XUAÂN TRONG CÖÛA THIEÀN

TAÄP 1, 2, 3.

H.T THÍCH THANH TÖØ

MUØA XUAÂN MIEÂN VIEÃN

BAØI NOÙI CHUYEÄN VÔÙI TAÊNG NI

XUAÂN ÑINH MAÕO 1987

            Hoâm nay laø ngaøy Teát Nguyeân Ñaùn, quí Taêng Ni Phaät töû caâu hoäi veà ñaây ñeå chuùc möøng naêm môùi, toâi raát hoan hæ. Vaäy quí vò leã Toå chöùng minh cho roài toâi seõ noùi chuyeän.

            Tröôùc heát toâi chuùc taát caû Taêng Ni vaø Phaät töû naêm nay ñöôïc höôûng moät muøa Xuaân Mieân Vieãn. Muoán höôûng moät muøa xuaân mieân vieãn, chuùng ta phaûi laøm gì? Caàn nhöõng yeáu toá naøo?

            Taát caû ngöôøi treân theá gian ñeàu thöøa nhaän moät naêm coù boán muøa: xuaân, haï, thu, ñoâng. Muøa xuaân khí haäu aám aùp, caây coái ñaâm choài naåy loäc, moïi ngöôøi ñeàu vui möøng, neân noùi möøng xuaân, vui xuaân hay chôi xuaân. Noùi tôùi muøa xuaân laø noùi tôùi söï vui töôi, haïnh phuùc, coi nhö noù coù saün trong muøa xuaân. Nhöng muøa xuaân theo thôøi gian daøi laém chæ troøn ba thaùng roài cuõng heát xuaân, tôùi haï, thu, ñoâng. Cho neân caùi vui con ngöôøi chæ höôûng moät luùc naøo roài maát, nhöôøng choã cho muøa haï noùng böùc, muøa thu buoàn teû, muøa ñoâng aûm ñaïm theâ löông.

            Ngöôøi tu chuùng ta khoâng theå chaáp nhaän vui xuaân giôùi haïn theo thôøi tieát, caàn phaûi coù caùi vui maõi maõi khoâng maát, maõi maõi coøn nôi chuùng ta. Chuùng ta phaûi tu nhö theá naøo ñeå höôûng ñöôïc moät muøa xuaân mieân vieãn?

            Muøa xuaân mieân vieãn phaùt nguoàn töø ñaâu? Chính ñöùc Phaät Thích-ca laø vò giaùo chuû ñaõ chæ cho chuùng ta moät muøa xuaân mieân vieãn. Gaàn ñaây hôn, chính Toå Boà-ñeà-ñaït-ma laø ngöôøi ñem laïi muøa xuaân mieân vieãn trong ñaïo cho taát caû chuùng ta. Toå ñaõ gieo raéc muøa xuaân aáy vaøo taâm hoàn ngöôøi tu thieàn chuùng ta nhö theá naøo? Sau ñaây toâi daãn moät soá caâu chuyeän cuûa caùc Thieàn sö, quí vò seõ nhaän thaáy muøa xuaân mieân vieãn theå hieän trong taâm hoàn nhöõng ngöôøi ñaõ saùng ñöôïc leõ ñaïo vaø soáng vôùi ñaïo nhö theá naøo?

            Tröôùc tieân toâi daãn caâu chuyeän: “Moät vò Taêng hoûi ngaøi Ñoäng Sôn Löông Giôùi:

            - Theá naøo laø yù Toå sö töø AÁn Ñoä sang?

            Ngaøi Ñoäng Sôn ñaùp:

            - Ñôïi doøng nöôùc Ñoäng Sôn chaûy ngöôïc, ta seõ vì oâng noùi.”

            Nöôùc ôû Ñoäng Sôn laø nöôùc trong khe ñoäng treân nuùi chaûy xuoáng, coù luùc naøo chaûy ngöôïc trôû leân ñaâu? Neáu nöôùc ôû soâng ôû bieån khaû dó coøn coù chaûy leân chaûy xuoáng, coøn nöôùc suoái treân ñoäng nuùi khoâng bao giôø chaûy ngöôïc. Taïi sao ngaøi Ñoäng Sôn baûo ñôïi doøng nöôùc Ñoäng Sôn chaûy ngöôïc seõ vì oâng noùi? Caâu ñoù ñaõ noùi gì veà yù Toå sö töø AÁn Ñoä sang? Toå sö ñaây laø Toå Boà-ñeà-ñaït-ma. Nhöõng vò hoïc vaø tu thieàn thöôøng thaéc maéc khoâng bieát Toå Boà-ñeà-ñaït-ma sang Trung Hoa coù yù gì ñem truyeàn daïy cho chuùng ta? YÙ ñoù nhö theá naøo? Ngaøi Ñoäng Sôn traû lôøi nhö vaäy coù deã hieåu khoâng? Bieát yù Toå sö töø AÁn Ñoä sang chöa?

            Sau naøy Thieàn sö Nghóa Thanh ôû Ñaàu Töû coù laøm baøi keä tuïng veà ñieàu ñoù:

                        Coå nguyeân voâ thuûy nguyeät haø sanh,

                        Maõn ngaïn Taây löu nhaát phaùi phaân.

                        Thoâng Laõnh baõi tuaàn Huøng Nhó moäng,

                        Tuyeát ñình höu thoaïi Thieáu Laâm xuaân.

            Dòch:

                        Nguoàn xöa khoâng nöôùc nguyeät ñaâu sanh,

                        Moät maïch doøng Taây chaûy ngaäp traøn.

                        Thoâng Laõnh hoûi roài Huøng Nhó moäng,

                        Tuyeát saân thoâi noùi Thieáu Laâm xuaân.

            Qua baøi keä naøy ngaøi Nghóa Thanh ñaõ noùi gì veà caâu ñaùp cuûa ngaøi Ñoäng Sôn?

            “Coå nguyeân voâ thuûy nguyeät haø sanh,”

            Doøng suoái xöa neáu khoâ caïn thì laøm sao boùng maët traêng roïi ôû döôùi. Doøng suoái coù nöôùc trong, chuùng ta môùi thaáy ñöôïc boùng maët traêng ôû döôùi ñaùy suoái, neáu doøng suoái ñaõ khoâ thì khoâng thaáy boùng maët traêng.

            “Maõn ngaïn Taây löu nhaát phaùi phaân.”

            Maõn laø ñaày, ngaïn laø bôø. Doøng suoái xöa kia vaãn traøn caû bôø töø phöông Taây troâi maõi chia ra moät maïch (phaùi: maïch). ÔÛ ñaây döôøng nhö coù söï maâu thuaãn. Caâu treân noùi doøng suoái khoâ caïn khoâng coù boùng maët traêng. Caâu döôùi laïi noùi doøng suoái töø phöông Taây chaûy laïi traøn ñaày caû bôø roài chia ra chaûy maõi. Nhö vaäy yù noùi gì? Caâu ñaàu noùi doøng suoái khoâng nöôùc töùc laø khoâng boùng traêng ñeå chæ caâu ñaùp cuûa ngaøi Ñoäng Sôn. Ñôïi doøng suoái chaûy ngöôïc toâi seõ vì oâng noùi.

            Caâu hai: Doøng suoái ñoù khoâng coù boùng maët traêng töùc laø khoâ caïn. Tuy noùi caïn maø khoâng caïn vì noù vaãn chaûy traøn caû bôø vaø troâi maõi cho tôùi ngaøy nay.

            Ñeán hai caâu sau raát laø ñeïp:

                        “Thoâng Laõnh baõi tuaàn Huøng Nhó moäng,

                        Tuyeát ñình höu thoaïi Thieáu Laâm xuaân.”

            ÔÛ nuùi Thoâng Laõnh khoâng coøn thöa hoûi nöõa, treân nuùi Huøng Nhó chæ laø giaác moäng thoâi. Laø yù nghóa gì? Toå Boà-ñeà-ñaït-ma khi tòch taïi Thieáu Laâm, nhuïc thaân Ngaøi ñöôïc nhaäp thaùp treân nuùi Huøng Nhó. “Thoâng Laõnh baõi tuaàn” töùc laø ôû Thoâng Laõnh khoâng coøn thöa hoûi nöõa, Toå Boà-ñeà-ñaït-ma ñaõ heát duyeân giaùo hoùa ôû Trung Hoa. Nhuïc thaân Ngaøi nhaäp thaùp treân nuùi Huøng Nhó chaúng qua laø moät giaác moäng.

                        “Tuyeát ñình höu thoaïi Thieáu Laâm xuaân.”

            Tuyeát ñình laø nôi saân tuyeát, khi Toå Hueä Khaû ñeán hoûi ñaïo vôùi Toå Boà-ñeà-ñaït-ma. Toå Ñaït-ma ngoài xoay maët vaøo vaùch laëng yeân Toå Hueä Khaû ñöùng ngoaøi saân, muøa Ñoâng thaùng chaïp ôû mieàn Baéc Trung Hoa tuyeát xuoáng ngaäp ñaàu goái maø ngaøi Hueä Khaû vaãn ñöùng trô nhìn thaúng vaøo Toå, maët khoâng ñoåi saéc. Toå thöông tình xoay laïi hoûi:

            - Caàu vieäc gì maø chòu khoå haïnh vaäy?

            - Con xin Ngaøi daïy cho phaùp moân cam loà.

            Töø ñoù veà sau Toå môùi nhaän Ngaøi laø ñoà ñeä. Khi thaày troø coøn thöa hoûi qua laïi laø luùc Toå coøn duyeân giaùo hoùa. Khi Toå Hueä Khaû khoâng coøn thöa hoûi nöõa töùc laø Ngaøi ñaõ ñaït ñaïo, thaáy ñöôïc chaân töôùng maø Toå Boà-ñeà-ñaït-ma truyeàn daïy, luùc aáy ôû Thieáu Laâm hoaøn toaøn laø moät muøa xuaân. Neân noùi: tröôùc saân ñaày tuyeát khoâng coøn thöa hoûi nöõa, nuùi Thieáu Laâm hoaøn toaøn laø moät muøa xuaân: muøa xuaân mieân vieãn, muøa xuaân khoâng coøn bò thôøi gian chi phoái, xuaân maõi maõi, khoâng bao giôø coù veû aûm ñaïm cuûa thu, laïnh leõo cuûa ñoâng nöõa. Muoán ñöôïc muøa xuaân mieân vieãn phaùt xuaát töø Thieáu Laâm, phaûi qua moät côn tuyeát ngaäp tôùi goái, chôù khoâng giaûn dò nhö nhöõng vò hieän giôø mong öôùc. Vöøa ñöôïc aám no sung tuùc vui cöôøi, vöøa mong öôùc ñöôïc muøa xuaân Thieáu Laâm, chaéùc chaén laø khoâng ñöôïc.

            Treân ñöôøng ñaïo, chuùng ta phaûi chòu ñöïng nhöõng gian nan khoå sôû môùi höôûng ñöôïc moät nguoàn vui khoâng bao giôø cuøng taän. Ngöôøi tu phaûi ñoái dieän vôùi söï laïnh leõo coâ ñôn, töø boû moïi söï aám aùp cuûa theá tình, luùc ñoù chæ coù nguoàn chaùnh phaùp söôûi aám loøng chuùng ta thoâi. Neáu chuùng ta tu maø muoán ñöôïc tình ñôøi söôûi aám maõi, chaéc raèng chuùng ta phaûi chòu laïnh muoân kieáp. Chuùng ta phaûi cam laïnh vôùi tình ñôøi, phaûi buoâng xaû, chæ coøn trô troïi moät con ngöôøi, khi aáy chuùng ta môùi ñöôïc söôûi aám baèng moät nguoàn vui mieân vieãn cuûa muøa xuaân Thieáu Laâm.

            Doøng suoái töø Taây chaûy sang vaø chaûy maõi ñeán Vieät Nam chuùng ta, doøng suoái ñoù ñeán nay vaãn coøn. Chuùng ta coù höôûng ñöôïc hay khoâng laø do söùc chòu ñöïng vaø söùc noã löïc cuûa chuùng ta, cuõng nhö sau moät côn tuyeát laïnh roài chuùng ta môùi thaáy ñöôïc moät muøa xuaân ôû Thieáu Laâm. Ñoù laø yù nghóa baøi keä cuûa ngaøi Nghóa Thanh.

            Ñeán caâu chuyeän moät vò Taêng hoûi ngaøi Cöûu Phong (ngaøi Cöûu Phong laø vò thò giaû hoûi cheát Thuû toïa ôû Thaïch Söông). Taêng hoûi:

            -Toå toå truyeàn nhau laø truyeàn vieäc gì?

            Laø truyeàn y baùt chaêng? Neáu truyeàn y baùt thì khoâ khan laøm sao! Y baùt laø vaät voâ tình, truyeàn vaät voâ tình ñaâu coù lôïi gì cho chuùng ta, ñaâu coù söôûi aám chuùng ta maõi maõi. Neáu nghó Toå Toå truyeàn nhau laø truyeàn y baùt, ñieàu ñoù khoâng phaûi laø ñaïo lyù, neân ngaøi Cöûu Phong ñaùp:

            - Thích-ca ngheøo, Ca-dieáp giaøu.

            (Nguyeân vaên chöõ Haùn: Thích-ca xan, Ca-dieáp phuù.)

            Taêng hoûi:

            -Theá naøo laø Thích-ca ngheøo?

            Ngaøi ñaùp:

            -Khoâng moät vaät cho ngöôøi.

            Taïi sao ñöùc Thích-ca ngheøo laém vaäy? -Khoâng moät vaät cho ngöôøi, khoâng ngheøo laø gì? Vì vaäy neân sau naøy con chaùu Ngaøi ngheøo, maø ngheøo nhaát laø ngaøi Höông Nghieâm Trí Nhaøn, Ngaøi ngheøo cho tôùi khoâng coù ñaát caém duøi, vaø khoâng coù duøi ñeå caém nöõa. Ngaøi trình baøy choã ngheøo cuûa mình:

                        Naêm xöa ngheøo coøn coù ñaát caém duøi,

                        Naêm nay ngheøo khoâng coù duøi ñeå caém.

            Nhö vaäy Phaät Toå truyeàn thöøa caùi gì? Ñöùc Thích-ca khoâng coù moät vaät cho ngöôøi, coù caùi gì maø truyeàn!

            Vò Taêng laïi hoûi theâm:

            -Theá naøo laø Ca-dieáp giaøu?

            Ngaøi Cöûu Phong ñaùp:

            - Trong nöôùc Maïnh Thöôøng Quaân.

            Khi xöa ôû Trung Hoa, Maïnh Thöôøng Quaân laø ngöôøi nuoâi  raát nhieàu duõng só, nhöõng duõng só naøo thaát thôøi thaát theá oâng ñeàu nuoâi heát, neân noùi Maïnh Thöôøng Quaân laø ngöôøi giaøu. Nhö vaäy Toå Ca-dieáp giaøu laø giaøu caùi gì? Neáu Toå Ca-dieáp ngheøo thì chaéc khoâng truyeàn tôùùi baây giôø. Bôûi Ngaøi giaøu cho neân Ngaøi truyeàn noái maõi cho tôùi ngaøy nay khoâng döùt, khoâng giaøu laø gì? Con chaùu ñoâng vaày, ñoù laø caùi giaøu cuûa ngaøi Ca-dieáp.

            Ñöùc Thích-ca ngheøo vì khoâng moät phaùp cho ngöôøi, Toå Ca-dieáp giaøu vì truyeàn maõi khoâng döùt. Khoâng moät phaùp cho ngöôøi maø truyeàn maõi khoâng döùt coù maâu thuaãn khoâng? – Khoâng. Neáu chuùng ta thaáy ñöôïc caùi khoâng maâu thuaãn ñoù laø chuùng ta thaáy ñöôïc muøa xuaân mieân vieãn, coøn neáu chuùng ta thaáy coù söï maâu thuaãn laø khoâng thaáy ñöôïc muøa xuaân mieân vieãn.

            Thieàn sö Töû Thuaàn ôû nuùi Ñôn Haø coù laøm baøi keä noùi veà caâu ñoái ñaùp treân:

                        Tòch quang aûnh lyù hieän toaøn thaân,

                        Quí dò thieân nhieân quyùnh xuaát luaân.

                        Gia phuù nhi noâ thieân ñaéc löïc,

                        Daï phaân ñaêng hoûa chieáu taây laân.

            Dòch:

                        Tòch quang trong boùng hieän toaøn thaân,

                        Sang khaùc thieân nhieân vöôït haïng thöôøng.

                        Con khoù nhaø giaøu rieâng ñaéc löïc,

                        Ñeâm chia ñeøn löûa roïi xoùm gaàn.

            Tòch quang aûnh lyù hieän toaøn thaân. Tòch laø laëng, quang laø saùng. Trong caùi saùng laëng boùng noù hieän toaøn thaân.

            Quí dò thieân nhieân quyùnh xuaát luaân. Quí laø saùng, dò laø khaùc, quyùnh xuaát luaân laø vöôït khoûi bình thöôøng. Caùi giaøu saün vaäy khaùc hôn laø vöôït khoûi taát caû  caùi giaøu sang bình thöôøng cuûa ngöôøi ñôøi.

            Gia phuù nhi noâ thieân ñaéc löïc. Gia phuù laø nhaø giaøu, nhi noâ laø con toâi tôù. Cha giaøu maø con laø toâi tôù rieâng ñöôïc choã ñaéc löïc. Cha giaøu duï cho oâng tröôûng giaû trong kinh Phaùp Hoa, con toâi tôù duï cho gaõ cuøng töû chòu laøm toâi tôù. Nhöng neáu ngöôøi con toâi tôù hieåu ñöôïc vieäc nhaø roài töùc laø ñaõ ñaéc löïc thì oâng cha:

            Daï phaân ñaêng hoûa chieáu taây laân. Ban ñeâm chia ñeøn löûa ñeå chieáu roïi xoùm gaàn. Neáu ñöùa con ngheøo khi coù söùc maïnh hoaëc coù khaû naêng quaûn lyù ñöôïc gia nghieäp roài thì ngöôøi cha lieàn chia ñeøn chia löûa ñeå soi saùng cho laùng gieàng chung quanh.

            Trong baøi keä naøy, hai caâu ñaàu noùi leân yù ñöùc Thích-ca Ngaøi ngheøo, bôûi vì trong caùi saùng laëng leõ, coù caùi boùng hieän ra toaøn veïn. Caùi boùng ñoù khoâng thaät, khoâng thaät thì coù gì ñeå chia, coù gì ñeå trao! Nhöng trong ñoù coù ngaàm caùi giaøu, khoâng phaûi caùi giaøu thoâng thöôøng cuûa theá nhaân, maø caùi giaøu vöôït treân taát caû nhöõng caùi thöôøng tình. Ñoù laø caùi giaøu cuûa thieân nhieân saün coù.

            Hai caâu sau chæ caùi giaøu cuûa ngaøi Ca-dieáp. Ngaøi Ca-dieáp raát giaøu. Con chaùu cuûa Ngaøi ngheøo naøn, moät khi coù söùc kham nhaãn chòu ñöïng ñöôïc, coù ñuû khaû naêng gaùnh vaùc ñöôïc thì Ngaøi trao chia cho ñeøn löûa ñeå noái tieáp maõi maõi. Danh töø trong ñaïo thöôøng noùi ngöôøi sau noái tieáp ngöôøi tröôùc laø “tuïc dieäm truyeàn ñaêng” nghóa laø noái löûa trao ñeøn. Taïi sao khoâng noùi trao ngoïc trao vaøng maø noùi trao löûa trao ñeøn? Bôûi vì chuû yeáu cuûa ñaïo Phaät laø giaùc ngoä, maø giaùc ngoä laø trí tueä, trí tueä laø saùng suoát. Vì chuùng sanh bò voâ minh meâ môø neân phaûi troâi maõi trong luaân hoài luïc ñaïo. Chæ coù ngoïn ñeøn trí tueä môùi phaù ñöôïc voâ minh. Neáu voâ minh heát thì chuùng sanh ra khoûi voøng luaân hoài.

            Noùi ñeán söï truyeàn baù chaùnh phaùp laø noùi ñeán söï trao ñeøn noái löûa ñeå soi saùng cho chuùng sanh, cho con ngöôøi vaø cho nhaân loaïi. Chuùng ta hoïc ñaïo coát laøm sao thaáy ñöôïc chuû yeáu cuûa ñaïo ñeå treân ñöôøng tu khoûi bò laàm laãn. Neáu hoïc ñaïo maø khoâng thaáy chuû yeáu ñoù, chuùng ta cöù nghó nhöõng phöông tieän laø ñaïo, tæ duï nhö boá thí, nhaãn nhuïc laø ñaïo, ñoù chöa phaûi laø cöùu kính. Muïc tieâu cuûa Phaät laø chuùng ta phaûi coù aùnh saùng trí tueä môùi cöùu khoå ñöôïc chuùng sanh.

            Noùi ñeán vieäc trao ñeøn, chuùng toâi nhôù caâu chuyeän nhan ñeà laø “Giaùo Lyù Toái Thöôïng” cuûa moät Thieàn sö Nhaät Baûn: “Ngaøy xöa coù moät chuù muø ñi thaêm baïn. Vì laø baïn coá tri neân gaëp laïi ngoài noùi chuyeän maõi queân giôø. Khi ra veà trôøi ñaõ khuya, ngoaøi trôøi toái ñen, anh baïn thöông chuù quaù, noùi: - Ngoaøi kia trôøi toái, ñeå toâi ñoát ñeøn cho anh caàm veà.

            Anh muø cöôøi noùi:

            Toâi thaáy ngaøy nhö ñeâm, ñeâm nhö ngaøy, caàn gì ñeøn.

            Anh baïn giaûi thích:

            Tuy anh khoâng caàn ñeøn, nhöng anh neân caàm caây ñeøn ñi, ngöôøi ñi ñöôøng thaáy ñöôïc caây ñeøn hoï traùngh khoûi ñuïng vaøo anh.

            Thaáy coù lyù, anh muø nhaän caây ñeøn anh baïn ñoát vaø trao cho. Treân ñöôøng veà baát thaàn coù ngöôøi ñuïng vaøo anh muø. Ngöôøi muø than phieàn:

            - Anh khoâng thaáy toâi sao?

            Ngöôøi kia noùi:

            Daï, toâi khoâng thaáy.

            - Toâi caàm caây ñeøn maø anh khoâng thaáy aø?

            Ngöôøi ñi ñöôøng ñaùp:

            - Thöa baïn caây ñeøn baïn taét töø bao giôø!”

            Qua caâu chuyeän treân “giaùo lyù toái thöôïng” ôû choã naøo? Ñeå quí vò suy gaãm, chuùng toâi seõ giaûi thích sau.

            Trong nhaø thieàn, Thieàn sö ñöôïc trao ñeøn laø ngaøi Ñöùc Sôn. Ngaøi Ñöùc Sôn sau khi ñaàu phuïc, ñöôïc ngaøi Long Ñaøm Suøng Tín nhaän laøm ñeä töû. Moät ñeâm, Ngaøi ñöùng haàu thaày trong thaát. Maõi tôùi khuya, ngaøi Suøng Tín baûo:

            - Ñeâm ñaõ khuya sao oâng khoâng xuoáng?

            Ngaøi Ñöùc Sôn lieàn böôùc ra veùn reøm leân, beøn trôû laïi thöa:

            - Ngoaøi kia toái ñen.

            Noùi ñeán toái ñen töùc laø muoán xin ñeøn chôù gì? Ngaøi Suøng Tín lieàn thaép ñeøn caày roài trao. Ngaøi Ñöùc Sôn vöøa ñöa tay caàm caây ñeøn thì ngaøi Suøng Tín thoåi phuït taét. Ngay ñoù ngaøi Ñöùc Sôn lieàn ngoä, töø ñoù veà sau khoâng caàn ñeøn nöõa. Nhö vaäy trao ñeøn ñoù coù trao hay khoâng? Taïi sao ngaøi Ñöùc Sôn caàm ñeøn, vöøa ñöa tay nhaän laáy, ngaøi Suøng Tín laïi thoåi phuït taét ñi? Ñoù laïi goïi laø trao ñeøn tieáp löûa. Trao ôû choã naøo? Neáu hieåu caâu chuyeän naøy thì hieåu caâu chuyeän treân.

            Trong caâu chuyeän tröôùc, ngöôøi baïn thöông ngöôøi baïn muø quaù neân ñoát ñeøn cho anh caàm tay ñeå traùngh tai naïn. Ñaõ laø muø thì duø coù ñeøn cuõng laø voâ ích, noù taét hay coøn chaùy, coù bieát ñaâu! Bôûi vaäy neân ñeøn taét luùc naøo cuõng khoâng bieát! Khi saùng maét roài ñöa ñeøn môùi höõu duïng.

            Cuõng nhö vaäy, neáu ngaøi Hueä Khaû khoâng ñöùng laïnh ngoaøi tuyeát tröôùc saân Thieáu Laâm thì Toå Ñaït-ma ñaâu coù trao ñeøn cho Toå Hueä Khaû. Khi ñuû khaû naêng ñuû söùc nhaän roài môùi trao. Nhöng trao maø khoâng trao. Trao ñeøn cho ngöôøi luùc hoï ñi ñeâm, neáu saùng ngaøy thì hoï ñaâu coù caàn nöõa. Vì vaäy nôi chuùng ta neáu khoâng phaùt saùng ñöôïc caùi voâ sö trí thì duø thaày duø baïn coù muoán cho chuùng ta saùng, saùng cuõng khoâng noåi. Caùi hoïc ngoân ngöõ lyù thuyeát nôi thaày nôi baïn khoâng cöùu ñöôïc caùi meâ cuûa chuùng ta. Muoán cöùu ñöôïc caùi meâ cuûa chuùng ta, chính caùi voâ sö trí phaûi phaùt. Khi naøo phaùt ñöôïc caùi voâ sö trí luùc ñoù môùi ñöôïc trao ñeøn. Trao ñeøn laø trao nhö vaäy, neân môùi goïi laø giaùo lyù toái thöôïng. Coøn neáu voâ sö trí chöa phaùt maø trao cuõng voâ ích thoâi. Hieåu nhö vaäy quí vò môùi hieåu nghóa trao ñeøn tieáp löûa, trao maø khoâng trao gì heát. Bôûi vaäy môùi coù caâu chuyeän sau naøy:

            “Coù vò Taêng hoûi Thieàn sö Cö Hoái:

            - Toå Ñaït-ma laïi laø Toå chaêng?

            Ngaøi Cö Hoái ñaùp:

            - Chaúng phaûi Toå. (Traû lôøi coi ngang ngöôïc quaù!)

            - Ñaõ chaúng phaûi Toå laïi ñeán laøm gì?

            - Vì oâng chaúng tieán. (Vì oâng chaúng tieán ñöôïc, neân Ngaøi sang.)

            Vò Taêng lieàn hoûi:

            - Sau khi tieán thì theá naøo?

            Ngaøi Cö Hoái ñaùp:

            - Môùi bieát chaúng phaûi Toå.”

           Caâu naøy thaät laø hay! Sau khi tieán ñöôïc môùi bieát chaúng phaûi Toå. Ngaøi Ñöùc Sôn vì tieán khoâng ñöôïc, thaáy ngoaøi trôøi toái ñen, neân caàn ñeøn. Caàn ñeøn thì thaày ñoát cho. Ñoát cho roài lieàn thoåi phuït taét. Taét roài môùi tieán ñöôïc. Tieán ñöôïc môùi thaáy thaày coù trao ñeøn cho mình khoâng? Khi chöa tieán ñöôïc thì mong thaày trao cho mình moät caùi gì, cho neân coøn thaáy coù Toå. Khi tieán ñöôïc roài thì coøn gì nöõa maø trao? Môùi bieát khoâng phaûi Toå. Khoâng phaûi Toå maø laø Toå. Caùi ñoù môùi laø laï luøng.

            Qua caâu chuyeän treân, cuõng ngaøi Töû Thuaàn coù laøm baøi keä:

                        Thieáu Laâm tuïc dieäm söï kham kyø,

                        Laïp daï phöông khai tuyeát haäu chi

                        Hoaøng Baù tích nieân taèng höõu ngöõ,

                        Ñaïi Ñöôøng quoác lyù moät Thieàn sö.

            Dòch:

                        Thieáu Laâm tieáp löûa vieäc laï kyø,

                        Thaùng chaïp tuyeát rôi sau môùi chia

                        Hoaøng Baù naêm xöa töøng ñaõ noùi,

                        Ñaïi Ñöôøng caû nöôùc khoâng Thieàn sö.

            Taïi sao caû nöôùc Ñaïi Ñöôøng maø khoâng Thieàn sö? Bôûi vì noùi Toå thì ngöôøi ta cöù nghó nhö ôû ngoaøi theá gian, oâng Toå thôï moäc thì daïy caùch laøm moäc, phaûi ñuïc ñeõo nhö theá naøo, caàn nhöõng ñoà ngheà gì. OÂng Toå thôï reøn chæ daïy caùch laøm thôï reøn. Coøn oâng Toå trong nhaø Thieàn daïy chuùng ta caùi gì? Truyeàn cho chuùng ta caùi gì? Khoâng coù moät phaùp cho ngöôøi, maø daïy caùi gì, truyeàn caùi gì? Ñaõ khoâng coù daïy, khoâng coù truyeàn thì goïi laø Toå ñöôïc khoâng? Tuy khoâng daïy, khoâng truyeàn maø vaãn laø Toå. Môùi nhìn qua coi nhö khoâng phaûi Toå, vì moãi ngöôøi chuùng ta ñaõ saün coù caùi chaân thaät ñoù roài chôù khoâng phaûi Ngaøi cho, neân noùi khoâng phaûi Toå. Neáu khoâng coù saün, duø Ngaøi chæ Ñoâng, veõ Taây, thì chaéc raèng chuùng ta cuõng khoâng thaáy ñöôïc caùi chaân thaät ñoù, cho neân noùi khoâng phaûi Toå maø laø Toå. Cuõng nhö vaäy, ngaøi Hoaøng Baù noùi caû nöôùc Ñaïi Ñöôøng khoâng coù Thieàn sö, chæ taïm goïi laø Thieàn sö.

            YÙ nghóa cuûa baøi keä nhö sau:

            “Thieáu Laâm tuïc dieäm söï kham kyø.” Söï truyeàn ñaêng tuïc dieäm ôû Thieáu Laâm raát laï luøng. Söï ñoù phaùt xuaát töø luùc naøo? “Laïp daï phöông khai tuyeát haäu chi” : sau ñeâm thaùng chaïp tuyeát laïnh môùi nôû ñöôïc hoa, neân noùi : Thaùng chaïp tuyeát rôi sau môùi chia töùc laø chia ñeøn tieáp löûa sau ñeâm tuyeát ôû Thieáu Laâm. Nhö vaäy chuùng ta thaáy raèng vieäc truyeàn thöøa cuûa chö Toå laø moài ñeøn tieáp löûa ñeå soi saùng maõi maõi cho chuùng sanh ôû theá gian.

            Vì leõ vöøa neâu treân, chuùng toâi ñaët teân Thieàn vieän Thöôøng Chieáu. Neáu noùi Thöôøng Chieáu suoâng thì thaáy noù lô löûng quaù! Vaäy caùi gì Thöôøng Chieáu? – Tueä Nhaät Thöôøng Chieáu hay Tueä Ñaêng Thöôøng Chieáu, nghóa laø truyeàn ñeøn tieáp löûa. Trong kinh Phaùp Hoa, phaåm Phoå Moân coù caâu: “ tueä nhaät phaù chö aùm” töùc laø maët trôøi trí tueä phaù heát moïi toái taêm, maø Thöôøng Chieáu laø phaù aùm chôù gì? Vì theá chuùng ta phaûi hieåu cho töôøng taän chuû ñích cuûa ngöôøi tröôùc. Thöôøng Chieáu theo tinh thaàn nhaø thieàn laø ngoïn ñeøn, ngoïn ñuoác hay laø maët trôøi trí tueä maõi maõi soi saùng khoâng bao giôø giaùn ñoaïn.

            Chuùng toâi coù tham voïng muoán chia ñeøn tieáp löûa töø thuôû Phaät Toå, noái maõi maõi ñeán baây giôø vaø veà sau, ñeå soi saùng chuùng sanh khoâng ñeå bò giaùn ñoaïn, taét döùt. Tuy hieän giôø coù soi chuùt chuùt, nhöng neáu mai kia khi toâi maát roài, quí vò phaûi tieáp tuïc soi saùng maõi maõi ñöøng ñeå noù giaùn ñoaïn, neáu giaùn ñoaïn thì maát yù nghóa Thöôøng Chieáu roài. Chuû ñích cuûa ngöôøi tu Phaät laø duøng aùnh saùng trí tueä ñeå soi saùng chuùng sanh phaù tan maøn voâ minh ñen toái, giuùp chuùng sanh thoaùt khoûi doøng traàm luaân sanh töû. Vì vaäy maø toâi thích teân Chieáu. Coù ngöôøi cöôøi baûo laø chieáu laùt chieáu rôm gì ñoù, vì khoâng roõ muïc tieâu toâi nhaém vôùi tham voïng hôi nhieàu. Chuùng toâi mong raèng quí vò coù maët hoâm nay, trong ngaøy ñaàu naêm, yù thöùc ñöôïc boån phaän vaø muïc ñích cuûa mình. Bieát ñöôïc muïc ñích roài luùc naøo chuùng ta cuõng nhaém thaúng muïc ñích ñoù. Hoøa thöôïng Vieän tröôûng ñaõ daïy chuùng ta: Laøm vieäc gì moät thôøi gian roài, phaûi töï hoûi laïi mình xem coù ñi ñuùng muïc ñích cuûa mình hay khoâng? Vì danh lôïi hay vì caùi gì? Phaûi luoân luoân hoûi laïi mình ñeå nhaéc mình ñi ñuùng muïc tieâu maø mình ñaõ nhaém.

            ÔÛ ñaây, chuùng toâi nhaém muïc tieâu “Phaät Toå töông truyeàn”. Chuùng ta ñaõ thöøa höôûng aùnh saùng maët trôøi ñoù, chuùng ta neân ñem aùnh saùng aáy soi laïi cho nhöõng ngöôøi chung quanh vaø nhöõng ngöôøi sau ñeå cuøng saùng vôùi chuùng ta. Coù nhöõng khi caàn giaûng chöõ Thöôøng Chieáu, toâi giaûng coù tính caùch nheø nheï ñeå ngöôøi ta khoâng thaáy tham voïng cuûa mình, toâi noùi Thöôøng Chieáu laø teân cuûa moät Thieàn sö Vieät Nam. Baây giôø caàn noùi saâu nguyeän voïng cuûa mình, toâi noùi  laø Tueä Nhaät Thöôøng Chieáu hay Tueä Ñaêng Thöôøng Chieáu, chôù khoâng phaûi laø chuyeän thöôøng. Hoâm nay toâi neâu ra cho taát caû quí vò thaáy baûn hoaøi cuûa ngöôøi tu phaûi ñaït cho kyø ñöôïc caùi gì maø Phaät Toå mong muoán nôi chuùng ta.

            Phaàn keát luaän baøi noùi chuyeän hoâm nay laø lôøi chuùc xuaân ñaàu naêm cuûa toâi vôùi Taêng Ni vaø Phaät töû, toâi xin nhaéc laïi lôøi cuûa ngöôøi xöa:

                        Baát ñaïp kim thôøi loä,

                        Thöôøng du kieáp ngoaïi xuaân.

            Töùc laø: Khoâng daãm treân con ñöôøng hieän thôøi, thöôøng daïo moät muøa xuaân kieáp ngoaïi. Kieáp ngoaïi xuaân laø gì? Kieáp laø chæ cho thôøi gian, nhö noùi moät ñôøi, moät kieáp. Hoaëc trong kinh noùi tieåu kieáp, trung kieáp, ñaïi kieáp chæ cho thôøi gian daøi thaêm thaúm. Kieáp ngoaïi xuaân laø xuaân vöôït ngoaøi thôøi gian, naêm, thaùng. Noùi tôùi xuaân laø noùi tôùi thôøi gian. Nhöng neáu chuùng ta khoâng daãm treân con ñöôøng hieän thôøi laø chuùng ta höôûng ñöôïc muøa xuaân ngoaøi thôøi gian, coøn goïi laø muøa xuaân mieân vieãn. Vì sao khoâng ñaïp treân con ñöôøng hieän thôøi? Con ñöôøng hieän thôøi chæ cho con ñöôøng maø chuùng sanh ñang tranh ñua chen laán nhau ñi, ñoù laø con ñöôøng danh, lôïi, taøi, saéc v.v… Neáu chuùng ta khoâng ñaïp treân nhöõng con ñöôøng ñoù thì chuùng ta seõ höôûng ñöôïc moät muøa xuaân kieáp ngoaïi, muøa xuaân mieân vieãn khoâng coøn bò leä thuoäc thôøi gian. Hai caâu naøy chuùng toâi taïm dòch theo theå vaên luïc baùt:

                        Chaúng ñi theo böôùc ñöông thôøi,

                        Muøa xuaân kieáp ngoaïi thaûnh thôi daïo hoaøi.

            Hoâm nay, ngaøy ñaàu naêm Ñinh Maõo, chuùng toâi mong raèng taát caû Taêng Ni cuøng Phaät töû seõ höôûng moät muøa xuaân mieân vieãn. Laøm sao moät ñôøi naøy chuùng ta luoân luoân ñöôïc an vui, khoâng coøn caûm thaáy khoå ñau vì ngoaïi caûnh, vì caùi ñuoåi xua cuûa quæ voâ thöôøng, maø chuùng ta haèng vui trong moät muøa xuaân kieáp ngoaïi hay noùi caùch khaùc laø moät muøa xuaân mieân vieãn.

NAM-MOÂ BOÅN SÖ THÍCH-CA MAÂU-NI PHAÄT.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM