BÌNH THÖÔØNG TAÂM THÒ ÑAÏO

XUAÂN AÁT SÖÛU 1985

Nam-moâ Boån Sö Thích-ca Maâu-ni Phaät.

Hoâm nay laø ngaøy Teát Nguyeân Ñaùn naêm AÁt Söûu, laø naêm 1985 D.L., taát caû quí Taêng Ni vaø Phaät töû tôùi chuùc möøng naêm môùi ñaùp laïi loøng toát cuûa quí vò, toâi xin noùi chuyeän nhieàu, tröôùc nhaát laø ñeå nhaéc cho quí vò nhaän ra caùi chaân thaät nôi mình ñeå öùng duïng tu haønh, thöù nöõa ñeå quí vò cuøng toâi, chuùng ta soáng ñöôïc caùi chaân thaät naøy troøn moät naêm hay laø töø ñaây veà sau haèng ñöôïc chaân thaät. Hoâm nay toâi khoâng tieác nhöõng sôïi loâng maøy, vì quí vò maø noùi traéng ra nhöõng ñieàu gì caàn noùi, ñoù laø chuû yeáu buoåi noùi chuyeän hoâm nay vôùi ñeà taøi laø: “BÌNH THÖÔØNG TAÂM THÒ ÑAÏO”. Ñeà taøi naøy quí vò chaéc cuõng thöôøng nghe, chuùng toâi khoâng noùi nhöõng chuyeän gì môùi laï ôû ñaâu xa, chæ daãn nhöõng chuyeän cuõ maø quí vò töøng nghe chuùng toâi giaûng nhöõng naêm veà tröôùc, nhöng ôû ñaây chuùng toâi noùi laïi coù khaùc hôn thuôû xöa; bôûi vì ngaøy tröôùc chuùng toâi nghó raèng chuùng toâi chæ noùi toång quaùt hay laø gaàn moät chuùt ñeå cho quí vò thaàm nhaän, neáu ai khoâng nhaän ñöôïc thì qua nhöõng buoåi khaùc hoaëc qua thôøi gian tu roài cuõng coù theå nhaän, chôù chuùng toâi khoâng noùi traéng, khoâng noùi thaúng. Nhöng hoâm nay chuùng toâi seõ noùi thaúng ra cho quí vò thaáy, neáu quí vò thaáy roài öùng duïng ñöôïc thì ñoù laø moät ñieàu raát quí maø chuùng toâi mong moûi.

Tröôùc tieân toâi daãn caâu chuyeän ngaøi Trieäu Chaâu ñeán hoûi ñaïo ngaøi Nam Tuyeàn. Ngaøi Trieäu Chaâu hoûi ngaøi Nam Tuyeàn: “Theá naøo laø ñaïo?” Ngaøi Nam Tuyeàn ñaùp “Taâm bình thöôøng laø ñaïo”, noùi theo chöõ Haùn laø “bình thöôøng taâm thò ñaïo”. Ngaøi Trieäu Chaâu hoûi: “Laïi coù theå nhaèm tieán ñeán chaêng?” Neáu noùi taâm bình thöôøng laø ñaïo nhö vaäy mình coù theå nhaèm tieán tôùi ñeå ñöôïc taâm ñoù hay khoâng? Ngaøi Nam Tuyeàn traû lôøi: “Nghó nhaèm tieán ñeán laø traùi.” Vöøa nghó tieán ñeán ñeå ñaït ñaïo laø traùi vôùi ñaïo roài. Ngaøi Trieäu Chaâu hoûi theâm: “Khi chaúng nghó laøm sao bieát laø ñaïo?” Theo quan nieäm cuûa ngaøi Trieäu Chaâu laø muoán bieát ñaïo phaûi do nghó maø bieát, nay khoâng do nghó tieán ñeán thì laøm sao bieát ñaïo? Ngaøi Nam Tuyeàn ñaùp: “Ñaïo chaúng thuoäc bieát, chaúng bieát, bieát laø voïng giaùc, khoâng bieát laø voâ kyù, neáu thaät ñaït ñaïo thì chaúng nghi, ví nhö hö khoâng theânh thang roãng rang, ñaâu theå doái noùi phaûi quaáy.” Ngay ñoù Sö ngoä, nhö vaäy ngang ñoù ngaøi Trieäu Chaâu lieàn ngoä, coøn quí vò ngoä chöa?

Bôûi chöa ngoä, neân nay toâi môùi giaûi thích traéng ra cho quí vò thaáy. Taát caû chuùng ta, ngöôøi hoïc ñaïo hay ngöôøi taàm ñaïo, ai cuõng nghó raèng treân ñöôøng tu mình phaûi tìm cho ñöôïc ñaïo hay laø thaáy cho ñöôïc ñaïo; nhöng muoán tìm ñöôïc ñaïo, thaáy ñöôïc ñaïo phaûi laøm sao? Chuùng ta cöù nghó raèng ñaïo laø caùi gì quí giaù cao caû ôû ngoaøi mình, chôù khoâng phaûi ôû nôi mình, theá neân mình cöù nghó tìm ñaïo; ngaøi Trieäu Chaâu cuõng coù taâm nieäm töông töï chuùng ta, Ngaøi ñeán hoûi ngaøi Nam Tuyeàn: “Theá naøo laø ñaïo?” Ngaøi Nam Tuyeàn chæ thaúng: “Taâm bình thöôøng laø ñaïo.” Quí vò nghó “taâm bình thöôøng” laø taâm nhö theá naøo? Ngoài ñaâu cuõng nghó chuyeän naêm treân naêm döôùi, ñoù laø taâm bình thöôøng phaûi khoâng? Vöøa coù daáy nieäm leân laø ñoäng, maø ñoäng laø baát bình thöôøng. Theá neân caùi taâm bình thöôøng laø caùi taâm phaúng laëng khoâng ñoäng, taâm ñoù laø ñaïo, chôù chaúng ñaâu xa, cuõng nhö noùi maët nöôùc phaúng laø khi naøo khoâng daäy soùng, phaûi khoâng? Neáu daäy soùng thì maët nöôùc khoâng coøn phaúng nöõa, phaúng töùc laø laëng leõ, laø bình thöôøng, vöøa daáy soùng leân laø ñoäng, laø baát bình thöôøng. Nhö vaäy ngaøi Nam Tuyeàn khoâng ngaïi chæ thaúng cho chuùng ta thaáy raèng “Taâm bình thöôøng laø ñaïo” chôù khoâng phaûi caùi gì xa xoâi. Ñaïo laø caùi taâm bình thöôøng ñoù. Qua caâu noùi ñoù ngaøi Trieäu Chaâu chöa haøi loøng, Ngaøi noùi: “Laïi coù theå nhaèm tieán ñeán chaêng?” Neáu taâm bình thöôøng nhö vaäy thì toâi coù theå tieán ñeán ñeå ñaït ñaïo ñöôïc chaêng? Quí vò thaáy Ngaøi noùi tieán ñeán ñeå ñaït ñaïo, thì caùi nghó tieán ñeán laø bình thöôøng hay baát bình thöôøng? Vöøa nghó tieán ñeán laø ñaõ baát bình thöôøng, maø baát bình thöôøng laø maát ñaïo; vì vaäy ngaøi Nam Tuyeàn traû lôøi: “Nghó nhaèm tieán ñeán laø traùi.” Traùi vôùi caùi gì? Traùi vôùi ñaïo! Bôûi vì vöøa nghó tieán ñeán ñaõ laø ñoäng, maø ñoäng töùc laø baát bình thöôøng, cho neân traùi vôùi ñaïo. Cuõng nhö maët nöôùc phaúng neáu daáy soùng leân laø traùi vôùi maët nöôùc phaúng, phaûi khoâng? Vì vaäy neân noùi nghó nhaèm tieán ñeán laø traùi. Nhöng ngaøi Trieäu Chaâu cuõng chöa haøi loøng, Ngaøi nghó ñaïo laø caùi gì phaûi do suy nghó maø bieát môùi goïi laø ñaïo, chaúng leõ taâm bình thöôøng laëng xuoáng laø ñaïo hay sao? Vì vaäy Ngaøi môùi hoûi theâm: “Khi chaúng nghó laøm sao bieát ñaïo?” Neáu khoâng suy nghó gì caû laøm sao bieát ñoù laø ñaïo, phaûi khoâng? Nghóa laø ñaïo laø caùi mình hay suy nghó maø bieát, nhaän ra, nay khoâng cho suy nghó, khoâng cho bieát thì laøm sao bieát ñoù laø ñaïo? Ngaøi Nam Tuyeàn môùi baûo “Ñaïo chaúng thuoäc bieát vaø chaúng bieát, bieát laø voïng giaùc, khoâng bieát laø voâ kyù”, nghóa laø taâm laëng leõ ñoù laø ñaïo, vöøa daáy bieát thì ñoù laø voïng giaùc, coøn khoâng bieát gì caû ñoù laø voâ kyù, caû hai ñeàu sai. Neáu thaät ñaït ñaïo, töùc laø thaät nhaän ra caùi ñoù thì sao? Thì khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa caû, choã ñoù noù theânh thang nhö hö khoâng roãng rang, khoâng coù theå noùi laø phaûi hay laø quaáy, nghóa laø vöøa noùi quaáy laø hai beân, maø hai beân laø traùi vôùi ñaïo. Ngay ñoù ngaøi Trieäu Chaâu ngoä, nhö vaäy thì ngaøi Trieäu Chaâu ngoä ñöôïc taâm bình thöôøng laø ñaïo. Quí vò thaáy choã ñoù chöa? Ñaây laø toâi noùi traéng quaù roài chaéc khoâng coøn ai nghi ngôø gì nöõa.

Ñeå toâi daãn theâm moät Thieàn sö khaùc, ñoù laø Thieàn sö Ñaïo Ngoä. Ngaøi Suøng Tín laø moät oâng thôï laøm baùnh bao ôû tröôùc coång chuøa, nhö vaäy chuùng ta bieát trình ñoä vaên hoùa cuûa oâng ñeán ñaâu roài, phaûi khoâng? Laø moät ngöôøi laøm ngheà baùnh bao, nhöng ñöôïc caùi toát laø bieát phaùt taâm cuùng döôøng, neân hoâm naøo cuõng ñem vaøi caùi baùnh bao ñeán cuùng thaày (töùc Thieàn sö Ñaïo Ngoä). Cöù nhö theá trong moät thôøi gian, ngaøi Ñaïo Ngoä nghó thöông tình ngöôøi coù ñaïo taâm, neân moät hoâm khi Suøng Tín ñem baùnh bao cuùng cho Ngaøi, Ngaøi chæ nhaän phaân nöûa, coøn phaân nöûa Ngaøi traû laïi vaø noùi: “Ta cho laïi ngöôi ñeå veà nuoâi döôõng con chaùu”, Suøng Tín ngaïc nhieân quaù, thöa raèng: “Con cuùng cho Thaày maø Thaày cho laïi con ñeå laøm gì?” Ñaïo Ngoä noùi: “Ngöôi cuùng cho ta, ta cho laïi ngöôi thì coù loãi gì?”. Caâu chuyeän ñoái ñaùp ñoù laøm oâng baên khoaên: Taïi sao mình cuùng cho thaày maø thaày cho laïi mình? Suy nghó moät luùc khoâng bieát oâng hieåu laøm sao roài phaùt taâm ñi tu. Khi oâng xin xuaát gia, Ñaïo Ngoä noùi: “Ñöôïc, ta cho ngöôi xuaát gia.” Sau khi Ngaøi xuaát gia, ngaøi Ñaïo Ngoä baûo: “Nay oâng laøm thò giaû cho ta, ta seõ chæ taâm yeáu cho oâng.” Töø ñoù Sö baét ñaàu laøm thò giaû, maõi ñeán hai ba naêm khoâng thaáy Ñaïo Ngoä chæ daïy taâm yeáu gì caû. Cho ñeán moät hoâm thaéc maéc quaù, Sö aån nhaãn khoâng noåi môùi ra hoûi thaày: “Töø ngaøy con vaøo ñaây ñeán nay chöa ñöôïc Thaày chæ taâm yeáu.” Ñaïo Ngoä baûo: “Töø ngaøy ngöôi vaøo ñaây, ta chöa töøng chaúng chæ daïy taâm yeáu cho ngöôi.” Nghóa laø Suøng Tín thaáy töø ngaøy thaày baûo laøm thò giaû höùa daïy taâm yeáu, maø caû maáy naêm chöa daïy caâu naøo neân Sö phaûi hoûi. Khi Sö hoûi thì Ñaïo Ngoä noùi raèng: “ Töø ngaøy ngöôi vaøo ñaây, ta chöa töøng chaúng chæ daïy taâm yeáu cho ngöôi.” Quí vò thaáy coù nghi khoâng? Theá neân Sö nghi, hoûi theâm: “Thaày chæ daïy ôû choã naøo?” Ñaïo Ngoä baûo: “Ngöôi daâng traø leân, ta vì ngöôi maø tieáp, ngöôi böng côm ñeán, ta vì ngöôi maø nhaän, ngöôi xaù lui ra thì ta gaät ñaàu, choã naøo chaúng chæ daïy taâm yeáu?” Nhö vaäy chæ daïy taâm yeáu khoâng coù lôøi phaûi khoâng? Nghóa laø daâng traø thì vì ñöa tay maø tieáp, neáu doïn côm xong môøi thì baét ñaàu ñeán ngoài caàm ñuõa, phaûi khoâng? Cho tôùi xaù lui ra thì gaät ñaàu, choã naøo maø khoâng chæ daïy taâm yeáu. Suøng Tín cuùi ñaàu im laëng suy nghó, nghó taïi sao vieäc ñoù laø taâm yeáu? Sö vöøa suy nghó, Ñaïo Ngoä lieàn baûo: “Thaáy thì thaúng ñoù lieàn thaáy, suy nghó lieàn sai.” Qua caâu noùi ñoù, Sö ngoä, lieàn hoûi theâm “laøm sao giöõ gìn”? Ñaïo Ngoä baûo: “Maëc taùnh tieâu dao, tuøy duyeân phoùng khoaùng, chæ heát taâm phaøm chaúng coù thaùnh giaûi khaùc.” Ñoù laø ñieåm ñaëc bieät, toâi giaûi thích theâm cho quí vò thaáy caùi chuû yeáu.

Khi ngöôøi thò giaû daâng chung traø, mình ñöa tay nhaän chung traø, luùc ñoù coù suy nghó gì khoâng? Maø coù bieát khoâng? Ñoù nhaän chung traø maø khoâng coù moät nieäm suy nghó gì caû. Khi ngöôøi thò giaû doïn côm saün, xaù môøi thì mình böôùc tôùi ngoài vaø caàm ñuõa, luùc ñoù theá naøo? Ngoài caàm ñuõa ñaâu coù gì phaûi suy nghó? Khi ngöôøi thò giaû xaù chaøo lui thì mình gaät ñaàu, trong giai ñoaïn gaät ñaàu ñaâu coù suy nghó gì phaûi khoâng? Nhö vaäy trong nhöõng ñoäng taùc haèng ngaøy cuûa chuùng ta maø khoâng coù moät nieäm nghó suy, ñoù laø taâm yeáu roài, phaûi khoâng? Taâm yeáu hieän roõ raøng trong moïi haønh ñoäng, neáu thaáy ñöôïc choã ñoù thì choã naøo maø khoâng chæ taâm yeáu? Khoâng daïy taâm yeáu? Nhö vaäy quí vò thaáy taâm yeáu naøy coù gioáng taâm bình thöôøng ôû treân khoâng? Ñaâu coù hai phaûi khoâng? Nhöng ôû ñaây ñaëc bieät laø khi Suøng Tín cuùi ñaàu suy nghó: Vieäc ñoù sao goïi laø taâm yeáu? Vöøa suy nghó thì Ñaïo Ngoä noùi thaúng moät caâu: “Thaáy thì thaúng ñoù lieàn thaáy.” Trong nhöõng haønh ñoäng, ngay ñoù maø thaáy, vöøa suy nghó lieàn sai; chuùng ta thaáy roõ taâm yeáu laø gì roài phaûi khoâng? Neân ngay caâu ñoù Sö môùi ngoä, chôù khi keå nhöõng haønh ñoäng treân Sö chöa ngoä ñöôïc. Ñeán khi Sö suy nghó, Ñaïo Ngoä noùi: “thaáy thì thaúng ñoù lieàn thaáy suy nghó lieàn sai”, ngay ñoù Sö ngoä. Nhöng khi ngoä roài, laøm sao gìn giöõ ñeå ñöøng maát taâm yeáu ñoù? Ñaáy laø vaán ñeà then choát. Khi hoûi “laøm sao gìn giöõ” thì Ñaïo Ngoä traû lôøi: “Maëc taùnh tieâu dao, tuøy duyeân phoùng khoaùng, chæ heát taâm phaøm chaúng coù thaùnh giaûi khaùc.” Raát nhieàu ngöôøi hieåu laàm caùc caâu naøy: “Maëc taùnh tieâu dao” nghóa laø theá naøo? Nghóa laø chuùng ta thoåi saùo, ñi doïc ñöôøng doïc saù nhö laø ngöôøi ñieân phaûi khoâng? Thong thaû rong chôi xöù naøy xöù noï, thoåi saùo thoåi keøn hoaëc laø ñaøn ñòch v.v... Nhö vaäy coù phaûi laø “nhaäm taùnh tieâu dao” khoâng? Quí vò thaáy phaûi khoâng? “Nhaäm taùnh tieâu dao” hay maëc taùnh tieâu dao laø theá naøo? Quí vò nhôù taùnh tieâu dao chôù khoâng phaûi thaân tieâu dao, phaûi roõ choã ñoù. Taùnh cuûa mình theá naøo maø goïi laø maëc taùnh tieâu dao? Taùnh thaáy, taùnh nghe coù ñoäng khoâng? Coù giôùi haïn khoâng? Bôûi noù khoâng ñoäng, khoâng giôùi haïn cho neân noù theânh thang; trong caùi theânh thang khoâng ñoäng ñoù, cöù maëc noù ñöøng kieàm ñöøng giöõ thì ñoù laø maëc taùnh tieâu dao; chôù khoâng phaûi noùi maëc taùnh tieâu dao roài caàm oáng saùo ñi nôi naøy, nôi kia thoåi, roài noùi toâi maëc taùnh tieâu dao. Ñoù laø cuoàng Taêng chôù khoâng phaûi tieâu dao, nhôù nhö vaäy; ña soá ngöôøi hieåu laàm ñieåm ñoù. Taùnh cuûa mình laø theânh thang, laø laëng leõ, khoâng baän khoâng phieàn, mình ñöøng theâm moät caùi gì cho noù nöõa, ñöøng keàm ñöøng giöõ thì ñoù goïi laø taùnh tieâu dao. Coøn chuùng ta laâu nay tu laø keàm laø giöõ, bôûi keàm giöõ neân noù traùi vôùi töï taùnh. Quí vò phaûi hieåu cho thaät roõ choã ñoù. Laïi coù moät soá ngöôøi hieåu laàm chöõ tuøy duyeân phoùng khoaùng. Tuøy duyeân laø duyeân ñeán thì mình theo ñoù; phoùng laø buoâng, khoaùng laø roäng raõi; tuøy duyeân laø buoâng heát, khoâng vöôùng, khoâng baän, khoâng bò ñieàu gì laøm phieàn nhieãu, ñoù goïi laø tuøy duyeân phoùng khoaùng. Chuùng ta ñaâu khoâng nghe baøi keä cuûa ngaøi Sô toå Truùc Laâm: “Cö traàn laïc ñaïo thaû tuøy duyeân”, nghóa laø ôû trong choã buïi baëm maø vui vôùi ñaïo,töùc laø vui vôùi taâm bình thöôøng ñoù, roài haõy tuøy duyeân. Tuøy duyeân nhö theá naøo? “Cô taéc xan heà khoán taéc mieân”: ñoùi thì aên, meät thì nguû ñoù goïi laø tuøy duyeân. Ñoùi aên meät nguû laø tuøy duyeân laø phoùng khoaùng.

Coøn gaëp quaùn röôïu thì böôùc vaøo hay thaáy raïp haùt thì lao tôùi, phaûi ñoù laø tuøy duyeân phoùng khoaùng khoâng? Quí vò thaáy phaûi khoâng? Tuøy duyeân phoùng khoaùng laø ñeán aên thì aên, ñeán maëc thì maëc, ñeán nghæ thì nghæ, khoâng ñeå moät nieäm naøo laøm roái, laøm baän loøng mình. Buoâng heát nhöõng taâm nieäm, loøng mình theânh thang roäng raõi ñoù goïi laø tuøy duyeân phoùng khoaùng. Thí duï chuùng ta caàm choåi queùt chuøa hay ñi nhoå coû maø taâm vaãn theânh thang roäng raõi, ñoù laø tuøy duyeân phoùng khoaùng, chôù khoâng phaûi noùi tuøy duyeân phoùng khoaùng roài ñeán tieäm, ngoài quaùn hoaëc gaëp caùi gì laøm caùi aáy baát keå toát xaáu. Tuøy duyeân phoùng khoaùng laø trong cuoäc soáng bình thöôøng: aên, maëc hay laøm coâng taùc trong phaïm vi nhaø chuøa, trong phaïm vi ñaïo ñöùc maø khoâng baän loøng, khoâng coù voïng töôûng, taâm vaãn an nhieân töï taïi, ñoù môùi goïi laø tuøy duyeân phoùng khoaùng. Ñöøng nhö moät soá cuoàng Taêng hieän nay, noùi phoùng khoaùng roài baøy ra nhöõng chuyeän taàm phaøo, gaëp nöõ saéc cuõng khoâng kî, gaëp röôïu cheø cuõng khoâng traùnh, ai môøi vaøo tieäc röôïu cuõng ngoài, roài noùi toâi tuøy duyeân phoùng khoaùng. Trong nhaø thieàn goïi ñoù laø cuoàng thieàn, chôù khoâng phaûi tuøy duyeân phoùng khoaùng. Chính nhöõng troïng ñieåm naøy toâi muoán nhaéc thaät kyõ ñoù quí vò hieåu maø tu, chôù ñeå nhieàu khi hieåu laàm moät chöõ maø coù theå laø hoïa treân ñöôøng tu cuûa mình. Toâi nhaéc laïi: Taùnh cuûa chuùng ta laëng leõ theânh thang, chuùng ta khoâng phaûi keàm, khoâng phaûi giöõ, ñoù laø maëc taùnh tieâu dao; coøn gaëp coâng taùc naøo laøm coâng taùc aáy, gaëp aên thì aên, gaëp nghæ thì nghæ, maø taâm chuùng ta vaãn laëng leõ theânh thang ñoù laø tuøy duyeân phoùng khoaùng. AÊn, nghæ, maëc, trong neà neáp ñaïo ñöùc, chôù khoâng phaûi aên, maëc, nghæ theo caùch cuûa nhieàu ngöôøi noùi “ñoùi thì aên”, roài khi xuoáng chôï, ñoùi lieàn vaøo quaùn ngoài aên, hay khi ñi ñöôøng meät thì naèm ì ngoaøi ñöôøng nguû roài noùi “meät thì nguû”. Ñoù goïi laø cuoàng thieàn, thieàn hieåu moät caùch loaïn khoâng ñuùng leõ thaät, laøm traùi vôùi tö caùch ngöôøi tu, laøm troø cöôøi cho thieân haï, ñoù laø nhöõng keû hieåu laàm. “Tuøy duyeân phoùng khoaùng” laø tuøy theo hoaøn caûnh, ñeán aên thì aên, ñeán maëc thì maëc, nhö trong nhöõng caâu chuyeän vöøa keå treân: daâng traø thì tieáp traø, daâng côm thì nhaän côm, xaù chaøo thì cuùi ñaàu. Tuøy duyeân phoùng khoaùng laø nhö theá! “Chæ heát taâm phaøm chaúng coù thaùnh giaûi khaùc”, chuû yeáu laø heát taâm phaøm. Taâm phaøm laø taâm naøo? Laø taâm voïng töôûng ñieân ñaûo. Buoâng xaû heát nhöõng taâm voïng töôûng ñieân ñaûo laø ñuû, ñoù laø ñaïo, chôù ñöøng mong thaáy gì ñaëc bieät hay tuyeät vôøi. Thöôøng ngöôøi tu hay mong thaáy nhöõng gì kyø ñaëc, mong coù nhöõng tieáng laï, mong coù nhöõng ñieàu huyeàn dieäu; theá neân khi laëng heát voïng töôûng, chuùng ta chöa haøi loøng, chuùng ta muoán thaáy haøo quang, muoán bieát bay v.v... Ñoù laø muoán coù caùi gì cuûa thaùnh ñem vaøo mình, ñoù laø caùi beänh cuûa ña soá ngöôøi tu; vì vaäy neân Ngaøi daïy: “chæ heát taâm phaøm”, töùc laø nhöõng voïng töôûng ñieân ñaûo cuûa chuùng ta saïch heát thì ñoù laø thaùnh roài, chôù ñöøng ñoøi caùi thaùnh naøo theâm nöõa. Theá neân, “chæ heát taâm phaøm, chaúng coù thaùnh giaûi khaùc”, khoâng coù thaùnh giaûi naøo ôû ngoaøi ñeán, ngöøng ngay phaøm tình töùc laø voïng töôûng, noù laø chuû cuûa nghieäp, laø nhaân cuûa luaân hoài sanh töû, heát nhaân ñoù laø giaûi thoaùt sanh töû phaûi khoâng? Choã khoâng sanh, khoâng dieät nhöng haèng tri haèng giaùc laø caùi baát sanh, baát töû, nhö vaäy baát sanh baát töû khoâng phaûi thaùnh laø gì? Theá maø chuùng ta ñoøi theâm Thaùnh nöõa, coù phaûi laø ñaàu laïi theâm ñaàu hay khoâng? Theá neân ôû ñaây Ngaøi chæ thaúng cho chuùng ta bieát “chæ heát taâm phaøm”, töùc laø chæ caàn heát voïng töôûng thoâi, ñöøng ñoøi theâm ñieàu gì khaùc nöõa. Coù nhieàu ngöôøi thöôøng hoûi toâi, sau khi voïng töôûng laëng heát thì coøn caùi gì, töùc laø muoán laøm sao? Muoán theâm Thaùnh giaûi nöõa phaûi khoâng? Toâi chæ traû lôøi: Raùng heát voïng töôûng giuøm toâi ñaõ, roài vieäc kia sau, ñöøng coù ñoøi. Nhöng ngöôøi tu ai cuõng mong heát ñöôïc caùi naøy phaûi coù caùi gì khaùc, chôù khoâng ngôø heát caùi naøy thì laø Thaùnh maát roài! Nhö vaäy quí vò môùi hieåu chuû yeáu cuûa ngöôøi tu laø döùt maàm sanh töû luaân hoài, khi nhaân sanh töû luaân hoài heát, ñoù laø giaûi thoaùt, chôù khoâng coøn caùi giaûi thoaùt naøo khaùc nöõa. Vì vaäy neân heát taâm phaøm laø heát luaân hoài, heát luaân hoài laø giaûi thoaùt, ñöøng ñoøi theâm Thaùnh giaûi naøo khaùc nöõa. Heát taâm phaøm thì ngay nôi ñoù laø ñaïo, phaûi khoâng? Nhö vaäy quí vò môùi thaáy choã thieát yeáu cuûa ngaøi Ñaïo Ngoä daïy. Sau khi chuùng ta nhaän ñöôïc hay taâm yeáu trong moïi haønh ñoäng cuûa mình, muoán gìn giöõ noù thì phaûi maëc taùnh tieâu dao töùc laø ñöøng keàm ñöøng giöõ. Coù nhieàu ngöôøi noùi “giöõ taâm thanh tònh” thì toâi hay nhaéc giöõ laø sai, giöõ laø traùi vôùi maëc taùnh tieâu dao. Vì caùi thanh tònh ñoù laø töï taùnh cuûa mình maø giöõ noù töùc nhieân laø bò keàm, heát tieâu dao, phaûi khoâng? Coøn tuøy duyeân phoùng khoaùng laø theo duyeân gaëp haønh ñoäng naøo thì thöïc thi haønh ñoäng ñoù, gaëp aên thì aên, maëc thì maëc, nghæ thì nghæ, nhöng taâm theânh thang roäng raõi, chôù khoâng phaûi noùi tuøy duyeân phoùng khoaùng roài laøm nhöõng ñieàu traùi ñaïo ñöùc. Laâu ngaøy taâm phaøm töï heát, khi aáy khoâng caàn thaùnh giaûi naøo khaùc, vì töï noù laø Thaùnh. Ñoù laø choã chæ daïy ñaày ñuû cuûa ngaøi Ñaïo Ngoä.

Toâi daãn theâm moät caâu chuyeän nöõa, nhö trong ñoaïn ñaàu chuùng ta thaáy ngaøi Trieäu Chaâu ngoä ñaïo nôi ngaøi Nam Tuyeàn, ngoä ngay choã “bình thöôøng taâm laø ñaïo” neân sau naøy Ngaøi daïy laïi ñoà ñeä, ñaây toâi daãn caâu chuyeän: Moät hoâm coù vò Taêng môùi vaøo chuøa, ñeán thöa vôùi Ngaøi raèng: “Con môùi vaøo tuøng laâm, xin Thaày chæ daïy.” Ngaøi Trieäu Chaâu hoûi: “AÊn chaùo xong chöa?” Taêng thöa: “AÊn xong.” Ngaøi baûo: “Röûa baùt ñi.” Daïy caùi gì laï vaäy? Ngöôøi ta noùi giaûi thoaùt noùi giaùc ngoä v.v... phaûi khoâng? Ñaây chæ hoûi “aên chaùo xong chöa”, khi oâng Taêng traû lôøi “aên xong”, Ngaøi baûo “röûa baùt ñi”, ngay ñoù oâng Taêng ngoä. Nhö vaäy oâng Taêng ngoä caùi gì? Caùi ngoä naøy coù khaùc vôùi caùi ngoä cuûa ngaøi Suøng Tín hay khoâng?

Daâng traø thì tieáp, daâng côm thì nhaän, xaù lui ra thì cuùi ñaàu. ÔÛ ñaây aên chaùo xong thì röûa baùt, coù phaûi laø “Bình thöôøng taâm” hay khoâng? Nhö theá quí vò môùi thaáy roõ caùc ngaøi chæ daïy laïi nhau caùi ñoù, chôù chaúng caùi gì khaùc hôn, chính caùi mình ñaõ nhaän ñöôïc nôi thaày thì ñem truyeàn laïi cho ñeä töû, nhöng truyeàn laïi moät caùch raát laï luøng phaûi khoâng? Khoâng ai coù theå hieåu noåi! Taïi sao baûo aên chaùo, baûo röûa baùt maø laïi ngoä ñaïo, ñaïo ôû choã naøo? Vì vaäy neân sau naøy Thieàn sö Hoaèng Trí coù laøm moät baøi tuïng ñeå ca ngôïi choã ñoù. Ngaøi noùi:

“Chuùc baõi linh giao taåy baùt boàn,

Hoaùt nhieân taâm ñòa töï töông phuø.

Nhö kim tham baûo tuøng laâm khaùch,

Thaû ñaïo kyø gian höõu ngoä voâ?”

Toâi taïm dòch:

“Chaùo xong lieàn daïy röûa cheùn toâ,

Boãng döng taâm ñòa töï töông phuø

Hieän nay laø khaùch tuøng laâm cuõ,

Haõy noùi khoaûng naøy coù ngoä khoâng?”

Chuùng ta ôû trong tuøng laâm möôøi naêm, möôøi laêm naêm coù baèng vò Taêng baûo aên chaùo, baûo röûa cheùn ñoù khoâng? Thaät laø ñôn giaûn, môùi vaøo maø baûo “aên chaùo ñi”, thöa “aên chaùo xong”; baûo “röûa baùt ñi” lieàn ngoä ñaïo. Quí vò thaáy ngöôøi xöa daïy: Ñaïo laø choã bình thöôøng ñoù. AÊn chaùo röûa baùt coù phaûi laø maëc taùnh tieâu dao, tuøy duyeân phoùng khoaùng hay khoâng? Hieåu ñöôïc ñoaïn treân thì ñeán choã naøy chuùng ta khoâng thaáy laï.

Ñeán caâu chuyeän thöù tö: Ngaøi Ñoäng Sôn Thuû Sô, khi coøn laø moät Thieàn khaùch, Ngaøi ñeán hoûi ñaïo nôi ngaøi Vaân Moân, ngaøi Vaân Moân hoûi: “OÂng vöøa rôøi choã naøo?” Ngaøi thöa: “rôøi Tra Ñoä”, töùc laø töø Tra Ñoä ñeán. Ngaøi Vaân Moân hoûi: “Muøa haï ôû ñaâu?” Thuû Sô ñaùp: “ÔÛ chuøa Baùo AÂn taïi Hoà Nam.” Vaân Moân hoûi: “Rôøi choã kia luùc naøo?” Thuû Sô ñaùp: “Ngaøy 25 thaùng 8.” Vaân Moân baûo: “Tha oâng ba gaäy! Ñeán nhaø tham thieàn ñi.” Quí vò coù thaáy thaéc maéc khoâng? Coù loãi gì maø baûo “tha oâng ba gaäy, xuoáng nhaø tham thieàn ñi”. Thuû Sô laøm loãi gì? Neáu khoâng coù loãi taïi sao tha ba gaäy? Ñoù laø caùi kyø ñaëc cuûa ngaøi Vaân Moân. Ñoïc saùch thieàn, ñeán ñoaïn naøy, ai cuõng boùp traùn, phaûi khoâng? Hoûi ñaâu noùi ñoù moät caùch thaät thaø khoâng moät chuùt ñieâu ngoa, taïi sao laïi tha ba gaäy, roài baûo xuoáng nhaø tham thieàn. Ñoù laø moät thaéc maéc, maø chính sö Thuû Sô cuõng thaéc maéc; coù leõ tröa ñoù Sö nguû khoâng ñöôïc, cho neân ñeán chieàu Sö ñi thaúng vaøo thaát cuûa ngaøi Vaân Moân hoûi: “Baïch Hoøa thöôïng khi saùng con coù loãi gì?” Neáu ôû tröôøng hôïp Sö, chuùng ta cuõng thaéc maéc nhö vaäy. Ngaøi Vaân Moân noùi: “Caùi tuùi côm, Giang Taây, Hoà Nam laø theá aáy!” Quí vò thaáy Ngaøi noùi laøm sao? Ngaøi quôû “caùi tuùi côm! Giang Taây, Hoà Nam laø theá aáy”, Giang Taây töùc laø choã cuûa Maõ Toå, Hoà Nam laø choã cuûa ngaøi Thaïch Ñaàu. Ñoù laø hai vò Thieàn sö noåi tieáng ñôøi Ñöôøng. “Laø theá aáy” nghóa laø sao?

Quí vò thaáy hoûi “ôû ñaâu” - thöa “ôû Tra Ñoä” - hoûi “muøa haï ôû ñaâu” - thöa “ôû chuøa Baùo AÂn taïi Hoà Nam” - hoûi “rôøi choã kia luùc naøo” - thöa “ngaøy 25 thaùng 8”; ñoù coù phaûi laø chuyeän bình thöôøng hay khoâng? Traû lôøi nhö vaäy coù caàn phaûi suy nghó gì khoâng? Hoûi ñaâu ñaùp ñoù roõ raøng bình dò, khoâng phaûi suy nghó gì caû. Trong khi hoûi ñaùp bình thöôøng khoâng baän suy nghó ñoù coù phaûi laø taâm bình thöôøng hay khoâng? Chính choã ñoù. Nhöng Ngaøi muoán laøm cho noåi soùng, noåi gioù neân Ngaøi noùi “tha oâng ba gaäy”, ñoù laø noåi soùng ñoù. Chuùng ta khoâng hieåu loãi taïi choã naøo, ñoù laø caùi kyø ñaëc cuûa ngaøi Vaân Moân, ta phuïc Ngaøi laø phuïc ôû ñieåm ñoù. Caâu “tha ba gaäy” laøm cho mình thaéc maéc baên khoaên khoâng bieát taïi sao caâu traû lôøi raát bình dò maø Ngaøi cho laø coù loãi. Theá neân sö Thuû Sô ñôïi ñeán chieàu leân hoûi laïi, khi hoûi laïi thì ngaøi Vaân Moân quôû: “caùi tuùi côm”, nghóa laø oâng khoâng coù thoâng minh chuùt naøo heát, nhö laø caùi tuùi côm vaäy thoâi! ÔÛ “Giang Taây, Hoà Nam laø theá aáy”: choã Maõ Toå, choã ngaøi Thaïch Ñaàu chæ daïy caùi ñoù thoâi, caùi choã bình thöôøng ñoù! Ngay ñoù Thuû Sô ngoä. Sö ngoä ñaïo laø nhôø caùi kyø ñaëc hay caùi kheùo tay cuûa ngaøi Vaân Moân. Ñoïc qua caâu chuyeän ai cuõng phaûi ngaïc nhieân, ngaïc nhieân ôû ñieåm naøo? Choã “tha oâng ba gaäy” ñoù. Trong nhaø thieàn goïi ñoù laø caùi thuaät laøm soùng gioù, chính nhôø caùi thuaät ñoù maø sö Thuû Sô môùi nhaän ra moät caùch deã daøng. Nhö vaäy quí vò thaáy caùc Thieàn sö ngaøy xöa coù daïy ñieàu gì khaùc ñaâu phaûi khoâng? Caùc ngaøi chæ muoán chæ caùi chaân thaät cho chuùng ta, maø caùi chaân thaät ñoù laø ngay choã bình thöôøng. Trong moïi haønh ñoäng, moïi ngoân ngöõ, neáu khoâng theâm daáy nieäm suy nghó thì ngay trong ñoù laø ñaïo. Nhö vaäy ôû ñaây coù ngöôøi naøo khoâng coù caùi ñoù? Taát caû chuùng ta ai thieáu caùi ñoù? Theá maø coù ai daùm nhaän khoâng?

Ñeán ñaây toâi daãn caâu chuyeän coù maø khoâng chòu nhaän: chuyeän oâng Sa-di Cao. Khi ngaøi Döôïc Sôn vaø oâng Sa-di Cao noùi chuyeän, qua caâu traû lôøi cuûa Sa-di Cao, ngaøi Döôïc Sôn bieát ñoù laø ngöôøi ñaõ thaáy, neân môùi khoe vôùi caùc ñoà ñeä lôùn nhö Vaân Nham, Ñaïo Ngoâ, nhöng hai vò naøy chöa tin. Vì vaäy ngaøi Döôïc Sôn muoán hoûi laïi moät laàn nöõa, ñeå xaùc ñònh loái traû lôøi cuûa Sa-di Cao ñuùng leõ thaät cho hai vò kia tin. Ngaøi môùi hoûi oâng Sa-di Cao: “Ta nghe ôû Tröôøng An raát naùo loaïn, ngöôi coù bieát chaêng?” Sa-di Cao traû lôøi: “Nöôùc con an oån.” Ngaøi hoûi theâm: “Ngöôi do xem kinh ñöôïc hay thöa hoûi ñöôïc?” OÂng Sa-di Cao ñaùp: “Chaúng do xem kinh ñöôïc cuõng chaúng do thöa hoûi ñöôïc.” Ngaøi Döôïc Sôn hoûi: “Coù laém ngöôøi chaúng xem kinh, chaúng thöa hoûi sao chaúng ñöôïc?” OÂng Sa-di Cao ñaùp: “Chaúng noùi hoï khoâng ñöôïc, chæ vì hoï khoâng chòu thöøa nhaän.” Caâu chuyeän ngöøng ngang ñaây.

Toâi noùi ra ngoaøi moät chuùt, toâi hoûi quí vò: “Vaøo möôøi hai giôø ñeâm giao thöøa naøy, ôû döôùi phoá ñoát phaùo oàn laém, quí vò coù nghe chaêng?” Quí vò thöû traû lôøi toâi xem. Sao khoâng traû lôøi gioáng oâng Sa-di Cao? Sao khoâng traû lôøi raèng: “Chuøa con yeân tònh.” Quí vò traû lôøi theo caâu hoûi cuûa toâi maø khoâng traû lôøi theo oâng Sa-di Cao. Döôùi chôï thì phaùo noå oàn, nhöng ôû chuøa mình thì yeân tònh. Toâi noùi nhö vaäy, quí vò thaáy sao? Coù thaáy gì ôû choã ñoù chöa? Neáu quí vò traû lôøi nhö toâi traû lôøi laø hôïp vôùi oâng Sa-di Cao, coøn neáu noùi “nghe phaùo noå ôû döôùi phoá” thì chöa hôïp.

Toâi nhaéc laïi cho quí vò thaáy, ngaøi Döôïc Sôn noùi: “Ta nghe ôû Tröôøng An (Tröôøng An laø thuû ñoâ cuûa nhaø Ñöôøng) raát naùo loaïn (töùc laø oàn naùo) ngöôi coù bieát chaêng?” Neáu traû lôøi nhö quí vò thì noùi “daï bieát” phaûi khoâng? Cuõng nhö toâi hoûi: “ÔÛ döôùi chôï, khi hoâm phaùo noå oàn, quí vò coù nghe chaêng?” Quí vò noùi: “Daï nghe.” Nhö vaäy caâu traû lôøi ñoù khoâng hôïp vôùi yù Sa-di Cao. Sa-di Cao lieàn thöa: “Nöôùc con an oån.” OÂng ôû trong nöôùc Taøu, Tröôøng An laø thuû ñoâ nöôùc Taøu, taïi sao oâng noùi “nöôùc con an oån”? Caâu traû lôøi cuûa toâi “chuøa con yeân tònh” hôïp vôùi yù oâng Sa-di Cao. Taïi sao vaäy? Traû lôøi nhö vaäy coù caùi kyø ñaëc gì trong ñoù? Quí vò thaáy chöa? Ñoäng laø oàn, ngöôøi qua laïi xoân xao laø naùo, oàn naùo laø tieáng ñoäng vaø ngöôøi xoân xao. Thaáy keû qua ngöôøi laïi xoân xao laø thaáy, tieáng ñoäng laø oàn laø nghe. Khi hoûi oàn naùo laø muoán hoûi oâng coù thaáy coù nghe söï oàn naùo ngoaøi kia chaêng? Sa-di Cao traû lôøi: “nöôùc con an oån”, hay laø nöôùc con yeân tònh. Ngöôøi ñi laø xoân xao maø caùi thaáy coù xoân xao hay khoâng? Nhö vaäy ñoäng laø tieáng, xoân xao laø ngöôøi, coøn caùi thaáy, caùi nghe coù ñoäng, coù xoân xao bao giôø? Theá neân noùi “nöôùc con an oån” hay “chuøa con yeân tònh” laø ñeå chöùng minh ngöôøi ñoù ñang nhôù caùi cuûa mình khoâng ñoäng. Ñoäng laø caùi beân ngoaøi! Traùi laïi, khi hoûi “nghe khoâng”, chuùng ta ñaùp “daï nghe”, laø chuùng ta ñaõ leä thuoäc vaøo beân ngoaøi maát roài! Nhö vaäy ñeå thaáy ngöôøi xöa muoán thí nghieäm ngöôøi ñöôïc luoân luoân nhôù mình, nhôù khoâng queân; ñoù môùi laø ngöôøi thöôøng soáng vôùi caùi thaät. Theá neân qua caâu traû lôøi thì ngaøi Döôïc Sôn chaáp nhaän ngay, caû hai huynh ñeä laø ngaøi Vaân Nham vaø ngaøi Ñaïo Ngoâ ñeàu gaät ñaàu. Nhöng muoán thí nghieäm theâm nöõa, ngaøi Döôïc Sôn môùi hoûi: “Ngöôi do xem kinh ñöôïc hay thöa hoûi ñöôïc?” Caùi khoâng ñoäng ñoù laø do ngöôi xem kinh ñöôïc hay thöa hoûi thieän tri thöùc maø ñöôïc? Neáu laø chuùng ta thì traû lôøi nhö theá naøo? “Daï do thöa hoûi ñöôïc!” OÂng traû lôøi raèng: “Chaúng do xem kinh ñöôïc cuõng chaúng do thöa hoûi ñöôïc.” Caùi nghe, caùi thaáy ñaâu phaûi do kinh maø ñöôïc, ñaâu phaûi do thaày daïy maø ñöôïc, phaûi khoâng? Caùi ñoù ñaõ saün nôi mình töø khi cha meï sanh ñeán giôø. Noù ñaõ saün roài ñaâu ñôïi xem kinh hay thöa hoûi. Theá neân oâng traû lôøi: “chaúng do xem kinh ñöôïc, cuõng chaúng do thöa hoûi ñöôïc”; ñoù laø chæ thaúng caùi cuûa mình coù saün töø xöa; môùi nghe nhö coù veû phuû nhaän coâng ôn Thaày Toå phaûi khoâng? Nhöng söï thaät laø nhö vaäy, Thaày Toå chæ laø ngöôøi chæ boùng thoâi, coøn caùi thaät laø caùi saün nôi mình. Ngaøi Döôïc Sôn môùi hoûi theâm caâu nöõa: “Coù laém ngöôøi chaúng xem kinh, chaúng thöa hoûi, sao chaúng ñöôïc?” YÙ Ngaøi noùi chaúng xem kinh, chaúng thöa hoûi maø ñöôïc thì coù nhieàu ngöôøi hoï khoâng xem kinh, khoâng thöa hoûi sao chaúng ñöôïc? Ñaây laø gaïn laïi laàn choùt, Sa-di Cao traû lôøi: “Chaúng noùi hoï khoâng ñöôïc, chæ vì khoâng chòu thöøa nhaän thoâi!” Coù saün ñoù maø khoâng nhaän neân coi nhö khoâng ñöôïc, chôù coù ngöôøi naøo khoâng ñöôïc. Caâu noùi chí lyù voâ cuøng! Quí vò ñöôïc hay khoâng ñöôïc? Chæ caàn bieát thöøa nhaän hay khoâng, phaûi vaäy khoâng? Neáu khoâng bieát thöøa nhaän, thì mình laø keû lang thang, haït chaâu trong cheùo aùo maø vaãn laø keû cuøng töû, quí vò phaûi nhôù roõ.

Ñeå keát thuùc toâi daãn moät caâu chuyeän lyù thuù nöõa laø chuyeän ngaøi Töû Hoà baét aên troäm. Caâu chuyeän naøy toâi thích nhaát vaø hay keå nhieàu nhaát, toâi bieát quí vò thuoäc, nhöng moãi laàn keå laø moät laàn môùi. Nhôù nhö vaäy! Ngaøi Töû Hoà laø moät vò Hoøa thöôïng Thieàn sö, chuùng cuûa Ngaøi ñöôïc treân naêm traêm ngöôøi. Moät hoâm giöõa ñeâm, boãng Ngaøi la to: “AÊn troäm! AÊn troäm!” Chuùng hoát hoaûng chaïy ñeán, ngöôøi ñaàu tieân chaïy ñeán bò Ngaøi chuïp oâm noùi: “Baét ñöôïc roài! Baét ñöôïc roài!” Ngöôøi bò baét hoaûng hoát thöa: “Daï con! Khoâng phaûi, khoâng phaûi!” Ngaøi noùi: “Phaûi! Phaûi! Chæ taïi oâng khoâng daùm nhaän thoâi!” Quí vò thaáy caâu chuyeän noùi ñieàu gì? Caû naêm traêm ngöôøi, ai cuõng coù caùi ñoù maø khoâng daùm nhaän, buoäc loøng Ngaøi phaûi duøng phöông tieän kyø ñaëc: OÂm moät oâng thaày noùi aên troäm, töï nhieân oâng phaûi baøo chöõa: daï con! khoâng phaûi aên troäm. Theá neân oâng noùi: “con! khoâng phaûi! khoâng phaûi!” thì Ngaøi noùi: “phaûi, phaûi! chæ taïi oâng khoâng daùm nhaän thoâi”. Thaønh ra hai chöõ “phaûi” vaø “khoâng phaûi” nhaém vaøo vieäc gì? OÂng Taêng noùi “khoâng phaûi” laø khoâng phaûi aên troäm, nhöng Ngaøi noùi “phaûi” laø phaûi caùi gì? Thaønh ra chöõ thì nhö ñoái ñaùp nhau, maø yù thì thaät laø khaùc muoân daëm! Chöõ “phaûi, phaûi” cuûa Ngaøi laø chæ cho chuùng ta ai cuõng saün coù maø khoâng chòu nhaän. Nhö vaäy hình aûnh Ngaøi chuïp moät ngöôøi la aên troäm, ngöôøi ñoù noùi con khoâng phaûi aên troäm thì Ngaøi noùi “phaûi, phaûi, taïi ngöôi khoâng daùm nhaän”, caâu chuyeän ñoù chöøng naøo chuùng ta môùi queân ñöôïc?

Ngöôøi xöa muoán cho chuùng ta thöøa nhaän caùi thaät cuûa mình maø laâu nay ñaõ boû queân, neân caùc ngaøi duøng ñuû phöông tieän ñeå nhaéc chuùng ta nhôù. Rieâng toâi khoâng coù phöông tieän kheùo nhö vaäy, neân toâi môùi daãn chuyeän cuûa ngöôøi xöa ñeå nhaéc cho quí vò nhôù. Qua nhöõng caâu chuyeän toâi keå vaø giaûi thích ôû ñaây, neáu quí vò nhaän ñöôïc, bieát quí noù nhö hoøn ngoïc voâ giaù hay moät haït minh chaâu thì lôøi giaûi thích cuûa toâi hoâm nay laø höõu ích, töùc toâi laø keû coù coâng. Neáu quí vò nhaän ñöôïc noù maø xem thöôøng, nghó raèng caùi ñoù ai maø khoâng coù, moät thaèng beù con cuõng coù, oâng giaø cuõng coù, coù gì quan troïng; neáu quí vò xem thöôøng nhö vaäy thì toâi laø keû coù toäi. Vì muoán cho quí vò tieán tu khoâng coøn ngôø vöïc nöõa, neân toâi khoâng ngaïi ruïng heát loâng maøy vì quí vò maø chæ thaúng, neáu quí vò bieát ngay nôi ñoù quí troïng gìn giöõ nhö hoøn ngoïc baùu thì quí vò seõ laø ngöôøi höõu duïng trong nhaø ñaïo, vaø toâi cuõng laø ngöôøi giuùp quí vò ñuû loøng tin ñeå tieán tu. Baèng khoâng, neáu quí vò xem thöôøng ñieàu ñoù, thì ñoù laø loãi lôùn cuûa chuùng toâi.

NAM-MOÂ BOÅN SÖ THÍCH-CA MAÂU-NI PHAÄT.

]



	THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM