YẾU CHỈ THIỀN TÔNG
(tt)
IV. ĐỨC PHẬT QUA CÁI
NHÌN CỦA THIỀN TÔNG.
Thiền
tông nhìn đức Phật khác cái nhìn của Phật tử thường. Mọi người phật tử đều
thừa nhận đức Phật là người Ấn Độ, sanh ra từ cung vua Tịnh Phạn, có đủ ba
mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, đi xuất gia tu thành Phật, hiệu
Thích-ca Mâu-ni. Song Thiền tông không thấy như thế.
A. THIỀN TÔNG NHÌN THẲNG
PHÁP THÂN PHẬT.
Con mắt Thiền tông thấy Phật là Phật Pháp
thân. Bởi ba thân Phật - Pháp thân - Báo thân - Hoá thân, Pháp thân là căn
bản. Từ Pháp thân mới có Báo thân, Hóa thân hay Ứng thân. Báo thân, Hóa
thân là tướng sanh diệt, Pháp thân mới là thân Kim Cang bất hoại. Pháp
thân tức là tánh giác. Đức Thích-ca ngộ tánh giác được thành Phật. Chúng
ta mê tánh giác nên làm chúng sanh. Phật khác với chúng sanh chỉ tại ngộ
tánh giác và mê tánh giác. Tánh giác là thể chân thật của Phật, đạt tánh
giác là thoát ly sanh tử luân hồi, vĩnh viễn bất tử. Đó là mục đích thái
tử Tất-đạt-đa xuất gia tầm đạo. Tánh giác không tướng mạo nên không sanh
diệt, thường còn, bất hoại. Tuy không tướng mạo mà hằng giác nên gọi là
Phật. Bởi thấy Phật như thế nên nói: "Phật thường còn ở thế gian". Nếu
thấy Phật là thân ba mươi hai tướng tốt tám mươi vẻ đẹp, thân ấy đã hoại
diệt mất rồi, thế là Phật không còn sao? Thái tử Tất-đạt-đa tầm đạo khổ
tu, cuối cùng đi đến chỗ hoại diệt, làm sao gọi Ngài thành đạo? Làm sao
gọi Ngài thoát ly sanh tử luân hồi? Do đó Thiền tông chỉ thấy tánh giác
hay Pháp thân là Phật, chớ không chấp nhận thân tướng tứ đại hòa hợp làm
Phật.
Bởi thấy tánh giác không lệ thuộc vào thân
tướng, nên Thiền tông thờ Phật không căn cứ vào thân Phật ở Ấn Độ, tùy
người xứ nào liền tượng hình Phật giống người bản xứ ấy. Tánh giác lồng
sẵn trong mỗi người, sùng thượng tánh giác đâu cần bám vào hình thức người
Ấn Độ mới gọi là Phật. Thờ Phật với quan niệm biểu trưng để nhắc nhở mọi
người nhớ lại tánh giác của mình. Đức Phật ngồi trên bàn là giả, chính
tánh giác của mình mới là ông Phật thật. Thế mà người ta quên tánh giác
đi, chỉ biết ông Phật ở ngoài, quên hẳn ông Phật nơi mình. Thiền sư Tùng
Thẩm nói: "Phật vàng không độ được lò đúc, Phật gỗ không độ được lửa, Phật
đất không độ được nước, Phật thật ngồi ở trong". Những hình tượng Phật
chúng ta thờ, đều là tướng duyên hợp, đã duyên hợp làm sao không bị duyên
tan. Phật thật đang ngồi lồ lộ nơi thân ta, chúng ta bỏ quên ông Phật
thật, chạy theo ông Phật giả. Vì thế Thiền sư Đơn Hà Thiên Nhiên mới làm
việc kỳ quái này, Sư đến chùa Huệ Lâm gặp tiết đại hàn, bèn lên chùa thỉnh
tượng Phật gỗ đốt để hơ. Viện chủ Hướng trông thấy quở trách: "Sao đốt
tượng Phật của tôi?" Sư lấy gậy bới trong tro nói: "Tôi thiêu để lấy
xá-lợi." Viện chủ bảo: "Phật gỗ làm gì có xá-lợi?" Sư nói: "Đã không có
xá-lợi, thỉnh hai vị nữa thiêu." Viện chủ nghe câu này, tất cả chấp đều
tan vỡ. Người sau nói "Đơn Hà thiêu mộc Phật, Viện chủ lạc mi mao" (Đơn Hà
thiêu Phật gỗ, Viện chủ rụng lông mày).
Xá-lợi là cái tinh ba cô đọng lại sau khi
thiêu thân Phật. Thân Phật đã hoại hơn hai ngàn năm rồi, mà xá-lợi vẫn
còn. So sánh trong tương đối, thân Phật là giả, xá-lợi là thật. Nương cái
giả để thấy cái thật mới đúng tinh thần thờ Phật. Chỉ biết cái giả mà
không thấy cái thật, tướng giả ấy trở thành vô nghĩa. Vì thế Thiền sư Đơn
Hà bảo: "Đã không có xá-lợi, thỉnh hai vị nữa thiêu". Viện chủ liền nhận
được ý này.
B. PHÁP THÂN CÓ SẴN NƠI
MỌI CHÚNG TA.
Quay lại tánh giác sẵn có nơi mọi chúng ta
là biết trở về với Phật. Chạy sang Tây thiên Đông độ cầu Phật, càng cầu,
càng xa. Chính vì chúng ta quên tánh giác của mình nên xem thấy Phật cao
siêu xa vời, quá tầm vóc của mình. Nếu mọi người nhận được tánh giác thì
đâu còn thấy Phật ngoài chúng ta. Lỗi lầm to lớn nhất là tại chúng ta có
Phật mà không dám tự nhận. Hãy nghe ông sa-di Cao đối đáp với ngài Dược
Sơn:
Dược Sơn hỏi: "Ta nghe ở Trường An rất náo
loạn, ngươi có biết chăng?" Sa-di Cao thưa: "Nước con an ổn." Dược Sơn
hỏi: "Ngươi do xem kinh được hay thưa hỏi được?" Sa-di thưa: "Chẳng do xem
kinh được, cũng chẳng do thưa hỏi được." Dược Sơn hỏi: "Có lắm người chẳng
xem kinh, chẳng thưa hỏi, tại sao chẳng được?" Sa-di thưa: "Chẳng nói họ
không được, chỉ vì họ không chịu thừa nhận."
Bởi không dám thừa nhận tánh giác của
mình, nên người ta chạy cầu Phật bên ngoài. Càng chạy ra ngoài, người ta
càng sa lầy trong mê lầm. Phật bên ngoài chỉ là đối tượng để cảnh giác
chúng ta thức tỉnh. Trái lại, chúng ta không thức tỉnh mà đi xin xỏ, ỷ lại
vào Phật bên ngoài. Thế là đã mê lại thêm mê. Cần phải thức tỉnh, nhận
tánh giác hay Pháp thân Phật ngay nơi thân năm uẩn này, mới thật người đạt
đạo. Chúng ta hãy nghe bà ni Liễu Nhiên nói kệ Pháp thân:
Ngũ uẩn sơn đầu cổ Phật đường
Tỳ-lô trú dạ phóng hào quang
Nhược năng ư thử phi đồng dị
Tức thị Hoa Nghiêm biến thập phương.
Trên đầu núi năm uẩn là ngôi nhà Phật xưa
Phật Pháp thân đêm ngày hằng phóng hào
quang ra sáu cửa
Nếu người khéo ở nơi đây không khởi tâm
phân biệt
Tức là Hoa Nghiêm (Pháp thân) khắp cả mười
phương.
Tóm lại, Thiền tông nhìn Phật bằng tướng
chân thật Pháp thân, cho nên thấy Phật đã có từ vô lượng kiếp, tuổi thọ
của Phật bằng tuổi hư không. Phật Pháp thân nằm sẵn trong nhà năm uẩn của
mọi chúng ta. Chúng ta tu hành cốt trở về với ông Phật sẵn có của chính
mình. Sống trọn vẹn với ông Phật của mình gọi là thành đạo chứng quả.
* |