 |
THIEÀN SÖ TRUNG HOA TAÄP HAI H.T THÍCH THANH TÖØ |
 |
 |
||
|
ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI MOÄT SAU LUÏC TOÅ (tt) 67. THIEÀN SÖ NGHÓA HOAØI THIEÂN Y Sö hoï Traàn queâ ôû Laïc Thanh Vónh Gia, oâng cha chuyeân ngheà chaøi löôùi. Meï naèm moäng thaáy ngoâi sao rôi trong nhaø lieàn coù thai Sö. Khi Sö sanh ra coù nhieàu ñieàm kyø laï. Thuôû beù theo cha ñaùnh caù Sö ngoài sau laùi thuyeàn, cha ñöôïc con caù naøo trao cho Sö xoû mang coät laïi, Sö khoâng nôõ laøm theá, leùn cha thaû heát, cha noåi giaän ñaùnh Sö, Sö vaãn an nhieân chòu ñoøn. Lôùn leân, Sö ñeán kinh ñoâ taïi chuøa Caûnh Ñöùc xuaát gia laøm ñaïo, khoaûng nieân hieäu Thieân Thaùnh (1023-1030) ñöôïc thoï giôùi laøm Taêng. Moät hoâm, ñang ñi trong chôï coù vò Taêng laï voã vai Sö noùi: Vaân Moân Laâm Teá. Sö beøn ñi ñeán Kim Loan yeát kieán Thieàn sö Thieän khoâng kheá ngoä, laïi ñeán Dieäp Huyeän yeát kieán Thieàn sö Tænh cuõng khoâng kheá ngoä. Sö laïi sang phöông Ñoâng ñeán yeát kieán Thieàn sö Minh Giaùc nôi Thuùy Phong. Minh Giaùc hoûi: Ngöôi teân gì? Sö thöa: Teân Nghóa Hoaøi. Minh Giaùc baûo: Sao chaúng ñaët Hoaøi Nghóa? Sö thöa: Ñöông thôøi ñeán ñöôïc. Minh Giaùc hoûi: Ai vì ngöôi ñaët teân? Sö thöa: Thoï giôùi ñeán giôø ñaõ möôøi naêm. Minh Giaùc hoûi: Ngöôi ñi haønh khöôùc ñaõ raùch bao nhieâu ñoâi giaøy? Sö thöa: Hoøa thöôïng chôù löøa ngöôøi toát. Minh Giaùc hoûi: Ta khoâng xeùt toäi loãi, ngöôi cuõng khoâng xeùt toäi loãi, aáy laø sao? Sö khoâng ñaùp ñöôïc. Minh Giaùc ñaùnh, baûo: Keû roãng noùi suoâng ñi ñi! Sö vaøo thaát, Minh Giaùc baûo: Theá aáy chaúng ñöôïc, chaúng theá aáy cuõng chaúng ñöôïc, theá aáy chaúng theá aáy thaûy chaúng ñöôïc. Sö suy nghó Minh Giaùc laïi ñaùnh ñuoåi ra. Nhö theá ñeán boán laàn. * Sö laøm tröôûng ban vaän thuûy, moät hoâm nhaân gaùnh nöôùc, ñoøn gaùnh gaõy rôi caëp thuøng, Sö ñaïi ngoä, laøm baøi keä hôïp cô: Nhaát nhò tam töù nguõ luïc thaát Vaïn nhaãn phong ñaàu ñoäc tuùc laäp Ly long thô haï ñoaït minh chaâu Nhaát ngoân kham phaù Duy-ma-caät. Dòch: Moät hai ba boán naêm saùu baûy Choùt nuùi muoân nhaãn moät chaân ñöùng Döôùi haøm Ly long ñoaït minh chaâu Moät lôøi phaù ñöôïc Duy-ma-caät. Minh Giaùc nghe, voã baøn khen hay! * Sau khi Sö truï coù vò Taêng hoûi: Theá naøo laø Phaät? Sö ñaùp: Traûi toùc loùt buøn, thaân naèm ngang treân ñaát. Taêng hoûi: YÙ chæ theá naøo? Sö ñaùp: Theá aáy ma-ba-tuaàn cuõng nhíu maøy. Taêng thöa: Theá aáy thì taï ôn Thaày chæ daïy. Sö baûo: Taây thieân coõi naøy. * Sö thöôïng ñöôøng: - Treân ñaûnh Tu-di khoâng ñaùnh chuoâng, trong ngoïn Taát-baùt khoâng ngöôøi nhoùm hoïp. Sôn taêng côõi ngöïa ñieän Phaät, caùc ngöôi mang giaøy ngöôïc, sôùm daïo ñaøn ñaët chieàu ñeán La Phuû. Caây gaäy oáng kim moãi ngöôøi töï nhaän laáy. * Sö thöôïng ñöôøng: - Naïp taêng (Thieàn sö) noùi ngang noùi doïc maø chöa bieát coù con maét treân ñaûnh. Khi aáy, coù vò Taêng ra hoûi:- Theá naøo laø con maét treân ñaûnh? Sö ñaùp:- AÙo raùch baøy xöông gaày, nhaø luûng thaáy traêng sao. * Sö thöôïng ñöôøng: - Phaøm laø Toâng sö (thaày trong Thieàn toâng) phaûi ñoaït traâu cuûa keû ñi caøy, cöôùp thöùc aên cuûa ngöôøi ñoùi, gaëp ngheøo thì sang, gaëp sang thì ngheøo, ñuoåi traâu cuûa ngöôøi ñi caøy khieán cho luùa maï toát töôi. Cöôùp thöùc aên cuûa ngöôøi ñoùi khieán hoï haèng döùt ñoùi khaùt. Gaëp ngheøo thì sang naém ñaát thaønh vaøng, gaëp sang thì ngheøo bieán vaøng thaønh ñaát. Laõo taêng cuõng chaúng ñuoåi traâu cuûa ngöôøi caøy, cuõng chaúng cöôùp thöùc aên cuûa ngöôøi ñoùi. Sao goïi laø traâu cuûa ngöôøi caøy, ta naøo caàn duøng. Thöùc aên cuûa ngöôøi ñoùi, ta naøo muoán aên. Ta cuõng chaúng naém ñaát thaønh vaøng, cuõng chaúng bieán vaøng thaønh ñaát. Sao vaäy? Vì vaøng laø vaøng, ñaát laø ñaát, ngoïc laø ngoïc, ñaù laø ñaù, Taêng laø Taêng, tuïc laø tuïc. Trôøi ñaát xöa nay, nhaät nguyeät xöa nay, nuùi soâng xöa nay, con ngöôøi xöa nay. Tuy nhieân nhö theá, ñaäp naùt caùi coång meâ seõ gaëp ñöùc Ñaït-ma. * Sö thöôïng ñöôøng: Nhaïn quaù tröôøng khoâng AÛnh traàm haøn thuûy Nhaïn voâ di tung chi yù Thuûy voâ löu aûnh chi taâm. Dòch: Nhaïn bay trong khoâng Boùng chìm ñaùy nöôùc Nhaïn khoâng coù yù ñeå daáu Nöôùc khoâng coù taâm giöõ boùng. Neáu hay nhö theá môùi hieåu ñeán trong dò loaïi maø ñi, chaúng caàn noái chim le döùt gioáng haïc, dôøi nuùi laáp soâng. Buoâng ñi thì traêm xaáu ngaøn vuïng, thaâu laïi thì co co naém naém. Duøng ñoù thì daùm so söï giaøu cuûa taùm ñaïi Long vöông, chaúng duøng thì hoaøn toaøn chaúng coù giaù trò baèng nöûa phaàn tieàn. Tham! Sö ôû trong thaát hoûi moät vò Taêng: - Ngöôøi khoâng tay hay naém, ngöôøi khoâng löôõi gioûi noùi! Chôït ngöôøi khoâng tay ñaùnh ngöôøi khoâng löôõi, ngöôøi khoâng löôõi noùi caùi gì? Sö töï ñaùp: Chim quoác ñeâm lieàn keâu Cöûa vieân thoâng môû roäng.
Tuù huù suoát ñeâm hoùt Vieäc gì caùch maây buøn. * Sö ôû caû thaûy baûy ñaïo traøng, giaùo hoùa ngöôøi trong vaø ngoaøi nöôùc raát nhieàu. Veà giaø, Sö do beänh caát am ôû Sam Sôn thuoäc Trì Döông. Coù ñeä töû laø Trí Taøi ôû Phaät Nhaät thuoäc Laâm Bình thænh Sö veà haàu haï. Trí Taøi ñi thaønh Toâ chöa veà, Sö sai ngöôøi goïi veà gaáp. Trí Taøi vöøa veà tôùi cöûa, Sö baûo: Giôø ñeán ñi ñaây. Trí Taøi thöa: Thaày coù lôøi gì daïy ñeä töû? Sö noùi keä: Hoàng nhaät chieáu Phuø Tang Haøn vaân phong hoa nhaïc Tam canh quaù thieát vi Taït chieát ly long giaùc. Ñaát Nhaät trôøi hoàng soi Ñaûnh hoa maây laïnh queán Canh ba vöôït thieát vi Söøng ly long beû gaõy. Trí Taøi hoûi: Thaùp tröùng ñaõ thaønh, theá naøo laø vieäc cöùu kính? Sö ñöa tay naém tay chæ ñoù, beøn ñeán beân giöôøng xoâ goái maø tòch. * 68. CÖ SÓ TU TUYEÅN TAÈNG HOÄI Thuôû beù oâng cuøng Thieàn sö Minh Giaùc ôû chung moät nhaø, ñeán lôùn leân moãi ngöôøi ñi moãi ñöôøng. Khoaûng nieân hieäu Thieân Hy (1017-1020), oâng laøm Thaùi thuù ôû Tri Chaâu. Moät hoâm, gaëp nhau ôû chuøa Caûnh Ñöùc, oâng beøn daãn Trung Dung Ñaïi Hoïc, tham cöùu Laêng Nghieâm, nhöõng choã phuø hôïp vôùi ngöõ cuù Thieàn toâng ñem ra chaát vaán Minh Giaùc. Minh Giaùc noùi: Caùi aáy coøn chaúng cuøng vôùi kinh ñieån hôïp, huoáng laø Trung Dung Ñaïi Hoïc ö? Hoïc só caàn thaúng taét lyù hoäi vieäc naøy. Sö khaûy moùng tay moät caùi noùi: Chæ theá aáy tieán laáy. OÂng ngay caâu naøy laõnh hoäi yù chæ. Ñeán nieân hieäu Thieân Thaùnh naêm ñaàu (1023), oâng laøm Thaùi thuù ôû Töù Minh bieân thô thænh Minh Giaùc truï trì Tuyeát Ñaäu. Minh Giaùc ñeán, oâng thöa: - Toâi gaàn ñaây cuøng Tröôûng laõo Thanh baøn veà caâu “Trieäu Chaâu khaùm phaù baø giaø”, chöa roõ ñöôïc yù chaùnh coù khaùm phaù hay khoâng? Minh Giaùc baûo:- Tröôûng laõo Thanh noùi theá naøo? OÂng noùi:- Laïi cuøng aáy ñi. Minh Giaùc baûo: - Tröôûng laõo Thanh haõy gaùc qua moät beân. Hoïc só laïi bieát naïp taêng trong thieân haï ra chaúng khoûi voøng vaây baø giaø aáy chaêng? OÂng noùi: - Trong aáy rieâng coù choã noùi, Trieäu Chaâu neáu chaúng khaùm phaù baø giaø thì moät ñôøi chòu thua. Minh Giaùc baûo:- Khaùm phaù xong vaäy. OÂng cöôøi to. * Ôû Phaùp Xöông Sö hoï Laâm queâ ôû Chöông Chaâu. Thuôû nhoû, Sö ñeán chuøa Suøng Phöôùc ôû quaän nhaø xuaát gia, coù yù chí sieâu phaøm. Sau khi thoï giôùi cuï tuùc, Sö ñi du phöông. Sö ñeán Phuø Sôn yeát kieán Hoøa thöôïng Vieãn, Vieãn thöôøng chæ Sö noùi vôùi moïi ngöôøi: Keû haäu hoïc naøy seõ laøm moâ phaïm trong giôùi haønh khöôùc. Ñeán Baéc Thieàn, Sö yeát kieán Thieàn sö Trí Hieàn. Trí Hieàn hoûi: Vöøa roài ôû ñaâu? Sö thöa: Phöôùc Nghieâm. Trí lieàn hoûi: Hoøa thöôïng Tö Ñaïi loã muõi daøi bao nhieâu? Sö thöa: Cuøng Hoøa thöôïng hieän giôø thaáy moät loaïi. Trí Hieàn baûo: Haõy noùi Laõo taêng khi thaáy daøi bao nhieâu? Sö thöa: Hoøa thöôïng in tuoàng chöa töøng ñeán Phöôùc Nghieâm. Trí Hieàn cöôøi, noùi: Caùi loaïi hoïc ngöõ. Laïi hoûi: Khi oâng ñeán ñaây Maõ Toå maïnh chaêng? Sö thöa: Maïnh. Trí Hieàn baûo: Vöøa noùi vôùi ngöôi caùi gì? Sö thöa: Xin Baéc Thieàn chôù loaïn laém vaäy. Trí Hieàn baûo: Nghó ngöôi môùi ñeán chaúng nôõ ñaùnh ngöôi. Sö thöa: YÛ Ngoä cuõng tha loãi Hoøa thöôïng. Uoáng traø xong, Trí Hieàn laïi hoûi: Queâ höông ôû ñaâu? Sö thöa: Chöông Chaâu. Trí Hieàn baûo: Tam Bình ôû ñoù laøm gì? Sö thöa: Noùi thieàn noùi ñaïo. Trí Hieàn hoûi: Tuoåi bao nhieâu? Sö thöa: Cuøng coät caùi ñoàng tuoåi. Trí Hieàn baûo: Coù coät caùi coù theå so saùnh, khoâng coät caùi tuoåi bao nhieâu? Sö thöa: Khoâng coät caùi moät tuoåi cuõng chaúng ít. Trí Hieàn baûo: Nöûa ñeâm thaû gaø ñen. Nhaân ñaây, Sö kính troïng laøm thaày vaø ôû laïi raát laâu. * Sau, Sö leân ngoïn Song Laõnh ôû Taây Sôn choïn choã saâu vaéng caát am döøng ôû ba naêm vôùi Thöôïng toïa Anh Thieäu Voõ Thaéng. Khi Sö nhaän thænh truï trì Phaùp Xöông, töø bieät nhau, Sö noùi: ba naêm chung hoïp khoâng vieäc gì chaúng bieát, kieåm ñieåm sau naøy aét coù ræ chaûy. Sö caàm gaäy veõ moät gaïch, noùi: Caùi aáy gaùc laïi, vieäc toâng phong theá naøo? Anh Thaéng ñaùp: Tu-di ñeå trong loã muõi. Sö noùi: Ñeán bôø xem meù maét, chôït ñeán moät tröôøng saàu. Anh Thaéng ñaùp: Caùt saâu noå troøng maét. Sö noùi: Sao chaúng thaùnh phaøm khoâng hai ñöôøng, phöông tieän coù nhieàu cöûa? Anh Thaéng ñaùp: Raén saét duøi chaúng thuûng. Sö noùi: Coù choã naøo chung baøn. Anh Thaéng ñaùp: Töï duyeân caên löïc caïn, chôù giaän maët trôøi xuaân. Laïi veõ moät gaïch noùi: Toâng phong gaùc laïi, caùi aáy vieäc theá naøo? Sö cho moät taùt tai. Anh Thaéng naém ñöùng laïi, noùi: Caùi keû Chöông Chaâu naøy ñaâu khoâng boû ñi. Sö noùi: Anh khôûi moät loaïi kieán giaûi aáy, chaúng ñaùnh laïi ñôïi khi naøo. Sö laïi ñaùnh theâm moät taùt tai. Anh Thaéng noùi: Cuõng laø ta ñeán ñöôïc. * Chuøa Phöôùc Xöông ôû phía baéc Phaàn Ninh, coù caû ngaøn goäp nuùi caû muoân caùi hoà, maáy gian nhaø xöa. Sö ñeán soáng trong caûnh raát ñaïm baïc, troàng rau caûi laáy maø aên. Taêng chuùng caùc nôi ñeán, ñeàu khoâng kham chòu noåi neáp soáng cô cöïc naøy. ÔÛ ñaây thaät laø coâ ñoäc. * Ngaøy khai ñöôøng, Sö leân toøa noùi: - Ngaøy nay Phaùp Xöông khai loâ, Taêng haønh khöôùc chaúng coù moät ngöôøi, chæ coù möôøi taùm vò cao nhaân ngoài vaây quanh loø laøm thinh. Chaúng phaûi laø qui cuû thaät khoù khoûi thaáy caùc ngöôøi noùi laàm. Duø cho mieäng gioáng nhö caân duøi, chöa khoûi bò loàng ñeøn khaùm phaù. Chaúng bieát ñao baët coâng huaân luoáng duïng tu nhaân chöùng quaû. Sö heùt moät tieáng, noùi: - Chæ hay moät nieäm hoài taâm, lieàn khoûi Nhò thöøa raøng buoäc. * Sö daïy chuùng: - ÔÛ thaønh Tyø-da im laëng (Duy-ma-caät laëng thinh) phoûng theo toâng thöøa, Thöùu Laõnh giôû caønh hoa trôû thaønh thuoác ñoäc, chín naêm xaây maët vaøo vaùch laøm ngu ñoän toâng toå tieân, nöûa ñeâm truyeàn y laø gaït keû haäu hoïc, Maõ Toå töùc taâm laø Phaät in tuoàng oâm goác caây ñôïi thoû, Baøn Sôn phi taâm phi Phaät coù theå goïi laø hoøa buøn hôïp nöôùc. Nhöõng tri kieán nhö theá laø baïi hoaïi Toå phong dieät doøng hoï Thích. Nöông nôi roãng tieáp tieáng vang, doái thaùnh gaït hieàn. Haäu hoïc khoâng toäi gaëp ngöôøi chæ chuù. Neáu luaän veà vieäc naøy thì chö Phaät chaúng töøng ra ñôøi, cuõng khoâng moät phaùp cho ngöôøi. Toå Ñaït-ma chaúng Taây sang, Nhò Toå chaúng ñöôïc tuûy, lieàn ñöôïc gioù laønh baùt ngaùt, laõo queâ goõ nhòp ca vang, taâm khoâng choã töïa, haïnh khoâng choã nöông, nghe thieàn cuøng ñaïo döôøng thaáy oan gia, noùi saéc vôùi taâm nhö gaëp coïp döõ. Nhieân haäu, Phaùp Xöông cho oâng choïn rau röøng giaõ gaïo thaùi laøm côm hoøa la naáu canh coát ñoång, ñoùi thì aên meät thì nguû, khoâng do caùc vò maø töï suøng cao, chôù hoïc tam thöøa maø laäp ra thôøi khoùa. * Thieàn sö Hueä Nam ôû Hoaøng Long nhaéc laïi ñaõ daïy Ñaïi Khanh Coâng khaùn sanh duyeân. Sö noùi: Sao chaúng lieàn ñoù cho y baët döùt heát? Hueä Nam noùi: Cuõng töøng vì raén veõ chaân, bôûi y töï chaúng nhìn tôùi. Sö noùi: Hoøa thöôïng vì y theá naøo? Hueä Nam ñaùp: Nhai heát göøng huùt saïch giaám. Sö noùi: OÂng thaày queâ theo theá tuïc laïi theá aáy. Hueä Nam hoûi: Hoøa thöôïng laøm sao? Sö caàm phaát töû lieàn ñaùnh. Hueä Nam noùi: Caùi laõo giaø khoâng coù nhaân tình. * Töø Coâng Hy luùc coøn aùo vaûi thöôøng laøm baïn vôùi Sö. Tröôùc moät ngaøy saép tòch, Sö laøm keä gôûi cho oâng, keä: Kim nieân thaát thaäp thaát Xuaát haønh tu traïch nhaät Taïc daï vaán qui ca Baùo ñaïo kim trieâu kieát.
Naêm nay tuoåi baûy baûy Ra ñi choïn ngaøy kieát Ñeâm qua hoûi queû ruøa Noùi raèng saùng nay toát. Töø Hy xem xong hoaûng hoát, môøi Thieàn sö Thanh ôû Linh Nguyeân cuøng ñeán. Sö ñang ngoài trong thaát ñem vieäc trong chuøa daën doø Tri söï: Ta ôû nuùi naøy ñaõ hai möôi ba naêm, gìn giöõ cuûa thöôøng truï khoâng cho sai soùt. Nay ta ñi vaäy. Caùc ngöôi phaûi coá gaéng tu haønh. Noùi xong, Sö caàm gaäy noùi: Haõy noùi caùi naøy trao laïi cho ai? Töø Hy cuøng Linh Nguyeân ñeàu laéng laëng. Sö neùm caây gaäy, naèm treân giöôøng laáy tay goái ñaàu lieàn tòch. * 70. THIEÀN SÖ PHAÄT AÁN - Hieäu Lieãu Nguyeân Ôû Vaân Cö - (? - 1098) Sö hoï Laâm queâ ôû Phuø Löông Nhieâu Chaâu. Khi Sö sanh ra haøo quang xoâng leân, toùc moùng tay ñeàu ñaày ñuû, dung maïo ñeïp ñeõ khaùc thöôøng. Luùc coøn beù, Sö noùi ra caâu naøo cuõng phuø hôïp kinh söû, moïi ngöôøi ñeàu goïi laø Thaàn ñoàng. Lôùn leân, Sö thoâng heát saùch söû khoâng caàn giôû saùch ra maø thoâng suoát coå kim. Sö taøi naêng xuaát chuùng yù chí sieâu phaøm, loøng moä Phaät giaùo neân phaùt taâm xuaát gia. Laõo thoâng kinh luaän, Sö quyeát chí du phöông. Sö daïo qua caùc phaùp tòch, maø phuø hôïp nôi Thieàn sö Thieän Xieâm ôû chuøa Khai Tieân Loâ Sôn. Sau, Sö ôû chín nôi ñaïo traøng, nôi naøo chuùng cuõng ñoâng ñaûo. Khi Sö ôû chuøa Kim Sôn, Toâ Ñoâng Pha gôûi thô ñeán heïn gaëp nhau, thô noùi: Chaúng caàn xuoáng nuùi ñoùn, nhö Trieäu Chaâu tieáp ngöôøi thöôïng ñaúng. Ñoâng Pha ñeán, Sö ra ñoùn tieáp. Ñoâng Pha thaêm hoûi Sö, Sö duøng keä ñaùp: Trieäu Chaâu ñöông nhaät thieáu khieâm quang Baát xuaát tam moân kieán Trieäu vöông Tranh tôï Kim Sôn voâ löôïng töôùng Ñaïi thieân ñoâ thò nhaát thaèng saøng. Dòch: Trieäu Chaâu ngaøy aáy thieáu khieâm nhöôøng Chaúng ñeán tam moân ñoùn Trieäu vöông Ñaâu gioáng Kim Sôn nay laém töôùng Ñaïi thieân chung laïi moät chieác giöôøng. Ñoâng Pha voã tay khen hay. * Vua Thaàn Toâng nghe danh ñöùc cuûa Sö ngöôõng moä ban cho ca-sa cuûa Cao Ly taëng vaø baùt vaøng. Sö thöôïng ñöôøng daïy chuùng: - Laïnh laïnh, gioù goõ tieáng tre khoâ, nöôùc ñoâng caù loäi rích, röøng thöa chim nguû khoù, thaûy laø uy theá cuûa söông. Ñaâu kham haønh khaùch aùo ñôn, thoâi nghæ hoa tía nuùi ngaøn ñoùa, haõy vaây loø löûa moät phen duøi, buoâng ñi thuø du trong khoâng coïc tre, laät ngöôïc Ca-dieáp tröôùc cöûa coät phöôùn. Lieàn ñoù, Sö laïi noùi: - Chaúng hoäi suy nghó caøng khoâng manh moái. Tham! * Moät hoâm, Sö vaø ñoà chuùng vaøo thaát, cö só Toâ Ñoâng Pha ñeán thaúng vaøo thaát. Sö noùi: - Trong naøy khoâng coù gheá ngoài, cö só ñeán ñaây laøm gì? Ñoâng Pha ñaùp: - Taïm möôïn thaân töù ñaïi cuûa Phaät AÁn laøm gheá ngoài. - Sôn taêng coù moät caâu hoûi, cö só neáu noùi ñöôïc thì môøi ngoài. Baèng noùi chaúng ñöôïc thì coåi ngoïc ñaùi ñeå laïi. Ñoâng Pha vui veû noùi:- Xin hoûi. - Vöøa roài cö só noùi “taïm möôïn thaân töù ñaïi Sôn taêng laøm gheá ngoài”. Chæ nhö Sôn taêng töù ñaïi voán khoâng, naêm aám chaúng coù, cö só ñeán choã naøo ngoài? Toâ Ñoâng Pha khoâng ñaùp ñöôïc, phaûi coåi daây ngoïc ñaùi ñeå laïi. Sö taëng laïi cho Ñoâng Pha laù y Vaân Sôn. Ñoâng Pha laøm keä: Baùch thieân ñaêng taùc nhaát ñaêng quang Taän thò haèng sa dieäu phaùp vöông Thò coá Ñoâng Pha baát caûm tích Taù quaân töù ñaïi taùc thieàn saøng. Beänh coát nan kham ngoïc ñaùi vi Ñoän caên nhöng laïc tieãn phong ki Hoäi ñöông (duïc giao) khaát thöïc ca cô vieän Ñoaït ñaéc Vaân Sôn cöïu naïp y. Dòch: Ñeøn traêm ngaøn ngoïn aùnh saùng ñoàng Caû thaûy haèng sa Dieäu phaùp vöông Bôûi theá Ñoâng Pha ñaâu daùm tieác Möôïn anh töù ñaïi laøm giöôøng thieàn. Beänh xöông khoù chòu ngoïc ñaùi raøng Caên ñoän neân rôi maùy nhoïn teân Hieåu neân khaát thöïc xa ca kyõ Nhaän laõnh Vaân Sôn chieác y xöa. * Lyù Coâng Laân vì Sö vieát chieáu. Sö baûo cöôøi, Lyù cöôøi. Sö laøm baøi taùn: Lyù coâng thieân thöôùng thaïch kyø laân Truyeàn ñaéc Vaân Cö ñaïo giaû chaân Baát vò nieâm hoa minh ñaïi söï Ñaúng nhaøn khai khaåu tieáu haø nhaân? Dòch: Laân ñaù leân trôøi aáy Lyù coâng Truyeàn ñöôïc Vaân Cö ñaïo ñoù chaân Chaúng bôûi nieâm hoa raønh vieäc lôùn Raûnh rang môû mieäng cöôøi ai ñaây? * Neâ ngöu maïn höôùng phong tieàn khöùu Khoâ moäc voâ ñoan tuyeát lyù xuaân Ñoái hieän ñöôøng ñöôøng caâu baát thöùc Thaùi bình thôøi ñaïi töï do thaân. Dòch: Naèm döôùi vuõng buøn traâu ngöûi gioù Khoâng coù caây khoâ trong tuyeát töôi Raønh raønh tröôùc maét ñeàu chaúng bieát Vaøo luùc thaùi bình thaân töï do. * Ngaøy muøng boán thaùng gieâng nieân hieäu Nguyeân Phuø naêm ñaàu (1098) Sö ñang cuøng khaùch noùi chuyeän coù ngöôøi ngoä ñöôïc taâm, Sö cöôøi moät caùi roài tòch. * 71. THIEÀN SÖ HUEÄ NHAÄT TRÍ GIAÙC Ôû chuøa Vónh Minh Dieân Thoï - (904 - 975) Sö hoï Vöông queâ ôû Dö Haøng, thuôû beù ñaõ qui taâm veà Phaät thöøa. Luùc thieáu nieân Sö khoâng aên thòt caù, moãi ngaøy chæ aên moät böõa. Sö trì kinh Phaùp Hoa vöøa ñöôïc saùu tuaàn lieàn ñöôïc laõo thoâng, caûm ñeán baày deâ quì nghe kinh. Naêm Sö hai möôi taùm tuoåi laøm quan traán ôû Hoa Ñình, gaëp luùc Ñaïi sö Thuùy Nham Vónh Minh dôøi veà ôû chuøa Long San truyeàn baù Thieàn toâng, Sö thöôøng tôùi lui hoûi ñaïo. Vua Vaên Muïc Vöông nöôùc Ngoâ Vieät bieát Sö moä ñaïo, beøn theo chí nguyeän cuûa Sö cho xuaát gia. Sö leã Thuùy Nham xin laøm ñeä töû, haèng ngaøy laøm vieäc phuïc vuï cho chuùng troïn queân mình laø keû laøm quan. Maëc chaúng caàn ñeïp, aên chaúng nghó ngon, aùo vaûi ñôn sô che möa ñôõ gioù. Leân nuùi Thieân Thai, ôû ngoïn Thieân Truï taäp ñònh chín tuaàn, coù loaïi chim tha coû laøm oå trong aùo cuûa Sö. Sö ñeán yeát kieán Quoác sö Ñöùc Thieàu. Vöøa troâng thaáy Sö, Quoác sö ñaõ chaáp nhaän, thaàm trao huyeàn chæ. Quoác sö baûo Sö: Ngöôøi cuøng Nguyeân soaùi coù duyeân, sau naøy seõ laøm höng thònh Phaät phaùp. * Ban ñaàu, Sö ñeán Minh Chaâu ôû nuùi Tuyeát Ñaäu hoïc chuùng raát ñoâng. Sö thöôïng ñöôøng daïy: - Trong nuùi Tuyeát Ñaäu naøy vöôn leân ngaøn taàm khoâng döøng maûy thoùc, döïa ñaûnh muoân nhaãn khoâng coù choã ñeå chaân. Taát caû caùc ngöôøi nhaèm choã naøo tieán boä? Coù vò Taêng ra hoûi:- Moät loái taét cuûa Tuyeát Ñaäu laøm sao daãm ñi? Sö ñaùp:- Böôùc böôùc hoa laïnh keát, lôøi lôøi suoát ñaùy baêng. * Nieân hieäu Kieán Long (950), Trung Hieán Vöông thænh Sö truï trì chuøa môùi ôû nuùi Linh AÅn. Naêm sau, laïi thænh Sö truï trì ñaïi ñaïo traøng Vónh Minh. ÔÛ ñaây, chuùng tuï hoïp ñeán hôn hai ngaøn vò. Coù vò Taêng hoûi:- Theá naøo laø dieäu chæ cuûa Vónh Minh? Sö ñaùp:- Laïi theâm höông ñi. - Taï Thaày chæ daïy. - Haõy möøng chôù giao thieäp. Sö laøm baøi keä: Duïc thöùc Vónh Minh chæ Moân tieàn nhaát hoà thuûy Nhaät chieáu quang minh sanh Phong lai ba laõng khôûi.
Bieát dieäu chæ Vónh Minh Tröôùc cöûa nöôùc moät hoà Trôøi soi aùnh saùng daäy Gioù sang soùng moøi sanh. * Taêng hoûi:- Tröôøng Sa keä raèng: Hoïc ñaïo chi nhaân baát thöùc chaân Chæ vò tuøng tieàn nhaän thöùc thaàn Voâ thuûy thôøi lai sanh töû baûn Si nhaân hoaùn taùc boån lai nhaân [Xem T.S.T.H. taäp 1 veà Thieàn sö Caûnh Saàm coù baûn dòch.] -Ñaâu chaúng phaûi lìa thöùc taùnh rieâng coù chaân taâm ö? Sö ñaùp: - Nhö Lai Theá Toân treân hoäi Thuû Laêng Nghieâm vì ngaøi A-nan giaûn bieät raát roõ maø ngöôøi vaãn coá chaúng tin. Ngaøi A-nan laáy caùi suy xeùt theo ñuoåi laøm taâm, bò Phaät quôû ñoù, caùi suy xeùt theo ñuoåi aáy laø “thöùc” vaäy. Neáu laáy caùi bieát phaùp, theo töôùng laø phieàn naõo thì goïi thöùc, chaúng goïi taâm. YÙ laø nhôù, nhôù töôûng caûnh tröôùc khôûi voïng ñeàu laø voïng thöùc chaúng can gì veà vieäc cuûa taâm. Taâm chaúng phaûi coù khoâng, coù khoâng chaúng nhieãm. Taâm chaúng phaûi caáu tònh, caáu tònh chaúng nhô. Cho ñeán meâ ngoä phaøm thaùnh ñi ñöùng ngoài naèm ñeàu laø voïng thöùc, chaúng phaûi taâm vaäy. Taâm xöa chaúng sanh nay cuõng chaúng dieät. Neáu bieát taâm mình nhö theá, ñoái chö Phaät cuõng vaäy. Cho neân oâng Duy-ma noùi: “tröïc taâm laø ñaïo traøng”, vì khoâng coù hö giaû vaäy. * Taêng hoûi: - Hoïc nhaân ôû taïi Vónh Minh ñaõ laâu, vì sao chaúng hoäi gia phong Vónh Minh? Sö ñaùp:- Choã chaúng hoäi neân hoäi laáy. - Choã chaúng hoäi laøm sao maø hoäi? - Thai traâu sanh voi con, bieån bieát daáy buïi hoàng. * Sö muoán ñem giaùo phaùp moät ñôøi cuûa Phaät löu truyeàn ôû coõi naøy, xem qua loái phaùn giaùo cuûa ngaøi Thieân Thai, Hieàn Thuû, Töø AÂn chia caùc toâng taùnh töôùng v.v... trôû thaønh maâu thuaãn khieán khoù khaên theâm cho ngöôøi hoïc ñaïo. Sö laáy yeáu ñieåm cuûa Taâm toâng (Thieàn toâng) laøm nhaân chieát trung, goùp caùc kinh Phöông Ñaúng v.v... saùu möôi boä, nhöõng lôøi daïy cuûa ba traêm vò Toå ôû AÁn Ñoä vaø Trung Hoa ñeå giuùp nghóa cho Taâm toâng, soaïn thaønh boä saùch moät traêm quyeån teân laø Toâng Caûnh Luïc ñeå löu truyeàn haäu theá. * Sö ôû chuøa Vónh Minh möôøi laêm naêm, ñoä moät ngaøn baûy traêm ñeä töû. Nieân hieäu Khai Baûo naêm thöù baûy (974), Sö leân nuùi Thieân Thai truyeàn giôùi chöøng moät vaïn ngöôøi, thöôøng cho baûy chuùng thoï giôùi Boà-taùt. Ban ñeâm cuùng thí quæ thaàn, ban ngaøy laøm leã phoùng sanh khoâng theå tính heát. Saùu thôøi taùn hoa, haønh ñaïo coøn dö söùc, Sö tuïng moät vaïn ba ngaøn (13.000) boä kinh Phaùp Hoa. Ngoaøi boä Toâng Caûnh Luïc, Sö coøn tröôùc taùc thi, keä, phuù, vònh ñeán caû ngaøn muoân lôøi. * Vua nöôùc Cao Ly (Trieàu Tieân) xem caùc taùc phaåm cuûa Sö caûm meán sai söù ñem thô sang, trong thô töï nhaän laø ñeä töû, daâng cuùng Sö y ca-sa tía do kim tuyeán deät thaønh, maáy haït chaâu thuûy tinh, chung vaøng v.v... Coù ba möôi saùu vò Taêng ôû Cao Ly sang hoïc ñaïo vôùi Sö ñeàu ñöôïc aán kyù, laàn löôït veà nöôùc moãi ngöôøi giaùo hoùa moãi nôi. * Ñeán nieân hieäu Khai Baûo naêm thöù taùm (975) thaùng chaïp, Sö coù chuùt beänh. Ngaøy hai möôi saùu vaøo buoåi saùng, Sö thaép höông töø bieät chuùng, ngoài kieát giaø thò tòch, thoï baûy möôi hai tuoåi, boán möôi hai tuoåi haï. * Ôû chuøa Hoa Nghieâm nuùi Nguõ Vaân - (909 - 985) Sö queâ ôû Dö Haøng, sanh ra ñaõ khoâng öa thòt caù, cô theå thôm saïch. Sö xuaát gia taïi vieän Laõng Chieâm nuùi Ñoâng Sôn, thoâng suoát tam hoïc, raønh roõ taùnh töôùng. Nhöõng khi moäng, Sö thöôøng thaáy ñi leân nuùi Tu-di thaáy ba ñöùc Phaät ngoài saép haøng. Tröôùc ñöùc Phaät Thích-ca, keá Phaät Di-laëc, Sö ñeàu leã döôùi chaân, duy chaúng bieát ñöùc Phaät thöù ba, Sö chæ ngöôùc nhìn maø thoâi. Ñöùc Thích-ca chæ, noùi: ñaây laø Di-laëc boå xöù vaø Phaät Sö Töû Nguyeät, Sö môùi chòu laøm leã. Sau khi thöùc, nhaân xem Ñaïi taïng kinh môùi bieát hôïp vôùi moäng. * Khoaûng nieân hieäu Thieân Phöôùc (947), Sö du phöông ñeán nuùi Thieân Thai ôû ñaïo traøng Vaân Cö tham vôùi Quoác sö Ñöùc Thieàu, cô duyeân chuû khaùch ñöôïc truøng hôïp phaùt minh huyeàn chæ. * Moät hoâm, Sö vaøo trong ñieän Phoå Hieàn an toïa, chôït coù moät vò thaàn quì goái ôû tröôùc. Sö hoûi: OÂng laø ai? Thaàn ñaùp: Toâi laø thaàn hoä giôùi. Sö hoûi: Toâi lo coù nhöõng toäi tröôùc chöa saïch, oâng coù bieát chaêng? Thaàn ñaùp: Thaày coù toäi gì, chæ coù moät loãi nhoû maø thoâi. Sö hoûi: Loãi gì? Thaàn ñaùp: Phaøm nöôùc röûa baùt cuõng laø vaät cuûa thí chuû, Thaày thöôøng ñoå ñi khoâng neân vaäy. Noùi xong, vò thaàn aån maát. Töø ñaây veà sau, Sö röûa baùt laáy nöôùc uoáng heát. * Vua nöôùc Ngoâ Vieät nghe danh ñöùc cuûa Sö, thænh vaøo trieàu ban töû y vaø hieäu laø Phoå Giaùc Ñaïi sö. Ban ñaàu môøi ôû vieän Laâm An Coâng Thaàn, Taêng chuùng taáp naäp keùo ñeán. Sö thöôïng ñöôøng daïy: - Chö Thöôïng toïa boû moät tri thöùc ñeán tham vôùi moät tri thöùc, troïn hoïc theo göông cuûa Thieän Taøi. Xin hoûi caùc Thöôïng toïa: nhö Thieän Taøi töø bieät Vaên-thuø ñònh leân nuùi Dieäu Phong yeát kieán Tyø-kheo Ñöùc Vaân, ñeán ñoù roài vì sao Ñöùc Vaân laïi ôû Bieät Phong troâng thaáy nhau? Phaøm giaùo yù Toå yù ñoàng moät phöông tieän khoâng coù lyù khaùc. Kia neáu roõ ñöôïc thì ñaây cuõng raønh raønh. Chö Thöôïng toïa hieän nay hieäp ñoaøn vôùi Laõo taêng laø thaáy nhau hay chaúng thaáy nhau? Choã naøy laø Dieäu Phong hay laø Bieät Phong? Neáu hay töø ñaây tænh ñöôïc, coù theå noùi chaúng coâ phuï Laõo taêng, cuõng thöôøng thaáy Tyø-kheo Ñöùc Vaân, chöa töøng coù moät saùt-na xa rôøi nhau, laïi tin ñeán chaêng? * Nieân hieäu Khai Baûo naêm ñaàu (968), Trung Hieán Vöông xaây caát Tinh xaù Phoå Moân ba phen thænh Sö truï trì, laïi tuyeân döông phaùp yeáu. Sö thöôïng ñöôøng: - Coå ñöùc vì phaùp ñi haønh khöôùc chaúng neä nhoïc nhaèn, nhö Hoøa thöôïng Tuyeát Phong ba phen trôû laïi Ñaàu Töû, chín laàn leân Ñoäng Sôn, xaån vaån qua laïi coøn caàu con ñöôøng vaøo chaúng ñöôïc. Xem caùc oâng ngaøy nay ñi tham hoïc, vöøa böôùc ñeán cöûa lieàn ñôïi Laõo taêng tieáp daãn chæ roõ noùi thieàn. Caùc oâng muoán ñeán ñaïo Huyeàn cöïc, ñaâu theå raûnh rang; huoáng laø vieäc naøy ngoä phaûi ñuùng thôøi, gaáp gaùp caàu ñaâu ñöôïc. Caùc oâng caàn bieát ñuùng thôøi ngoä chaêng? Hieän giôø moãi ngöôøi haõy vaøo nhaø thieàn ngoài yeân laëng, ñôïi bao giôø ngöôùc xem ngoïn nuùi naøy gaät ñaàu, Laõo taêng seõ vì oâng noùi. * Taêng hoûi:- Theá naøo laø gia phong Phoå Moân? Sö ñaùp:- Bao ngöôøi xem chaúng ñuû. - Theá naøo laø caûnh Phoå Moân? - Ngöôi ñeán choã haõy hoûi gia phong roài thoâi. * Nieân hieäu Khai Baûo naêm thöù tö (971), Sö coá töø choái vôùi Quoác chuû bôûi tuoåi ñaõ giaø muoán tònh döôõng nôi choán suoái röøng. Khi aáy, Ñaïi töôùng Laêng Sieâu môùi taïo ñaïo traøng Hoa Nghieâm ôû nuùi Nguõ Vaân daâng cuùng cho Sö ñeå laøm choã döôõng giaø. * Nieân hieäu Ung Hy naêm thöù hai (985) thaùng möôøi moät, Sö coù chuùt beänh. Ñeán ngaøy hai möôi laêm, Sö sai vò Taêng ñöùng haàu ñi thaép höông, laáy nöôùc xuùc mieäng xong, Sö ngoài kieát giaø giaây laâu, töø bieät chuùng thò tòch. Sö thoï baûy möôi baûy tuoåi, ñöôïc naêm möôi taùm tuoåi haï. * Ôû chuøa Ñoan Loäc -(942 - 1008) Sö hoï Trònh queâ ôû Vónh Gia, luùc beù xuaát gia taïi vieän Taäp Khaùnh, thoï giôùi nôi chuøa Quoác Thanh ôû Thieân Thai. Sö ñeán tham vaán Quoác sö Ñöùc Thieàu, Quoác sö ñem caâu “chaúng phaûi gioù phöôùn ñoäng maø taâm nhaân giaû ñoäng”, Sö lieàn ngoä giaûi. * Sö truï ôû chuøa Ñoan Loäc, chaân chaúng daïo thaønh aáp, tay chaúng nhaän tieàn baïc, chaúng saém meàn neäm, khoâng maëc tô luïa, moãi ngaøy aên moät böõa, ngoài thieàn suoát ngaøy, troïn ba möôi naêm khoâng thay ñoåi yù chí. Sö daïy chuùng: - Ta luùc môùi gaëp Thieân Thai vöøa nghe caâu noùi lieàn tieán ñöôïc. Nhöng khoaûng moät ngaøn ngaøy (ba naêm) trong boán oai nghi in tuoàng coù vaät ngaïi nôi ngöïc, nhö ñoàng ôû chung vôùi keû thuø. Moät ngaøn ngaøy veà sau, moät hoâm vaät ngaïi boãng tan, khoâng coøn ôû chung vôùi keû thuø, lieàn ñoù an vui chôït nhaän ra loãi tröôùc. Sö lieàn thuaät ba baøi keä: 1. Chaúng phaûi gioù phöôùn ñoäng Maø taâm nhaân giaû ñoäng. Phi phong phan ñoäng duy taâm ñoäng Töï coå töông truyeàn tröïc chí kim Kim haäu thuûy vaân ñoà duïc hieåu Toå sö chaân thaät haûo tri aâm. Dòch: Gioù phan chaúng ñoäng rieâng taâm ñoäng Truyeàn noái töø xöa nhaãn ñeán nay, Veà sau maây nöôùc duø muoán bieát Toå sö chaân thaät baïn tri aâm. 2. Thaáy saéc lieàn thaáy taâm. Nhöôïc thò kieán saéc tieän kieán taâm Nhaân lai vaán tröôùc phöông nan ñaùp Nhöôïc caàu ñaïo lyù thuyeát ña ban Coâ phuï bình sanh tam söï naïp. Dòch: Neáu laø thaáy saéc lieàn thaáy taâm Ngöôøi sang hoûi ñeán thaät khoù ñaùp Muoán caàu ñaïo lyù noùi nhieàu ñieàu Phuõ phaøng ba vieäc ngöôøi taêng só. 3. Roõ chính mình. Khoaùng ñaïi kieáp lai chæ nhö thò Nhö thò ñoàng thieân dieäc ñoàng ñòa Ñoàng ñòa ñoàng thieân taùc ma hình Taùc ma hình heà voâ baát thò. Dòch: Nhieàu kieáp ñeán nay chæ nhö theá Nhö theá ñoàng trôøi cuõng ñoàng ñaát Ñoàng ñaát ñoàng trôøi taïo hình gì? Taïo hình gì roài thaûy ñeàu phaûi. * Sö daïy chuùng: - Caû thaûy caùc ngöôi! laïi thaáy Truùc Laâm Lan-nhaõ nuùi nöôùc vieän xaù ngöôøi chuùng chaêng? Neáu noùi thaáy thì ngoaøi taâm coù phaùp. Neáu noùi chaúng thaáy, maø hieän taïi Truùc Laâm Lan-nhaõ nuùi nöôùc vieän xaù ngöôøi chuùng roõ raøng. Laïi hoäi lôøi daïy theá aáy chaêng? Neáu hoäi thì lanh lôïi chaúng ngaïi, voâ söï chôù ñöùng laâu. * Sö daïy chuùng: - Trong Thieân Thai giaùo noùi “ba cöûa Vaên-thuø Quan AÂm, Phoå Hieàn. Cöûa Vaên-thuø laø taát caû saéc. Cöûa Quan AÂm laø taát caû thanh. Cöûa Phoå Hieàn laø chaúng dôøi böôùc”. Coøn ta noùi cöûa Vaên-thuø chaúng phaûi taát caû saéc. Cöûa Quan AÂm chaúng phaûi taát caû thanh. Cöûa Phoå Hieàn laø caùi gì? Chôù baûo laø khaùc vôùi Thieân Thai giaùo noùi. Voâ söï haõy lui. * Sö daïy chuùng: - Taát caû caùc ngöôi! trong ban ñeâm nguû meâ chaúng bieát taát caû. Ñaõ chaúng bieát taát caû, thöû hoûi, khi aáy caùc ngöôi coù taùnh xöa nay chaêng? Neáu noùi khi aáy coù taùnh xöa nay, maø khi aáy laïi chaúng bieát taát caû, cuøng cheát khoâng khaùc? Neáu noùi khi aáy khoâng coù taùnh xöa nay, maø chôït thöùc giaác lieàn bieát nhö xöa? Laïi hoäi chaêng? Chaúng bieát taát caû cuøng cheát khoâng khaùc, nguû meâ chôït thöùc giaác lieàn bieát nhö xöa. Nhöõng khi nhö theá laø caùi gì? Neáu chaúng hoäi, moãi ngöôøi töï theå cöùu laáy. Voâ söï chôù ñöùng laâu. * Nieân hieäu Nguyeân Phuø naêm ñaàu (1008) thaùng hai, baát chôït Sö baûo ñeä töû lôùn laø Nhö Truù: Neân xaây thaùp cho ta, raèm thaùng taùm ta seõ tòch. Nhö Truù vaâng maïng xaây vöøa xong xuoâi, khi aáy daân chuùng quan lieâu xa gaàn ñua nhau ñeán chieâm ngöôõng. Ñuùng ngaøy raèm, vaãn tham vaán nhö thöôøng, ñeán giôø ngoï, Sö ngoài yeân ôû phöông tröôïng tay kieát baûo aán, laïi baûo Nhö Truù: Ngöôøi xöa noùi: “côõi ñaàu coïp naém ñuoâi coïp”, vieäc ôû khoaûng giöõa laïi theá naøo? Nhö Truù ñaùp: Cuõng chæ laø Nhö Truù. Sö baûo: Ngöôi hoûi laïi ta. Nhö Truù hoûi: Côõi ñaàu coïp naém ñuoâi coïp, vieäc khoaûng giöõa Hoøa thöôïng noùi theá naøo? Sö ñaùp: Ta cuõng noùi chaúng ra. Noùi xong, Sö an nhieân môû nhoû moät con maét xem, roài tòch. Sö thoï saùu möôi baûy tuoåi, boán möôi hai tuoåi haï. Sö coù tröôùc taùc Truùc Laâm Taäp möôøi quyeån hôn moät ngaøn baøi thi, ca, töø. ] |
||
