XUAÂN TRONG CÖÛA THIEÀN

TAÄP 1, 2, 3.

H.T THÍCH THANH TÖØ

ÑEÂM TRÖØ TÒCH

NAÊM GIAÙP DAÀN 1974

            Toång keát laïi, chuùng ta soáng ôû thôøi chieán tranh, maø hoâm nay ñeán ngaøy Taát nieân laïi ñöôïc sum hoïp ngoài taïi Thieàn ñöôøng aám cuùng naøy, noùi chuyeän ñaïo. Thaät laø hi höõu.

            Coù leõ ñaây cuõng laø moät söï gia hoä cuûa Tam Baûo, khieán chuùng ta ñöôïc soáng trong caûnh an laønh khoâng lo sôï. Hoaøn caûnh xaõ hoäi khoâng laøm chuùng ta phaûi buoàn raàu ñau khoå. Nhaát laø Taêng Ni ñaõ coù thieän duyeân chung ôû taïi Thieàn vieän ñeå tu hoïc thì thöïc laø quí baùu. Coøn quí Phaät töû nam nöõ cuõng vaäy, toâi thaáy raèng lyù ñaùng ngaøy ba möôi quí vò phaûi ôû taïi nhaø ñeå röôùc oâng baø, ñoaøn tuï vôùi gia ñình. Quí vò meán ñaïo cho ñeán noãi phaûi hy sinh caùi vui rieâng cuûa gia ñình maø ñeán ñoaøn tuï ôû trong ñaïi gia ñình Phaät phaùp nhö theá naøy, thaät laø hi höõu. Tinh thaàn ñoù caøng ñaùng ñöôïc khích leä. Cho neân chuùng toâi thaáy raèng con ñöôøng höôùng daãn chæ daïy ñoù laø do Tam Baûo gia hoä khieán cho Phaät phaùp ñöôïc mieân vieãn. Neáu chuùng toâi laøm ñöôïc vieäc gì goïi laø hôïp thôøi vaø giuùp cho quí vò ñöôøng loái tu haønh thì nhöõng caùi ñoù ñeàu laø söï gia hoä cuûa Tam Baûo heát.

            Toâi thöôøng noùi vôùi Taêng Ni caâu naøy: Chuùng ta chæ khoâng lo coá gaéng, chôù chuùng ta thaät tình coá gaéng tu haønh, nhaát laø ñem heát taâm tö phuïc vuï Phaät phaùp thì Tam Baûo khoâng bao giôø boû queân chuùng ta. Ñieàu ñoù toâi tin töôûng vaø quaû quyeát nhö vaäy. Maø chính vì ñieàu ñoù neân toâi noùi raèng, hieän giôø chuùng ta ñang ngoài noùi chuyeän ñaây Tam Baûo cuõng coù maët vôùi chuùng ta, Long thieân hoä phaùp khoâng bao giôø boû chuùng ta. Ñieàu ñoù coù leõ quí vò cuõng phaûi tin phaàn naøo qua kinh nghieäm cuûa toâi. Trong Thanh qui chuùng toâi coù ñeå caâu: “Taêng Ni trong Thieàn vieän neáu heát gaïo thì phaûi thay phieân nhau xuoáng nuùi ñeå xin veà, ñi trong voøng ba ngaøy, neáu heát nöõa thì ñeán ngöôøi khaùc.” Vì sao toâi ñeå caâu ñoù? - Vì toâi chuû tröông raèng töø ngaøy toâi laäp Thieàn vieän laø toâi döùt khoaùt khoâng cho Taêng Ni ñi ñöa ñaùm ma vaø khoâng ñi döï nhöõng buoåi cuùng kính cuûa Phaät töû toå chöùc ôû nhaø.

            Coù moät soá Taêng Ni noùi vôùi chuùng toâi raèng: “Trong thôøi naøy maø khoâng ñi cuùng thì Taêng Ni seõ nhòn ñoùi.” Ñaõ nghe noùi nhö vaäy maø toâi thì quaû quyeát seõ caùch maïng ñieàu ñoù. Vì ñaõ giaûi quyeát nhö vaäy, cho neân toâi môùi ghi caâu ñoù trong Thanh qui Thieàn vieän. Khoâng cho ñi cuùng leõ dó nhieân thì ngöôøi ta khoâng cuùng, nguôøi ta khoâng cuùng thì nhòn ñoùi chôù gì? Neáu ñeán giôø phuùt choùt maø heát gaïo thì phaûi thay phieân nhau ñi xin. Nhöng suoát thôøi gian qua, chuùng toâi chöa thaáy luùc naøo ôû trong kho heát gaïo. Neáu khoâng phaûi Tam Baûo gia hoä thì laøm sao ñöôïc nhö vaäy. Chaúng phaûi do Tam Baûo gia hoä, do nhieät tình cuûa Phaät töû thì laøm sao maø coù.

            Vì leõ ñoù, toâi tin raèng söùc gia hoä cuûa Tam Baûo raát maïnh, vaø loøng thaønh tín cuûa Phaät töû raát toát. Cho neân chæ lo cho Taêng Ni chuùng ta thieáu ñöùc, thieáu haïnh khoâng coá gaéng tu haønh chôù ñöøng lo Phaät töû boû soùt chuùng ta. Ñoù laø ñieàu toâi thöôøng noùi, thöôøng nhaéc trong giôùi Taêng Ni.

           Baây giôø ñeå thaáy roõ raèng hoâm nay laø ngaøy cuoái naêm, chuùng ta ai naáy neân trình baøy ñieàu thaáy ñöôïc, nhöõng bieán ñoäng taâm tö cuûa chính mình. Nhöõng bieán ñoäng ñoù so laïi thôøi quaù khöù thì coù theå coù tieán trieån, nhöng ñem bì vôùi caùc baäc thieän trí thöùc cuûa quaù khöù, thí duï nhö Sö toå hay caùc vò Thieàn sö thuôû tröôùc thì mình vaãn phaûi hoå theïn vì mình chöa ñöôïc bao nhieâu.

            Caên cöù treân thôøi gian chuùng ta phaân bieät muøa Ñoâng, muøa Xuaân, neân baây giôø chuùng ta môùi coù leã Taát nieân, uoáng traø tröø tòch. Theo thôøi gian phaân ñònh laø theá tuïc ñeá, chôù khoâng phaûi laø chaân ñeá. Hoâm nay toâi ñem vieäc theá tuïc ñeá ñeå noùi theá tuïc ñeá, nhöng cuõng laø ñaïo lyù ñeå roài cuøng khuyeân nhaéc cho taát caû quí vò thaáy ñöôïc yù nghóa ngaøy cuoái naêm cuûa chuùng ta noù quan troïng nhö theá naøo. Toâi xin nhaéc laïi caâu chuyeän hoâm roài toâi coù thuaät laïi ôû Linh Quang cho quí vò nghe. Moät buoåi saùng sau giôø ngoài thieàn, toâi xaû thieàn xoa boùp xong, ngoài laïi moät tí cho thaät heát hôi noùng. Khi aáy chuù thò giaû leân doïn deïp, toâi veùn muøng ra hoûi chuù:

            - Ngaøy hoâm qua ñaâu roài?

            Chuù nhìn toâi khoâng traû lôøi. Toâi noùi tieáp:

            - Toâi khoâng muoán soáng ngaøy nay, toâi muoán soáng trôû laïi ngaøy hoâm qua. Chuù ñem ngaøy hoâm qua cho toâi.

            Chuù thò giaû cuõng laøm thinh khoâng traû lôøi ñöôïc caâu hoûi ñoù.

            Moät laùt sau, toâi muoán deã daøng cho chuù moät chuùt, toâi noùi raèng:

            - Hoâm nay chuù doïn cheùn naøy ñuõa naøy, coi nhö chuù doïn cheùn môùi ñuõa môùi. Neáu baây giôø toâi ñoøi chuù ñöa cheùn ñuõa cuõ ngaøy hoâm qua, thì chuù phaûi laøm sao?

            Chuù noùi:

            - Thì con seõ ñi ñoåi laïi caùi ngaøy hoâm qua cho Thaày.

            Toâi noùi tieáp:

            - Nhö vaäy taïi sao toâi khoâng muoán soáng ngaøy nay, toâi ñoøi ngaøy hoâm qua maø chuù khoâng ñoåi laïi cho toâi?

            Chuù thò giaû noùi:

            - Ngaøy hoâm qua laø giaû laø moäng khoâng thaät.

            Toâi tieáp: Neáu ngaøy hoâm qua laø moäng, ngaøy nay toâi baét ñaàu soáng ñaây, ñaây cuõng laø moäng nöõa hay sao? Ngaøy hoâm qua laø moäng, ngaøy nay laø moäng, ngaøy mai cuõng laø moäng nöõa sao? Nhö vaäy suoát ñôøi chæ laø moäng phaûi vaäy khoâng?

            Chuùng ta cöù laàn baèng xaâu chuoãi moäng. Moät ngaøy qua keõ tay roài maát, moät ngaøy khaùc qua roài maát, maát, maát... cho tôùi cuøng heát moät xaâu chuoãi. Nhö vaäy caû cuoäc ñôøi cuûa con ngöôøi toaøn laø xaâu chuoãi moäng khoâng coù gì khaùc hôn.

            Hoâm nay laø ngaøy cuoái naêm, ngaøy mai laø ngaøy ñaàu naêm môùi. Neáu chuùng ta cöù cho laø ngaøy ñaàu naêm ñoù seõ dieãn taû baèng moät naêm maø chuùng ta khoâng baèng loøng, khoâng vui, khoâng öng soáng vôùi naêm ñoù, soáng trôû luøi vôùi naêm cuõ thì coù ñöôïc khoâng?

            Chaéc raèng khoâng ai trôû luøi laïi ñöôïc. Caùi quaù khöù ñaõ qua, qua maát roài, thì caùi hieän taïi saép ñeán ñaây, ñeán roài cuõng maát. Nhö vaäy ba thôøi ñeàu maát. Ñaõ maát thì noù khoâng thaät. Neáu ta kieåm ñieåm laïi kyõ töø thuûy chí  chung, thì ñoù laø moät doøng thôøi gian hö aûo khoâng thaät. Bôûi khoâng thaät neân chuùng ta thaáy noù laø moäng huyeãn, qua roài khoâng tìm laïi ñöôïc. Theá maø chuùng ta cöù laên xaû ngöôøi vaøo caùi hö giaû ñoù töôûng noù laø thaät. Caû moät cuoäc ñôøi taïo caùi naøy caùi kia khoâng döøng. Roài tôùi phuùt choùt, ngaøy maø hôi thôû döùt ñi chuùng ta seõ ra sao? Kieåm ñieåm laïi mình, nhôù cuoäc ñôøi naêm möôi tuoåi, saùu möôi tuoåi, baûy möôi tuoåi ñaõ qua. Ñoù laø caùi gì? Thöïc laø moät chuoãi moäng. Thöïc vaäy, doøng thôøi gian laø moät xaâu chuoãi moäng, khoâng coù caùi gì heát. Maø kieáp soáng chuùng ta laïi laø moät kieáp soáng qui ñònh bôûi thôøi gian theo soá naêm saùu möôi, baûy möôi v.v... Nhö vaäy roõ raøng thôøi gian khoâng thaät, noù laø hö giaû. Thôøi gian khoâng thaät thì con ngöôøi chuùng ta coù thaät hay khoâng? Cuõng khoâng thaät luoân. Nhôù naêm ngoaùi toùc toâi baïc ít, naêm nay toùc toâi ñaõ baïc nhieàu, raêng toâi naêm ngoaùi lung lay ít, naêm nay lung lay theâm. Cöù nhö vaäy, khi thôøi gian troâi thì baûn thaân chuùng ta cuõng bò tieâu moøn theo ñoù. Neáu caên cöù vaøo hieän taïi, töø con ngöôøi cho ñeán söï vaät chung quanh mình  ñeàu theo doøng thôøi gian maø bieán ñoåi, sanh dieät töø phuùt, töø giaây, töø saùt-na, khoâng döøng laïi ôû ñaâu heát. Chuùng ta thaáy roõ raøng laø doøng thôøi gian hö aûo. Noù ñaõ chi phoái heát caû cuoäc soáng hieän taïi cuûa chuùng ta, töø thaân mình cho ñeán ngoaïi caûnh. Khoâng coù caùi gì khoâng bò chi phoái. Khi doøng thôøi gian ñaõ hö aûo thì kieáp soáng cuûa con ngöôøi cuõng hö aûo, söï vaät chung quanh cuõng laø hö aûo. Nhö vaäy coù theå keát thuùc laø: Chuùng ta laàn baèng nhöõng xaâu chuoãi moäng, nhöõng haït chuoãi moäng. Töøng thaùng töøng naêm, chuùng ta maëc chieác aùo moäng ñan deät baèng nhöõng sôïi tô moäng. Chung quanh chuùng ta toaøn laø moäng, maø khoâng hay. Chuùng ta lôõ soáng nhö vaäy roài maø laïi ñua nhau giaønh giaät danh lôïi taøi saéc. Roài trong caùi moäng ñoù, taïo khoâng bieát bao nhieâu ñau khoå huyeát leä cuûa chuùng sanh. Ñoù laø vì chuùng ta khoâng bieát cuoäc ñôøi laø aûo moäng. Neáu hoâm nay chuùng ta thaáy raèng chuùng ta soáng trong moät chuoãi moäng, maëc vôùi nhöõng chieác aùo moäng thì coøn gì maø ñaém meâ tham luyeán caûnh moäng aáy nöõa. Thaân mình vaø ngoaïi caûnh laø khoâng gian, ba thôøi quaù khöù hieän taïi vò lai laø thôøi gian. Taát caû laø moät doøng moäng coù gì ñaâu thaät laø mình. Laâu roài chuùng ta cöù meâ laàm töôûng laø thaät, roài tính thôøi gian ñeå ñònh soá tuoåi, haõnh dieän soáng daøi ngaén v.v... Löôïm laët nhöõng söï vaät voâ thöôøng ôû chung quanh, cho ñoù laø söï vieäc cuûa mình. Kieåm ñieåm laïi chæ laø laàn chuoãi moäng maëc aùo moäng maø thoâi. Ñoù laø choã thaáy cuûa chuùng toâi.

            Nhöng maø neáu taát caû thôøi gian laø moäng, khoâng gian laø moäng, thì roài chuùng ta chìm luoân trong moäng ñoù hay sao? Hay coøn moät caùi gì nöõa? Neáu chuùng ta cöù thaáy thôøi gian troâi qua laø moäng, cuoäc soáng mình söï vaät chung quanh mình cuõng laø moäng, thì luùc ñoù chuùng ta seõ ñi maõi trong caùi sanh dieät hö aûo moäng huyeãn roài tuyeät voïng sao? Nhöng nhôø phuùc duyeân laønh, chuùng ta ñöôïc ñöùc Phaät chæ cho trong caùi moäng aáy coù caùi khoâng phaûi laø moäng. Maø caùi ñoù laø caùi hieän giôø chuùng ta ñang trôû veà ñang theo doõi noù vaø tìm thaáy noù, ñeå soáng vôùi noù. Nhö vaäy trong caùi moäng chuùng ta coøn thaáy caùi khoâng phaûi moäng. Thôøi gian khoâng gian ñeàu laø moäng. Caùi khoâng phaûi laø moäng ñoù ñoái vôùi toaøn theå moäng naøy noù coù giaù trò bieát laø bao! Vì vaäy khi chuùng ta thaáy ñang bò caùi hö aûo huyeãn moäng chi phoái thì ñoàng thôøi cuõng nhaän thaáy chuùng ta coøn coù caùi khoâng phaûi hö aûo, khoâng phaûi huyeãn moäng luoân coù maët vôùi chuùng ta. Ñieàu ñoù raát ñaùng möøng! Möøng cho mình, nhöng khi möøng cho mình chöøng naøo laïi thöông cho nhöõng ngöôøi ñang lao mình trong moäng aáy roài taïo nghieäp aùc, gaây khoå ñau. Thaät ñoù  laø nhöõng ngöôøi ñaùng cho chuùng ta thöông xoùt.

            Vì vaäy cho neân khi chuùng ta nhôù ñeán mình bieát kieáp ngöôøi laø aûo moäng, tìm thaáy moät caùi gì noù thoaùt ra ngoaøi voøng aûo moäng ñoù, chuùng ta nöông töïa noù, trôû veà noù ñeå ñöôïc an laønh. Chuùng ta caøng thöông xoùt thaám thía ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang lao mình trong moäng maø töï hoï khoâng thöùc tænh. Chính caùi nhìn ñoù maø moät Thieàn sö Vieät Nam ñaõ dieãn ñaït taâm tö baèng nhöõng caâu thô, ñeå cho bao nhieâu nhaø vaên nhaø thô Vieät Nam nhaéc laïi maõi khoâng queân. Thieàn sö Maõn Giaùc ñaõ noùi:

                        Xuaân khöù baùch hoa laïc

                        Xuaân ñaùo baùch hoa khai

                        Söï truïc nhaõn tieàn quaù

                        Laõo tuøng ñaàu thöôïng lai

                        Maïc vò Xuaân taøn hoa laïc taän

                        Ñình tieàn taïc daï nhaát chi mai

            Dòch:

                        Xuaân ñi traêm hoa ruïng

                        Xuaân ñeán traêm hoa cöôøi

                        Tröôùc maët vieäc ñi maõi

                        Treân ñaàu giaø ñeán roài

                        Chôù baûo Xuaân taøn hoa ruïng heát

                        Ñeâm qua, saân tröôùc moät caønh mai

            Hai caâu ñaàu thaïât tình dieãn taû Xuaân ñeán Xuaân ñi, laø doøng thôøi gian. Hai caâu keá noùi baùch hoa laïc, baùch hoa khai laø nhöõng söï vaät hieän coù trong khoâng gian naøy. Nhö vaäy thôøi gian vaø khoâng gian laø moät doøng sinh dieät aûo moäng. Khi thôøi gian khoâng gian troâi theo doøng aûo moäng ñoù thì con ngöôøi mình nhö theá naøo? Töùc laø lieàn thaáy chính mình nhìn thôøi gian troâi vaø töôûng nhö mình khoâng maéc keït ôû trong aáy. Ñaâu ngôø ngoù leân ñaàu maùi toùc ñaõ baïc phô. Nhö vaäy thôøi gian troâi ñi, khoâng gian bieán ñoåi thì, chính mình theo ñoù maø ñoåi thaät laø bi ñaùt, neáu cuoäc ñôøi chæ coù ngang chöøng aáy thoâi. Nhöng maø khoâng bi ñaùt laém vôùi ñoâi maét cuûa Thieàn sö vì “Maïc vò Xuaân taøn hoa laïc taän. Ñình tieàn taïc daï nhaát chi mai.” Ñöøng baûo raèng muøa Xuaân heát thì hoa ruïng heát. Ñeâm qua laø ñeâm muøa Ñoâng vaãn coøn coù moät caønh mai nôû traéng ôû tröôùc saân chuøa mình. Roõ raøng trong caùi taøn hoaïi aûo moäng coøn coù moät caùi gì thaàm kín ñeïp ñeõ tröôøng toàn maõi. Ñoù laø moät caønh mai. Moät caønh mai cuûa Thieàn sö Maõn Giaùc töùc laø caùi gì Phaät ñaõ noùi trong kinh Laêng Nghieâm, ñoù laø “Chaân Taâm” hay laø Nhö Lai Taïng taùnh cuûa chuùng ta. Hoaëc ôû choã khaùc trong kinh Phaùp Hoa, ñöùc Phaät duï laø “Hoøn ngoïc quí” ñang buoäc trong cheùo aùo.

            Nhö vaäy ñoái vôùi ngöôøi tu, nhaát laø khi chuùng ta hieåu ñöôïc chuùt ít veà Thieàn. Neáu chuùng ta soáng vôùi taâm nieäm Thieàn thì môùi thaáy raèng trong caùi sanh dieät aûo moäng, coøn coù caùi khoâng sanh dieät laãn trong aáy. Theá neân loøng mình ñöôïc an oån, töï taïi vaø vui veû. Chæ thaáy ñöôïc moät tí, moät khía caïnh nhoû xíu naøo cuûa caùi ñoù, chuùng ta cuõng caûm thaáy coù höùng khôûi, moät nieàm vui veû ñeå xoùa ñöôïc noãi ñau buoàn, nhöõng caùi toái taêm thôøi quaù khöù. Thaáy ñöôïc moät tí thoâi maø chuùng ta cuõng coù moät nieàm an laïc roài, huoáng nöõa laø toaøn theå baûn taâm aáy. Neáu chuùng ta thöïc hieän noù toaøn veïn thì ñeïp bieát chöøng naøo. Vì vaäy chuùng toâi tin raèng vôùi söï coá gaéng maõnh lieät cuûa taát caû chuùng ta ai naáy roài ñeàu coù moät ngaøy seõ voã tay cöôøi, cöôøi queân thoâi nhö Hoøa thöôïng Thuûy Laïo. Sau khi bò moät ñaïp cuûa Maõ Toå vaøo hoâng, Ngaøi cöôøi cho ñeán maõn ñôøi khoâng thoâi. Do ñoù caùi vui trong ñaïo, trong cuoäc ñôøi ñen toái aûo moäng ñoù maø mình tìm ñöôïc caùi gì noù thoaùt ra ngoaøi, chaúng khaùc naøo ôû trong ñeâm toái maø mình thaáy hay naém moät ngoïn ñeøn saùng, thaät coøn gì vui söôùng cho baèng. Cho neân ñoù laø nguoàn vui voâ taän ñoái vôùi ngöôøi hieåu ñaïo, hoïc ñaïo. Caùi vui ñoù khoâng phaûi ñeå roài höôûng rieâng maø phaûi ban raûi cho moïi ngöôøi cuøng vui vôùi chuùng ta. Ñoù laø taâm nieäm trieàn mieân cuûa ngöôøi tu haønh. Nhöng muoán höôûng ñöôïc muøi thôm hoa mai, caønh mai cuûa ngaøi Maõn Giaùc noùi, coù deã daøng cho chuùng ta hay khoâng, hay phaûi chòu cay ñaéng nhoïc nhaèn laém môùi höôûng ñöôïc. Toâi xin nhaéc laïi baøi keä cuûa Toå Hoaøng Baù, Ngaøi ñaõ baûo: Chuùng ta muoán ngöûi muøi hoa mai ñoù phaûi laøm sao? Ngaøi noùi:

                        Traàn lao quyùnh thoaùt söï phi thöôøng

                        Heä baû thaèng ñaàu toå nhaát tröôøng

                        Nhöôïc baát nhaát phieân haøn trieät coát

                        Tranh ñaéc mai hoa phoác tyû höông

            Dòch:

                        Thoaùt traàn vieäc aáy raát phi thöôøng

                        Naém chaët ñaàu daây giöõ laäp tröôøng

                        Neáu chaúng moät phen xöông thaám laïnh

                        Hoa mai ñaâu deã ngöûi muøi höông

            Thaät tình, khi chuùng ta muoán ra khoûi voøng aûo moäng aáy, dó nhieân chuùng ta laø keû phi thöôøng. Taïi sao? Vì moïi ngöôøi ñang lao mình trong moäng maø khoâng bieát laø moäng, roài chìm ñaém, roài say söa, roài taïo nghieäp khoå cho nhau. Ñoù laø ngöôøi soáng trong voâ minh trong môø toái. Baây giôø chuùng ta ñaõ thaáy ñöôïc ñoù laø voøng voâ minh, ñen toái muoán thoaùt ra khoûi noù, thì ñoái vôùi nhöõng ngöôøi kia chuùng ta chaúng “phi thöôøng” laø gì? Bôûi muoán laøm keû phi thöôøng, chuùng ta phaûi laøm sao? Phaûi naém vöõng ñaàu moái daây, ñöøng bao giôø cho noù lay chuyeån laäp tröôøng cuûa mình töø thuûy chí chung. Noùi töø thuûy chí chung thì xa quaù, toâi muoán noùi laäp tröôøng cuûa Taêng Ni hay Phaät töû, keå töø khi chuùng ta coù ñöôïc caùi duyeân bieát ñaïo vò cuûa Phaät, keå töø ñoù cho ñeán bao giôø chuùng ta ñaït ñaïo môùi thoâi. Laäp tröôøng ñoù khoâng bao giôø lay, nghóa laø naém vöõng. Toâi tin raèng vôùi laäp tröôøng ñoù ai naáy cuõng ñeàu ngöûi ñöôïc muøi thôm cuûa hoa mai. Theá neân Ngaøi noùi naém vöõng laäp tröôøng ñeå sau naøy duø gaëp nhöõng caùi khoù khaên, khoå naõo, nhoïc nhaèn nhöõng chöôùng gì chuùng ta cuõng ñeàu qua heát. Coù qua nhö vaäy ta môùi ñi ñeán choã ñeïp ñeõ an laønh ñuùng theo sôû nguyeän. Töùc laø ngöûi ñöôïc muøi thôm cuûa hoa mai. Ñeå dieãn taû caùi ñen toái, caùi khoå ñau, caùi chòu ñöïng cay ñaéng ñoù, Ngaøi môùi noùi raèng: Neáu khoâng phaûi bò söông tuyeát laïnh thaáu xöông thì laøm sao coù ngaøy ngöûi ñöôïc muøi thôm cuûa hoa mai. Hình aûnh hoa mai vaø tuyeát söông möôïn ôû beân ngoaøi, noùi leân söï cay ñaéng khoù khaên cuûa ngöôøi tu. Do söï cay ñaéng khoù khaên ñoù maø chuùng ta ñi ñeán choã toät cuøng, neáu giöõ laäp tröôøng khoâng lay chuyeån. Sau khi qua caùi cay ñaéng toät cuøng roài, chuùng ta seõ ñöôïc caùi an laønh voâ thöôïng, ñoù laø ngöûi muøi thôm cuûa hoa mai. Thaønh ra hoa mai cuûa Toå Hoaøng Baù noùi cuõng laø hoa mai cuûa Thieàn sö Maõn Giaùc. Hai vò ñoù ñeàu möôïn hình aûnh muøa ñoâng ñen toái ñeå chæ cho chuùng ta raèng coøn coù moät caønh hoa mai thôm ngaùt muõi cuoái muøa Ñoâng. Vôùi moät coá gaéng phi thöôøng thì chaéc chaén roài ai cuõng höôûng ñöôïc höông vò noù. Phaûi gan daï chòu qua moät muøa Ñoâng laïnh buoát môùi coù theå ngöûi ñöôïc muøi thôm cuûa hoa mai. Vì vaäy toâi coù theå keát thuùc caâu chuyeän raèng, neáu taát caû moïi ngöôøi chuùng ta ai naáy ñeàu coù thieän chí quyeát tieán leân khoâng maéc keït trong cuoäc ñôøi aûo moäng nöõa, thì chuùng ta phaûi gan daï chòu ñöïng, bôûi vì chuùng ta ñi ngöôïc doøng sanh töû. Doøng sanh töû gioáng nhö moät doøng nöôùc luõ quaù maïnh. Ngöôøi naøo khoâng gan daï khoâng vöõng beàn thì seõ bò noù cuoán phaêng ñi. Vì vaäy moãi ngöôøi phaûi gan daï, vöõng vaøng ñeå vöôït leân, ñöøng ñeå cuoán ñi. Nhö theá chuùng ta môùi coù theå ra khoûi doøng nöôùc luõ ñoù. Ñoù laø choã thieát yeáu maø moïi ngöôøi chuùng ta, xuaát gia cuõng nhö taïi gia, muoán ñi ngöôïc doøng ñôøi aûo moäng cuûa thôøi gian, khoâng gian ñeàu phaûi coá gaéng.

            Toùm laïi, toâi ñaõ keát thuùc baèng moät ñaùp soá roõ raøng cho quí vò thaáy cuoäc ñôøi tu haønh cuûa chuùng ta laø phaûi nhö vaäy.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM