 |
THIEÀN SÖ TRUNG HOA TAÄP BA H.T THÍCH THANH TÖØ |
 |
 |
||
ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI BA SAU LUÏC TOÅ (tt)Ôû Phaàn Ñaøm Sö hoï Traàn, queâ ôû Thieäu Voõ, luùc beù thoâng minh maãn tieäp ñoïc saùch choùng thuoäc. Cha meï meán thöông cho hoïc laøm thô sanh, chuaån bò thi Tieán só, Sö xin xuaát gia töï theä boû aên, buoäc loøng cha meï phaûi cho. * Ñöôïc laøm ñaïi Taêng, Sö ñi hoûi ñaïo ñeán Taøo Sôn y chæ vôùi Kyø laõo Nhaõ Coâng. Thôøi gian khaù laâu, Sö töø giaõ leân Vaân Cö. Xem thaáy ôû ñaây nuùi khe tuyeät ñeïp, Sö ñònh choïn laøm choã ôû troïn ñôøi. Ñoïc Hoa Nghieâm Thaäp Minh Luaän ñeán “laø chaân trí tueä khoâng theå taùnh, vì khoâng hay töï bieát khoâng taùnh laø taùnh cuûa khoâng taùnh. Vì khoâng hay töï bieát khoâng taùnh, goïi laø voâ minh”. Hoa Nghieâm Ñeä Luïc Ñòa noùi “vì khoâng roõ ñeä nhaát nghóa, goïi laø voâ minh. Neân bieát chaân trí tueä voán khoâng taùnh neân khoâng hay töï lieãu. Neáu gaëp lieãu duyeân maø lieãu thì voâ minh dieät, ñaây laø yeáu moân thaønh Phaät”. Sö nguyeän ñem phaùp moân naøy laøm höng thònh Phaät giaùo. Song hieän nay caùc nôi ai coù theå noùi lôøi naøy, roài töï noùi: Coù oâng giaø Tích Thuùy (Hueä Nam). Ngay ngaøy naøy, Sö ñeán Hoaøng Baù yeát kieán Thieàn sö Hueä Nam. Ñeâm aáy noùi chuyeän ñeán saùng, Hueä Nam chæ quí meán maø chöa cho nhaäp thaát. Sö luoân luoân trình ngöõ, Hueä Nam chæ laëng thinh. Moät hoâm, nhaân laáy hoøm kinh, saåy tay ñaùnh rôi tieáng vang nheï, Sö lieàn ñoán ngoä, Sö chaïy thaúng ñeán phöông tröôïng trình baøy sôû ngoä. Hueä Nam noùi: - Ngöôi laø anh huøng trong nhaø ta ñuû chaùnh nhaõn phaûi kheùo gìn giöõ. Khi aáy trong hoäi nôi ñaây haøng long töôïng laãn loän, maø Sö nghò luaän vöôït haún laøm nghieâng caû boán toøa, tieáng taêm vang doäi. Sö ñeán Song Laõnh, Thieàn sö Thuaän hoûi: - Laõo sö trong am thích hoûi hoïc giaû “deïp heát coå hoïng moâi löôõi noùi laáy moät caâu”, Thuû toïa töøng noùi ñöôïc chaêng? Sö cöôøi roài noùi keä: - “Cha choàng neám giaám ba taác löôõi, coâ daâu röûa maët rôø truùng muõi, Ñaïo Ngoâ ñaùp thoaïi daây löng, Huyeàn Sa giôû saùch laø giaáy traéng.” Khi aáy, Thuaän khen laø keû só danh khoâng uoång. Nieân hieäu Hy Ninh naêm ñaàu (1068), Sö laõnh chuùng taïi chuøa Vieân Thoâng Loâ Sôn. Hoïc giaû qui tuï nhö choã Thieàn sö Hueä Nam. Muøa xuaân naêm sau, Hueä Nam vieân tòch, thaùng möôøi Sö nhaän lôøi thænh cuûa boán chuùng khai phaùp ôû Thaïch Moân. Taêng hoûi: - Gaëp tröôøng thì ñuøa laø sao? Sö ñaùp: - Loø hoàng chôït xuaát con ruøa saét. Taêng hoûi: - Hieân nhaø treo troáng Sö thaân ñaùnh, ñaàu saøo traêm thöôùc vieäc theá naøo? Sö ñaùp: - Sôn taêng chaúng tin keá soáng naøy. Taêng suy nghó. Sö baûo: - Keû chaúng reân ræ. Taêng leã baùi ñöùng daäy, buoâng goùc ca-sa xuoáng, hoûi: - Khi côûi y loät giaùp thì theá naøo? Sö ñaùp: - Möøng ñöôïc soùi nöôùng roài, cung teân treo treân vaùch. Taêng laïi vaét goùc ca-sa leân hoûi: - Khi chænh laïi y giaùp thì theá naøo? Sö ñaùp: - Chaúng ñeán bôø OÂ Giang, bieát anh chöa chòu thoâi. Taêng lieàn heùt. Sö baûo: - Kinh ta. Taêng voã moät voã. Sö noùi: - Cuõng laø trong cheát ñöôïc soáng. Taêng leã baùi. Sö noùi: - Seõ baûo taøi thaâu Yeân phaù Trieäu, nguyeân lai chæ laø keû baùn muoái laäu. Sö baûo: - Thieàn ñöùc! Neáu hay moät nieäm hoài quang phaûn chieáu, nhaèm döôùi goùt chaân mình loät giaøy xem xeùt coi, ñaùng goïi laø cöûa ñoäng khe môû, laàu caùc lôùp lôùp, möôøi phöông khaép hieän haûi hoäi ñoàng baøy. Beøn laø phaøm thaùnh hieàn ngu nuùi soâng quaû ñaát duøng haûi aán tam-muoäi moät aán maø aán ñònh, laïi khoâng coù maûy may rôi soùt. Sôn taêng noùi nhö theá, neáu ôû trong chuùng coù baûn saéc naïp Taêng nghe ñoù, lieàn bòt tai maø ñi, kia cöôøi vôõ mieäng. Ñaïi chuùng haõy noùi, döôùi cöûa baûn saéc naïp Taêng laøm sao noùi moät caâu? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Beân trôøi tuyeát choân ngaøn thöôùc ñaù, cöûa ñoäng beân ñoâng gaõy caønh tuøng. Sö thöôïng ñöôøng giaây laâu, nhìn xem ñaïi chuùng noùi: Thaïch Moân nguy hieåm coång saét chaéc, ñöa maét nhìn xem muoân nhaãn cao, traâu saét khoâng söøng xoâng ñöôïc vôõ, trong bieån Tyø-loâ daáy ba ñaøo. Haõy noùi chaúng dính ba ñaøo laøm sao noùi moät caâu? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Moät caâu chaúng nghó Voâ Tröôùc hoûi, ñeán nay vaãn taïo daõ baøng Taêng. Sö haï toøa. * Sö truï chöa ñöôïc maáy naêm, thaùng saùu Tri söï tranh nhau, khoâng theå ngaên ñöôïc, Sö lieàn baûo chuùng: - Laõnh chuùng chaúng nghieâm, chaùnh toïa khoâng ñöùc, toâi coù theïn vôùi Hoaøng Long. Sö goïi Duy-na ñaùnh chuoâng hoïp chuùng, töø bieät ñi haønh cöôùc daën: - Sau khi toâi tòch hoûa thieâu roài laáy xöông ñeå trong thaùp Phoå Thoâng, ñeå thaáy cheát soáng khoâng rôøi thanh chuùng. Noùi xong, Sö tòch, thoï naêm möôi chín tuoåi. * Ôû Baïch Vaân Sö hoï Caùt, queâ ôû Haøn Döông, thuôû nhoû hoïc Nho, ñeán hai möôi tuoåi theo UÙc sôn chuû ôû Traø Laêng xuaát gia. Sö ñeán tham vaán Döông Kyø. Moät hoâm Döông Kyø hoûi: Boån sö ngöôi laø ai? Sö thöa: Hoøa thöôïng UÙc ôû Traø Laêng. Döông Kyø baûo: - Ta nghe oâng aáy qua caàu bò teù coù tænh, laøm moät baøi keä kyø ñaëc, ngöôi coù nhôù chaêng? Sö tuïng raèng: Ngaõ höõu minh chaâu nhaát khoûa, Cöûu bò traàn lao quan toûa, Kim trieäu traàn taän quang sanh, Chieáu phaù sôn haø vaïn ñoùa. Dòch: Ta coù moät vieân minh chaâu, Ñaõ laâu vuøi taïi traàn lao, Hoâm nay traàn saïch saùng chieáu, Soi toät nuùi soâng muoân thöù. Döông Kyø cöôøi lieàn ñi. Sö ngaïc nhieân suoát ñeâm khoâng nguû. Hoâm sau, Sö ñeán thöa hoûi, gaëp ngaøy cuoái naêm, Döông Kyø hoûi: - Ngöôi thaáy maáy ngöôøi haùt sôn ñoâng hoâm qua chaêng? Sö thöa: - Thaáy. Döông Kyø baûo: - Ngöôi coøn thua y moät baäc. Sö laáy laøm laï thöa: - YÙ chæ theá naøo? Döông Kyø baûo: - Y thích ngöôøi cöôøi, ngöôi sôï ngöôøi cöôøi. Sö lieàn ñaïi ngoä. Sö haàu Döông Kyø thôøi gian khaù laâu, môùi töø ñi nôi khaùc. Ñeán Loâ Phuï, Thieàn sö Noät ôû Vieân Thoâng cöû Sö truï trì chuøa Thöøa Thieân, tieáng taêm vang doäi. Keá Sö laïi truï Vieân Thoâng, Phaùp Hoa, Long Moân, Höng Hoùa, Haûi Hoäi, nôi naøo chuùng cuõng tuï hoïp raát ñoâng. Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät? Sö ñaùp: - Chaûo daàu khoâng choã laïnh. Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp? Sö ñaùp: - Ñaùy nöôùc thaû traùi baàu. Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù Toå sö töø Taây sang? Sö ñaùp: - Quaï bay thoû chaïy. Taêng hoûi: - Chaúng caàu chö Thaùnh chaúng troïng kyû linh, chöa phaûi laø vieäc phaàn treân cuûa naïp Taêng, theá naøo laø phaàn treân cuûa naïp Taêng? Sö ñaùp: - Nöôùc cheát chaúng chöùa roàng. Taêng hoûi: - Khi theá aáy ñi thì sao? Sö ñaùp: - Löøa cheát ngöôi. Sö thöôïng ñöôøng: Chim coù hai caùnh bay chaúng xa gaàn, ñöôøng bay moät goùc ñi khoâng tröôùc sau, haøng Taêng gia caùc oâng taàm thöôøng caàm muoãng buoâng ñuõa troïn noùi tri höõu, ñeán khi leo leân nuùi taïi sao laïi thôû gaáp. Chaúng thaáy noùi: “ngöôøi khoâng nghó xa aét coù lo gaàn”. Sö daïy chuùng: Phaät ñaát chaúng ñoä nöôùc, Phaät goã chaúng ñoä löûa, Phaät vaøng chaúng ñoä loø ñuùc, Phaät thaät ngoài ôû trong. Ñaïi chuùng! OÂng giaø Trieäu Chaâu moät luùc ñem möôøi hai phaàn xöông taùm muoân boán ngaøn loã chaân loâng doàn vaøo trong loøng caùc oâng roài. Ngaøy nay Vieân Thoâng (Sö) troâng thaáy baát bình vì ngöôøi xöa noùi ra. Sö laáy tay voã giöôøng thieàn noùi: Neân bieát nuùi bieån veà minh chuû, chöa tin caøn khoân laáp ngöôøi laønh. Sö daïy chuùng: Thaân Phaät ñaày daãy nôi phaùp giôùi, khaép hieän tröôùc taát caû quaàn sanh, tuøy duyeân caûm öùng ñaâu chaúng khaép, maø thöôøng ôû nôi toøa boà-ñeà. Ñaïi chuùng! Theá naøo noùi ñaïo lyù tuøy duyeân caûm öùng? Chæ laø khoaûng khaûy moùng tay caû ñaïi ñòa haøm sanh caên cô moät luùc neân ñöôïc khaép ñuû, maø chöa ñoäng ñeán moät ñaàu maûy loâng, beøn noùi laø tuøy duyeân caûm öùng maø thöôøng ôû toøa naøy. Ví nhö Sôn taêng ngaøy nay nhaän thænh ñeán Phaùp Hoa, ngaøy mai cuøng ñaïi chuùng töø bieät nhau, vaøo trong huyeän khai ñöôøng roài môùi trôû veà vieän. Haõy noùi laïi lìa toøa naøy hay khoâng? Neáu noùi lìa laø vieäc thöôøng theá gian. Neáu noùi chaúng lìa, laøm sao thaáy ñöôïc vieäc chaúng lìa aáy? Ñaâu chaúng phaûi “voâ bieân coõi nöôùc kia ñaây chaúng caùch ñaàu maûy loâng, möôøi ñôøi xöa nay tröôùc sau chaúng lìa ñöông nieäm”? Laïi ñaâu chaúng phaûi “taát caû voâ taâm moät luùc töï khaép”? Neáu theá aáy chính laø caàm gaäy ñaäp maët traêng. Ñeán trong ñaây caàn phaûi ngoä môùi ñöôïc. Ngoä roài caàn phaûi gaëp ngöôøi môùi ñöôïc. Caùc oâng noùi ñaõ ngoä roài thì thoâi, laïi ñaâu caàn gaëp ngöôøi. Neáu ngoä roài gaëp ngöôøi, chính khi duoãi tay phöông tieän roõ raøng töï coù moät con ñöôøng xuaát thaân, chaúng laøm muø con maét hoïc giaû. Neáu chæ ngoä ñöôïc ñaàu caây caûi khoâ, chaúng nhöõng laøm muø con maét hoïc giaû, chính mình cöû ñoäng lieàn bò chaïm beùn ñöùt tay. Caùc oâng xem! “Thaày toâi laø Döông Kyø hoûi Sö oâng Töø Minh: Khi chim vaéng keâu chaõo cheït, maây töø vaøo nuùi chuøm thì theá naøo? Sö oâng ñaùp: Ta ñi trong coû raäm, ngöôi laïi vaøo thoân saâu. Thaày toâi thöa: Quan chaúng cho loït muõi kim, laïi xin moät caâu hoûi. Sö oâng lieàn heùt. Thaày toâi thöa: Kheùo heùt. Sö oâng laïi heùt. Thaày toâi cuõng heùt. Sö oâng heùt luoân hai tieáng. Thaày toâi lieàn leã baùi.” Ñaïi chuùng neân bieát, ngoä roài laïi gaëp ngöôøi laø: nhaèm treân ñaàu ñöôøng chöõ thaäp cuøng ngöôøi gaëp nhau, laïi ôû treân ngaøn ngoïn nuùi naém tay, nhaèm treân ngaøn ngoïn nuùi gaëp nhau, laïi ôû ñaàu ñöôøng chöõ thaäp naém tay. Vì theá Sôn taêng thöôøng coù tuïng “choã ôû ngöôøi kia ta chaúng ôû, choã ñi ngöôøi kia ta chaúng ñi, chaúng phaûi vì ngöôøi khoù chung hoïp, troïn laø Taêng tuïc coát phaân minh”. Ñaây laø Sôn taêng saép ñi môû toang tuùi vaûi, moät luùc neùm ôû tröôùc maët moïi ngöôøi roài vaäy. Ngöôøi coù maét chôù laáy laøm laï. Traân troïng. Sö thöôïng ñöôøng: Coå nhaân ñeå laïi moät lôøi nöûa caâu, khi chöa thaáu sôø ñeán gioáng heät vaùch saét, boãng nhieân moät hoâm sau khi nhìn ñöôïc thaáu, môùi bieát chính mình laø vaùch saét. Hieän nay laøm sao thaáu? Sö laïi noùi: Vaùch saét! Vaùch saét! * Sö thöôïng ñöôøng: Neáu quaû thaät ñöôïc moät phen xuaát haïn, lieàn nhaèm treân moät coïng coû hieän laàu quyønh ñieän ngoïc, neáu chöa quaû thaät ñöôïc moät phen xuaát haïn, duø coù laàu quyønh ñieän ngoïc laïi bò moät coïng coû che laáp, theá naøo ñöôïc xuaát haïn? Töï coù moät ñoâi tay kheùo aáy, ñaâu töøng xem nheï vuõ tam ñaøi. * Ñeán nieân hieäu Hy Ninh thöù naêm (1072), Sö vieân tòch, thoï boán möôi taùm tuoåi. * Ôû Baûo Ninh Sö hoï Truùc, queâ ôû Töù Minh, thuôû beù dung nhan tuaán tuù, coøn treû ñaõ laøm ñaïi Taêng, thoâng Thieân Thai giaùo. Sö ñeán tham vaán Thieàn sö Minh Giaùc ôû Tuyeát Ñaäu. Minh Giaùc thaàm bieát Sö seõ gaùnh vaùc ñaïi phaùp, noùi côït Sö laø: Toïa chuû Anh Töôøng. Sö noåi giaän xuoáng nuùi, troâng veà Tuyeát Ñaäu leã theà: Toâi ñôøi naøy ñi haønh cöôùc tham thieàn ñaïo lyù chaúng baèng Tuyeát Ñaäu theà chaúng trôû veà queâ. Sö lieàn ñeán Phaàn Ñaøm, maáy naêm maø nghi tình chöa tan. * Nghe tin Döông Kyø dôøi ñeán Vaân Caùi kheùo khai hoùa hoïc giaû, Sö lieàn ñi thaúng ñeán ñaây. Qua moät caâu ñoái ñaùp, Sö lieàn ñoán saùng taâm aán. Döông Kyø tòch, Sö theo Thieàn sö Thuû Ñoan laø baïn ñoàng hoïc nghieân cöùu cuøng toät choã huyeàn aùo. Sau naøy, Sö truï ôû Baûo Ninh cho ñeán tòch. Coù vò Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät? Sö ñaùp: - Gaàn löûa tröôùc phoûng. Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñaïo? Sö ñaùp: - Trong buøn coù gai. Taêng hoûi: - Theá naøo laø ngöôøi trong ñaïo? Sö ñaùp: - Raát kî ñaïp ñeán. Taêng hoûi: - Coå nhaân noùi: “gioù laïnh thoåi laù ruïng, vaãn vui coá nhaân veà”, chöa bieát ai laø coá nhaân? Sö ñaùp: - Hoøa thöôïng Döông Kyø vieân tòch ñaõ laâu. Taêng hoûi: - Chính hieän nay laïi coù ngöôøi naøo laø tri aâm? Sö ñaùp: - OÂng muø trong thoân thaàm gaät ñaàu. Sö thöôïng ñöôøng: Sôn taêng hôn hai möôi laêm naêm quaûy ñaõy mang baùt nhaèm trong hoaøn haûi tham thieän tri thöùc hôn möôøi vò, nhaø mình troïn khoâng coù choã thaáy, coù vò toân tuùc gioáng nhö ñaù cöùng, tham vaán cuõng khoâng coù choã hay ñeå lôïi ích cho nhau, töø ñaây moät ñôøi chæ laøm ngöôøi khoâng hieåu chi caû, thaät töï ñaùng thöông. Boãng bò gioù nghieäp thoåi ñeán phuû Giang Ninh, voâ côù bò ngöôøi xoâ ñeán ñaàu ñöôøng chöõ thaäp, truï caùi vieän raùch, laøm chuû nhaân côm chaùo tieáp ñaõi keû Nam ngöôøi Baéc, vieäc baát ñaéc dó, tuøy thôøi coù muoái coù giaám ñuû chaùo ñuû côm, maëc tình qua ngaøy. Neáu laø Phaät phaùp, chaúng töøng moäng thaáy. Sö thöôïng ñöôøng: Gioù thu maùt, vaän tuøng hay, khaùch chöa veà nhôù coá höông. Sö im laëng giaây laâu noùi: Naèm daøi treân giöôøng coù chaùo coù côm. Sö thöôïng ñöôøng: Caønh phuïng keâu ñaát möa vôõ, saùng veà treân goái tieáng oanh haùt, eånh öông eách nhaùi moät luùc keâu, Dieäu Ñöùc Khoâng Sanh troïn chaúng hoäi, ba caùi thaønh quaàn, boán caùi thaønh ñoäi yeåu yeåu ñieäu ñieäu phieâu phieâu dieâu dieâu, nhaèm nam baéc ñoâng taây beû ñöôïc hoa leâ, hoa lyù moät voøng hai voøng. * Ôû Phaùp Vaân Sö hoï Ñoång, buoåi ñaàu queâ ôû thoân Troïng Thô Thaùi Khöông, oâng cha Sö ñeàu laøm quan ñaát Dónh beøn thaønh ngöôøi Dónh Chaâu. Meï Sö khoâng con ñeán tröôùc töôïng Phaät caàu khaån, khaán raèng: Ñöôïc con seõ cho laøm Phaät söï. Sau ñoù baø sanh ñöôïc Sö dung maïo trang nhaõ. Sö vöøa troøn moät tuoåi thì meï maát. Ñeán lôùn Sö hoïc roäng chí cao, song khoâng coù yù laøm quan, laïi tòch coác hoïc ñaïo. Sö nhaø ngheøo ôû aån nôi Buùt Coâng, yù chí cang cöôøng caû ngaøy ngoài laëng leõ. * Nieân hieäu Gia Höïu thöù taùm (1063), Sö ñeán kinh ñoâ ghi danh ôû vieän Ñòa Taïng Hieån Thaùnh, thi ñaäu laøm ñaïi Taêng. Thaày Vieân Thaønh vaø Luaät sö Hueä Traáp noùi vôùi ngöôøi: Thieän Boån sau naøy seõ noåi danh caû nöôùc. Nhaân ñoù baûo Sö hoïc Tyø-ni vaø nghe Phaùp Hoa. Ban ñeâm Sö moäng thaáy moät ñoàng töû gioáng nhö töôïng veõ Thieän Taøi chaép tay noùi: Nam. Ñeán thöùc, Sö noùi: Chö Thaùnh gia bò cho ta, muoán ta ñi phöông Nam thöa hoûi thieän tri thöùc. * Baáy giôø, Thieàn sö Vieân Chieáu ñang hoùa ñaïo ôû Trung Ngoâ. Sö ñeán Coâ Toâ yeát kieán Thieàn sö Vieân Chieáu taïi Thuïy Quang. ÔÛ ñaây, Sö thaâm ngoä ñöôïc toâng chæ, haàu haï naêm naêm ñaït toät choã huyeàn yeáu. Trí nghieân cöùu chieâm nghieäm cuûa Sö doïc ngang töï taïi, vöôït khoûi qui cuû taàm thöôøng. Ñeán nieân hieäu Nguyeân Phong thöù baûy (1084) muøa xuaân, Sö dôøi Cöûu Giang daïo Hoaøi Sôn leã thaùp Toå. Meán caûnh nuùi röøng thanh lòch cuûa Phuø Sôn, Sö coù yù ôû ñaây troïn ñôøi, beøn truï taïi nuùi Ñaïi Tòch. Khaù laâu, Sö laïi bò thænh khai hoùa ôû chuøa Song Laâm taïi Vuï Chaâu. Vuøng Uyeân Ñoâng ñaïo tuïc raát suøng moä, goïi Sö laø Phoù Ñaïi só taùi sanh. Sau Sö dôøi truï chuøa Phuø Töø ôû Tieàn Ñöôøng noái tieáp Vieân Chieáu. ÔÛ ñaây chuùng ñeán treân ngaøn, thí chuû cung caáp vaãn ñaày ñuû. * Vua Thaàn Toâng nghe danh Sö, xuoáng chieáu môøi truï chuøa Phaùp Vaân taïi kinh ñoâ, ban hieäu laø Ñaïi Thoâng Thieàn sö. Sö thöôøng daïy chuùng: Thöôïng só duøng thaàn nghe phaùp, Trung só duøng taâm nghe phaùp, Haï só duøng tai nghe phaùp. Haõy noùi, laïi coù moät ngöôøi ñeán duøng caùi gì nghe? Sö caàm caây gaäy goõ giöôøng thieàn moät caùi noùi: Cao laø ñeán, thaáp laø ñeán, lanh laûnh vieân aâm theânh thang khaép, möôøi phöông trong ngoaøi laïi khoâng khaùc, chôù duøng khoâng daây maø töï troùi. Sö laïi noùi: AÙn Sôn thuyeát phaùp Chuû Sôn nghe, Chuû Sôn thuyeát phaùp AÙn Sôn nghe. AÙn Sôn Chuû Sôn moät luùc thuyeát, haõy noùi ñem caùi gì nghe? Quí vò! Neáu kheùo nghe, ba ñôøi chö Phaät noùi ra dieäu phaùp thaûy ñeàu hieän tieàn. Laïi coù chaêng? Chuøy saét khoâng loã vaãn vieäc roãi, cöôøi ngaát Tyø-da caây duøi xöa. Sö laïi noùi: Choã thaáy cuûa naïp Taêng nghòch thuaän khoù truøm, tieâu nhieân rieâng ñeán öùng vaät laïi veà, hoaëc cao nöông theá tuïc maø baøy, hoaëc deïp giaáu nôi buïi baëm. Naém ñöùng thì baêng sanh maët nöôùc, buoâng ñi thì treân gaám nôû hoa, laõo Loâ chaúng bieát ñi ñaâu taù, boùng trong maây traéng cöôøi haø haø. Sö heùt moät heùt xuoáng toøa. Sö thöôïng ñöôøng im laëng giaây laâu noùi: Hieåu chaêng? Dieäu chæ cuûa Toå Phaät chæ ôû tröôùc maét, tueä nhaät tröôùc nuùi, maây sanh döôùi chaân, hoà trong soùng lôùn. Xa tieáp trôøi dao, chieàu haùt thuyeàn chaøi, ñeâm daïo traêng lau, ngaøy vui chôi treân thuyeàn, nghe tieáng ty truùc. Laïi noùi nghe tieáng ngoä ñaïo, thaáy saéc minh taâm, gioáng nhö neùm ñi traùi ñaøo ngoït, leo nuùi beû leâ chua. Sö xuoáng toøa. Sö töø xin truï am ôû Hoà Taây. Luùc truï am Sö ñoùng cöûa khoâng cuøng ngöôøi theá gaëp nhau ngoùt möôøi naêm. Haøng só ñaïi phu quí cao phong Sö muoán yeát kieán maø khoâng ñöôïc. Nieân hieäu Ñaïi Quan thöù ba (1109) thaùng möôøi hai, Sö co ba ngoùn tay noùi vôùi thò giaû: Chæ coù ba ngaøy. Ñuùng ba ngaøy sau Sö tòch. * 11. THIEÀN SÖ TU NGUNG CHÖÙNG NGOÄ Ôû Ñaàu Töû Sö hoï Löông, queâ ôû Trieäu Thaønh Taán Chaâu. Thuôû nhoû Sö chaúng leã mieáu thaàn, chaúng chòu ñi hoïc, thöôøng noùi: Seõ laøm thaày trôøi ngöôøi, ñaâu öa vieäc naøy. Sö beøn ñi daïo khaép nôi, ñeán phaùp tòch Thieàn sö Vieân Chieáu ôû Thuïy Quang Toâ Chaâu, thöa hoûi toâng chæ. Nhaân nhaéc laïi “Boà-taùt Voâ Tröôùc hoûi Thieân Thaân: Di-laëc noùi phaùp gì, Thieân Thaân ñaùp: noùi phaùp aáy”, Sö chôït coù tænh, töø ñaây sôùm chieàu thöa hoûi. Moät hoâm, ñi vaøo nhaø veä sinh ñeø nhaøo bình nöôùc ñoå beå, Sö tænh ngoä, laøm keä: “Moät khoaûng naøy, moät khoaûng naøy, muoân löôïng vaøng roøng cuõng phaûi tieâu. Treân ñaàu noùn, döôùi löng bao, gioù laønh traêng saùng ñaàu gaäy kheâu.” Töø ñaây tieáng Sö vang daäy. * Ban ñaàu Sö truï Tö Thoï ôû Thoï Chaâu, keá truï Thieáu Laâm ôû Taây Kinh, roài dôøi sang Chieâu Ñeà, sau truï Ñaàu Töû ôû Thô Chaâu, danh ñöùc caøng roäng, trong tuøng laâm ñoàng goïi laø “Ngung Hoa Nghieâm”. * Sö ñaêng toøa, coù vò Taêng vöøa ra. Sö noùi: - Laàm. Taêng thöa: - Choã naøo laø laàm? Sö baûo: - Chaúng tin ta noùi. Taêng hoûi: - Phaùp aáy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp, vì sao Trieäu Chaâu laïi coù ba baäc tieáp ngöôøi? Sö ñaùp: - Vaøo nöôùc thaáy ngöôøi daøi. Taêng thöa: - Taïi sao hoïc nhaân chöa hoäi? Sö baûo: - Goïi chaúng xoay ñaàu laø sao? Taêng hoûi: - Theá naøo laø taâm Toå Toå truyeàn nhau? Sö ñaùp: - Maáy sao quanh cung nguyeät. Taêng hoûi: - Khi lieàn theá aáy ñi thì sao? Sö ñaùp: - Baù Nhaïc taïm buoâng roi, ngöïa gaày khoe taùm gioûi. Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñeä nhaát nghóa? Sö ñaùp: - Traêm taïp nhaïp. Sö laïi noùi: - Choùt nuùi Laêng-giaø ai hay gaù böôùc, tröôùc non Thieáu Thaát nöôùc ræ chaúng thoâng, chính khi aáy oâng giaø ñaàu vaøng môû ñöôïc mieäng, Taêng Hoà maét bieác môû ñöôïc maét. Tuy nhieân nhö theá, vieäc khoâng moät beà, tieân thaùnh may coù nghóa moân thöù hai, ñuû cuøng caùc ngöôøi noùi Ñoâng noùi Taây. Vì theá noùi: - Xuaân xanh haï tröôûng thu ruïng ñoâng khoâ, boán muøa thay ñoåi luaân chuyeån ñöôøng daøi. Ngöôi ngu taâm sanh kia ñaây, ngöôøi ñaït moät vò khoâng khaùc. Sö im laëng giaây laâu noùi: - Thieåm Phuû traâu saét nuoát voi lôùn, Gia Chaâu Phaät nhaèm aån tô sen. Sö laïi noùi: - Gioù xuaân caây xöa goõ, muø sôùm phuû soâng haøn, moãi moãi ñeàu baøy hieän, baøy hieän cuõng sai laàm, xem xem ngay ñaây laø gì? Laøm gì keû maét saùng khoâng hang oå, nhaû chaúng ñöôïc, nhai chaúng beå. Sö heùt moät tieáng xuoáng toøa. * Sö ñaêng toøa noùi: Voøi voïi Thieáu Thaát haèng chaán quaàn phong, coù khi trong maây baøy ra, coù khi muø ñaäy khoâng daáu, coù khi chôït hieän ôû tröôùc, coù mieäng noùi chaúng ñöôïc, bò ngöôøi goïi laø Taêng Hoà nhìn vaùch. Caùc nhaân giaû! Laøm sao khoûi ñöôïc loãi naøy, thoâi thoâi chaúng baèng giöõ khoùa. Sö laïi noùi: - Gioït söông saøn coû, tieáng gioù caây xöa, traêng saùng roïi ngaøn nuùi saéc haøn, soâng trong troâi muoân khoaûnh soùng moøi, nôi ñaây tieán ñöôïc cuøng quí vò caét ñöùt caùc doøng. Neáu chöa nhö theá, chaúng khoûi theo moøi ñuoåi soùng. Thí nhö nöôùc trong soâng, chaûy xieát ñua nhau qua, moãi moãi chaúng bieát nhau, caùc phaùp cuõng nhö theá. Sö caàm caây gaäy noùi: - Caây gaäy laø caùc phaùp, laø bieát nhau chaúng bieát nhau? Neáu bieát nhau sôùm ñaõ bò bieát troùi, neáu chaúng bieát nhau nöông ñaâu chæ chuù. Sö lia caây gaäy moät caùi noùi: - Moät chöõ BIEÁT laø cöûa caùc thöù dieäu. Laïi noùi: Laàm! Sö xuoáng toøa. * Phuù Trònh Coâng moãi khi ñaøm luaän vôùi Sö, Sö lieàn cho laø phi, maø Trònh Coâng noùi lyù khoâng thoâi. Moät hoâm, Sö baûo Trònh Coâng: Ñôïi ñöôïc Sôn taêng gaät ñaàu laø phaûi. Töø ñaây Trònh Coâng noùi ra, Sö ñeàu laéc ñaàu chöa töøng coù ñaùp. Chôït moät hoâm giöõa ñeâm Trònh Coâng chôït tænh, thaúng ñeán goõ cöûa. Sö ñaõ ñoùng cöûa nguû, nghe tieáng lieàn goïi: - Töôùng coâng ñaùng möøng vieäc lôùn ñaõ xong, ñeâm khuya laïi chaúng môû cöûa saùng sôùm gaëp nhau. Ñeán saùng gaëp nhau, Sö thaáy ôû xa, chöa noùi moät caâu ñaõ gaät ñaàu. Trònh Coâng raát vui. * 12. THIEÀN SÖ THIEÄN NINH PHAÙP AÁN Ôû Kim Sôn Sö ngöôøi Giang Chaâu, xuaát gia vôùi Hoøa thöôïng truï trì chuøa Cam Loà. Sö ñeán phaùp hoäi Vieân Chieáu thaày troø cô caûm duyeân hôïp töø xöa. Tröôùc tieân, Sö truï chuøa Vaïn Thoï phaùp taéc raát nghieâm chænh, laáy mình laøm maãu möïc, chuùng ñeàu kính phuïc. * Sö thöôïng ñöôøng, coù vò Taêng ra hoûi: - Thieân Hoaøng noùi theá aáy, Long Ñaøm noùi theá aáy, chöa bieát Hoøa thöôïng noùi theá naøo? Sö noùi: - Tay caàm roi baïch ngoïc, ly chaâu troïn ñaäp naùt. Taêng thöa: - Thoái thaân coù phaàn. Sö baûo: - Bieát loãi aét caûi. Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù Toå sö Taây sang? Sö baûo: - Ñuoâi caân khoâng quaû. Taêng hoûi: - YÙ naøy theá naøo? Sö ñaùp: - Ñaáu vuoâng coù ñaùy. Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät? Sö ñaùp: - Maøy nhö traêng khuyeát, maét tôï sao baêng. Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaùp? Sö ñaùp: - Nghóa lieät chen nhau, sao chia ñoàng roäng. Taêng hoûi: - Theá naøo laø Taêng? Sö ñaùp: - Daùng xöa oai veä yù khí tröôïng phu. Taêng hoûi: - Gaäy tre tuøy thaân gaëp tröôøng thì ñuøa, ngaøy nay môû tröôøng thi Phaät, thænh Thaày phöông tieän? Sö baûo: - Vaên chaúng theâm ñieåm. Taêng thöa: - Ñaùng goïi xöa nay ít nghe. Sö baûo: - Laø ñeà muïc gì? Taêng suy nghó. Sö lieàn ñaùnh, beøn nhìn taû höõu noùi: - Taïi maét noùi thaáy, taïi tai noùi nghe, taïi muõi noùi ngöûi, taïi löôõi luaän baøn, taïi thaân chaïm bieát, taïi yù phan duyeân, tuy nhieân nhö theá, chæ thaáy ñaàu duøi beùn, chaúng thaáy ñaàu xuoång luït. Neáu laø Vaïn Thoï thì chaúng theá, coù maét nhìn chaúng thaáy, coù tai laéng chaúng nghe, coù muõi chaúng bieát muøi, coù löôõi khoâng ñaøm luaän, coù thaân chaúng chaïm bieát, coù yù chaúng phan duyeân, moät nieäm töông öng saùu caên giaûi thoaùt. Daùm hoûi chö Thieàn ñöùc! Haõy noùi cuøng tröôùc laø ñoàng hay khaùc? Neáu coù naïp Taêng ñuû maét ra ñaây thoâng tin töùc, neáu khoâng laïi vì moïi ngöôøi lôùp lôùp chuù phaù: Buoâng ra thì xe ngöïa laïi qua, naém laïi thì döôùi treân chaúng coù, neáu laø haøng taùc gia thaïo chieán, maëc tình phaûi quaáy ñeø loät. Sö noùi: Naém maùy huyeàn ôû trong tay, treo göông xöa ôû tröôùc ñaøi, coù yeâu nghieät gì daùm choáng cöï, ñaùng goïi saùng ngôøi phaùp giôùi töï tha maø caûnh trí toaøn thaâu, rôõ rôõ chaân nguyeân kia ñaây maø thaùnh phaøm ñeàu vaéng. Do ñaây maø suy, Taêng ñöôøng Phaät ñieän ñoái saéc hieän thaân, kho truø ba cöûa cuøng baøy vieäc aáy, chæ môøi beû gaõy caây gaäy nhaèm tröôùc maét tham laáy. * Sö noùi: Neáu laø baøn thieàn noùi ñaïo, lieàn thaáy coù sanh dieät, laïi nhaéc vieäc xöa nay, gioáng heät chaúng xem thôøi tieát, ñeâm qua gioù taùp möa sa, saùng nay choùng tröø noùng böùc, ñeán ñaây kheùo hay tham toû, Ñaït-ma meâ laø chaúng khaùc. * Sö noùi: Caû ñaïi ñòa chöa töøng coù moät ngöôøi chaân chaùnh neâu baøy toâng giaùo. Neáu coù moät ngöôøi neâu baøy toâng giaùo, ngöôøi caû ñaïi ñòa ñeàu phaûi coät chaët ñaàu löôõi. Ñaâu phaûi baûo quí vò baët döùt thaáy nghe kheá hôïp ñaïo naøy hay sao? Neáu kieán giaûi nhö theá thí nhö duøng löûa ñom ñoùm ñoát nuùi Tu-di, traûi qua traàn sa kieáp troïn khoâng theå ñöôïc. Ñaâu chaúng bieát Thaùnh xöa chæ daïy, coát yeáu ngöôøi sau thaáy ñuùng, ngöôøi ñaït thaáy ñuùng xöa nay ít nghe, thaáu tröôùc toät sau. Buoâng ñi, lôøi lôøi thaáy thaät, caâu caâu saùng toâng; naém laïi, maét maét tuøy phöông, saùng ngôøi rieâng ñöùng, nhaèm choã naøo thaáy coå nhaân? Sö im laëng giaây laâu noùi: Phaûi bieát bieån nuùi veà minh chuû, chöa tin caøn khoân rieâng coù trôøi. * 13. THIEÀN SÖ DUY NHAÏC PHAÄT NHAÄT Ôû Tònh Nhôn Sö hoï Traàn, queâ ôû Tröôøng Kheâ Phöôùc Chaâu, luùc baûy tuoåi theo Thöôïng nhaân Trieät ôû vieän Taây Laâm xuaát gia. Ñeán lôùn, Sö ñi tham vaán thieän tri thöùc, ñeán phaùp hoäi Vieân Chieáu döøng laïi ñaây. Sö ñöùng haàu nghe nhaéc laïi nhaân duyeân “kieáp hoûa ñoång nhieân”, hoaùt nhieân coù tænh. Sö ôû ñaây haàu haï khaù laâu. Sau Sö ñeán truï chuøa Thöøa Thieân ôû Thöôøng Chaâu, keá ñeán chuøa Hoa Nghieâm ôû Ñoâng Kinh, sau cuøng chuøa Tònh Nhôn ôû Ñoâng Kinh. Ngaøy khai ñöôøng, vua Trieát Toâng sai Trung söù nieâm höông. Sö leân toøa vaán ñaùp xong, beøn noùi: Phaùp moân naøy chaúng ôû doø baãy, ñaâu can heä vaán ñaùp, duø cho toät möôøi phöông coõi nöôùc nghieàn laøm vi traàn, moãi moãi vi traàn ñeàu laøm naïp Taêng, moãi vò nhö ngaøi Xaù-lôïi-phaát, Maõn Töø Töû bieän luaän thaáu trôøi baët maùy traàn theá, ñeán trong aáy moät ñieåm duøng cuõng chaúng ñöôïc. Vì côù sao? Chuùng sanh cuøng Phaät vieân dung töï hay bình ñaúng, moãi ngöôøi loã muõi thaáu trôøi, moãi moãi vaùch ñöùng ngaøn nhaãn. Bôûi chaúng bieát chaân theo voïng chuyeån, phaùp ñuoåi duyeân dôøi, töï meâ linh quang luoáng gieo vaøo ñöôøng khaùc. Vì theá, vua Phaùp phaù höõu vaän loøng töø voâ duyeân, taïo thuyeàn cheøo ba thöøa vôùt naêm taùnh laên loän trong soùng voã, boùng traêng ôû ñaàm trong, tieáng chuoâng trong ñeâm vaéng, cho neân coù “traâu ñaát Hoaøi aên luùa, giaù gaïo Loâ Laêng maéc”. Laïi chaúng khoûi nhoïc Sô toå Ñaït-ma ñeán nöôùc naøy, giaùo ngoaïi hoa laêng, chaúng maøi gaïch laøm göông, trong aùo coù chaâu ly, chaúng ñeám chaâu baùu cho ngöôøi, chöa treo buoàm xöa, thaáy thaønh coâng aùn. Do ñoù, ngoä laáy dieän muïc khoâng ngoä, meâ laø chaúng meâ coång laøng, ba ñôøi chaúng rieâng möôøi phöông ñoàng baøy, ñaát ruoäng nhaø mình caây khoâ sanh caønh, loø höông mieáu coå tro laïnh laïi phaùt löûa. Ñaâu chaúng taát caû ngöõ ngoân vaên töï, tö sanh saûn nghieäp cuøng thaät töôùng chaúng traùi nhau. Neáu vaäy, “döôùi caây khoâng boùng neân ñoàng thuyeàn” ngö oâng ñaùnh troáng muùa haùt, “giöõa coù vaøng roøng ñaày moät nöôùc”. Laõo giaø aâu ca ñoàng vui thaêng bình, ñoàng leân coõi thoï, töï laø trôøi daøi ñaát saâu bieån laëng soâng trong. Haõy noùi cuøng vui thaêng bình moät caâu laøm sao noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: La Phuø ñaùnh troáng Thieàu Chaâu muùa. Ñöùng laâu traân troïng. Vua raát haøi loøng ban hieäu laø Phaät Nhaät Thieàn sö. ] |
||
