XUAÂN TRONG CÖÛA THIEÀN

TAÄP 1, 2, 3.

H.T THÍCH THANH TÖØ

NHÖÕNG CAÙI VUI TRONG ÑAÏO PHAÄT

XUAÂN CANH THAÂN 1980

            Trong nhaø Phaät ngaøy muøng moät laø ngaøy vía ñöùc Di-laëc. Ñöùc Di-laëc hieän taïi laø moät vò Boà-taùt, nhöng maø töông lai seõ laø Phaät. Cho neân khi naõy chuùng ta leã Ngaøi laø “Ñöông lai haï sanh Di-laëc Toân Phaät”. Chuùng toâi goïi Ngaøi laø Phaät, vì laø moät vò Phaät seõ ñeán, seõ thaønh, coøn goïi Ngaøi laø Boà-taùt vì laø vò Boà-taùt hieän taïi. Phaàn nhieàu ôû chuøa ñeán ngaøy naøy ñeàu cöû leã vía Ngaøi. Ñoù laø moät thoâng leä nhöng mang nhieàu yù nghóa quan troïng. Ngöôøi theá gian ai cuõng quan troïng ngaøy ñaàu naêm, cho ñoù laø ngaøy chöùa ñöïng ñaày ñuû yù nghóa trong moät naêm. Vì vaäy moïi haønh ñoäng, ngoân ngöõ yù nieäm ñeàu ñöôïc deø daët, deø daët töø cöû chæ lôøi noùi, vieäc laøm, ñeå giöõ gìn moät naêm ñaày toát ñeïp.

            ÔÛ ñaây trong nhaø Phaät, chuùng ta goïi ngaøy ñaàu naêm laø ngaøy vía ñöùc Di-laëc. Ngaøi laø hình aûnh ñeïp ñeõ vui töôi maø ai cuõng ñeàu nhôù ñeàu thaáy. Nhìn göông maët cuûa Ngaøi, bao giôø cuõng thaáy Ngaøi nôû moät nuï cöôøi, goïi laø nuï cöôøi Di-laëc. Nuï cöôøi ñoù khoâng bò thôøi gian giôùi haïn. Luùc naøo quí vò nhìn thaáy töôïng Ngaøi ñeàu laø cöôøi. Thuôû beù quí vò thaáy Ngaøi cöôøi, ñeán giaø cuõng thaáy Ngaøi cöôøi, cho ñeán chuùng ta taét thôû cuõng thaáy Ngaøi cöôøi. Nuï cöôøi ñoù laø nuï cöôøi Di-laëc.

            Ñaùng lyù ñeà taøi chuùng toâi noùi chuyeän hoâm nay laáy teân laø “Nuï cöôøi Di-laëc”, nhöng noùi nhö vaäy thì sôï e noù khuoân trong moät hình thöùc nhoû. Cho neân chuùng toâi choïn ñeà taøi töông xöùng vôùi ngaøy ñaàu Xuaân, töùc laø ngaøy vui cuûa daân toäc, cuûa moïi caù nhaân, cuõng laø ngaøy vui trong ñaïo, töùc laø ngaøy ñoùn möøng moät vò Boà-taùt saép thaønh Phaät ôû mai sau.

            Ñoùn möøng Boà-taùt Di-laëc, moät vò seõ thaønh Phaät, ñoù laø hình aûnh beân ngoaøi. Coøn hình aûnh beân trong töùc laø ñoùn möøng nhöõng ngöôøi Phaät töû, nhöõng ngöôøi con Phaät mai kia cuõng seõ thaønh Phaät. Ñoù laø hy voïng traøn treà chöùa ñöïng bao nhieâu caùi ñeïp ñeõ cuûa töông lai. Cho neân ngaøy ñaàu Xuaân cuõng laø ngaøy vui cuûa chuùng ta, cuõng laø moät ngaøy höùa heïn chuùng ta seõ toaøn giaùc thaønh Phaät. Vì vaäy ñeà taøi hoâm nay laø “Nhöõng caùi vui trong ñaïo Phaät”. Noù hôi taàm thöôøng moät chuùt, nhöng noù roäng raõi ñeå quí vò nghe cho roõ.

            Ngöôøi ñôøi coù quan nieäm raèng ñaïo Phaät chaùn ñôøi yeám theá laøm gì coù caùi vui. Khoâng ngôø trong ñaïo Phaät chöùa traøn treà nieàm vui, nhöõng nieàm vui ñoù phaùt xuaát töø caïn ñeán saâu.

            1- Caùi vui cuûa ngöôøi Phaät töû ñeán chuøa laø taäp caùi vui “tuøy hyû”, hyû laø möøng, tuøy laø theo. Khi chuùng ta nhìn thaáy moät ngöôøi baïn hay moät keû thaân laøm moät ñieàu laønh, moät vieäc phaûi thì chuùng ta phaùt taâm vui theo. Ngöôøi laøm vui naêm, chuùng ta cuõng vui ñöôïc naêm. Ngöôøi laøm vui möôøi chuùng ta cuõng vui möôøi. Vui theo vieäc laøm laønh laøm phaûi cuûa ngöôøi baïn ngöôøi thaân, cho ñeán nhöõng ngöôøi ñoàng ñaïo cuûa chuùng ta. Chuùng ta phaùt ñöôïc nieàm vui ñoù, thì coâng ñöùc cuõng baèng cuûa ngöôøi laøm vieäc phaûi, vieäc thieän. Noùi nhö vaäy quí vò khoâng khoûi nghi ngôø. Thí duï: Ngöôøi ta ñem möôøi ñoàng baïc tôùi chuøa cuùng taêng hay cuùng Tam Baûo, mình khoâng coù ñoàng xu naøo heát, thaáy ngöôøi ta cuùng Tam Baûo hoï vui, mình cuõng vui theo, thì coâng ñöùc cuûa ngöôøi cuùng möôøi ñoàng vôùi coâng ñöùc cuûa ngöôøi vui theo baèng nhau. Môùi nghe qua nhö baát coâng baèng vì mình khoâng toán moät xu naøo maø laïi coâng ñöùc baèng. Nhöng ñöùc Phaät noùi coâng ñöùc baèng nhau. Coù ngöôøi hoûi: Baïch Theá Toân, taïi sao coâng ñöùc tuøy hyû vaø coâng ñöùc boá thí laïi baèng nhau? Phaät traû lôøi: Nhö moät ngoïn ñeøn, hay moät caây ñuoác ñang chaùy, coù ngöôøi caàm caây ñuoác ñeán moài. Khi moài xong, caây ñuoác naøy chaùy, caây ñuoác kia chaùy, thöû hoûi aùnh saùng hai caây ñuoác coù thua nhau khoâng? Caây ñuoác bò moài coù maát aùnh saùng khoâng? Phaät noùi: Cuõng vaäy, ngöôøi laøm vieäc laønh vieäc thieän, chính hoï ñaõ coù coâng ñöùc roài. Ngöôøi kia phaùt taâm tuøy hyû vui theo vieäc laønh, vieäc thieän ñoù, coâng ñöùc cuõng ngang baèng vôùi ngöôøi laøm laønh laøm thieän. Nhö vaäy toát quaù, nheï nhaøng quaù, löïa laø chuùng ta coù nhieàu tieàn môùi laøm vieäc coâng ñöùc. Ai laøm vieäc coâng ñöùc chuùng ta tuøy hyû taùn döông thì chuùng ta coù coâng ñöùc ngang baèng roài.

            Taïi sao tuøy hyû coù coâng ñöùc lôùn nhö vaäy?

            Ngöôøi coù cuûa ñem ra boá thí hay laø coù coâng ñem ra giuùp ngöôøi, ñoù laø hoï xaû ñöôïc caùi taâm ích kyû, tham lam cuûa hoï ñeå laøm vieäc boá thí, laøm vieäc cuùng döôøng, laøm vieäc cöùu giuùp. Coøn ngöôøi phaùt taâm tuøy hyû thì xaû ñöôïc caùi taâm taät ñoá, vì thoâng thöôøng theá gian thaáy ngöôøi ta laøm caùi gì hôn mình thì sanh taät ñoá.

            Thí duï hai huynh ñeä ñi chuøa, ngöôøi kia coù möôøi ñoàng cuùng, mình khoâng coù, thì caûm thaáy buoàn, roài noùi moùc noùi ngoeùo, chôù khoâng bao giôø coù taâm tuøy hyû vui theo. Thaáy ngöôøi ta laøm, mình laøm khoâng ñöôïc thì coù caùi ñoá kî. Ñoù laø taâm xaáu. Baây giôø chuùng ta phaùt taâm tuøy hyû laø deïp ñöôïc caùi taâm taät ñoá.

            Ngöôøi boá thí xaû ñöôïc caùi taâm tham lam ích kyû, ngöôøi tuøy hyû xaû ñöôïc caùi taâm taät ñoá, thì hai ngöôøi coâng ñöùc baèng nhau. Nhöng ôû theá gian, chuùng ta haèng thaáy, cho ñeán em ruoät trong nhaø, khi thaáy ngöôøi anh laøm ñöôïc nhieàu cuûa giaøu, coøn mình khoâng coù cuûa ngheøo, thì töï nhieân coù maëc caûm ñoá kî vôùi anh roài. Vì vaäy tình anh em coù hôi xa caùch. Vì sao? Bôûi caùi taâm taät ñoá khoâng muoán ai hôn mình. Thaáy ngöôøi hôn mình laø sanh taâm ñoá kî. Ñoù laø thoâng beänh cuûa con ngöôøi. Cho neân ôû ñaây chuùng ta hoïc ñaïo phaûi taäp caùi taâm tuøy hyû. Khoâng phaûi ñôïi laøm vieäc coâng ñöùc môùi tuøy hyû, maø thaáy ai laøm ñöôïc caùi gì an vui, haïnh phuùc toát ñeïp, chuùng ta ñeàu tuøy hyû heát.

            Moät thí duï nöõa. Chuùng ta ngheøo aên côm haåm vôùi muoái hoät, ngöôøi baïn chuùng ta giaøu, aên côm gaïo luùa thôm, thòt caù ñaày baøn. Thaáy nhö vaäy chuùng ta vaãn tuøy hyû baûo: “Anh sung söôùng quaù, toâi möøng cho anh ñöôïc ñaày ñuû sung tuùc.” Thaáy mình tuøy hyû ngöôøi baïn giaøu ñoù gheùt mình khoâng? Khoâng gheùt maø thöông, coù theå coøn giuùp ñôõ mình nöõa. Nhöng maø ôû ñôøi ngöôøi ta chòu laøm vaäy khoâng? Hay laø neáu mình aên côm haåm muoái cuïc, baïn mình aên côm gaïo luùa thôm, caù thòt ñaày baøn, thì töï nhieân thaáy khoâng vui, roài kieám chuyeän noùi moùc noùi ngoeùo. Do ñoù tình baïn beø töï nhieân xa caùch. Mình ñoá kî ngöôøi ta, ngöôøi ta thöông mình sao ñöôïc. Töø caùi ñoù maø sanh ra ngaên caùch. Baïn trôû thaønh thuø, bôûi ñoá kî maø ra. Töø hoaøn caûnh aên ôû, caùch xöû söï, cho ñeán laøm vieäc thieän v.v... Taát caû chuùng ta ñeàu neân taäp caùi taâm tuøy hyû. Coù ngöôøi laøm ñöôïc vieäc maø chuùng ta khoâng ñuû khaû naêng laøm, chuùng ta neân möøng theo.

            Moät thí duï khaùc. Hoài thuôû beù, chuùng ta ñi hoïc ôû tröôøng, khi thaày giaùo coâ giaùo keâu traû baøi, hoâm naøo mình khoâng thuoäc baøi bò ñieåm nhoû, neáu baïn mình thuoäc baøi ñöôïc ñieåm lôùn thì mình coù thöông ngöôøi ñöôïc ñieåm lôùn hay khoâng? Mình löôøi bieáng khoâng hoïc, neân thua ngöôøi ta, ngöôøi ta sieâng hoïc ñöôïc ñieåm lôùn, taïi sao mình laïi buoàn gheùt, laïi ñoá kî.

            Hoaëc giaû, trong ñaùm hoïc troø, ñeán cuoái naêm nhöõng ñöùa hoïc gioûi ñöôïc khen thöôûng, ñöôïc nhöõng moùn quaø, coøn mình laø keû hoïc dôû ñöùng haïng choùt, nhöng khi thaáy ngöôøi ta laõnh quaø, thì mình coù vui laây khoâng? Hay laø thaáy gheùt roài kieám chuyeän naøy chuyeän kia ñeå thaùch ñoá. Caùi taâm ñoù coù töø thuôû beù, chôù khoâng phaûi baây giôø môùi coù. Chuùng ta mang saün noù töø thô aáu. Giôø ñaây bieát tu chuùng ta boû caùi taät ñoù. Noù töông ñöông vôùi tham lam. Tham lam coù thì taät ñoá cuõng coù. Ngöôøi bieát laøm laønh laøm phöôùc, hoï xaû ñöôïc loøng tham, chuùng ta bieát tuøy hyû, thì boû ñöôïc taâm taät ñoá. Nhö vaäy caû hai ñeàu boû ñöôïc moät taät cho neân ñöùc Phaät noùi: “Coâng ñöùc ngang nhau.”

            Nhö vaäy, mai moát ñi chuøa, hai huynh ñeä, ngöôøi naøy coù moùn ñoà cuùng Phaät, cuùng taêng, mình khoâng coù mình cuõng vui theo, möøng cho baïn coù tieàn ñeå cuùng chuøa. Nhö vaäy caû hai coâng ñöùc ñeàu nhö nhau. Ñöøng nghó mình ngheøo khoâng coù gì cuùng maø khoâng muoán ñi chung nöõa. Ñöøng nghó nhö vaäy. Ñoù laø traùi vôùi ñaïo lyù. Hieåu öùng duïng cho ñuùng thì chuùng ta môùi thaáy Phaät phaùp coâng baèng, khoâng thieân ngöôøi giaøu, khoâng boû ngöôøi ngheøo. Ai cuõng coù phöôùc heát, chæ caàn coù taâm laønh, taâm thieän laø ñöôïc. Ñoù laø caùi vui nhoû ñaàu tieân cuûa ngöôøi vaøo ñaïo.

            Trong gia ñình, anh em chuùng ta ai giaøu ai khaù, ai ñöôïc caùi gì toát haïnh phuùc, chuùng ta ñeàu vui möøng nhö chính chuùng ta ñöôïc. Ngoaøi xaõ hoäi töø baïn beø cho ñeán moïi ngöôøi, ai ñöôïc caùi gì hay caùi gì toát, caùi gì sung söôùng, chuùng ta vui möøng nhö chính chuùng ta ñöôïc. Roài ñeán trong ñaïo huynh ñeä chuùng ta coù caùi gì hay caùi gì toát, chuùng ta vui möøng nhö chính chuùng ta ñöôïc. Neáu ñöôïc nhö vaäy chuùng ta coøn khoå hay khoâng? Töï nhieân laø vui roài, luùc naøo cuõng coù nieàm vui, vui theo caùi vui cuûa ngöôøi. Chuùng ta khoâng bò taät ñoá laøm cho caùch bieät, laøm cho buoàn böïc, khoâng ñeå ñoá kî laøm maát tình anh em ruoät thòt trong nhaø, maát caû baïn beø ngoaøi xaõ hoäi vaø maát caû tình ñaïo ôû trong chuøa. Ñöôïc nhö vaäy ñi ñeán ñaâu chuùng ta cuõng coù nieàm vui, duø tay khoâng, khoâng giuùp ai ñöôïc caùi gì. Traùi laïi mình ngheøo maëc aùo raùch, thaáy ngöôøi ta maëc aùo laønh thì xuï maët xuoáng roài böôi moùc. Nhö vaäy laøm gì coù vui. Ñi ñaâu cuõng buoàn heát vì thaáy nhöõng ngöôøi khaùc hôn mình. Caùi buoàn ñoù noù traøn treà, vì ôû ñôøi laøm sao mình baèng taát caû ñöôïc. Baây giôø chuùng ta bieát tuøy hyû, thaáy ai coù caùi gì ñeïp caùi gì hôn, chuùng ta ñeàu vui heát, möøng cho hoï. Taâm nieäm cuûa ngöôøi Phaät töû phaûi laø taâm nieäm laøm cho moïi ngöôøi heát khoå. Phaät laø vò cöùu khoå chuùng sanh, chuùng ta ñaõ laø Phaät töû, töùc con Phaät chuùng ta phaûi mang caùi quan nieäm laøm cho chuùng sanh heát khoå. Neáu chöa heát khoå ít ra cuõng bôùt khoå. Thaáy moät ngöôøi bôùt khoå veà söï aên, söï maëc, hoaëc bôùt khoå veà caùi gì, mieãn thaáy hoï bôùt khoå laø chuùng ta möøng. Neáu chuùng ta ñoá kî laø khoâng phaûi con Phaät roài. Vì vaäy muoán ñöôïc nieàm vui ñaàu tieân, chuùng ta phaûi taäp phaùt taâm tuøy hyû. Ai coù ñieàu gì hay, caùi gì toát mình ñeàu vui theo chôù khoâng ñoá kî. Ñoù laø caùi vui thöù nhaát cuûa ngöôøi vaøo ñaïo.

            2- Ñeán caùi vui thöù hai saâu hôn, teá nhò hôn laø caùi vui “hyû xaû”. Hyû laø möøng, xaû laø buoâng boû.

            Hyû xaû coù hai maët:

            - Hyû xaû nhöõng taøi vaät beân ngoaøi.

            - Hyû xaû nhöõng chaáp chöùa trong loøng.

            Neáu chuùng ta coù taøi vaät dö daû, luùc naøo cuõng neân vui veû xaû giuùp cho nhöõng ngöôøi thieáu ñoùi baàn cuøng. Caùi cuûa mình laøm do moà hoâi nöôùc maét mình taïo, maø mình caûm thaáy no ñuû hay dö roài thì vui xaû cho nhöõng ngöôøi thieáu hay nhöõng ngöôøi ít oi hôn. Ñoù laø hyû xaû nhöõng vaät beân ngoaøi. Caùi ñoù chaéc deã, phaûi vaäy khoâng? Ñoù laø caùi xaû beân ngoaøi. Tuy vaäy cuõng hôi khoù laøm, vì coù nhieàu ngöôøi, keû khaùc thaáy hoï dö maø baûn thaân hoï laïi thaáy thieáu. Coù moät ñoàng muoán hai ñoàng, coù hai ñoàng muoán möôøi ñoàng, coù möôøi ñoàng muoán ba möôi ñoàng, muoán cho ñeán ngaøy taét thôû maø vaãn chöa ñuû. Nhö vaäy laøm sao xaû ñöôïc. Cho neân muoán coù caùi xaû ñoù chuùng ta phaûi hoïc Phaät. Phaät daïy chuùng ta tri tuùc, töùc bieát ñuû. Chuùng ta bieát ñuû thì môùi xaû ñöôïc. Trong nhaø Phaät noùi “Ngöôøi khoâng bieát ñuû thì nhö caùi tuùi khoâng ñaùy.” Boû vaøo bao nhieâu noù tuoät xuoáng heát baáy nhieâu. Duø boû bao nhieâu cuõng khoâng ñaày vì caùi beänh khoâng bieát ñuû, nhö vaäy thì laøm sao maø xaû.

            Thí duï: Moãi ngaøy buoåi tröa chuùng ta aên ba cheùn côm, duø böõa naøo coù ñoà aên ngon, chuùng ta cuõng aên ba cheùn ñuû roài. Neáu dö thì giuùp cho ngöôøi naøo ñoù, hoaëc noùi deã hieåu hôn cho moät con vaät naøo ñoù. Duø ñoù laø phaàn dö cuûa mình, nhöng cuõng laø moät loái xaû. Chôù neân, khi aên ba cheùn vöøa no roài, thaáy coù ñoà aên ngon, muoán aên theâm nöõa. Nhö vaäy laø phí phaïm, vì caùi löôïng cuûa mình chöøng ñoù laø ñuû, maø mình khoâng öng döøng ngang ñoù. Ñoù laø noùi veà caùi aên, coøn bao nhieâu caùi khaùc, chaúng haïn nhö caùi maëc. Chuùng ta coù ba boä ñoà ñuû ñeå maëc, giaû söû chuùng ta coù boä thöù tö töùc dö roài nhöng maø coù ñuû chöa? Coù boä thöù tö thaáy ñuû chöa? Ñeán boä thöù naêm cuõng chöa ñuû nöõa. Nhö  vaäy chöøng naøo môùi xaû ñöôïc. Cho neân muoán xaû thì phaûi bieát ñuû. Bieát ñuû môùi xaû ñöôïc, coøn khoâng bieát ñuû thì khoâng bao giôø xaû ñöôïc heát.

            Nhö vaäy quí vò muoán taäp hyû xaû veà taøi saûn thì quí vò phaûi thaáy ñuû vaø bieát ñuû. Caùi dö ñoù duøng ñeå giuùp ngöôøi naøy ngöôøi noï khoâng moät chuùt luyeán tieác. Ñoù goïi laø taâm hyû xaû, vui veû maø giuùp chôù khoâng bò baét buoäc, khoâng ñôïi ai baét buoäc heát.

            Hyû xaû tuy khoù nhöng coøn deã hôn caùi hyû xaû naøy: Hyû xaû ôû taâm. Neáu coù ngöôøi naøo laøm mình phieàn, mình buoàn nhaát laø ngöôøi mình thöôøng gaëp maët, maø laïi laøm mình buoàn. Khi buoàn mình coù vui ñöôïc khoâng? Neáu buoàn thì göông maët luùc naøo cuõng daøu daøu hoaëc theâm veû nhaên nhoù nöõa. Vaäy, muoán cho mình heát khoå, thì taäp xaû, vui veû maø xaû. Xaû naøy laø tha thöù, laø boû qua. Moãi khi nhöõng ngöôøi chung quanh mình coù laøm gì phieàn laø mình buoàn. Phieàn ôû ñaây laø phieàn haän- phieàn naõo vaø saân haän, hai caùi ñöông chaát trong loøng mình, mình phaûi buoâng xaû noù ñi. Ngöôøi naøo coøn oâm loøng phieàn haän, hoï seõ ñau khoå, ñau khoå töø hieän taïi cho ñeán mai kia, chôù khoâng phaûi ôû moät giai ñoaïn naøo thoâi. Vì vaäy, khi bieát raèng mình ñang oâm loøng phieàn haän ngöôøi naøy keû khaùc, thì mình phaûi vui veû boû heát, nghóa laø hyû xaû, töùc laø bao nhieâu caùi phieàn muoän ñang chöùa chaáp trong loøng phaûi boû heát.

            Taïi sao chuùng ta phaûi boû heát?

            Muoán boû cuûa caûi thì chuùng ta phaûi bieát ñuû. Baây giôø muoán boû phieàn haän, phaûi laøm sao ñaây? Phaûi coù lyù do gì mình môùi boû ñöôïc chöù. Chôù noùi boû ñaïi thì laøm sao maø boû. Phaûi boû laøm sao? Boû caùch naøo?

            Muoán boû ñöôïc söï phieàn muoän trong loøng, chuùng ta phaûi thaáy cuoäc ñôøi laø voâ thöôøng, laø aûo moäng. Nay cheát, mai cheát tôùi nôi, oâm haän maø laøm gì. Ñöøng giaän ñöøng hôøn ñeå lo tu haønh. Do nghó caùi cheát saép ñeán maø chuùng ta buoâng xaû ñöôïc heát. Ai soáng ñôøi ñaây maø cöù giaän hoaøi, buoàn hoaøi. Caùi buoàn caùi giaän ñoù, chæ laøm khoå mình khoå ngöôøi khoâng lôïi gì heát. Bieát vaäy chuùng ta phaûi buoâng heát. Vì caùi cheát ñeán nôi, chuùng ta phaûi raùng ñeå cho taâm an oån, ñöøng coù buoàn giaän ai. Nghó ñeán voâ thöôøng maø hyû xaû.

            Tieán hôn nöõa, chuùng ta thaáy cuoäc ñôøi nhö aûo moäng, ngaøy nay coù maët ñaây, ngaøy mai ñaõ maát roài. Soáng trong taïm bôï, mình taïm bôï, ngöôøi taïm bôï, moïi ngöôøi ñeàu soáng trong taïm bôï. Taïi sao khoâng thöông nhau, naâng ñôõ nhau.

            Thí duï: Neáu chuùng ta bieát raèng, chuùng ta laø ngöôøi ñang saép bò keâu aùn töû hình, vaø nhöõng ngöôøi chung quanh ta cuõng bò keâu aùn töû hình heát, trong luùc maéc baän nghó ñeán caùi cheát, ñaâu ai coù thì giôø ñeå buoàn giaän nhau. Giaû söû trong khi laãn loän chung chaï nhau ñoù, coù daãm leân nhau, hay coù laøm gì phieàn toaùi nhau, cuõng boû qua. Phaûi bieát raèng caùi cheát laø treân heát, chôù ôû ñoù lo buoàn giaän laøm gì.

            Chính caùi cheát, nghó ñeán caùi cheát, chuùng ta môùi thaáy cuoäc ñôøi laø taïm bôï, soáng khoâng coù caùi gì baûo ñaûm heát. Nhö vaäy chuùng ta coøn buoàn giaän nhau laøm gì. Haõy buoâng xaû heát nhöõng gì chöùa chaáp trong loøng. Ai ôû ñôøi ñaây maø giaän vôùi hôøn.

            Quí vò ñaõ hoïc Phaät nhieàu naêm roài, vaäy coù taäp ñöôïc caùi taùnh buoâng xaû ñoù hay chöa? Ñi chuøa cuùng Phaät maø coøn giaän coøn hôøn baïn beø anh em huynh ñeä hay khoâng? Neáu ai coøn chöùa phieàn giaän gì ñoù, thì ngang ñaây haõy nguyeän ñöùc Phaät chöùng minh cho ñeå xaû heát, trong buïng troáng roãng khoâng coøn gì heát. Ñöøng theøm giaän, ñöøng theøm buoàn ai. Duø coù caùi giaän caùi buoàn ñoù töø möôøi naêm hay ba möôi naêm roài, ngaøy nay cuõng xaû. Daïi gì chuùng ta chöùa raén ñoäc trong nhaø. Phieàn haän laø raén ñoäc, coù ai muoán chöùa raén ñoäc trong nhaø ñaâu. Neáu chöùa raén ñoäc trong nhaø thì sôùm muoän gì cuõng bò noù caén. Cho neân khi bieát laø raén ñoäc roài, thì xaû, ñuoåi ra khoûi nhaø, khoâng bao giôø dung noù. Ñoù laø caùi thieát yeáu. Neáu quí vò bieát nhö vaäy laø quí vò tu roài ñoù. Quí vò thaáy hai caùi roõ raøng: - Neáu phieàn haän thì khoâng vui. - Ngöôøi naøo heát phieàn haän, taâm hoàn roãng rang troáng traûi thì ngöôøi ñoù vui veû. Muoán cho ñöôïc vui veû chuùng ta phaûi taäp hyû xaû nhöõng söï vaät beân ngoaøi, hyû xaû nhöõng phieàn muoän trong loøng. Trong ngoaøi ñeàu hyû xaû heát. Ñoù laø caùi vui toät ñoä cuûa mình ñoù.

            Sôû dó ñöùc Phaät Ngaøi cöôøi hoaøi, laø vì Ngaøi hyû xaû, coøn chuùng ta quaïu hoaøi laø vì chuùng ta coøn phieàn haän, chuùng ta coá chaáp. Ñoù laø nguyeân nhaân cuûa ñau khoå cuûa beänh taät, nguyeân nhaân cuûa xaáu xa vaø cuõng laø nguyeân nhaân cuûa ñeâ heøn.

            Ngöôøi naøo phieàn haän thì ngöôøi ñoù ñau khoå, maët maøy xaáu xa, taâm hoàn khoâng bao giôø ñöôïc thô thôùi, taâm hoàn saàu naõo thì sanh beänh hoaïn chöù gì.

            Vaäy ai muoán mình xaáu, ai muoán mình beänh, ai muoán mình ñeâ heøn?

            Ai cuõng muoán mình laø ngöôøi töôi ñeïp, ai cuõng muoán mình laø ngöôøi raát sung söôùng. Maø taïi sao mình laïi chöùa caùc nhaân ñau khoå nhö vaäy? Coù phaûi töï mình maâu thuaãn vôùi mình hay khoâng? Cho neân khi naøo coøn chuùt giaän ai, buoàn ai thì bieát raèng mình muoán haïi mình ñoù, muoán laøm cho mình xaáu, mình khoå, mình beänh hoaïn.

            Nhö vaäy quí vò coù caàn ngaøy muøng chín ñi cuùng sao hay khoâng? Cuùng sao laø ñeå caàu naêm naøy mình khoûi tai naïn, mình ñöôïc vui söôùng. Baây giôø quí vò xaû heát, khoâng giaän ai thì naêm nay quí vò khoûi tai naïn, quí vò vui söôùng roài, cuùng laøm chi cho maát coâng. Neáu mình bieát mình xaû roài, thì mình ñöôïc an oån, duø cho naêm ñoù mình coù gaëp sao La Haàu, Keá Ñoâ gì ñoù chaúng haïn, mình cuõng an laønh nhö thöôøng. Mình khoâng giaän ai thì ai thuø mình, khoâng thuø ngöôøi thì ai haïi mình. Ñoù laø nguyeân nhaân an oån thöïc teá. Coøn caùi kia laø caùi caàu mong huyeàn hoaëc treân trôøi, chôù khoâng chòu caùi thöïc teá hieän taïi.

            Nhö vaäy ñöùc hyû xaû laø caùi heát söùc quí baùu cho cuoäc soáng hieän taïi cuûa chuùng ta. Quí vò muoán ñöôïc vui, muoán ñöôïc töôi ñeïp, soáng laâu thì quí vò phaûi taäp hyû xaû. Ba ñieàu aáy coù ñöôïc ñeàu do hyû xaû heát. Coøn ngöôøi naøo khoâng muoán hyû xaû laø ngöôøi ñoù muoán cheát yeåu, beänh hoaïn xaáu xa. Nhö vaäy quí vò haõy choïn laáy moät caùi ngaøy ñaàu naêm naøy, choïn caùi naøo cho troïn naêm ñeàu vui nhö ñöùc Di-laëc. Ñoù laø caùi vui thöù hai.

            3.- Caùi vui thöù ba laø vui “Phaùp hyû”.

            Thoâng thöôøng nhaø Phaät hay duøng: Ñoù laø “Phaùp hyû thieàn duyeät” nghóa laø chuùng ta nghe chaùnh phaùp trong loøng thaáy nheï nhaøng thö thôùi. Ñoù laø vui phaùp hyû hay phaùp laïc. Taïi sao vaäy? Vì chuùng ta nghe kinh hoïc ñaïo, chuùng ta tìm ñöôïc leõ thaät, chuùng ta tìm ñöôïc moät nguoàn an uûi vui töôi. Chính do tìm ñöôïc, thaáy ñöôïc leõ thaät ñoù maø loøng chuùng ta nheï nhaøng thö thôùi. Ñoù laø caùi vui cuûa ñaïo. Ngöôøi naøo hoïc ñaïo, nghe ñaïo maø thaáy trong loøng vui töôi sung söôùng, ñoù laø ngöôøi ñaõ ñöôïc phaùp laïc hay phaùp hyû. Coøn ngöôøi naøo nghe ñaïo maø guïc leân guïc xuoáng, nghieâng qua ngaû laïi, thì ngöôøi ñoù khoù tìm ñöôïc phaùp laïc. Neáu khoâng coù caùi vui nghe phaùp, duø coù ñi chuøa nhöng khoù tinh taán noåi. Coù thích ñaâu maø tinh taán. Bôûi vì chuùng ta coá gaéng laøm khi chuùng ta thích thuù laøm, neáu khoâng coù söï thích thuù thì khoâng bao giôø coù söï coá gaéng naøo heát. Ngöôøi hoïc ñaïo phaûi laøm sao nghieàn ngaãm thaáy leõ thaät cuûa ñöùc Phaät daïy töùc laø thaáy ñöôïc chaân lyù. Phaät ñaõ chæ daïy trong kinh. Nhaän nhöõng lôøi chaân thaät cho roõ roài, chuùng ta môùi thaáy vui söôùng, caùi vui söôùng ñoù goïi laø phaùp hyû hay phaùp laïc. Nhaân nghe chaùnh phaùp cuûa Phaät maø mình ñöôïc vui thích, caùi vui ñoù laø caùi vui chaân thaät. Coù nhaän ñöôïc caùi vui ñoù roài thì tu haønh môùi tinh taán ñöôïc. Neáu khoâng nhaän ñöôïc, coù tu chaêng, chaúng qua laø caàu mong ñöôïc caùi naøy caùi noï, chôù khoâng phaûi vui thích ñeå maø tu. Ngöôøi hoïc ñaïo chaân chaùnh laø phaûi vui vôùi ñaïo maø tu, chôù khoâng phaûi laø caàu mong caùi gì khaùc. Nhö vaäy khi nghe kinh hoaëc ñoïc saùch Phaät phaûi raùng chòu khoù ñem taâm trí nghieàn ngaãm töùc laø Chaùnh tö duy. Xeùt cho ñuùng ñaén, cho toät cuøng, thaáy ñöôïc leõ thaät trong ñoù thì mình vui thích leân. Caùi vui thích ñoù laøm cho mình coù moät söùc maïnh tinh taán treân con ñöôøng ñaïo.

            Thí duï: Ngoaøi ñôøi, khi ngöôøi ta vui quaù ngöôøi ta khoùc, trong ñaïo cuõng theá. Khi ñoïc kinh Phaät, coù moät söï vui möøng laï ñôøi caûm ñoäng cuõng rôi nöôùc maét. Ñoù laø tröôøng hôïp cuûa ngaøi Khueâ Phong. Ñi tu, ñöôïc ngöôøi taëng cho moät quyeån kinh Vieân Giaùc, ñoïc qua Ngaøi vui möøng laï ñôøi, vui tôùi rôi nöôùc maét.

            Cuõng nhö vaäy, chuùng ta coù thaân nhaân ñi ñaâu xa hai möôi, ba möôi naêm khoâng gaëp nhau, gaëp laïi möøng quaù ñeán rôi nöôùc maét. Ñoù laø caùi vui söôùng toät cuøng khieán ñeán rôi nöôùc maét. Ngöôøi hoïc ñaïo maø vui ñeán möùc ñoù thì khoâng bao giôø thoái chuyeån. Khi naøo ñoïc kinh maø thaáy Phaät noùi hay quaù caûm ñoäng sung söôùng, rôi nöôùc maét, thì ñoù laø duyeân laønh khaù saâu roài. Ngöôøi ñöôïc caùi vui ñoù laø ngöôøi ít bò nhöõng söï khoù khaên hay laø chöôùng ngaïi laøm cho hoï phaûi lui suït. Coøn hoïc ñaïo khi ñoïc kinh thì thaáy buoàn nguû, tuïng kinh ngaùp leân ngaùp xuoáng, thì ñoù laø khoâng tìm ñöôïc caùi vui trong ñaïo. Khoâng coù caùi vui thì söï tu khoù maø tieán boä ñöôïc. Ñoù laø caùi vui cuûa Phaùp hyû hay laø Phaùp laïc.

            4.- Ñeán caùi vui saâu hôn nöõa laø “Thieàn duyeät”.

            Duyeät laø vui, vui nheø nheï, chôù khoâng phaûi vui möøng hôùn hôû. Thöôøng thöôøng ôû trong nhaø Thieàn coù taû: Trong khi toïa thieàn, ñeán giai ñoaïn thaân taâm an oån, hôi thôû nheï nhaøng, ñeán luùc ñoù coù giai ñoaïn khinh an, nheï nhaøng, thô thôùi khaùc hôn bình thöôøng. Caùi vui laàn laàn chôù khoâng phaûi caùi vui maïnh ñoù goïi laø Thieàn duyeät. Chæ khi naøo chuùng ta toïa Thieàn hay tu Thieàn, luùc ñi saâu trong ñoù taâm hoàn an oån, thaân theå ñieàu hoøa, roài töï nhieân coù caùi vui an laønh maø nhaø Phaät goïi laø “Thieàn duyeät vi thöïc” töùc laø laáy caùi vui thieàn ñònh laøm moùn aên.

            Quí Phaät töû naøo môùi taäp ngoài Thieàn thì thaáy ngoài Thieàn vui hay khoå. Ngoài tay chaân ñau, thaân theå moûi meät, moà hoâi chaûy öôùt aùo, khoâng thaáy vui  chuùt naøo heát: Ngoài maø khoå chôù khoâng thaáy vui. Nhö vaäy tôùi giôø ngoài Thieàn laø tôùi giôø hình phaït hay laø giôø an oån?

            Luùc ñaàu, tôùi giôø ngoài Thieàn thaáy nhö laø moät hình phaït naøo ñoù, nhöng ñeán luùc taäp quen roài, ngoài Thieàn thaáy nheï nhaøng an oån. Tôùi giôø ñoù khoâng ngoài thì thaáy nhö thieáu caùi gì?

            Thí duï: Nhö moãi buoåi saùng, chuùng ta aên côm hay laø tröa chuùng ta aên côm, khi ñeán giôø ñoù maø khoâng ñöôïc aên côm, chuùng ta caûm thaáy khoù chòu. Chuùng ta tu Thieàn cuõng phaûi nhö vaäy. Ñeán giôø ngoài Thieàn maø khoâng ngoài ñöôïc, chuùng ta caûm thaáy caùi gì thieáu thoán, noù ñoøi hoûi khoâng an. Ñoù laø caùi vui trong Thieàn ñònh. Noù nhö thöùc aên roài, thieáu noù nhö thieáu côm. Töùc laø Thieàn duyeät vi thöïc. Ít ngöôøi laáy caùi vui trong Thieàn ñònh laøm thöùc aên, vì caàn phaûi tu taäp laâu daøi môùi tôùi traïng thaùi ñoù. Tôùi ñöôïc traïng thaùi ñoù roài môùi thaáy an vui, nhöng phaûi coâng phu kha khaù moät chuùt môùi ñöôïc. Khoâng phaûi ngoài naêm thaùng ba thaùng maø ñöôïc, nhaát laø ngoài buoåi ñaàu, khoå chôù khoâng phaûi vui, nhoïc nhaèn khoå sôû laém. Qua caùi nhoïc nhaèn khoå sôû roài, mình ñieàu phuïc ñöôïc thaân taâm luùc ñoù mình môùi ñöôïc an vui. Caùi an vui ñoù goïi laø Thieàn duyeät. Bao giôø thaáy caùi vui Thieàn ñònh khoâng theå thieáu ñöôïc nhö laø böõa côm khoâng theå thieáu ñöôïc, goïi ñoù laø “Thieàn duyeät vi thöïc”. Ñoù laø caùi vui thöù tö.

            5.- Ñeán caùi vui thöù naêm khoù hôn, laø vui “Tòch Laïc”. Caùi vui naøy ít ñöôïc nghe. Noù xuaát xöù töø boán caâu keä ôû kinh Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Trong ñoù noùi raèng:

            Chö haønh voâ thöôøng

            Thò sanh dieät phaùp

            Sanh dieät dieät dó

            Tòch dieät vi laïc

            Töùc laø laáy chöõ ñaàu Tòch vaø chöõ cuoái Laïc. Cho neân goïi laø vui Tòch Laïc. Caùi vui ñoù laø caùi vui cöùu kính cuûa ngöôøi tu. Hai caùi vui ñaàu noù gaàn guõi vôùi  quí vò, nhöng maø ngöôøi Phaät töû laøm chöa maáy ñöôïc. Phaûi gaéng töø caùi vui thöù nhaát ñeán caùi vui thöù hai. Coù ñöôïc hai caùi vui ñoù roài môùi ñeán caùi vui thöù ba thöù tö, cuoái cuøng laø caùi vui thöù naêm. Vui trong Tòch Laïc. Tòch töùc laø tòch tònh hay tòch dieät roài ñöôïc an laïc.

            Caùi vui naøy noù theá naøo? Toâi daãn moãi caâu cuûa baøi keä ñeå giaûi thích. Chö haønh voâ thöôøng: Haønh ôû ñaây laø haønh ñoäng, töùc laø thaân mieäng yù hoaït ñoäng. Thaân mieäng yù haønh ñoäng thì thaønh nghieäp. Moïi hoaït ñoäng cuûa thaân mieäng yù ñeàu thaønh nghieäp hoaëc nghieäp thieän hoaëc nghieäp aùc. Moïi nghieäp ñeàu goác töø thaân mieäng yù maø ra. YÙ nghó mieäng noùi thaân laøm. Moïi haønh ñoäng ñoù coøn maõi maõi hay khoâng. Noù qua roài maát, yù nghó roài maát, mieäng noùi roài maát, thaân haønh ñoäng roài maát. Taát caû nhöõng caùi ñoù laø choã taïo nghieäp maø thuoäc veà voâ thöôøng. Qua roài maát qua roài maát. Noù khoâng coù laâu daøi, neân noùi: “Thò sanh dieät phaùp” töùc laø phaùp sanh dieät, noù khoâng coù beàn. Nhö vaäy taát caû caùi haïnh treân theá gian naøy, moïi haønh ñoäng moïi taïo taùc ñeàu goïi laø voâ thöôøng, noù khoâng laâu daøi beàn bæ. “Sanh dieät dieät dó”, caùi sanh ñoù maø laëng roài thì “Tòch dieät vi laïc”. Caùi laëng leõ chaân thaät aáy môùi laø vui. Caùi vui naøy quaù saâu kín cuõng goïi laø caùi vui Nieát-baøn. Sau khi caùi sanh dieät noù dieät heát roài môùi tôùi choã tòch dieät.

            Noùi sanh dieät laø noùi sanh dieät cuûa yù, khaåu, vaø thaân, nhöng chuû yeáu laø yù. YÙ laø chuû ñoäng cho neân yù laëng roài duø coù noùi coù laøm cuõng laø tòch dieät. Nhö vaäy sau khi voïng töôûng laëng heát roài khoâng coøn daáy ñoäng nöõa, ñoù laø tòch dieät. Caùi tòch dieät ñoù ñi ñeán choã an oån chaân thaät cuûa caùi baát sanh baát dieät. Caùi baát sanh baát dieät ñoù laø Nieát-baøn. Ñoù laø caùi vui cöùu kính chaân thaät ít ngöôøi höôûng ñöôïc.

            Chuùng ta hoïc vaø tu Phaät coù caùi vui gaàn, tôùi caùi vui xa. Nhö caùi vui Tuøy hyû thaät laø deã laøm khoâng toán coâng, chæ xaû taâm taät ñoá mình thì ñöôïc roài. Tôùi caùi vui toán coâng moät chuùt, töùc laø cuûa caûi mình, mình xaû vaø caùi chöùa chaáp trong taâm nieäm mình xaû. Hai caùi ñoù xaû ñöôïc laø coù caùi vui Hyû xaû. Roài caùi vui thöù ba laø Phaùp hyû hay Phaùp laïc. Caùi vui ñoù phaûi nghieàn ngaãm, nghieân cöùu coù coâng phu vôùi ñaïo lyù, chuùng ta môùi thaáy ñöôïc nieàm an vui ôû trong ñaïo lyù. Ñeán vui Thieàn duyeät thì phaûi coù coâng phu ñaäm nöõa, phaûi nhieàu naêm nhieàu thaùng coâng phu tu haønh môùi ñöôïc caùi vui Thieàn duyeät. Ñöôïc caùi vui Thieàn duyeät roài cuoái cuøng môùi ñöôïc caùi vui Tòch laïc, töùc laø taâm laëng leõ roãng rang khoâng coøn moät nieäm daáy leân. Thaáy taát caû söï vaät caùi gì cuõng neân thô, caùi gì cuõng ñeïp ñeõ. Khoâng coøn phaân bieät ñaây laø xaáu, kia laø toát, ñaây laø hay kia laø dôû, chæ moät nieäm chaân thaät. Cho neân trong nhaø thieàn goïi laø: “Xuùc muïc töùc Boà-ñeà”; töùc laø nhìn caùi gì cuõng laø Boà-ñeà, laø giaùc ngoä heát. Khoâng thaáy coù caùi gì xaáu, taát caû ñeàu laø vui, ñeàu laø ñeïp. Taát caû laø moät muøa Xuaân. Nhö vaäy neáu chuùng ta tôùi ñöôïc choã vui ñoù, töùc ñöôïc moät muøa Xuaân vónh cöûu, moät muøa Xuaân khoâng bao giôø maát.

            Toâi daãn moät Thieàn sö ñôøi nhaø Toáng, Thieàn sö Phaät Nhaõn, moät trong ba oâng Phaät: Phaät Quaû, Phaät Nhaõn, Phaät Giaùm. Ba vò naøy laø Thieàn sö noåi tieáng ñôøi Toáng. Ñaây laø Ngaøi Phaät Nhaõn hieäu laø Thanh Vieãn. Ngaøi coù moät baøi thô noùi veà Xuaân nhö sau:

                        Xuaân nhaät xuaân sôn lyù

                        Xuaân söï taän giai xuaân

                        Xuaân quang chieáu xuaân thuûy

                        Xuaân khí keát xuaân vaân

                        Xuaân khaùch xuaân tình ñoäng

                        Xuaân thi xuaân caùnh taân

                        Duy höõu thöùc xuaân nhaân

                        Vaïn kieáp nguyeân nhaát xuaân

            Taïm dòch:

                        Ngaøy xuaân xuaân trong nuùi

                        Vieäc xuaân thaûy ñeàu xuaân

                        Hoà xuaân aùnh xuaân chieáu

                        Khí xuaân keát maây xuaân

                        Khaùch xuaân loøng xuaân ñoäng

                        Thi xuaân xuaân caøng töôi

                        Chæ coù ngöôøi bieát xuaân

                        Muoân kieáp moät muøa xuaân

            Taïi sao caâu naøo cuõng Xuaân heát vaäy?

            Xuaân nhaät töùc laø ngaøy Xuaân, Xuaân sôn lyù töùc laø Xuaân trong nuùi. Ngaøy Xuaân trong nuùi gioáng heät nhö Xuaân hoâm nay. Töùc laø ngaøy vui, maø vui ôû trong nuùi.

            Xuaân söï taän giai Xuaân, töùc laø vieäc Xuaân thaûy ñeàu Xuaân, bôûi vì thaáy caùi gì cuõng laø Xuaân heát, ñeàu laø ñeïp heát. Neáu trong loøng mình coù nheï theânh thang khoâng coù buoàn giaän, hôøn, phieàn, khoâng daáy nieäm phaân chia thì caùi gì khoâng phaûi laø Xuaân. Thaáy ai cuõng ñeïp deã thöông heát. Sôû dó chuùng ta khoâng vui ñöôïc laø vì thaáy caùi naøy xaáu caùi kia toát, thaáy ngöôøi naøy deã thöông, ngöôøi kia deã gheùt. Thaáy ngöôøi deã gheùt thì heát Xuaân, maët xuï xuoáng thì laøm sao thaáy Xuaân ñöôïc. Coøn thaáy ai cuõng deã thöông, thì gaëp ai mình cuõng nôû nuï cöôøi, khoâng phaûi Xuaân laø gì? Treân maët mình luoân luoân laø muøa Xuaân, cho neân thaáy caùi gì cuõng laø Xuaân, taát caû ñeàu laø Xuaân.

            Hoà Xuaân aùnh Xuaân chieáu. Caùi hoà thaáy noù cuõng töôi ñeïp, thaáy maët trôøi soi saùng döôùi ñaùy hoà cuõng töôi ñeïp luoân. Hoà Xuaân, roài aùnh naéng maët trôøi cuõng Xuaân caùi gì cuõng ñeïp heát.

            Khí Xuaân keát maây Xuaân. Nhìn thaáy maây noù mô hoà löa thöa ôû chung quanh maáy ngoâi nhaø, cuïm vöôøn töùc laø nhöõng maây môø goïi laø Xuaân khí, thaáy cuõng ñeïp neân thô. Roài nhöõng caùi ñoù keát thaønh nhöõng cuïm maây. Nhöõng cuïm maây ñoù cuõng laø maây Xuaân luoân. Nhö vaäy nhìn ngöôøi cuõng laø Xuaân, nhìn vaät cuõng laø Xuaân, nhìn nöôùc cuõng laø Xuaân, nhìn trôøi cuõng laø Xuaân. Xuaân taát caû. Taïi sao ta ñöôïc Xuaân nhö vaäy? Taïi trong loøng chöùa ñaày moät muøa Xuaân. Neáu trong loøng chöùa ñeâm ba möôi, töùc toái nhö möïc thì caùi gì cuõng khoâng Xuaân heát, caùi gì cuõng ñen nhö möïc. Sôû dó ôû ngoaøi noù ñeïp laø do trong loøng mình ñeïp.

            Khaùch Xuaân Xuaân tình ñoäng. Töùc laø khaùch Xuaân roài khôûi tình Xuaân. Nhö ngöôøi khaùch trong muøa Xuaân, thaáy caûnh ñeàu vui theo noù, töùc tình ñoäng theo muøa Xuaân.

            Xuaân thi Xuaân caùnh taân. Töùc laø muøa Xuaân ñaõ töôi roài, thi nhaân coøn toâ ñieåm caïo goït, vuoát ve noù laøm cho noù töôi ñeïp theâm nöõa.

            Hai caâu choùt môùi laø toái quan troïng.

                        Duy höõu thöùc Xuaân nhaân

                        Vaïn kieáp nguyeân nhaát Xuaân

            Nhö vaäy chæ coù ngöôøi bieát Xuaân, muoân kieáp moät muøa Xuaân.

            Caûnh Xuaân, khaùch Xuaân, tình Xuaân v.v... ñoù laø caùi beân ngoaøi. Chæ coù ngöôøi bieát ñöôïc Xuaân ñoù, môùi vui muoân kieáp Xuaân. Muøa Xuaân ñoù laø muøa Xuaân Di-laëc cöôøi hoaøi muoân kieáp, khoâng bao giôø coù veû maøy saàu maët heùo gì heát. Ñoù laø moät muøa Xuaân töôi ñeïp, ñaày caû moät baàu trôøi, traøn treà caû nhaân theá.

            Quí vò coù muoán höôûng moät muøa Xuaân ñoù hay khoâng? Nhö vaäy caùi caïn ñeán caùi saâu, quí vò töø töø böôùc. Caïn nhaát laø töø töø boû taät ñoá ñeå phaùt taâm tuøy hyû vui theo taát caû vieäc toát, vieäc laønh cuûa moïi ngöôøi. Keá ñoù laø caùi vui hyû xaû töùc laø vui möøng boû heát taát caû nhöõng caùi gì mình coù theå boû ñöôïc. Xaû heát töø caùi xaû cuûa caùi böïc boäi, coá chaáp, buoâng xaû heát. Ñoù laø taäp Xuaân. Roài tôùi hieåu giaùo lyù moät caùch ñuùng ñaén, coù nieàm vui chaân thaät, tu haønh tieán tôùi an oån, ñi ñeán cuoái cuøng moïi taâm nieäm ñeàu ñöôïc an laønh töï taïi. Khoâng coù moät chuùt gì daáy leân laøm bieán ñoåi taát caû söï kieän beân ngoaøi. Chæ moät taâm theânh thang trong treûo thì nhìn ñôøi baèng moät muøa Xuaân khoâng ñoåi thay, khoâng coøn di dòch gì nöõa heát. Xuaân nhö theá môùi laø Xuaân Di-laëc. Xuaân nhö vaäy môùi laø Xuaân muoân ñôøi muoân kieáp. Neáu muøa Xuaân chæ coù ba thaùng hoaëc chæ coù maáy ngaøy Teát laø Xuaân thì Xuaân ñoù höõu haïn quaù. Ngaøy nay raùng maø göôïng cöôøi; roài ngaøy mai gaëp nhau quaïu quoï töùc toái thì khoâng coøn Xuaân ñaâu. Neân phaûi côûi boû töø töø trong loøng nhöõng chöôùng ngaïi cho muøa Xuaân muoân kieáp ñoù. Neáu chuùng ta loaïi noù ra ñöôïc thì cuoái cuøng chuùng ta seõ höôûng ñöôïc moät muøa Xuaân muoân kieáp.

            Mong raèng muøa Xuaân muoân kieáp seõ ñeán vôùi  quí vò.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM