 |
THIEÀN SÖ TRUNG HOA TAÄP HAI H.T THÍCH THANH TÖØ |
 |
 |
||
|
ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI HAI SAU LUÏC TOÅ I.- TOÂNG TAØO ÑOÄNG ÑÔØI THÖÙ TAÙM 1- Thieàn sö Ñaïo Giai ôû Phuø Dung Thieân Ninh 2- Thieàn sö Baùo AÂn ôû nuùi Ñaïi Hoàng II.- TOÂNG LAÂM TEÁ ÑÔØI THÖÙ TAÙM A- Noái phaùp Thieàn sö Töø Minh: 50 vò 1- Thieàn sö Hueä Nam ôû Hoaøng Long 2- Thieàn sö Phöông Hoäi ôû Döông Kyø III.- TOÂNG VAÂN MOÂN ÑÔØI THÖÙ SAÙU A- Noái phaùp Thieàn sö Nghóa Hoaøi: 83 vò 1- Thieàn sö Toâng Boån hieäu Vieân Chieáu ôû Hueä Laâm 2- Thieàn sö Phaùp Tuù Vieân Thoâng ôû Phaùp Vaân IV.- TOÂNG PHAÙP NHAÕN ÑÔØI THÖÙ TÖ 1- Thieàn sö Duy Chaùnh ôû vieän Tònh Ñoä * Ôû Phuø Dung - (1043 - 1118) Sö hoï Thoâi queâ ôû Nghi Thuûy Nghi Chaâu, taùnh tình cöùng coûi cang tröïc, töï luùc thieáu thôøi ñaõ hoïc ñaïo nhòn côm, vaøo aån trong nuùi Y Döông. Sau, Sö daïo kinh ñoâ nöông nôi chuøa Thuaät Ñaøi vaø ôû ñaây hoïc taäp kinh ñieån, thoï giôùi cuï tuùc. * Ñi du phöông, Sö ñeán yeát kieán Thieàn sö Nghóa Thanh ôû chuøa Hoa Nghieâm nuùi Ñaàu Töû. Sö hoûi: - Ngoân giaùo cuûa Phaät Toå nhö vieäc côm nöôùc thöôøng ngaøy trong nhaø, lìa rôøi vieäc naøy rieâng coù choã vì ngöôøi hay chaêng? Ñaàu Töû ñaùp: - Ngöôi noùi saéc leänh cuûa Thieân töû trong coõi naøy, laïi nhôø vua Voõ, vua Thang, Nghieâu, Thuaán hay chaêng? Sö suy nghó ñeå ñaùp laïi. Ñaàu Töû laáy phaát töû bòt mieäng Sö, noùi: - Ngöôi phaùt yù ra ñaõ ñaùng aên ba möôi gaäy roài. Ngay caâu noùi naøy, Sö tænh ngoä, ñaûnh leã, lieàn ra ñi. Ñaàu Töû goïi: Xaø-leâ haõy laïi ñaây. Sö chaúng ngoù laïi. Ñaàu Töû noùi: Ngöôi ñeán choã chaúng nghi chaêng? Sö lieàn bòt tai. * Sau, Sö coi vieäc nhaø truø. Ñaàu Töû hoûi: Vieäc trong nhaø truø khoâng phaûi laø deã. Sö thöa: Chaû daùm. Ñaàu Töû hoûi: Ngöôi thoåi côm ö? Naáu chaùo ö? Sö thöa: Nhaân coâng ñaõi gaïo nhuùm löûa, trò nhaät naáu chaùo thoåi côm. Ñaàu Töû hoûi: Coøn ngöôi laøm gì? Sö thöa: Nhôø ôn Hoøa thöôïng töø bi cho con raûnh rang. * Moät hoâm, Sö theo haàu Ñaàu Töû ñi daïo vöôøn traø. Ñaàu Töû trao caây gaäy cho Sö, Sö nhaän laáy lieàn ñi theo sau Ñaàu Töû. Ñaàu Töû baûo: Lyù neân theá aáy. Sö thöa: Cuøng Hoøa thöôïng xaùch giaøy caàm gaäy, cuõng chaúng phaûi vieäc phaàn ngoaøi. Ñaàu Töû baûo: Vaãn coù ngöôøi ñoàng haønh. Sö thöa: Ñaây laø moät ngöôøi khoâng nhaän daïy. Ñaàu Töû thoâi hoûi. Ñeán chieàu, Ñaàu Töû baûo: Sôùm mai noùi thoaïi chöa heát. Sö thöa: Thænh Hoøa thöôïng noùi tieáp. Ñaàu Töû noùi: Meïo sanh nhaät, tuaát sanh nguyeät. Sö lieàn ñoát ñeøn ñem ñeán, Ñaàu Töû noùi: Ngöôi ñi leân ñi xuoáng ñeàu khoâng luoáng coâng. Sö thöa: ÔÛ beân caïnh Hoøa thöôïng lyù phaûi nhö theá. Ñaàu Töû noùi: Keû toâi ñoøi trong nhaø naøo maø khoâng coù. Sö thöa: Hoøa thöôïng tuoåi cao thieáu noù khoâng ñöôïc. Ñaàu Töû hoûi: AÂn caàn caùi gì? Sö thöa: Coù phaàn ñeàn aân. * Nieân hieäu Nguyeân Phong naêm thöù naêm (1082), Sö trôû veà Nghi Chaâu ôû nuùi Maõ An baét ñaàu truyeàn baù ñaïo phaùp. Ban ñaàu, Sö ôû Tieân Ñoäng, sau dôøi ñeán chuøa Long Moân. Sö laïi sang truï nuùi Ñaïi Döông thuoäc Dónh Chaâu vaø Ñaïi Hoàng ôû Tuøy Chaâu, ñeàu do söï cung thænh cuûa moïi ngöôøi. Toâng Taøo Ñoäng ñöôïc thaïnh haønh mieàn Taây Baéc. * Nieân hieäu Suøng Ninh naêm thöù ba (1104) coù chieáu môøi Sö truï taïi Thieàn vieän Thaäp Phöông Tònh Nhôn ôû Ñoâng Kinh. Ñeán nieân hieäu Ñaïi Quan naêm ñaàu (1107), vua sai Trung söù aùp ñaët Sö truï trì ôû Thieân Ninh khoâng ñöôïc töø choái. Lyù Hieáu Thoï laøm sôù taâu leân vua Toáng Huy Toâng ñaïi löôïc raèng: “Ñaïo Giai ñöùc haïnh vöôït caû tuøng laâm, ñaùng ñöôïc khen thöôûng...” Vua lieàn ban töû y taêng-giaø-leâ vaø hieäu Ñònh Chieáu Thieàn sö. Sö thaép höông taï ôn xong, laïi daâng bieåu raèng: “Cuùi mong thaùnh thöôïng töø aân chuù taâm laøm saùng rôõ ñieàu laønh, neâu cao ñöùc toát. Ban cho thaàn Ñònh Chieáu Thieàn sö vaø moät laù töû y. Thaàn caûm ñoäi aân saâu, roài lieàn ñoù thaép höông leân toøa chuùc nguyeän thaùnh thoï. Mong Beä haï nghó ñeán haïnh nghieäp thoâ sô, ñaïo löïc keùm moûng cuûa thaàn, thöôøng phaùt nguyeän chaúng thoï danh lôïi, coá giöõ yù naøy ñaõ ñöôïc nhieàu naêm. Nhö theá, ngoõ haàu truyeàn ñaïo ñôøi sau khieán ngöôøi chuyeân yù vaøo Phaät phaùp. Nay tuy nhôø ñaëc aân cuûa Beä haï, neáu toaïi taùnh heøn thì töï traùi vôùi lôøi nguyeän laønh cuûa thaàn, laáy gì ñeå daïy ngöôøi. Ñaâu daùm ngöûa khen Beä haï ñeå coù yù sai thaàn truï trì. Nhöõng y vaät Beä haï ban cho thaàn khoâng daùm thoï nhaän. Cuùi mong thaùnh thöôïng töø aân xeùt thaáu noãi loøng cuûa thaàn, khoâng daùm duøng lôøi trau chuoát, ñaëc bieät ban cho theo loøng thaønh thaät cuûa thaàn, thaàn nguyeän suoát ñôøi haønh ñaïo ñeå ñeàn ñaùp thieân aân.” Vua Toáng Huy Toâng xem xong, giao cho Lyù Hieáu Thoï ñích thaân ñi ñeán khuyeân ñöøng traùi yù toát cuûa trieàu ñình. Lyù Hieáu Thoï ñeán khuyeân duï laém lôøi, Sö vaãn quyeát ñònh töø choái. Lyù Hieáu Thoï taâu heát leân nhaø vua. Nhaø vua noåi giaän ra leänh baét giao cho quan Höõu ty (tra khaûo). Quan Höõu ty bieát Sö trung thaønh maø traùi yù vua neân hoûi: Tröôõng laõo thaân gaày oám vaäy coù beänh chaêng? Sö ñaùp: Bình nhaät cuõng coù beänh, hieän nay thì khoâng beänh. Höõu-ty laïi noùi: Neáu noùi coù beänh thì ñoái vôùi phaùp luaät khoûi hình phaït. Sö baûo: Ñaâu daùm doái traù noùi beänh ñeå mong khoûi toäi ö! Höõu ty ngaäm nguøi! Sö ñieàm nhieân thoï hình phaït. Sau ñoù, Sö bò ñaøy maëc aùo keû phuïc dòch ra ôû Tri Chaâu. Keû taêng ngöôøi tuïc troâng thaáy Sö ñeàu rôi nöôùc maét! Rieâng Sö khí saéc vaãn nhaøn haï. * Ñeán Tri Chaâu, Sö thueâ nhaø ôû. Nhöõng hoïc giaû nghe tieáng tìm ñeán gaàn guõi. Muøa Ñoâng naêm sau, nhaø vua ban saéc phoùng thích. Sö töï tieän caát am nôi hoà Phuø Dung, coù maáy traêm Taêng chuùng vaây quanh haèng ngaøy. ÔÛ ñaây moãi ngaøy chæ aên moät cheùn chaùo, nhöõng ngöôøi chòu khoâng noåi töø töø ñi bôùt. Soá Taêng coøn thöôøng tröïc khoâng döôùi moät traêm. Sö daïy chuùng: - Phaøm ngöôøi xuaát gia vì chaùn traàn lao caàu thoaùt sanh töû, thoâi taâm döùt nieäm caét vin theo, gaëp thanh gaëp saéc nhö hoa troàng treân ñaù, thaáy lôïi thaáy danh nhö buïi rôùt trong con maét. Vì töø voâ thuûy ñeán giôø, nhöõng caùi aáy ñaâu phaûi chaúng töøng traûi qua, caàn gì laïi nhoïc nhaèn tham luyeán? Hieän nay chaúng döùt coøn ñôïi chöøng naøo? Thôøi nay döùt saïch laïi coøn vieäc gì? Neáu ñöôïc trong taâm voâ söï, thì Phaät Toå vaãn laø oan gia, taát caû theá söï töï nhieân laïnh nhaït, môùi laø phuø hôïp beân naøy. Caùc ngöôi ñaâu chaúng thaáy, AÅn Sôn ñeán cheát chaúng chòu tieáp ngöôøi. Trieäu Chaâu ñeán cheát chaúng bieân thô cho ñaøn vieät, thaø löôïm traùi gieû traùi laät maø aên. Ñaïi Mai laáy laù sen laøm aùo. Chæ Y Ñaïo Giaû maëc y phuïc baèng giaáy. Thöôïng toïa Huyeàn Thaùi chæ maëc baèng boá. Thaïch Söông nôi nhaø Caây khoâ (chuùng toïa thieàn yeân laëng nhö caây khoâ) cuøng ngöôøi ngoài naèm, chæ caàn cheát haún taâm cuûa caùc ngöôi. Ñaàu Töû sai ngöôøi naáu côm laãn khoai roài ñoàng aên, coát ñöôïc tænh vieäc cuûa caùc ngöôi. Caùc baäc thaùnh töø tröôùc coù nhöõng göông cao ñeïp nhö theá, neáu khoâng coù choã ñaëc bieät laøm sao chòu noåi. Chö nhaân giaû! Neáu hay nôi ñaây theå cöùu thì chaúng thieáu thoán ñieàu gì, baèng chaúng chòu thöøa ñöông veà sau e phaûi phí nhieàu khí löïc. * Sö daïy chuùng: - Ngaøy nay Sôn taêng ñoái vôùi caùc vò noùi veà gia moân ñaõ laø chaúng tieän. Ñaâu theå laïi ñaêng ñöôøng, nhaäp thaát, nieâm chuøy, döïng phaát, nhöôùng maøy, chôùp maét, ñoâng gaäy, taây heùt in tuoàng beänh ñoäng kinh phaùt hieän. Ñaâu chaúng thaáy Toå Ñaït-ma sang ngoài xaây maët vaøo vaùch chín naêm döôùi nuùi Thieáu Thaát. Nhò Toå ñeán ñöùng ngoaøi tuyeát ñeán chaët caùnh tay, coù theå noùi chòu toät söï gian khoå. Nhöng Toå Ñaït-ma chöa töøng noùi moät lôøi. Nhò Toå chöa töøng hoûi moät caâu. Theá laø, noùi Toå Ñaït-ma chaúng vì ngöôøi ñöôïc chaêng? Nhò Toå chaúng caàu thaày ñöôïc chaêng? * Sö coù laøm naêm baøi keä, thuaät moân phong cuûa mình. Baøi thöù nhaát teân: Noùi kheùo khoâng chaïm löôõi Saùt saùt traàn traàn xöù xöù ñaøm Baát tham thieàn xöù Thieän Taøi tham Khoâng sanh ñaõ giaûi thoâng tieâu töùc Hoa vuõ nham tieàn ñieåu baát haøm. Baøi thöù hai: Raén cheát sôï trong buïi chui ra Nhaät chích phong suy thaûo lyù mai Xuùc tha ñoäc khí höïu hoaøn oai AÛm ñòa nhöôïc giao khai töû khaåu Tröôøng An y cöïu tuyeät nhaân lai. Baøi thöù ba: Gioûi chaâm xöông khoâ ngaâm Töû trung hoaït ñaéc thò phi thöôøng Minh duïng tha gia bieät höõu tröôøng Baùn daï ñoäc laâu ngaâm nhaát khuùc Baêng haø hoàng dieäm khöôùc thanh löông. Baøi thöù tö: Cöa saét vaø tam ñaøi Baát thò cung thöông ñieàu Thuøy nhaân hoøa nhaát tröôøng Baù Nha haø sôû thoá Thöû khuùc cöïu lai tröôøng. Baøi thöù naêm: Xöa nay khoâng caùch hôû Nhaát phaùp nguyeân vaïn phaùp khoâng Caù trung na höùa ngoä vieân thoâng Töông vò Thieáu Laâm tieâu töùc ñoaïn Ñaøo hoa y cöïu tieáu ñoâng phong. Dòch: Coõi coõi nôi nôi choán choán baøn Thieän Taøi tham laáy choã khoâng tham Khoâng Sanh ñaõ hieåu raønh tin töùc[Khoâng Sanh laø oâng Tu-boà-ñeà hay Thieän Hieän laø ngöôøi hieåu lyù khoâng baäc nhaát.] Ngoïn nuùi möa hoa chim laëng caâm. Gioù taùp naéng phôi coû aån mình Chaïm ngöôøi khí ñoäc laïi sai chinh Thaúm saâu neáu khieán khai töû khaåu Tröôøng An nhö tröôùc baët ngöôøi sang. Trong cheát ñöôïc soáng vieäc phi thöôøng Phaûi nhaän laø y coù sôû tröôøng Xöông soï giöõa ñeâm ngaâm moät baûn Soâng baêng löûa daäy laïi thanh löông. Chaúng phaûi ñaøn saùo hoøa Ai ngöôøi ca moät baøi Baù Nha ñaâu thi thoá Baûn naøy xöa nay hay. Moät phaùp nguyeân khoâng muoân phaùp khoâng Trong ñaây ai nhaän ngoä vieân thoâng Seõ baûo Thieáu Laâm tin töùc baët Hoa ñaøo vaãn laïi cöôøi gioù ñoâng. Nieân hieäu Chaùnh Hoøa naêm thöù taùm (1118) ngaøy möôøi boán thaùng naêm, Sö ñoøi vieát möïc vieát moät baøi keä: Ngoâ nieân thaát thaäp luïc Theá duyeân kim dó tuùc Sanh baát aùi thieân ñöôøng Töû baát phaï ñòa nguïc Taùn thuû hoaønh thaân tam giôùi ngoaïi Ñaèng ñaèng nhaän vaän haø caâu thuùc. Dòch: Ta tuoåi baûy möôi saùu Duyeân ñôøi nay ñaõ ñuû Sanh chaúng thích thieân ñöôøng Cheát chaúng sôï ñòa nguïc Buoâng tay ñi ngang ngoaøi tam giôùi Maëc tình vöôn boång naøo buoäc raøng. Sau ñoù, lieàn tòch, Sö thoï baûy möôi saùu tuoåi. * Ôû Nuùi Ñaïi Hoàng Sö hoï Löu, oâng cha laø doøng Nho, chöa ñöôïc hai möôi tuoåi, Sö ñaõ ñöôïc caùc nôi ñeà cöû ra laøm quan. Sau, Sö chaùn caûnh traàn tuïc ñeä ñôn leân trieàu ñình xin xuaát gia. Vua Toáng chaáp nhaän theo sôû nguyeän. Sö daïo qua caùc thieàn hoäi, ñeán nuùi Ñaàu Töû ra maét Thieàn sö Nghóa Thanh. ÔÛ laïi ñaây chöa bao laâu, Sö ngoä ñöôïc taâm yeáu. Nghóa Thanh noùi vôùi Sö: Ngöôi laø ngöôøi taùi sanh, phaûi töï gìn giöõ. * Töø giaõ Nghóa Thanh, Sö ñi yeát kieán caùc baäc cao ñöùc ñeå ñöôïc aán khaû. Thöøa töôùng Haøn Coâng Chôn thænh Sö khai phaùp ôû chuøa Thieáu Laâm taïi Taây Kinh. Sö thöôïng ñöôøng: - Nhöõng lôøi nhö ñaây hoäi ñöôïc ai laø tri aâm? Duø cho nhaèm trong moät caâu lieàn ngaøn maét chôït môû, chín chaén coù maáy ngöôøi meâ gaëp Ñaït-ma. Caùc oâng caàn bieát Toå sö Ñaït-ma chaêng? Sö lieàn ñöa tay laøm theá naém, noùi: Loã muõi cuûa Ñaït-ma ôû trong tay cuûa Thieáu Laâm (chæ Sö). Neáu buoâng ra ñi thì, töø kinh thuyeát coõi naøy Taây Thieân noùi vaøng noùi ñen doái Hoà löøa Haùn. Neáu chaúng buoâng ra thì, chaúng tieâu moät caùi naém. Coù ngöôøi naøo caàn Toå sö laøm chuû môøi ra cuøng Thieáu Laâm thaáy nhau, laïi coù chaêng? Sö im laëng giaây laâu, noùi: Quaû nhieân. * Khoâng bao laâu, nôi chuøa Ñaïi Hoàng choã chuyeân veà Luaät toâng thay ñoåi thaønh Thieàn vieän thænh Sö truï trì. Sö thöôïng ñöôøng ñöa caây gaäy leân, noùi: - Xem! xem! quaû ñaát tuyeát leânh laùng, xuaân ñeán khaép nôi laïnh. Linh Phong cuøng Thieáu Thaát, chia phaân chaúng töông cang. Thoâi luaän Phaät yù Toå yù, chôù baøn ñaàu caâu moái lôøi. Traâu saét khoâng daáu veát, traêng saùng hoa lan anh töï xem. Sö ñöa gaäy leân böôùc xuoáng toøa. * Sö cuøng cö só Tröông Voâ Taän laøm baïn trong ñaïo phaùp. Cö só thöôøng bieân thô hoûi nhieàu vaán ñeà Phaät phaùp vaø caû vaán ñeà ñaïi yeáu tam giaùo. Sö tuøy choã giaûi thích raát raønh reõ. Khoâng bieát Sö qui tòch luùc naøo? vaø bao nhieâu tuoåi. * Ôû Hoaøng Long khai Toå heä phaùi Hoaøng Long - (1002-1069) [Phaùi Hoaøng Long laø moät chi nhaùnh trong toâng Laâm Teá. Toâng Laâm Teá ñeán ñaây chia hai phaùi Hoaøng Long vaø Döông Kyø.] Sö hoï Chöông teân Hueä Nam ôû Ngoïc Sôn Tín Chaâu. Thuôû beù ñaõ coù veû thaâm traàm hieän töôùng ñaïi nhaân, chaúng aên caù thòt, khoâng öa haùt xöôùng. Naêm möôøi moät tuoåi, Sö theo thaày Trí Loan ôû vieän Ñònh Thuûy xuaát gia. Ñeán möôøi chín tuoåi Sö thoï giôùi cuï tuùc. Ñi du phöông, Sö ñeán chuøa Qui Toâng ôû Loâ Sôn yeát kieán Thieàn sö Töï Baûo. Moãi khi hoïp chuùng, chuùng ñeàu ngoài chæ rieâng Sö ñöùng döïa gheá, Töï Baûo thöôøng nhìn Sö. Töø ñaây veà sau, Sö ngoài thì treùo kieát giaø, ñi thì nhìn thaúng ñeán tröôùc. * Sö ñeán Theâ Hieàn nöông nôi Thieàn sö Thò. Theâ Hieàn daïy chuùng raát coù qui cuû, Sö ôû ñaây ba naêm laøm ngöôøi moâ phaïm trong chuùng. Töø taï Theâ Hieàn, Sö sang soâng Hoaøi ñeán nöông Thieàn sö Hoaøi Tröøng ôû Tam Giaùc. Hoaøi Tröøng troâng thaáy Sö lieàn chaáp nhaän cho ôû. Sau, Hoaøi Tröøng dôøi truï ôû Phaàn Ñaøm. Sö cuõng ñoàng theo. Hoaøi Tröøng chia Sö moät phaàn nhieäm vuï trong vieäc tieáp ñoä chuùng taêng. Thieàn sö Vaên Duyeät thaáy theá, moãi khi ñeán Phaàn Ñaøm trôû veà, than: Hueä Nam laø moùn ñoà höõu ích cho ñaïo, raát tieác chöa gaëp ñöôïc thaày ñaøo luyeän. Nhaân dòp Sö vaø Vaên Duyeät cuøng ñi Taây Sôn, ban ñeâm nghæ laïi, hai ngöôøi ñaøm ñaïo. Vaên Duyeät noùi: Thieàn sö Hoaøi Tröøng tuy laø con chaùu Vaân Moân, nhöng phaùp ñaïo coøn khaùc xa Vaân Moân. Sö hoûi: Khaùc ôû choã naøo? Vaên Duyeät ñaùp: Vaân Moân nhö ñôn sa ñaõ chín phen luyeän, ñeå vaøo saét lieàn bieán thaønh vaøng; Hoaøi Tröøng nhö ñöôïc hoáng ngaân nhìn thaáy ñeïp maét, maø ñeå vaøo loø lieàn chaûy. Sö noåi giaän caàm chieác goái neùm Vaên Duyeät. Saùng ra Vaên Duyeät xin loãi laïi noùi: Chí khí Vaân Moân nhö vua, cam chòu töû ngöõ sao? Hoaøi Tröøng coù phaùp daïy ngöôøi laø töû ngöõ. Töû ngöõ maø hay laøm ngöôøi soáng ñöôïc sao? Noùi xong Vaên Duyeät lieàn boû ñi. Sö keùo laïi noùi: Neáu vaäy thì ai coù theå hôïp yù Thaày? Vaên Duyeät baûo: Thaïch Söông Sôû Vieân thuû ñoaïn vöôït caû moïi nôi, Thaày muoán yeát kieán thì khoâng neân chaäm treã. Sö thaàm nghó: Ñaây laø vieäc lôùn cuûa ngöôøi haønh khöôùc vaäy, Vaên Duyeät laø ñoà ñeä Thuùy Nham, maø daïy ta ñeán yeát kieán Thaïch Söông thì coù lieân heä gì ñeán oâng ñaâu? Sö lieàn söûa soaïn khaên goùi saùng hoâm sau leân ñöôøng. Ñi ñeán nöûa ñöôøng, Sö nghe Töø Minh moãi vieäc ñeàu löøa ñaûo Thieàn sinh, lieàn thoái chí khoâng ñi, khoâng ñi ôû laïi laøng Bình nhieàu ngaøy. Keá, Sö leân Hoaønh Nhaïc ñeán chuøa Phöôùc Nghieâm yeát kieán Thieàn sö Hieàn, Thieàn sö Hieàn cöû Sö laøm thô kyù. Chôït Thieàn sö Hieàn tòch, quaän thuù môøi Töø Minh ñeán truï trì. Ñöôïc tin naøy, Sö raát hoan hæ coù cô hoäi ñeå nghieäm xeùt lôøi Vaên Duyeät noùi. Töø Minh ñeán, Sö troâng thaáy thaân taâm ñeàu cung kính. Nghe Töø Minh luaän noùi phaàn nhieàu cheâ caùc nôi moãi ñieàu ñeàu thuoäc taø giaûi. Chính choã Sö ñöôïc maät chæ nôi Phaàn Ñaøm cuõng bò baùc boû. Sö nhôù laïi lôøi noùi cuûa Vaên Duyeät luùc bình nhaät raát ñuùng. Sö lieàn thay ñoåi quan nieäm noùi: ñaïi tröôïng phu trong thaâm taâm cöù nghi ngaïi hoaøi sao? Sö lieàn vaøo thaát Töø Minh, thöa: - Hueä Nam do toái doát troâng ñaïo maø chöa thaáy, giôø tham thieàn khi hoâm, nghe Thaày daïy nhö ngöôøi ñi laïc ñöôøng ñöôïc xe chæ nam. Cuùi xin Hoøa thöôïng ñaïi töø boá thí phaùp khieán cho con döùt heát nghi ngôø? Töø Minh cöôøi baûo: - Thô kyù ñaõ laõnh ñoà chuùng vaø du phöông noåi tieáng khaép tuøng laâm, neáu coøn coù nghi ngôø chaúng caàn khoå caàu nhö vaäy, haõy ngoài maø thöông löôïng. Töø Minh lieàn goïi thò giaû ñem caùi gheá môøi Sö ngoài. Sö vaãn töø choái vaø thaønh khaån tha thieát caàu chæ daïy. Töø Minh baûo: - Thô kyù hoïc thieàn Vaân Moân aét thoâng ñöôïc yeáu chæ aáy. Nhö noùi: “tha Ñoäng Sôn ba gaäy” Ñoäng Sôn khi aáy neân ñaùnh hay chaúng neân ñaùnh? Sö thöa:- Neân ñaùnh. Töø Minh nghieâm nghò baûo: - Nghe tieáng ba gaäy lieàn cho laø neân aên gaäy, vaäy oâng töø saùng ñeán chieàu nghe chim keâu troáng ñaùnh tieáng chuoâng tieáng baûng... cuõng neân aên ba gaäy. AÊn gaäy ñeán luùc naøo môùi thoâi. Sö chæ nhìn söõng maø thoâi. Töø Minh laïi baûo: - Toâi luùc ñaàu nghi khoâng theå laøm thaày oâng. Giôø ñaây ñaõ ñuû tö caùch laøm thaày oâng. OÂng haõy leã baùi ñi. Sö leã baùi xong, ñöùng daäy. Töø Minh nhaéc lôøi tröôùc: - Neáu oâng hoäi ñöôïc yù chæ Vaân Moân thì, Trieäu Chaâu thöôøng noùi “baø giaø ôû Ñaøi Sôn bò ta khaùm phaù”, thöû chæ ra choã khaùm phaù xem? Sö maët noùng höïc moà hoâi xuaát haïn khoâng bieát ñaùp theá naøo, bò Töø Minh ñuoåi ra. * Hoâm sau, Sö laïi vaøo thaát, bò Töø Minh maéng chöûi. Sö hoå theïn, nhìn nhöõng ngöôøi hai beân noùi: - Chính vì chöa hieåu caàu quyeát nghi, maéng chöûi ñaâu phaûi qui cuû töø bi thí phaùp! Töø Minh cöôøi noùi:- Ñoù laø maéng chöûi sao? Ngay caâu naøy, Sö ñaïi ngoä. Laøm baøi tuïng raèng: Kieät xuaát tuøng laâm thò Trieäu Chaâu Laõo baø khaùm xöù moät lai do Nhö kim töù haûi thanh nhö caûnh Haønh nhaân maïc dó loä vi thuø. Dòch: Gioûi vöôït tuøng laâm laø Trieäu Chaâu Laõo baø nôi khaùm khoâng moái manh Hieän nay boán bieån nhö göông saùng Boä haønh thoâi chôù gheùt con ñöôøng. Töø Minh laáy tay chæ ngay chöõ MOÄT nhìn Sö. Sö lieàn ñoåi chöõ aáy thaønh chöõ HÖÕU. Töø Minh gaät ñaàu. * Sö döøng laïi ñaây hôn moät thaùng, roài töø taï du phöông. Naêm aáy, Sö ñöôïc ba möôi laêm tuoåi. Ñeán Kim Loan, Sö gaëp ñöôïc Vaên Duyeät. Thaáy nhau, Sö cöôøi noùi: Toâi neáu chaúng nhôø Sö huynh vaø Coác Tuyeàn thì ñaâu bieát ñöôïc Töø Minh. * Sau, Sö khai phaùp ôû Ñoàng An. Ngaøy ñaàu, Sö thöôïng ñöôøng: - Bieån trí khoâng taùnh, bôûi caùi giaùc voïng neân thaønh phaøm. Caùi giaùc voïng voán roãng, töùc taâm phaøm maø thaáy Phaät, lieàn vaäy thoâi ñi. Nghóa laø Ñoàng An (Sö) khoâng chia hôïp, tuøy choã muoán ñieân ñaûo cuûa caùc oâng. Nam ñaåu baûy, Baéc ñaåu taùm... * Luùc Sö truï trì taïi Qui Toâng, moät ñeâm löûa chaùy chuøa, ñaïi chuùng ñeàu keâu la daäy nuùi, maø Sö vaãn ngoài yeân nhö bình thöôøng. Taêng Hoàng Chuaån muoán dôøi Sö chaïy, bò Sö quôû. Chuaån thöa: Duø Hoøa thöôïng chaùn theá gian, song ñaïo phaùp Töø Minh troâng caäy vaøo choã naøo? Sö môùi chòu söûa aùo ñöùng daäy. Luùc aáy löûa ñaõ chaùy aøo ñeán chaùy naùm da vaø ruïi raâu toùc cuûa Sö. Quan ñòa phöông daãn daân chuùng ñeán cöùu löûa. Thaáy Sö vaãn vui veû nhö thöôøng, chæ khoâng aên maø thoâi. Ñeán hai thaùng sau, raâu toùc môùi ra laïi, da thòt môùi laønh. * Sö dôøi veà Hoaøng Baù caát am beân khe suoái ñeå teân laø Tích Thuûy. Taêng chuùng nöôùc Maân nöôùc Vieät nghe ñaïo phong cuûa Sö ñua nhau tìm ñeán. Sö daïy chuùng:- Thieàn sö Vónh Gia noùi: Du giang haûi, thieäp sôn xuyeân Taàm sö phoûng ñaïo vò tham thieàn Töï tuøng nhaân ñaéc Taøo Kheâ loä Lieãu tri sanh töû baát töông quan. Dòch: Daïo soâng bieån, daãm nuùi khe Tìm thaày hoïc ñaïo goïi tham thieàn Töø ngaøy nhaän ñöôïc Taøo Kheâ loä Bieát raønh sanh töû chaúng töông quan. Chö Thöôïng toïa! caùi naøo goïi laø daïo nuùi soâng? caùi naøo goïi laø taàm sö? caùi naøo goïi laø tham thieàn? caùi naøo goïi laø hoûi ñaïo? Nhaèm Hoaøi Nam, Löôõng Chieác, Loâ Sôn, Nam Nhaïc, Vaân Moân, Laâm Teá, maø caàu thaày hoûi ñaïo; Ñoäng Sôn, Phaùp Nhaõn maø tham thieàn, aáy laø nhaèm beân ngoaøi tìm caàu, goïi laø ngoaïi ñaïo. Neáu laáy taùnh Tyø-loâ laøm bieån trí Baùt-nhaõ, tòch dieät laøm thieàn, goïi laø caàu beân trong. Neáu caàu beân ngoaøi thì ngöôi chaïy maõi; neáu döøng laïi caàu beân trong naêm uaån laø ngöôi bò troùi maõi. Theá neân, Thieàn chaúng phaûi trong ngoaøi, chaúng phaûi coù khoâng, chaúng phaûi thaät hö. Ñaâu chaúng nghe noùi: thaáy trong thaáy ngoaøi ñeàu laàm, Phaät ñaïo ma ñaïo ñeàu aùc. Chôït vaäy boû ñi chöø traêng laën nuùi taây, laïi tìm danh saéc chöø nôi naøo danh maïo? * Sö ôû trong thaát thöôøng hoûi Taêng: - Ngöôøi ngöôøi troïn coù sanh duyeân, Thöôïng toïa sanh duyeân taïi choã naøo? Chính luùc vaán ñaùp qua laïi, Sö laïi duoãi tay, noùi: - Tay toâi sao gioáng tay Phaät? Hoûi choã sôû ñaéc cuûa Toâng sö caùc vò ñeán tham thænh, Sö lieàn duoãi chaân noùi: - Chaân toâi sao gioáng chaân löøa? Hôn ba möôi naêm laáy ba caâu naøy hoûi, hoïc giaû khoù kheá ngoä huyeàn chæ. Khaép caùc tuøng laâm goïi laø tam quan (ba cöûa). Neáu coù ai ñaùp thì, Sö khoâng noùi phaûi chaúng phaûi, vaãn kheùp maét ngoài thaúng, khoâng ai löôøng ñöôïc yù aáy. Phan Höng Töø thöôøng hoûi lyù do aáy. Sö baûo: - Ñaõ ra khoûi cöûa thì lay tay ñi thaúng, chaúng caàn bieát coù keû gaùc cöûa. Töø ngöôøi gaùc cöûa hoûi phaûi chaúng phaûi, aáy laø ngöôøi chöa qua khoûi cöûa vaäy. Sö töï laøm tuïng raèng: Sanh duyeân höõu ngöõ nhaân giai thöùc Thuûy maãu haø taèng ly ñaéc haø Ñaûn kieán nhaät ñaàu ñoâng baïn thöôïng Thuøy naêng caùnh khieát Trieäu Chaâu traø. Dòch: Sanh duyeân coù noùi ngöôøi ñeàu bieát Thuûy maãu ñaâu töøng lìa ñöôïc toâm Chæ thaáy vaàng oâ bôø ñoâng tieán Ai hay laïi uoáng traø Trieäu Chaâu. * Ngaõ thuû Phaät thuû tònh cöû Thieàn nhaân tröïc haï tieán thuû Baát ñoäng can qua ñaïo xuaát Ñöông xöù sieâu Phaät vieät Toå. Dòch: Tay ta tay Phaät ñoàng neâu Thaúng ñoù thieàn nhaân tieán laáy Chaúng khua göôm giaùo noùi ra Nôi ñaây sieâu Phaät vöôït Toå. * Ngaõ cöôùc loâ cöôùc tònh haønh Boä boä ñaïp tröôùc voâ sanh Tröïc ñaõi vaân khai nhaät hieän Phöông tri thöû ñaïo tung hoaønh. Dòch: Chaân ta chaân löøa ñoàng ñi Böôùc böôùc ñaïp ñeán voâ sanh Thaúng ñôïi maây tan nhaät hieän Môùi bieát ñaïo naøy tung hoaønh. * Toång tuïng: Sanh duyeân ñoaïn xöù thaân loâ cöôùc Loâ cöôùc thaân thôøi Phaät thuû khai Vò baùo nguõ hoà tham hoïc giaû Tam quan nhaát nhaát thaáu töông lai. Dòch: Choã döùt sanh duyeân baøy chaân löøa Chaân löøa khi hieän tay Phaät hieän Vì baûo naêm hoà khaùch tham taàm Ba cöûa nôi nôi suoát mai haäu. * Sö truï Hoaøng Long hoaèng hoùa raát thaïnh daùm so bì vôùi Maõ Toå, Baù Tröôïng. Ñeán nieân hieäu Hy Ninh naêm thöù hai (1069) ngaøy möôøi baûy thaùng ba, Sö ngoài kieát giaø thò tòch. Sö thoï saùu möôi taùm tuoåi, ñöôïc naêm möôi tuoåi haï. Sö laø khai Toå cuûa Heä phaùi Hoaøng Long moät chi nhaùnh trong toâng Laâm Teá. * Ôû Döông Kyø - Khai Toå heä phaùi Döông Kyø - (? - 1054) Sö hoï Laõnh queâ ôû Nghi Xuaân Vieân Chaâu. Thuôû nhoû, Sö taùnh tình nhaäm leï noùi naêng vui veû vaø lyù thuù. Ñeán lôùn Sö khoâng theo nghieäp buùt nghieân. Coù dòp, Sö ñeán Cöûu Phong chôït nhôù nhö choã ñaõ töøng ôû, quyeán luyeán khoâng theå boû ñi. Sö lieàn xin caïo toùc xuaát gia laøm Taêng. Sö xem kinh nghe phaùp taâm môû saùng tinh thaàn laõnh hoäi. Ñi du phöông, Sö ñeán yeát kieán Thieàn sö Töø Minh ôû Nam Nguyeân. Sö döøng laïi ñaây phuï taù cho Töø Minh moät caùch sieâng naêng caàn khoå. Töø Minh dôøi sang Thaïch Söông Ñaïo Ngoâ, Sö cuõng dôøi theo. Nôi ñaây Sö laøm Giaùm töï. Tuy theo Töø Minh ñaõ laâu maø Sö chöa tænh ngoä. Moãi khi ñeán thöa hoûi, Töø Minh baûo: Vieäc trong ty khoá quaù nhieàu haõy ñi. Hoâm khaùc Sö ñeán hoûi, Töø Minh baûo: Giaùm töï ngaøy sau con chaùu khaép thieân haï caàn gì voäi gaáp. Moät hoâm Töø Minh vöøa ñi ra chôït möa ñeán, Sö rình ôû con ñöôøng taét. Töø Minh ñeán, Sö lieàn naém ñöùng laïi noùi: OÂng giaø naøy! hoâm nay phaûi vì toâi noùi, neáu khoâng noùi toâi seõ ñaùnh oâng. Töø Minh noùi: Giaùm töï bieát laø vieäc quanh co lieàn thoâi. Caâu noùi chöa döùt, Sö ñaïi ngoä, lieàn ñaûnh leã ngay döôùi buøn. Hoâm sau, Sö ñaày ñuû oai nghi ñeán phöông tröôïng leã taï. Töø Minh quôû: chöa phaûi. * Sau giôø thoï trai, Töø Minh thöôøng leân nuùi ñi kinh haønh, coù caùc Thieàn giaû ñeán tham vaán khoâng bieát ñaâu maø tìm. Sö bieát Töø Minh ñi chöa bao xa, lieàn ñaùnh troáng hôïp chuùng. Töø Minh giaän raày: Tieåu tuøng laâm chieàu maø ñaêng toøa töø ñaâu ñöôïc qui cuû naøy? Sö thöa: Phaàn Döông chieàu vaãn tham vaán sao laïi chaúng phaûi qui cuû. * Töø Minh thöôïng ñöôøng, Sö ra hoûi: “Khi chim nuùp keâu naåm naåm, maây töø vaøo nuùi loaïn” laø theá naøo? Töø Minh ñaùp: Ta ñi trong coû hoang, ngöôi laïi vaøo thoân saâu. Sö thöa: Quan chaúng nhaän kim, laïi möôïn moät caâu hoûi. Töø Minh lieàn heùt. Sö thöa: Heùt hay. Töø Minh laïi heùt. Sö cuõng heùt. Töø Minh heùt luoân hai tieáng. Sö leã baùi. Töø Minh noùi: Vieäc naøy laø caù nhaân môùi hay gaùnh vaùc. Sö phuûi aùo ra ñi. * Moät hoâm, Töø Minh hoûi: Maõ Toå thaáy Nam Nhaïc lieàn ngoä, haõy noùi caùi meâ lui ôû choã naøo? Sö thöa: Caàn ngoä laø deã, caàn meâ laø khoù. * Töø Minh dôøi veà Höng Hoùa, Sö töø taï trôû laïi Cöûu Phong. Taêng tuïc trong laøng Bình Thaät ñoàng thænh Sö truï trì treân nuùi Döông Kyø. Sö daïy chuùng:- Chaúng thaáy moät phaùp laø loãi laàm lôùn. Sö ñöa gaäy leân noùi: - Phuûng qua loã muõi oâng giaø Thích-ca, laøm sao noùi ñöôïc moät caâu thoaùt thaân. Ñeán choã nöôùc chaúng röûa nöôùc, noùi ra moät caâu ñi! Sö im laëng giaây laâu noùi: - Ñeán ñaïo chôù ñi ñöôøng döôùi nuùi, hieän nghe vöôïn huù tieáng ñoaïn tröôøng. Sö laïi noùi:- Taát caû trí thoâng khoâng chöôùng ngaïi. Sö ñöa gaäy leân noùi:- Caây gaäy ñeán tröôùc caùc oâng trình thaàn thoâng ñaây. Sö neùm caây gaäy, noùi: - Lieàn ñöôïc caøn khoân chaán ñoäng quaû ñaát lung lay. Hoäi chaêng? Ñaâu chaúng thaáy noùi “nhaát thieát trí trí thanh tònh”. Sö vin toøa ngoài, noùi: - Ba möôi naêm sau chôù baûo Döông Kyø ñaàu roàng ñuoâi raén. * Sö hoûi Taêng môùi ñeán:- Maây daøy ñöôøng heïp xe to töø ñaâu ñeán? Taêng thöa:- Trôøi khoâng boán vaùch. - Ñi raùch bao nhieâu ñoâi giaøy coû? Taêng lieàn heùt. Sö baûo:- Moät heùt hai heùt sau laïi laøm gì? - Xem oâng Hoøa thöôïng giaø voäi vaøng. - Caây gaäy khoâng coù ôû ñaây, thoâi ngoài uoáng traø. * Sö hoûi Taêng môùi ñeán:- Laù ruïng maây doàn sôùm rôøi choã naøo? Taêng thöa:- Quan AÂm. - Döôùi chaân Quan AÂm moät caâu laøm sao noùi? - Vöøa ñeán thaáy nhau xong. - Vieäc thaáy nhau laø theá naøo? Taêng khoâng ñaùp ñöôïc. Sö baûo:- Thöôïng toïa thöù hai ñaùp theá Thöôïng toïa thöù nhaát xem? Vò Taêng thöù hai cuõng khoâng ñaùp ñöôïc. Sö baûo:- Caû hai ñeàu ñoän heát. * Nieân hieäu Khaùnh Lòch naêm thöù saùu (1046), Sö dôøi ôû nuùi Vaân Caùi Ñaøm Chaâu. Sö ñem Laâm Teá chaùnh maïch trao cho Thieàn sö Thuû Ñoan. * Ñeán nieân hieäu Hoaøng Höïu caûi nguyeân (1054), Sö thò tòch. Thaùp Sö taïi nuùi Vaân Caùi. * Hieäu Vieân Chieáu ôû Hueä Laâm - (? - 1099) Sö hoï Quaûn queâ ôû Voâ Tích Thöôøng Chaâu, dung maïo trang nghieâm taùnh tình thuaàn haäu. Naêm möôøi chín tuoåi, Sö theo Thieàn sö Ñaïo Thaêng ôû chuøa Thöøa Thieân Vónh An treân nuùi Coâ Toâ xuaát gia. Sö ôû ñaây haàu haï gaàn möôøi naêm môùi ñöôïc thoï giôùi cuï tuùc. Sau ba naêm, Sö töø taï xin ñi du phöông. Sö ñeán Trì Döông yeát kieán Thieân Y Nghóa Hoaøi. Thieân Y daãn caâu chuyeän Boà-taùt Thieân Thaân theo ñöùc Di-laëc vaøo noäi cung, trôû veà. Boà-taùt Voâ Tröôùc hoûi: ÔÛ nhaân gian boán traêm naêm taïi coõi trôøi Ñaâu-suaát moät ngaøy moät ñeâm. Ñöùc Di-laëc trong moät thôøi daïy xong naêm traêm öùc vò Thieân töû chöùng phaùp nhaõn voâ sanh, chöa bieát noùi phaùp gì? Thieân Thaân ñaùp: Chæ noùi phaùp aáy. Theá naøo laø phaùp aáy? Traûi qua thôøi gian laâu, Sö môùi khai ngoä. Moät hoâm Thieân Y ôû trong thaát hoûi Sö:- Khi töùc taâm töùc Phaät thì theá naøo? Sö thöa:- Gieát ngöôøi ñoát nhaø coù gì laø khoù. * Töø ñaây danh tieáng Sö ñoàn khaép tuøng laâm. Lyù coâng thænh Sö khai phaùp ôû Ñoan Quang, phaùp hoäi raát ñoâng ñaûo. Thaùi thuù Voõ Laâm Traàn Coâng thænh Sö truï trì moät trong hai chuøa Thöøa Thieân vaø Höng Giaùo tuøy Sö choïn laáy. Daân chuùng taêng tuïc ñaát Toâ ñeàu ngaên caûn, khoâng ñeå Sö ñi, laïi coá thænh Sö truï trì taïi chuøa Tònh Töø. Sö laøm ít lôøi khuyeán nhuû raèng: Möôïn thaày ôû ñaây ba naêm vì daïy daân chuùng vuøng naøy gieo troàng phöôùc laønh, khoâng daùm chieám laâu. Taêng tuïc môùi öng cho Sö ñi. * Nieân hieäu Nguyeân Phong naêm thöù naêm (1082), vua Toáng Thaàn Toâng xuoáng chieáu xaây caát theâm trong chuøa Töôùng Quoác thaønh saùu möôi boán vieän, chia taùm phaàn veà Thieàn, hai phaàn veà Luaät. Vua ra chieáu thænh Sö truï trì chuøa Hueä Laâm. Sö ñeán nôi, Vua sai söù ñeán hoûi thaêm söùc khoûe. Hoâm sau, Vua thænh Sö vaøo ñieän Dieân Hoøa ñeå hoûi ñaïo. Sö vaøo ngoài kieát giaø, Vua hoûi: Thaày xuaát gia nôi chuøa naøo? Sö taâu: Chuøa Thöøa Thieân Vónh An Toâ Chaâu. Vua vui veû môøi uoáng traø. Sö böng chung traø hôùp töøng nguïm daøi, lay ñoäng töï taïi. Vua hoûi: Thieàn toâng môùi höng thaïnh neân kheùo môû ñöôøng. Sö taâu: Beä haï bieát coù ñaïo naøy nhö maët trôøi soi xuoáng, thaàn ñaâu daùm beâ treã. Sö töø trôû veà, Vua laáy maét nhìn theo vaø baûo taû höõu raèng: Ñaây laø vò Taêng chaân thaät phöôùc tueä. * Sau, Sö laáy côù giaø xin trôû veà röøng nuùi, ñöôïc nhaø vua chaáp thuaän, cho Sö tuøy yù vaân du chaâu quaän khoâng ñöôïc eùp truï trì. Sö ñaùnh troáng nhoùm chuùng töø bieät, noùi keä: Baûn thò voâ gia khaùch Na kham nhaäm yù du Thuaän phong da loã traïo Thuyeàn töû haï Döông Chaâu.
Voán laø khaùch khoâng nhaø Nay ñöôïc tuøy yù daïo Thuaän gioù theâm nhòp cheøo Döông Chaâu thuyeàn thaúng ñeán. Sö ra khoûi ñoâ thaønh, vua quan só thöù ñöa ñoùn ñaày ñöôøng. Saép töø bieät nhau, Sö ñeå lôøi nhaéc raèng: Khoâng neân vui ñuøa naêm thaùng, giaø cheát chaúng heïn cuøng ngöôøi. Chæ neân sieâng naêng tu haønh chôù löôøi treã, aáy laø thaät vì nhau. Moïi ngöôøi nghe ñeàu caûm ñoäng rôi leä! * Taêng hoûi Sö:- Theá naøo laø yù Toå sö töø AÁn sang? Sö ñaùp:- Haøn Tín laâm trieàu. - Keû caên cô baäc trung vaø haï laøm sao laõnh hoäi? - Choân thaây muoân daëm. - Sôùm bieát vieäc ngaøy nay, hoái haän chaúng deø daët buoåi ñaàu. - Treân moà Tam hoaøng coû raäm ri. * Sö thöôïng ñöôøng: - Nôi ñaàu moät sôïi loâng hieän coõi Baûo Vöông ngoài trong haït buïi chuyeån baùnh xe ñaïi phaùp. Sö ñöa gaäy leân noùi: - Caùi naøy laø buïi, laøm sao noùi ñaïo lyù chuyeån baùnh xe phaùp? Sôn taêng ngaøy nay chaúng tieác loâng maøy cuøng taát caû caùc ngöôi noùi phaùp ñöa leân thì nöôùc bieån daäy soùng, nuùi Tu-di lung lay. Buoâng xuoáng thì bieån caû caøn khoân yeân tònh. Thöû hoûi caùc ngöôi, haõy noùi ñöa leân laø phaûi hay haï xuoáng laø phaûi. Neân ñoaïn chaúng ñoaïn hai lôùp coâng aùn. Sö goõ toøa böôùc xuoáng. * Sö thöôïng ñöôøng: - Ñaàu troøn gioáng trôøi, chaân vuoâng tôï ñaát, daùng xöa töøng goùc, yù khí tröôïng phu, ñaù ngaõ Tu-di, ñaïp nhaøo bieån caû, Ñeá Thích cuøng Long vöông khoâng choã aån thaân. Sö ñöa caây gaäy leân noùi: - Trôû lui caây gaäy laïi traùnh neù, maëc ngöôi thaàn bieán hoùa, cöùu kính phaûi veà trong aáy. Sö xoay caây gaäy moät caùi. * Veà giaø, Sö truï ôû Linh Nham. Ñeán nieân hieäu Nguyeân Phuø naêm thöù hai (1099) thaùng chaïp, Sö saép tòch, taém goäi xong Sö naèm daøi döôùi ñaát. Ñeä töû thaáy theá ñôõ Sö leân giöôøng, thöa: Hoøa thöôïng truyeàn ñaïo khaép thieân haï, hoâm nay khoâng leõ chaúng ñeå keä, mong gaéng ngoài yeân. Sö nhìn thaúng baûo: Keû si! ta bình thöôøng gheùt laøm keä, ngaøy nay caû thaûy mong laøm caùi gì? Bình thöôøng ta öng naèm thì naèm, chaúng leõ ngaøy nay laïi chuyeân ngoài? Ñem buùt laïi! Sö caàm buùt vieát: Vieäc sau trao cho Thuû Vinh. Sö neùm buùt, naèm xuoáng tòch. * Hieäu Vieân Thoâng ôû chuøa Phaùp Vaân - (? - 1090) Sö hoï Taân queâ ôû Thaønh Luõng Taàn Chaâu, meï moäng thaáy oâng Sö giaø ñeán nguû nhôø, tænh moäng lieàn bieát coù thai. Nguyeân do laø ôû nuùi Maïch Tích coù vò Sö giaø quen cuøng Hoøa thöôïng Loã ôû chuøa ÖÙng Caøn, muoán theo Hoøa thöôïng Loã ñi du phöông. Hoøa thöôïng Loã cheâ giaø ñi khoâng ñöôïc. Vò Sö aáy noùi vôùi Loã: Ngaøy sau neân tìm toâi ôû döôùi ngoïn Thieát Tröôøng beân raëng tre caïnh söôøn nuùi. Sau, Loã nghe quaû ôû choã aáy coù sanh moät ñöùa beù lieàn tìm ñeán xem. Ñöùa beù vöøa thaáy Loã lieàn cöôøi. Ñöôïc ba tuoåi ñöùa beù (Sö) xin theo Loã veà chuøa. Ñeán möôøi chín tuoåi, Sö thoâng kinh luaät thoï giôùi cuï tuùc, thích ñeán caùc hoäi giaûng kinh, laàu thoâng kinh Vieân Giaùc kinh Hoa Nghieâm. Nhaân nghe trong phaùp hoäi cuûa Thieàn sö Nghóa Hoaøi thaïnh haønh, Sö ñi thaúng ñeán tham vaán. Nghóa Hoaøi hoûi: Toïa chuû giaûng kinh gì? Sö thöa: Kinh Hoa Nghieâm. Nghóa Hoaøi hoûi: Kinh Hoa Nghieâm laáy gì laøm Toâng? Sö thöa: Laáy phaùp giôùi laøm toâng. Nghóa Hoaøi hoûi: Phaùp giôùi laáy gì laøm toâng? Sö thöa: Laáy taâm laøm toâng. Nghóa Hoaøi hoûi: Taâm laáy gì laøm toâng? Sö khoâng ñaùp ñöôïc. Nghóa Hoaøi baûo: Coù sai haøo ly caùch xa trôøi ñaát, oâng phaûi töï khaùn aét coù phaùt minh. Sau, Sö nghe vò Taêng nhaéc vieäc Baïch Trieäu ñeán tham vaán Baùo Töø: “khi tình chöa sanh thì theá naøo”, Baùo Töø noùi: caùch. Sö hoát nhieân ñaïi ngoä, lieàn chaïy thaúng ñeán phöông tröôïng trình baøy choã sôû chöùng. Nghóa Hoaøi baûo: Ngöôi thaät laø phaùp khí toâng cuûa ta sau naøy ñi theo ngöôi vaäy. * Ban ñaàu, Sö truï ôû Long Thô töù ñieän. Sau, coù chieáu môøi veà truï taïi chuøa Phaùp Vaân nuùi Tröôøng Loâ. Vua Thaàn Toâng môøi Sö ñeán tröôùc Thaàn ngöï thuyeát phaùp vaø ban hieäu laø Vieân Thoâng. * Sö thöôïng ñöôøng: - Theo gioù ñieàu khieån buoàm chính laø theo gioù nöông soùng, caét ñöùt caùc doøng chöa khoûi nhö xöa ræ chaûy. Xeùt taøi boå chöùc ñaâu ngoaøi hay dôû, mua muõ vöøa ñaàu khoù ñöôïc khít khao. Duø cho treân chaúng thaáy trôøi döôùi chaúng thaáy ñaát, ñoâng taây chaúng chia nam baéc chaúng phaân, coù choã naøo maø duøng? Duø laø theùp cöùng do luyeän saét maø thaønh, cuõng phaûi treân traùn ñoå moà hoâi. Thaûy chaúng theá aáy laøm sao thöông löôïng. Sö im laëng giaây laâu, noùi: - Taâm ñoû maûnh maûnh ai bieát ñöôïc, cöôøi ngaát Hoaøng Mai con thaïch nöõ. * Taêng hoûi: - Döông Xuaân thaùng hai ba, muoân vaät thaûy naåy maàm, vaäy maàm coù taêng tröôûng hay khoâng? Sö ñaùp:- Nhaø mình xem laáy. - Ñaâu chaúng phaûi laø choã chæ baøy ö? - Caây chuoái cao bao nhieâu? - Löûa ñoàng chaùy chöa taét, gioù xuaân thoåi laïi sanh? - Caùi aáy laø Baïch Coâng, coøn ngöôi thì sao? - Haõy ñôïi khi khaùc. - Xem ngöôi noùi chaúng ra. * Sö thöôïng ñöôøng: - Trôøi laïnh möa ruùc raéc, gioù thoåi caùt bay ñaù chaïy caây troùc chim keâu, caùc ngöôi thaûy ñeàu bieát. Haõy noùi gioù coù hình saéc gì? Neáu bieát ñöôïc chaáp nhaän ngöôi coù ñuû maét saùng, neáu chaúng bieát chôù laáy laøm laï löøa nhau. Tham. * Sö thöôïng ñöôøng: - Thieáu Laâm chín naêm ngoài laëng, laïi bò Thaàn Quang ngoù phuûng. Hieän nay ngoïc ñaù khoù phaân, chæ ñöôïc gai coät giaáy goùi. Laïi hoäi chaêng? Cöôøi ta thì nhieàu, nhaän ta thì ít. Nieân hieäu Nguyeân Höïu naêm thöù naêm (1090) Sö saép tòch, baûo chuùng: - Laõo taêng saùu choã truï trì coù phieàn Tri söï Thuû toïa. Ñaïi chuùng ngaøy nay töù ñaïi chaúng chaéc, gioù löûa saép tan, moãi ngöôøi neân laáy ñaïo töï an, khoâng traùi lôøi ta di chuùc. Sö beøn noùi: Lai thôøi voâ vaät khöù thôøi khoâng Nam baéc ñoâng taây söï nhaát ñoàng Luïc xöù truï trì voâ sôû boå Dòch: Khi ñeán khoâng vaät luùc ñi khoâng Nam baéc ñoâng taây vieäc vaãn ñoàng Truï trì saùu choã khoâng ai boå Sö im laëng giaây laâu. Giaùm töï Hueä Ñöông thöa: - Sao Hoøa thöôïng khoâng noùi caâu roát sau? Sö noùi:- Traân troïng! Traân troïng! Noùi xong lieàn tòch. * Ôû vieän Tònh ñoä Haøn Chaâu Sö giôùi luaät tinh nghieâm, nhaø Töông Thò Lang laø thí chuû. Moät hoâm, Thò Lang thöa vôùi Sö: Ngaøy mai nhaø toâi coù khaùch ñoâng thænh Thaày ñeán röôùi cam loà. Sö nhaän chòu. Hoâm sau, Thò Lang sai ngöôøi ñeán röôùc. Sö laáy moät baøi keä trao, keä: Taïc nhaät taèng töông kim nhaät kyø Xuaát moân yû tröôïng höïu tö duy Vi Taêng chæ hôïp cö nham coác Quoác ñoä dieân trung thaäm baát nghi. Dòch: Hoâm qua ñaõ heïn ñeán ngaøy nay Ra cöûa nöông gaäy thaàm nghó suy Laøm Taêng chæ hôïp nôi hang nuùi Tieäc tuøng thaønh thò chaúng neân ñi. Coù vò Taêng hoûi:- Thaày laáy danh laø Thieàn sö sao khoâng noùi thieàn? Sö ñaùp: - Ngaøy ñeâm nhôø vaïn töôïng dieãn baøy maø thoâi. Ngoân ngöõ coù giaùn ñoaïn, maø phaùp naøy voâ taän, neân goïi laø Taïo hoùa voâ taän taïng. * Sö thöôøng côõi con traâu vaøng, cho neân ngöôøi tuïc goïi Chaùnh Hoaøng Ngöu (Chaùnh Traâu Vaøng). ] |
||
