Chöa bieän thì bieän laáy, chöa minh thì minh laáy. Ñaõ bieän minh ñöôïc, hay caét ñöùt doøng sanh töû, ñoàng ôû ngoâi Phaät Toå, dieäu vieân sieâu ngoä chính ôû khi naøy, kham ñeàn caùi ôn chaúng ñeàn, duøng giuùp giaùo hoùa phaùp voâ vi.

Taêng hoûi:- Theá naøo laø coåi aùo ngöï baøo maëc y nhô xaáu?

Sö ñaùp:- Duoãi tay chaúng duoãi tay.

- Xin Thaày phöông tieän.    

- Maét traùi moùc gaân, maét maët böôi thòt.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

- Ñaïi chuùng! Tröôùc cuøng xöôùng ñaùp, cuõng caàn caùi aáy môùi ñöôïc. Neáu chöa coù con maét chaïy treân nöôùc, ñi treân ñao, chaúng nhoïc gì phaûi ñeà ra. Do ñoù neân noùi, nhö ñoáng löûa lôùn, gaàn chaïm thaáy thì ñoát chaùy cöûa maët, cuõng nhö caàm caây baûo kieám Thaùi A thuû theá, ñi ngang qua tröôùc lieàn tan thaân maát maïng.

Sö laïi noùi: Thuû theá Thaùi A nhaø Toå laïnh, ngaøn daëm caàn neân döùt vaïn ñoan, chôù chôø ñieän laïnh ngang ñaàu xeït.

Sö laïi baûo: Xem! Xem! Lieàn xuoáng toøa.

*

Sö thöôïng ñöôøng, coù vò Taêng hoûi:

- Theá naøo laø Duy-ma moät phen laøm thinh?

Sö ñaùp:- Haøn Sôn hoûi Thaäp Ñaéc.

- Theá aáy laø vaøo cöûa baát nhò?

Sö: Hö!

Sö laïi baûo:

            Duy-ma ñaïi só khöù haø tuøng

            Thieân coå linh nhaân voïng maïc cuøng

            Baát nhò phaùp moân höu caùnh vaán

            Daï lai minh nguyeät thöôùng coâ phong.

Dòch:

            Ñaïi só Duy-ma ñi khoâng nôi

            Ngaøn xöa laém keû troâng vôøi vôøi,

            Phaùp moân baát nhò thoâi chôù hoûi

            Ñeâm veà traêng saùng treân ñaûnh ñoài.

            Sö thöôïng ñöôøng noùi:

            Xuaân sôn ñieäp loaïn thanh

            Xuaân thuûy daïng hö bích

            Lieâu lieâu thieân ñòa gian

            Ñoäc laäp voïng haø cöïc.

            Nuùi xuaân choàng chaát xanh

            Nöôùc xanh loùng laùnh bieác

            Theânh thang baàu trôøi khoâng

            Ñöùng rieâng troâng naøo toät.

*

Sö thöôïng ñöôøng:

- Choã ruoäng ñaát aån maät Phaät Toå coøn chaúng daùm gaàn, vì sao giôû chaân chaúng leân? Thaàn thoâng du hí quæ thaàn khoâng theå löôøng, vì sao ñeå chaân xuoáng chaúng ñöôïc? Thaúng cho möôøi chöõ tung hoaønh saùng ñaùnh ba ngaøn chieàu ñaùnh taùm traêm.

*

Thò giaû cuûa Baûo Hoa ñeán tham vaán Sö. Sö hoûi Baûo Hoa coù bao nhieâu chuùng. Thò giaû thöa: Chaúng nhoïc Hoøa thöôïng nhö theá. Sö baûo: Ta hoûi raønh reõ, ngöôi nhaûy chaïy laøm gì? Thò giaû thöa: Cuõng chaúng ñöôïc boû qua. Sö baûo: Thaät laø sö töû con. Uoáng traø xong, Sö naém ñöùng thò giaû, hoûi: Vöøa roài taïi sao voâ leã? Thò giaû suy nghó, Sö cho moät taùt tai, baûo: Ñi veà thuaät roõ laïi cho Baûo Hoa.

*

Sö laøm baøi tuïng Ñaïo Quí Nhö Ngu:

            Vuõ quaù haøn vaân hieåu baùn khai

            Soå phong nhö hoïa bích thoâi ngoâi

            Khoâng Sanh baát giaûi nham trung toïa

            Maëc ñaéc thieân hoa ñoäng ñòa lai.

Dòch:

            Möa qua maây laïnh trôøi raïng ñoâng

            Daõy nuùi saép baøy cao ngaát xanh

            Khoâng Sanh chaúng hieåu ngoài trong nuùi

            Laëng leõ bao giôø thieân hoa rôi.

[Khoâng Sanh: chæ cho ngaøi Tu-boà-ñeà.}

*

Laïi coù baøi tuïng Danh Thaät Voâ Ñöông:

            Ngoïc chuyeån chaâu hoài Phaät Toå ngoân

            Tinh thoâng du thò oâ taâm ñieàn

            Laõo Lö chæ giaûi tröôøng xuaân meã

            Haø ñaéc phong löu vaïn coå truyeàn?           

Dòch:

            Chuyeån ngoïc xoay chaâu Phaät Toå baøn

            Tinh thoâng voán laïi nhôùp taâm ñieàn

            OÂng Lö chæ gioûi ngheà giaõ gaïo

            Sao ñöôïc danh truyeàn maõi muoân ñôøi?

[OÂng Lö: Ñöùc Luïc Toå khi môùi ñeán Huyønh Mai vaãn coøn laø ngöôøi cö só, neân goïi Ngaøi laø Lö haønh giaû. Ngaøi chuyeân giaõ gaïo ñeán ngoä ñaïo. Vì hoï theá tuïc cuûa Ngaøi laø Lö neân goïi laø OÂng Lö.]

Moät hoâm Sö daïo nuùi nhìn xem boán phía, baûo thò giaû: ngaøy naøo laïi ñeán ôû ñaây.

Thò giaû caàu xin keä di chuùc. Sö baûo: bình sanh chæ lo noùi quaù nhieàu.

Hoâm sau, Sö ñem giaøy deùp y haäu chia cho ñoà chuùng, noùi: ngaøy baûy thaùng baûy laïi thaáy nhau.

Ñuùng ngaøy muøng baûy thaùng baûy, Sö taém goäi xong, naèm ñaàu xaây veà phía baéc an nhieân thò tòch. Nhaèm naêm Hoaøng Höïu thöù tö (1058) nhaø Toáng, Sö thoï baûy möôi ba tuoåi, naêm möôi tuoåi haï. Vua saéc thuïy laø Minh Giaùc Ñaïi sö.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM