THIEÀN SÖ TRUNG HOA

TAÄP BA

H.T THÍCH THANH TÖØ

ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI LAÊM SAU LUÏC TOÅ

I. TOÂNG TAØO ÑOÄNG THÖÙ 11

             Noái phaùp Thieàn sö Chaùnh Giaùc coù 14 vò:

            1. Thieàn sö Töø Toâng ôû Tuyeát Ñaäu Minh Chaâu

            2. Thieàn sö Hueä Huy Töï Ñaéc ôû Tònh Töø Haøn Chaâu

II. TOÂNG LAÂM TEÁ THÖÙ 11

             A. PHAÙI HOAØNG LONG

             a/ Noái phaùp Thieàn sö Ngoä Taân Töû Taâm coù 16 vò:

            1. Thieàn sö Hueä Phöông ôû Hoøa Sôn

            2. Am chuû Dieäu Phoå Taùnh Khoâng ôû Hoa Ñình

             b/ Noái phaùp Thieàn sö Duy Thanh coù 18 vò:

            1. Thieàn sö Thuû Traùc ôû Tröôøng Linh

            2. Thieàn sö Boån Taøi Phaät Taâm ôû Thöôïng Phong

             B. PHAÙI DÖÔNG KYØ

             Noái phaùp Thieàn sö Phaùp Dieãn coù 22 vò:

            1. Thieàn sö Khaéc Caàn Phaät Quaû ôû Chieâu Giaùc

            2. Thieàn sö Hueä Caàn Phaät Giaùm ôû Thaùi Bình

3. Thieàn sö Thanh Vieãn Phaät Nhaõn ôû Long Moân

            4. Thieàn sö Ñaïo Ninh ôû Khai Phöôùc

            5. Thieàn sö Nguyeân Tænh ôû Nam Ñöôøng Ñaïi Tuøy

            6. Thieàn sö Toâng Thôùi ôû Voâ Vi

            7. Thieàn sö Bieåu Töï ôû Nguõ Toå

*

29. THIEÀN SÖ TÖØ TOÂNG

Ôû Tuyeát Ñaäu Minh Chaâu

           Sö hoï Traàn, queâ ôû Huy Chaâu, thuôû nhoû chuyeân hoïc kinh, khi thoï giôùi cuï tuùc xong, nöông theo Thieàn sö Hueä Dieäu Traïm thöa hoûi ñöôïc thích nhieân kheá hôïp. Thieàn sö Hueä laáy phaát töû phoù chuùc cho Sö.

*

             Sau Sö ñeán Thieàn sö Hoaèng Trí nhôø aán khaû, ôû ñaây ñaïo ñöùc cuûa Sö caøng ñöôïc thaâm aùo. Sau naøy Sö truï trì caùc nôi nhö: Phoå Chieáu, Thieän Quyeàn, Thuùy Nham, Tuyeát Ñaäu.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: Moãi ngöôøi ñeàu coù caùi loã muõi, chæ coù Thieän Quyeàn khoâng loã muõi. Taïi sao khoâng? Vì hai möôi naêm tröôùc bò ngöôøi keùo rôi roài. Moãi ngöôøi ñeàu coù hai troøng con maét, Chæ coù Thieän Quyeàn khoâng troøng con maét. Vì côù sao? Vì bò ngöôøi laáy caây moùc roài. Moãi ngöôøi ñeàu coù xöông soï, chæ coù Thieän Quyeàn khoâng xöông soï. Vì sao khoâng? Vì ngöôøi möôïn laøm gaùo ñöïng phaân roài. Sö beøn goïi ñaïi chuùng noùi: Loã muõi khoâng, troøng con maét khoâng, xöông soï cuõng khoâng. Quí vò laïi bieát Thieän Quyeàn chaêng? Neáu chaúng bieát laø quí vò choân vuøi Thieän Quyeàn. Neáu chaúng nhö theá, haõy nghe moät baøi tuïng: “Traâu ñaát ñaùy khe vaøng pheát maët, ñaàu non gaùi ñaù maëc chaân hoàng, treân coïc coät löøa coû thôm ngaùt, chaúng phaûi maây che choùt loø höông.”

*

             Sö thöôïng ñöôøng: - Thuùy Nham chaúng phaûi chaúng noùi, chæ vì khoâng coù thôøi tieát, saùng nay thích thuù maáy khi, moät caâu vì anh moå xeû, coät caùi voán laø khuùc caây, traùi caân chæ laø saét nguoäi. Quí vò neáu ñeán caùc nôi, chôù noùi Sôn taêng nhieàu lôøi.       

             Taêng hoûi: - Hoa sen khi chöa ra khoûi nöôùc thì theá naøo?

             Sö ñaùp: - Maát ñi loã muõi oâng.        

             Taêng hoûi: - Sau khi ra khoûi nöôùc thì theá naøo?

             Sö ñaùp: - Xoû phuûng troøng maét oâng.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh phaùp nhaõn?

             Sö ñaùp: - Ñaäu ñen.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø quaân?

             Sö ñaùp: - Maøi giuõa kieám ba thöôùc, ñôïi cheùm ngöôøi baát bình.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø thaàn?

             Sö ñaùp: - Maây traéng thaät quaù raûnh, doøng nöôùc raát laêng xaêng.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø quaân thaàn ñaïo hieäp?

             Sö ñaùp: - Maây bay möa rôi traêng saùng sao soi.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung thieân?

             Sö ñaùp: - Hoa aáu chöa soi tröôùc.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieân trung chaùnh?

             Sö ñaùp: - Sum vaày khoâng thieáu dö.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung lai?

             Sö ñaùp: - Khaép coõi baët maûy traàn.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung chí?

             Sö ñaùp: - Coâng caén teân tröôùc ñuøa.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung ñaùo?

             Sö ñaùp: - Möôøi ñöôøng chaúng loït maûy toùc.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuyeån coâng töïu vò?

             Sö ñaùp:-Buoâng tay chaúng töïa toaøn theå hieän, thuyeàn con ngö phuû töïa hoa lau.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuyeån vò töïu coâng?

             Sö ñaùp:-Ñeâm giöõa ñaàu non traêng gioù laëng, caây cao con vöôïn moät tieáng keâu.      

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø coâng vò teà chöông?

             Sö ñaùp: - Ra cöûa chaúng ñi loái trôû laïi, buïi bay ñaày maét döùt ñieåm ai.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø coâng vò caâu aån?

             Sö ñaùp: - Traâu ñaát uoáng caïn traêng ñaàm laëng, ngöïa ñaù ra roi chaúng ngoaùi ñaàu.

*

             Sö tòch taïi nuùi naøy, thaùp toaøn thaân goùc Taây Nam cuûa chuøa.

 *

30. THIEÀN SÖ HUEÄ HUY TÖÏ ÑAÉC

Ôû Tònh Töø Haøn Chaâu

           Sö hoï Tröông, queâ ôû Hoäi Kheâ, thuôû nhoû Sö nöông theo thaày Ñaïo Ngöng ôû Tröøng Chieáu theá phaùt vaø thoï giôùi cuï tuùc. Naêm hai möôi tuoåi, Sö ñeán yeát kieán Chôn Yeát ôû Tröôøng Loâ coù sôû chöùng chuùt ít. Sau ñoù, Sö ñeán yeát kieán Hoaèng Trí. Trí nhaéc: “chính trong saùng coù toái, chaúng duøng toái gaëp nhau, chính trong toái coù saùng, chaúng duøng saùng thaáy nhau” ñeå hoûi Sö. Sö chaúng kheá hoäi. Ñaàu hoâm, Sö ñònh trôû laïi tröôùc töôïng Thaùnh taêng thaép höông, maø Hoaèng Trí cuõng vöøa ñeán. Sö troâng thaáy lieàn choùng roõ caâu noùi tröôùc. Hoâm khaùc, Sö vaøo thaát. Hoaèng Trí nhaéc: Than oâi! Ngaøy tröôùc maët nhö ngoïc, laïi than! Xoay veà raâu tôï söông, ñeå hoûi Sö. Sö ñaùp: - Kia vaøo ly, kia ra vi. Töø ñaây, Sö hoûi ñaùp khoâng ngaïi.

             Hoaèng Trí nhaän laø Chaân töû trong thaát.

             Nieân hieäu Thieäu Höng (1131), Sö khai phaùp ôû Phoå Ñaø, keá ñeán Vaïn Thoï, Kieát Töôøng, Tuyeát Ñaäu. Nieân hieäu Thuaàn Hy thöù ba (1176), saéc vua boå Sö truï trì chuøa Tònh Töø.

             Sö thöôïng ñöôøng: Taùi teâ gioù baéc queùt caây röøng, veà coäi laù rôi hieän maûnh taâm, muoân doøng veà bieån thuyeàn bôø ñeán, saùu cöûa saùng ngôøi caûi gaëp kim, voán ñaõ hieän thaønh chôù kieám tìm, ñaát taùnh thaûnh thôi xöa nay saùng, ngoaøi cöûa tuyeát tan saéc xuaân ñoâng, boán nuùi laãn laøm caây long ngaâm.

             Sö thöôïng ñöôøng: OÂng giaø Thích-ca cuøng lyù taän taùnh mieäng vaøng noùi ra giaùo lyù moät ñôøi döôøng theå xoay chaâu chuyeån ngoïc, vaãn bò ngöôøi goïi laø giaáy cuõ lau gheû. Toå sö Ñaït-ma duøng phaùp Nhaát thöøa chæ thaúng rieâng truyeàn, nhìn vaùch chín naêm chaúng laäp vaên töï, bò ngöôøi goïi laø Baø-la-moân nhìn vaùch. Haõy noùi haønh lyù theá naøo? Thô bò ngöôøi beân chæ ra roài, chaên keùo truøm ñaàu muoân vieäc thoâi, khi naøy sôn taêng troïn chaúng hoäi.

             Sö thöôïng ñöôøng: OÅ bieát gioù hang bieát möa, ngoït ñoù ngoït chöø ñaéng ñoù ñaéng, chaúng caàn suy nghó laïi xeùt löôøng, naêm naêm töø laâu laø haêm laêm, muoân vieäc saép ñaët ñeán bình thöôøng, ñaây laø caâu tuøng laâm tham vaán no. Quí vò laïi hieåu roõ chaêng? Laõo queâ chaúng bieát söùc Nghieâu Thuaán, ñuøng ñuøng ñaùnh troáng cuùng thaàn soâng.

             Sö thöôïng ñöôøng: Thaàn cuûa hang choát cuûa maùy, trong cho beân tham taàm xoay ñöôøng ñöôïc dieäu maây tuy ñoäng maø thöôøng nhaøn, traêng tuy toái maø caøng chieáu, chuû khaùch laãn tham chaùnh thieân kieâm ñaùo, möôøi chaâu xuaân heát hoa heùo taøn, röøng caây san hoâ nhaät saùng rôõ.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung thieân?

             Sö ñaùp: - Ñeâm qua canh ba sao ñaày trôøi.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieân trung chaùnh?

             Sö ñaùp: - Maây traéng truøm ñaàu nuùi, troïn chaúng baøy ngaát cao.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung lai?

             Sö ñaùp: - Chôù goïi caù kình khoâng loâng caùnh, ngaøy nay chính töø ñöôøng chim sang.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung chí?

             Sö ñaùp: - ÖÙng khoâng daáu duïng khoâng veát.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung ñaùo?

             Sö ñaùp: - Ngöôøi ñaù chieác aùo raùch, quaû ñaát khoâng ngöôøi may.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: Da thòt rôi ruïng baët choã nôi, saùng toû thaân taâm moät vaät khoâng, kheùo vaøo ñaïo lôùn choã saâu laëng, ngöôøi ngoïc yeân ngoài xe baïch ngöu. Ñieàn ñòa dieäu minh ngöôøi ñaït raát ít, thöùc tình chaúng ñeán chæ chöùng môùi bieát. Con maây traéng linh linh töï chieáu, cha nuùi xanh cao ngaát thöôøng coøn, cô phaân saùng sau ñaûnh, trí hôïp maét tröôùc kieáp. Vì theá noùi, ñöôøng Taân Phong chöø voùt vaãn gieo, ñoäng Taân Phong chöø laëng nhöng töôi, ngöôøi ñi ñi chöø chaúng ñoäng dieâu, ngöôøi daïo daïo chöø chôù mau gaáp, nhaø nghæ tuy coù ngöôøi ñeán ít, röøng suoái chaúng daøi caây taàm thöôøng. Chö thieàn ñöùc! Höôùng thöôïng moät phen ñeán toân quí khoù roõ, treân ñieän Löu Ly chaúng xöng toân, tröôùc reøm phæ thuùy laïi hôïp baïn. Chính cuøng khi aáy kim chæ xaâu suoát chaân toâng chaúng rôi, neân laøm sao thi thieát? Toùc baïc ñaày ñaàu lìa hang nuùi, giöõa ñeâm xuyeân maây vaøo xoùm laøng.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: Phoù Ñaïi só coù baøi tuïng Phaùp thaân: “Tay khoâng caùn cuoác caàm, boä haønh côõi löng traâu, treân caàu ngöôøi qua thaúng, caàu troâi nöôùc chaúng troâi.” Ñaïi sö Vaân Moân noùi: “Caùc ngöôøi ñoâng laïi taây laïi nam laïi baéc laïi, moãi moãi côõi moät con traâu laïi. Tuy nhieân nhö theá, ngaøn ñaàu muoân ñaàu chæ caàn bieát moät caùi ñaàu naøy.” Sö noùi: Vaân Moân bình thöôøng khoâ khan chaâm duøi chaúng phuûng, ñeán trong naøy cuõng bieát dính buøn keït nöôùc. Quí vò! Hieän nay caàn thaáy moät ñaàu naøy chaêng? Khí trôøi hôi laïnh moãi ngöôøi töï veà nhaø.

*

             Sö thöôïng ñöôøng nhaéc vieäc phong phan, Sö noùi: Choã phong phan ñoäng, maét nhìn tôùi töùc laø Thöôïng toïa, choã phong phan ñoäng, maát ñi con maét töùc laø phong phan. Kia neáu chöa nhö theá, chaúng phaûi phong phan chaúng phaûi taâm, Thieàn taêng luoáng töï gaéng duøi chaâm, phoøng nuùi möa qua khoùi muø saïch, naèm nghe gioù maùt trong röøng tre.

             Nieân hieäu Hy Ninh thöù baûy (1074) muøa thu, Sö trôû laïi Tuyeát Ñaäu. Ñeán Hy Ninh thöù möôøi (1077) giöõa muøa ñoâng, ngaøy hai möôi chín luùc giöõa ñeâm, Sö taém röûa xong lieàn tòch.

*

31. THIEÀN SÖ HUEÄ PHÖÔNG

Ôû Hoøa Sôn

             Sö hoï Lung queâ ôû Laâm Giang.

             Sö daïy chuùng: Tröôùc duïng sau chieáu coát nghieäm taùc gia, tröôùc chieáu sau duïng chaúng coøn hình boùng, chieáu duïng ñoàng thôøi vaùch ñöùng ngaøn nhaãn, chieáu duïng chaúng ñoàng thôøi caên traàn neân soi. Coå nhaân duøng boán chuyeån ngöõ naøy ñeå nghieäm Thieàn taêng trong thieân haï. Neáu khoâng phaûi ngöôøi ñuû con maét chaân chaùnh lieãu ngoä thaáu ñaùo khoù beà nöông töïa. Ngaøy nay vì quí vò neâu ra roõ raøng roài vaäy. Laïi hieåu roõ hay chaêng? Neáu hieåu roõ roài, ñaùng goïi chaúng ñoäng maûy tô choùng leân giaùc ñòa. Neáu chöa theá aáy, caàn phaûi chín chaén. Sö laïi ñöa caây phaát töû noùi: Xem! Xem! Chæ caùi naøy ôû Laâm Teá aét chieáu duïng ñoàng haønh, taïi Vaân Moân aét söï lyù ñeàu ñuû, ôû Taøo Ñoäng thì thieân chaùnh hieäp thoâng, taïi Qui Ngöôõng thì aùm cô vieân hieäp, taïi Phaùp Nhaõn thì naøo döøng duy taâm. Song Nguõ gia Toâng phaùi laäp baøi moân ñình aét chaúng khoâng, duø cho bieän ñöôïc beø nhoùm roõ raøng vaãn laø vieäc beân quang aûnh. Neáu caàn choáng cöï vôùi sanh töû thì trôøi ñaát xa caùch. Haõy noùi, moät caâu sieâu vieät sanh töû laøm sao maø noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Ñaõ laø laàm haï chuù cöôùc.

*

32. AM CHUÛ DIEÄU PHOÅ TAÙNH KHOÂNG

Ôû Hoa Ñình

           Sö ngöôøi Haùn Chaâu, nöông Thieàn sö Töû Taâm ñaõ laâu ñöôïc aán chöùng. Sö ñi ñeán soâng Tuù theo neáp Hoa Ñình Thuyeàn Töû, caát moät chieác am tranh ôû ñoàng Thanh Long, thoåi saùo saét ñeå töï vui. Sö coù laøm nhieàu phuù, vònh, ngöôøi ñöôïc ñeàu quí nhö cuûa baùu. Baøi Sôn Cö:

                        Taâm phaùp song vong du caùch voïng

                        Saéc traàn baát nhò thöôïng dö traàn

                        Baùch ñieåu baát lai xuaân höïu quaù

                        Baát tri thuøy trò truï am nhaân.

            Dòch:

                        Taâm phaùp hai queân coøn caùch voïng

                        Saéc traàn baát nhò vaãn thöøa traàn

                        Chaúng ñeán traêm chim xuaân laïi maát

                        Bieát ai quaû thaät ngöôøi truï am.

             Sö laøm baøi caûnh chuùng raèng:

                        Hoïc ñaïo du nhö thuû caám thaønh

                        Truù phoøng luïc taëc daï tinh tinh     

                        Trung quaân chuùa töôùng naêng haønh leänh

                        Baát ñoäng can qua trò thaùi bình.

            Dòch:

                        Hoïc ñaïo ví nhö giöõ caám thaønh

                        Ngaøy ngöøa luïc taëc, toái tinh tinh

                        Trong quaân chuùa töôùng hay haønh leänh

                        Chaúng ñoäng göôm ñao trò thaùi bình.

             Nieân hieäu Kieán Vieâm naêm ñaàu (1127) giaëc Töø Minh laøm phaûn ñi theo con ñöôøng OÂ Traán maëc tình gieát haïi, daân chuùng sôï chaïy. Sö moät mình caàm gaäy ñi ñeán, giaëc troâng thaáy laáy laøm laï, nghi laø nguïy phuïc, beøn hoûi duyeân côù. Sö ñaùp: - Toâi laø Thieàn giaû muoán ñeán chuøa Maät AÁn. Giaëc noåi giaän muoán cheùm Sö. Sö noùi: - Ñaïi tröôïng phu caàn ñaàu lieàn chaët laáy, caàn gì phaûi noåi giaän. Toâi haún phaûi cheát, xin cho moät böõa aên ñeå laøm toáng chung. Giaëc daâng caù thòt, Sö duøng nhö ngoï trai thöôøng, tröôùc xuaát sanh xong, beøn noùi: Ai seõ vì toâi laøm baøi vaên ñeå cuùng? Giaëc töùc cöôøi maø khoâng ñaùp. Sö ñoøi buùt vieát: “Than oâi! Duy linh, nhoïc ta do sanh aét loãi khoái ñaát, sai ta do soáng aét quaáy aâm döông, thieáu ta do ngheøo aét nguõ haønh chaúng chaùnh, khoán ta do maïng aét ngaøy giôø chaúng toát. Chao oâi! Lôùn thay! May coù ñaïo xuaát traàn, ngoä ñöôïc taùnh cuûa ta, cuøng dieäu taâm kia. Haún dieäu taâm naøy ai hay laøm thaân, treân ñoàng chaân hoùa cuûa chö Phaät, döôùi hieäp vôùi voâ minh cuûa phaøm phu, maûy buïi chaúng ñoäng voán töï vieân thaønh. Dieäu vaäy thay! Dieäu vaäy thay! Maët trôøi maët traêng chöa ñuû laø saùng, caøn khoân chöa ñuû laø lôùn, laï laï luøng luøng khoâng chöôùng khoâng ngaïi, hôn saùu möôi naêm hoøa quang laãn tuïc, boán möôi hai haï tieâu dao töï taïi, gaëp ngöôøi thì vui thaáy Phaät chaúng laïy. Cöôøi vaäy ö! Cöôøi vaäy ö! Ñaùng tieác chaøng thieáu nieân, phong löu raát töôi ñeïp, thaûn nhieân ñi veà phoù gioù xuaân, theå döôøng hö khoâng troïn chaúng hoaïi. Laïi môøi! Sö lieàn caàm ñuõa gaép aên. Boïn giaëc cöôøi to. Sö aên xong laïi noùi: Kieáp soá ñaõ gaëp ly loaïn, toâi laø keû raát thích soáng, hieän nay chính laø giôø toát, xin môøi moät ñao hai khuùc. Sö beøn hoâ to:  Cheùm! Cheùm! Giaëc kinh haõi cuùi ñaàu taï toäi, khieán quaân ruùt lui. Nhaø cöûa vuøng OÂ Traán khoûi bò thieâu ñoát, thaät nhôø ôn ñöùc cuûa Sö. Keû ñaïo ngöôøi tuïc nghe vieäc naøy caøng cung kính Sö.

             Coù vò Taêng xem baøi ca coù caâu: “thaáy Phaät chaúng laïy”, nghòch hoûi Sö: - Ñaõ thaáy Phaät vì sao chaúng laïy?

             Sö taùt tai, hoûi: - Hoäi chaêng?

             Taêng ñaùp: - Chaúng hoäi.

             Sö laïi taùt tai, noùi: - Nhaø khoâng hai chuû.

             Nieân hieäu Thieäu Höng (1131) naêm Canh Thaân muøa Ñoâng, Sö laøm moät caùi boàn to maø ñaäy laïi, bieân thô gôûi cho Thieàn sö Trì ôû Tuyeát Ñaäu noùi: Toâi saép thuûy taùng vaäy. Ñeán naêm Nhaâm Tuaát, Thieàn sö Trì ñeán thaêm, thaáy Sö vaãn coøn, beøn laøm baøi keä ngaïo raèng:

                        Doát thay laõo Taùnh Khoâng,

                        Chæ thích moài cho caù,

                        Ñi chaúng ñoøi taùnh ñi,

                        Chæ quaûn nhaèm ngöôøi noùi.

             Sö xem qua, cöôøi noùi: - Ñôïi huynh ñeán chöùng minh.

             Sö lieàn sai baùo tin hoïp töù chuùng. Chuùng hoïp xong, Sö vì chuùng noùi phaùp yeáu, beøn noùi keä:      

                        Ngoài thoaùt ñöùng cheát chaúng baèng thuûy taùng,

                        Moät bôùt toán cuûi, hai khoûi ñaøo ñaát,

                        Buoâng tay lieàn ñi haún laø thích thuù,

                        Ai laø tri aâm Hoøa thöôïng Thuyeàn Töû,

                        Cao phong khoù noái traêm ngaøn naêm,

                        Moät baûn oâng chaøi ít ngöôøi xöôùng.

             Sö beøn vaøo ngoài trong boàn xuoâi nöôùc maø ñi. Chuùng ñeàu theo ñeán cöûa bieån nhìn theo ñöùt maét. Sö laáy gaøu muùc nöôùc bôi boàn vaøo, chuùng naâng leân xem, khoâng thaáy voâ nöôùc.  Sö laïi theo doøng nöôùc maø ñi, xöôùng leân raèng:

                        Thuyeàn Töû ñöông nieân phaûn coá höông

                        Moät tung tích xöù dieäu nan löông

                        Chaân phong bieán kyù tri aâm giaû

                        Thieát ñòch hoaønh xuy taùc taùn tröôøng.

            Dòch:

                        Thuyeàn Töû naêm naøy laïi coá höông

                        Choã khoâng daáu veát dieäu khoù löôøng

                        Chaân phong khaép gôûi tri aâm ñaáy

                        Saùo saét thoåi ngang vónh bieät tröôøng.

             Tieáng saùo xa xa roài ñöùt khoaûng trong choán meânh moâng, thaáy Sö neùm chieác saùo roài chìm. Chuùng thöông xoùt ngaäm nguøi. Ba hoâm sau, ngöôøi ta thaáy thaân Sö ngoài kieát giaø treân baõi caùt. Taêng tuïc ñua nhau ñeán ñoùn veà chuøa, löu laïi naêm ngaøy sau môùi traø-tyø. Khi traø-tyø coù hai con chim nhaïn bay qua bay laïi trong hö khoâng, ñeán thieâu xong môùi ñi.

*

33. THIEÀN SÖ THUÛ TRAÙC

Ôû Tröôøng Linh Thieân Ninh

           Sö hoï Trang, queâ ôû Tuyeàn Chaâu.

*

            Sö thöôïng ñöôøng: Ba ngaøn kieám khaùch rieâng nhaän Trang Chu, vì sao laïi nhaûy chaúng khoûi? Cöûa thaày thuoác nhieàu beänh nhaân, vì sao chaúng tieâu moät caùi chích. Ngöôøi ñaõ thaáu quan môøi bieän xem.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: Thí nhö con maét chaúng töï thaáy con maét, taùnh töï bình ñaúng. Ngöôøi khoâng bình ñaúng lieàn theá aáy ñi, chuøy saét khoâng loã anh haõy an trí. Duø ñaëng vaøo röøng chaúng ñoäng coû, vaøo nöôùc chaúng ñoäng soùng, cuõng laø phöông tieän moät thôøi. Neáu laø, tre trong giaäu nhoå maêng ngoaøi giaäu, khe ñoâng hoa nôû khe taây hoàng. Laïi ñôïi khaùm phaù qua ñaõ.

             Taêng hoûi: - Ñôn Haø thieâu Phaät goã, Vieän chuû vì sao laïi ruïng loâng maøy?

             Sö ñaùp: - Meøo con bieát treøo caây.

             Taêng thöa: - Sôùm bieát nhö theá troïn chaúng nhö theá.

             Sö baûo: - Tieác laáy loâng maøy.

             Taêng hoûi: - Theá naøo laø vieäc cuûa keû aùo naïp?

             Sö ñaùp: - Trôøi haïn daân saàu.

             Taêng hoûi: - Khi Phaät chöa xuaát theá thì theá naøo?

             Sö ñaùp: - Tuyeät haøo tuyeät ly.

             Taêng hoûi: - Sau khi xuaát theá thì sao?

             Sö ñaùp: - Laáp hoà bít khe.

             Taêng hoûi: - Xuaát theá cuøng chöa xuaát theá caùch nhau bao nhieâu?

             Sö ñaùp: - Ngöôøi bình chaúng noùi, nöôùc bình chaúng chaûy.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: San cao ñeán thaáp, ñuoåi giaëc phaù nhaø, caét saét chaët ñinh, con choàn meán hang, thaûy chaúng theá aáy laïi laø sao? Vì theá noùi, vöïc cao muoân nhaãn buoâng tay thoõng, phaûi laø ngöôøi aáy. Chæ nhö oâm baùt vaøo nöôùc Höông Tích moät caâu laøm sao noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Toái kî gioù thoåi trong bieät ñieäu.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: Ñöùc Thích-ca ñoùng cöûa thaát phaïm loãi taøy trôøi, ngaäm mieäng nôi Tyø-da töï cöùu chöa xong. Theá naøo? Theá naøo? Cöûa mieäng quaù nhoû.

*

             Nieân hieäu Tuyeân Hoøa thöù naêm (1123) ngaøy hai möôi baûy thaùng möôøi hai, Sö yeân laëng thò tòch.

*

34. THIEÀN SÖ BOÅN TAØI PHAÄT TAÂM

Ôû Thöôïng Phong Ñaøm Chaâu

             Sö hoï Ñaøo, queâ ôû Phöôùc Chaâu, thuôû beù ñöôïc xuaát gia, thoï giôùi cuï tuùc xong ñi du phöông. Sö ñeán Ñaïi Trung nöông Thieàn sö Long ôû Haûi AÁn thaáy laõo tuùc laø Ñaït Ñaïo xem kinh ñeán caâu “moät ñaàu sôïi loâng sö töû traêm öùc ñaàu sôïi loâng ñoàng thôøi hieän”, Sö chæ hoûi: - Moät ñaàu sôïi loâng sö töû vì sao ñöôïc traêm öùc ñaàu sôïi loâng ñoàng thôøi hieän? Ñaït ñaùp: - Ngöôi môùi vaøo tuøng laâm ñaâu theå lyù hoäi ñöôïc vieäc naøy. Sö nhaân ñaây sanh nghi. Sö phaùt taâm laõnh chöùc Tònh ñaàu. Moät hoâm, Sö ñeán phieân queùt doïn. Haûi AÁn vöøa ñeán daï tham, ñeán nôi thaáy söûa sang toøa lieàn neùm caây gaäy baûo: - Lieãu thì ñaàu sôïi loâng nuoát beå caû, môùi bieát caû ñaïi ñòa moät haït buïi. Sö boãng nhieân coù tænh.

*

             Sau Sö ra xöù Maân ñeán Döï Chöông nuùi Hoaøng Long ôû choã Töû Taâm maø cô duyeân khoâng kheá hôïp. Sö ñeán tham vaán Linh Nguyeân, moãi khi vaøo thaát ra aét lau nöôùc maét noùi: - Vieäc naøy ta thaáy ñöôïc raát roõ raøng, chæ laø laâm cô noùi chaúng ra. Neáu theá laø taïi sao?

             Linh Nguyeân bieát Sö raát caàn maãn, baûo: - Phaûi ñaïi trieät môùi ñöôïc töï taïi.

             Chöa bao laâu, boãng thaáy vò Taêng ôû baøn beân caïnh ñoïc Taøo Ñoäng Quaûng Luïc, ñeán Döôïc Sôn haùi cuûi veà coù vò Taêng hoûi: - Choã naøo laïi?

             Döôïc Sôn ñaùp: - Ñoán cuûi laïi.

             Taêng chæ con dao döôùi löng noùi: - Khua ren ren laø caùi gì?

             Döôïc Sôn ruùt dao laøm theá chaët. Sö chôït vui möøng taùt vò Taêng ñang ñoïc moät taùt, veùn reøm chaïy tuoân ra cöûa noùi keä:

                        Trieät! Trieät!

                        Ñaïi haûi caøn khoâ hö khoâng tònh lieät

                        Töù phöông baùt dieän tuyeät giaø lan

                        Vaïn töôïng sum la teà laäu tieát.

            Dòch:

                        Trieät! Trieät!

                        Bieån caû khoâ khan hö khoâng ñeàu naùt

                        Boán phöông taùm maët baët ngaên che

                        Vaïn töôïng sum la ñeàu tieát loä.

             Veà sau, Sö ñöôïc chia toøa giaûng daïy ôû Chôn Thöøa, nhaän truï ôû Thöôïng Phong vaø dôøi truï nhieàu chuøa noåi tieáng.

             Khi Sö truï ôû Caøn Nguyeân ngaøy khai ñöôøng daïy chuùng: Traêm ngaøn moân tam-muoäi voâ löôïng taïng phöôùc ñöùc, buoâng ñi cuõng nhö môû kho thì saâm sai xen laãn, naém ñöùng cuõng gioáng tuyeát phuû hoa lau khaép thaân khoù bieän. Khieán cho ngöôøi thaáy ñoù kheâu daäy lieàn ñi, ngöôøi nghe ñoù moät ñao thaúng vaøo, moãi moãi ñuû chaùnh nhaõn ôû ñaûnh moân, ngöôøi ngöôøi mang theo tay moät linh phuø, queùt tri kieán Phaät Toå, laøm hoïa öông ôû tuøng laâm. Toâi nhôù ngaøy khai ñöôøng cuûa Baûo Thoï, Tam Thaùnh ñaåy moät vò Taêng ra, Baûo Thoï lieàn ñaùnh, Tam Thaùnh noùi: Theá aáy vì ngöôøi laø laøm muø maét ngöôøi caû moät thaønh Traán Chaâu ñi roài. Vaû nhö Caøn Nguyeân ngaøy nay khai ñöôøng, hoaëc coù vò Taêng ra ñaây, sôn taêng cuõng ñaùnh, chaúng nhöõng thoaïi naøy ñaïi haønh, coát yeáu môû maét ngöôøi caû thaønh Phöôùc Chaâu. Vì sao vaäy? Kieám vì baát bình lìa giaùp baùu, thuoác nhaân cöùu beänh ra bình vaøng.        

             Sö thöôïng ñöôøng: Ñöùc Ñaït-ma tröôùc khi chöa sang Ñoâng Ñoä, ngöôøi ngöôøi ñeàu aáp haït chaâu Mî Thuûy, keû keû ñeàu oâm hoøn ngoïc Kinh Sôn, ñaùng goïi laø vaùch ñöùng ngaøn nhaãn. Ñeán khi Nhò Toå leã ba laïy, veà sau moãi moãi Nam hoûi caùc baïn, Baéc leã Vaên-thuø, raát chaúng tröôïng phu. Hoaëc coù moät ngöôøi nöûa ngöôøi chaúng caàu chö Thaùnh chaúng troïng kyû linh, moät ngöïa moät thöông nhaèm trong hö khoâng ñaáu kieám, thaät laø thích thuù bình sanh. Nhö hieän nay coù chaêng? Töï laø chaúng veà veà lieàn ñöôïc, maây caûnh nguõ hoà coù ai giaønh.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: Nhaát phaùp coù hình goàm ñoäng thöïc, traêm soâng chaûy xieát bieån ñua veà, saùng ñaâu chaúng ñoäng trôøi maây nhaït, töôûng töôïng Tyø- da moät beänh oâng. Duy-ma beänh aét Thöôïng Phong beänh, Thöôïng Phong beänh aét caây gaäy beänh, caây gaäy beänh aét sum la vaïn töôïng beänh, sum la vaïn töôïng beänh aét phaøm cuøng thaùnh beänh. Quí vò laïi bieát choã beänh tröôùc khôûi chaêng? Neáu laø bieát ñöôïc, tình cuøng voâ tình ñoàng moät theå, nôi nôi ñeàu ñoàng chaân phaùp giôùi. Neáu chöa nhö theá, döa ngoït toät reã ngoït, döa ñaéng goác cuõng ñaéng.

*

35. THIEÀN SÖ KHAÉC CAÀN PHAÄT QUAÛ

Ôû Chieâu Giaùc

             Sö hoï Laïc queâ ôû Baønh Thaønh, gia theá theo Nho. Thuôû nhoû Sö moãi ngaøy nhôù ñöôïc ngaøn lôøi. Boãng Sö ñeán chuøa Dieäu Tòch thaáy saùch Phaät, xem qua ba löôït buoàn baõ nhö ñöôïc vaät cuõ. Sö noùi: Ta ngôø quaù khöù laøm Sa-moân. Sö lieàn boû nhaø nöông thaày Töï Tænh theá phaùt, theo Vaên Chieáu Thoâng hoïc kinh, laïi theo Maãn Haïnh hoïc kinh Laêng Nghieâm. Boãng mang beänh naëng, Sö than: Con ñöôøng Nieát-baøn cuûa chö Phaät chaúng ôû trong vaên cuù, toâi muoán do tieáng caàu thaáy saéc, nôi kia khoâng töû vaäy.

*

             Sö rôøi ñaây tìm ñeán phaùp hoäi Thieàn sö Thaéng ôû Chôn Giaùc. Sö Thaéng chích maùu nôi caùnh tay chæ daïy Sö: - Ñaây laø moät gioït nöôùc nguoàn Taøo.      

             Sö kinh haõi giaây laâu noùi: - Ñaïo vaãn nhö theá ö?

             Sö lieàn ñi boä ñeán ñaát Thuïc tröôùc yeát kieán Thieàn sö Haïo ôû Ngoïc Tuyeàn, keá nöông Thieàn sö Tín ôû Kim Loan, Thieàn sö Trieát ôû Ñaïi Qui, Thieàn sö Toå Taâm ôû Hoaøng Long, Thieàn sö Ñoä Lieãm ôû Ñoâng Laâm chæ vì phaùp khí. Thieàn sö Toå Taâm khen Sö raèng: - Ngaøy sau moät toâng Laâm Teá thuoäc ngöôi vaäy.

*

             Roát sau, Sö yeát kieán Thieàn sö Dieãn ôû Nguõ Toå. Sö trình heát cô duïng cuûa mình maø Dieãn ñeàu khoâng chaáp nhaän. Sö nghó Thieàn sö Dieãn gaéng xoay chuyeån ngöôøi, noùi lôøi böøa baõi, töùc giaän boû ñi. Thieàn sö Dieãn noùi: - Ñôïi khi oâng maéc beänh naëng môùi nghó ñeán ta.

             Sö ñi ñeán Kim Sôn maéc beänh thöông haøn raát naëng, duøng choã thaáy bình thöôøng thí nghieäm ñeàu khoâng ñaéc löïc. Töø ñaây môùi nhôù laïi lôøi ngaøi Phaùp Dieãn. Sö töï theä raèng: Beänh toâi taïm bôùt lieàn trôû laïi nuùi Nguõ Toå. Khi beänh thuyeân giaûm, Sö lieàn trôû laïi nuùi Nguõ Toå. Thieàn sö Phaùp Dieãn troâng thaáy cöôøi daïy ñeán nhaø tham thieàn. Sö vaøo lieâu Thò giaû môùi ñöôïc nöûa thaùng, gaëp Boä Söû höu trí trôû veà ñaát Thuïc ñeán Phaùp Dieãn hoûi ñaïo. Phaùp Dieãn hoûi: - Ñeà Hình thuôû thieáu nieân töøng ñoïc Tieåu Dieåm thi chaêng? Coù hai caâu hoûi gaàn nhau “vöøa keâu Tieåu Ngoïc nguyeân khoâng vieäc, chæ coát ñaøn lang nhaän ñöôïc thanh”.

             Ñeà Hình öùng: - Daï! Daï!

             Phaùp Dieãn baûo: - Haõy chín chaén.

             Sö vöøa ñeán öùng haàu thöa: - Nghe Hoøa thöôïng nhaéc Tieåu Dieåm thi, Ñeà Hình hieåu chaêng?

             Phaùp Dieãn baûo: - Kia nhaän ñöôïc thanh.

             Sö thöa: - Chæ coát ñaøn lang nhaän ñöôïc thanh, kia ñaõ nhaän ñöôïc thanh, vì sao laïi chaúng phaûi?

             Phaùp Dieãn noùi: - Theá naøo laø yù Toå sö töø Taây sang, caây baù tröôùc saân, gheâ?

             Sö chôït coù tænh. Sö böôùc ra, thaáy con gaø bay ñaäu treân lan can voã caùnh gaùy, laïi töï baûo: Ñaây haù chaúng phaûi laø thanh. Sö beøn saém höông ñeøn vaøo thaát trình keä:

                        Kim oâ höông toûa caåm tuù vi

                        Saûnh ca tuøng lyù tuùy phuø qui

                        Thieáu nieân nhaát ñoaïn phong löu söï

                        Chæ höùa giai nhaân ñoäc töï tri.

            Dòch: 

                        Quaï vaøng höông kín tuùi gaám theâu

                        Nhòp ca tuøng raäm say dìu veà

                        Moät ñoaïn phong löu thuôû nieân thieáu

                        Chæ nhaän giai nhaân rieâng töï hay.

             Phaùp Dieãn baûo: - Phaät Toå ñaïi söï chaúng phaûi caên nhoû cô heøn hay ñeán ñöôïc, toâi giuùp oâng vaäy. Phaùp Dieãn lieàn baûo khaép cho haøng kyø cöïu trong nuùi raèng: Thò giaû cuûa toâi tham ñöôïc thieàn. Do ñaây, Sö ñi ñeán ñaâu cuõng ñöôïc ñöa leân laøm Thuû toïa.

*

             Khoaûng nieân hieäu Suøng Ninh (1102-1107), Sö veà queâ thaêm cha meï, boán chuùng ngheânh ñoùn leã baùi. Nguyeân soaùi ôû Thaønh ñoâ Haøn Laâm Quaùch Coâng Tri Chöông thænh Sö khai phaùp ôû chuøa Luïc Toå keá ñeán chuøa Chieâu Giaùc.

*

             Khoaûng nieân hieäu Chaùnh Hoøa (1111-1118), Sö xin nghæ vieäc laïi ra nuùi ñi daïo phöông Nam. Baáy giôø cö só Tröông Voâ Taän ñang nguï ôû Kinh Nam, duøng ñaïo hoïc töï ôû, ít tieáp xuùc vôùi ngöôøi. Sö döøng thuyeàn ñeán ra maét oâng. Luaän veà chæ yeáu kinh Hoa Nghieâm, Sö noùi: - Caûnh giôùi hieän löôïng kinh Hoa Nghieâm lyù söï toaøn chaân, ban ñaàu khoâng nhôø phaùp. Sôû dó töùc moät laø muoân, roõ muoân laø moät. Moät laïi moät muoân laïi muoân theânh thang khoâng cuøng, taâm Phaät chuùng sanh ba khoâng sai bieät, co duoãi töï taïi vieân dung khoâng ngaïi. Ñaây tuy lyù toät troïn laø khoâng gioù soùng aàm aàm. Khi aáy Voâ Taän baát chôït nhoùm giöôøng.           

             Sö hoûi: - Ñeán ñaây cuøng yù Toå sö Taây sang laø ñoàng laø khaùc?

             Voâ Taän ñaùp: - Ñoàng.

             Sö baûo: - Chaúng ñöôïc, khoâng dính daùng.

             Voâ Taän ñoåi saéc. Sö baûo: - Chaúng thaáy Vaân Moân noùi: “nuùi soâng ñaát lieàn khoâng moät maûy tô loãi laàm vaãn laø chuyeån cuù, thaät ñöôïc chaúng thaáy moät saéc môùi laø baùn ñeà, laïi phaûi bieát coù höôùng thöôïng môùi laø thôøi tieát toaøn ñeà”, Ñöùc Sôn, Laâm Teá haù chaúng phaûi toaøn ñeà ö?

             Voâ Taän beøn gaät ñaàu. Hoâm sau laïi noùi veà söï phaùp giôùi lyù phaùp giôùi, ñeán lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi, Sö laïi hoûi: - Ñaây ñaùng goïi laø thieàn chöa?

             Voâ Taän ñaùp: - Chính laø noùi thieàn.

             Sö cöôøi baûo: - Chaúng phaûi, chính laø coøn trong löôïng phaùp giôùi, bôûi löôïng phaùp giôùi chöa dieät, neáu ñeán söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi thì löôïng phaùp giôùi dieät, môùi laø noùi thieàn. Theá naøo laø Phaät? - Cuïc cöùt khoâ. Theá naøo laø Phaät? - Ba caân gai. Theá neân Chôn Tònh coù baøi keä noùi: “Söï söï voâ ngaïi, nhö yù töï taïi, tay caàm ñaàu heo, mieäng tuïng tònh giôùi, ñaåy ra phoøng daâm, tieàn röôïu chöa traû, chöõ thaäp ñaàu ñöôøng, côûi môû tuùi vaûi.”

             Voâ Taän noùi: - Luaän hay thay! Ñaâu deã ñöôïc nghe.

             Khi aáy Voâ Taän leã Sö laøm thaày, môøi ôû Bích Nham.

*

             Sö laïi ñeán Ñaïo Laâm, Khu maät Ñaëng Coâng Töû Thöôøng taâu veà trieàu xin ban töû y vaø hieäu. Chieáu vua môøi Sö truï Töông Sôn ôû Kim Laêng, hoïc giaû tuï hoïp khoâng coøn choã ñeå dung. Laïi saéc môøi truï chuøa Vaïn Thoï ôû Thieân Ninh. Nieân hieäu Kieán Vieâm naêm ñaàu (1127) vua laïi môøi Sö truï Kim Sôn. Nhaø vua ñeán Duy Döông môøi Sö vaøo hoûi ñaïo, vua ban hieäu laø Vieân Ngoä Thieàn sö vaø môøi truï Vaân Cö. Veà sau laïi môøi Sö truï Chieâu Giaùc.

*

             Coù vò Taêng hoûi: - Vaân Moân noùi “nuùi Tu-di” yù chæ theá naøo?

             Sö ñaùp: - Ñaåy chaúng ñeán tröôùc, keùo chaúng luøi sau.

             Taêng thöa: - Chöa bieát laïi coù loãi hay khoâng?

             Sö ñaùp: - Ngoài ôû ñaàu löôõi.

             Coù vò Taêng hoûi: - Phaùp chaúng rieâng khôûi nöông caûnh môùi sanh, lieàn ñöa toïa cuï leân noùi: - Caùi naøy laø caûnh, caùi naøo laø phaùp?

             Sö ñaùp: - Laïi bò Xaø-leâ cöôùp maát thöông.

             Sö thöôïng ñöôøng: Khaép thaân laø maét thaáy chaúng ñeán, khaép thaân laø tai nghe chaúng thaáu, khaép thaân laø mieäng noùi chaúng ñöôïc, khaép thaân laø taâm xem xeùt chaúng ra. Duø cho caû ñaïi ñòa roõ ñöôïc khoâng sai soùt moät maûy tô vaãn coøn ôû giöõa ñöôøng, cöù leänh toaøn ñeà, haõy noùi dieãn baøy theá naøo? Trong khoâng nhaät nguyeät doïc ngang choáng, moät buoåi trôøi trong vaïn coå xuaân.

             Sö thöôïng ñöôøng: Choùt nuùi soùng voã ñaùy gieáng buïi bay, maét nghe döôøng vang saám noå, tai thaáy tôï baøy gaám veõ, ba traêm saùu möôi loùng xöông moãi loùng hieän voâ bieân dieäu thaân, taùm möôi boán ngaøn ñaàu sôïi loâng moãi ñaàu loâng baøy bieån Baûo Vöông saùt, chaúng phaûi thaàn thoâng dieäu duïng, cuõng phi phaùp nhæ nhö nhieân, duø hay ngaøn maét choùng môû, haún laø möôøi phöông ngoài ñoaïn, vaû laïi moät caâu sieâu nhieân ñoäc thoaùt laøm sao noùi. Thöû ngoïc caàn traûi qua löûa maø bieát, chaâu chaúng rôøi buøn.

             Sö thöôïng ñöôøng: Ngaøy möôøi laêm veà tröôùc ngaøn traâu loâi chaúng laïi, ngaøy möôøi laêm veà sau chim cöu maïnh ñuoåi chaúng ñeán, chính ngaøy möôøi laêm trôøi bình ñaát bình ñoàng saùng ñoàng toái, ñaïi thieân sa giôùi chaúng ngoaøi ngay ñaây. Khaû dó ngaäm nhoå möôøi phöông, tieán moät böôùc sieâu vieät baát khaû thuyeát bieån Höông Thuûy, luøi moät böôùc ngoài ñoaïn ngaøn lôùp muoân daëm maây traéng, chaúng tieán chaúng luøi chôù noùi laø Xaø-leâ maø laõo taêng cuõng khoâng coù choã môû mieäng. Sö ñöa caây phaát töû noùi: - Chính hieän nay thì theá naøo? Coù khi ñeå ôû treân ngaøn ñaûnh, caét ñöùt maây thu chaúng phoùng cao.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: Möôøi phöông ñoàng tuï hoäi, thaân xöa nay khoâng muoäi, moãi moãi hoïc voâ vi, treân ñaûnh duøng keàm buùa, ñaây laø tröôøng thi Phaät, saâu roäng khoù hay löôøng, taâm khoâng thi ñaäu veà, kieám beùn chaúng baèng chuøy. Baøng cö só löôõi choûi ñeán Phaïm Thieân mieäng truøm boán bieån, coù khi ñem coïng coû laøm thaân vaøng tröôïng saùu, coù khi ñem thaân vaøng tröôïng saùu laøm coïng coû, raát laø kyø ñaëc. Tuy nhieân nhö theá, coát chaúng töøng ñoäng ñeán coång höôùng thöôïng. Theá naøo laø coång höôùng thöôïng? Ñuùc aán ñeå ñaøn cao.

*

             Sö thöôïng ñöôøng: “Caâu coù caâu khoâng, sieâu toâng vieät caùch, nhö bìm nöông caây, nuùi baïc vaùch saét.” Ñeán khi caây ngaõ bìm khoâ, bao nhieâu ngöôøi maát ñi loã muõi. Duø cho löôïm ñöôïc laïi, ñaõ laø ngaøn daëm muoân daëm. Chæ nhö khi chöa coù tin töùc theá aáy laø theá naøo? Laïi thaáu ñöôïc chaêng? Gioù aám tieáng chim haùt, nhaät leân boùng hoa choàng.

             Sö daïy chuùng: Moät lôøi caét ñöùt tieáng ngaøn thaùnh, moät kieám ngay ñaàu thaây naèm ngaøn daëm. Vì theá noùi, coù khi caâu ñeán yù chaúng ñeán, coù khi yù ñeán caâu chaúng ñeán, caâu hay caét yù, yù hay caét caâu, caâu yù laãn ñuoåi loã muõi Thieàn taêng. Neáu hay theá aáy chuyeån ñi, trôøi trong cuõng phaûi aên gaäy. Haõy noùi y cöù caùi gì? Ñaùng thöông voâ haïn ngöôøi ñuøa soùng, roát cuïc laïi laø soùng cheát chìm.

             Sö daïy chuùng: Bôø cao muoân nhaãn buoâng thoõng tay, caàn phaûi ngöôøi aáy, caây noû ngaøn quaân khi aán maùy haù vì chuoät thoû, Vaân Moân, Muïc Chaâu, ngay maët laàm qua, Ñöùc Sôn, Laâm Teá noùi ñuøa ngoaøi coång, ngoaøi ra laäp caûnh laäp cô laøm hang laøm oå, theá laø dieät chuûng toäc nhaø Phaät, moät caâu ñoäc thoaùt phaûi noùi laøm sao?  Muoân duyeân thay ñoåi naøo coøn vieäc, thaùng naêm phoøng nuùi laïnh nhö baêng.

             Nieân hieäu Thieäu Höng thöù naêm (1135) thaùng taùm, Sö coù chuùt beänh, ngoài kieát giaø vieát keä ñeå laïi cho chuùng, neùm buùt thò tòch. Khi traø-tyø löôõi vaø raêng khoâng chaùy heát. Thaùp ôû beân chuøa Chieâu Giaùc. Vua ban thuïy laø Chôn Giaùc Thieàn sö.

]

     
 

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM