XUAÂN TRONG CÖÛA THIEÀN

TAÄP 1, 2, 3.

H.T THÍCH THANH TÖØ

HOØA QUANG ÑOÀNG TRAÀN

TAÁT NIEÂN ÑINH MAÕO 1988

            Hoâm nay laø ngaøy hai möôi chín thaùng chaïp, ngaøy taát nieân cuûa Thieàn vieän chuùng ta. Trong buoåi taát nieân naøy, chuùng toâi coù boån phaän phaûi nhaéc nhôû quí vò nhaän thaáy nhöõng öu ñieåm vaø khuyeát ñieåm treân ñöôøng tu cuûa chuùng ta trong naêm qua. Nhöng chuùng toâi thöôøng nhaéc ñeán nhöõng khuyeát ñieåm hôn ñeå quí vò tu söûa, laøm sao moãi moät naêm qua chuùng ta döùt saïch ñöôïc nhöõng beänh hoaïn ñeå chuaån bò qua naêm tôùi chuùng ta coù söùc maïnh tieán tu, khoâng coøn beänh hoaïn nöõa.

            Ñeà taøi chuùng toâi giaûng hoâm nay laø “Hoøa Quang Ñoàng Traàn”. Hoøa quang laø hoøa aùnh saùng, ñoàng traàn laø ñoàng vôùi buïi baëm, töùc laø troän laãn aùnh saùng vaøo vôùi buïi baëm. Taïi sao chuùng toâi giaûng ñeà taøi naøy? Gaàn ñaây chuùng toâi nhaän thaáy moät soá Taêng Ni cuõng nhö Phaät töû coù beänh laø: Thaáy mình trong saïch, thaáy mình tu nhieàu, thaáy mình toát hôn moïi ngöôøi. Vì thaáy mình trong saïch, thaáy mình tu nhieàu, thaáy mình toát hôn moïi ngöôøi cho neân trôû thaønh beänh hoaïn. Trong caùch thaáy ñoù chia ra hai haïng beänh:

            1. Beänh thöù nhaát: Chính mình khoâng trong saïch maø töôûng mình trong saïch, roài cho moïi ngöôøi laø baån thæu nhô nhôùp, chæ coù ta laø trong saïch thoâi. Neáu khoâng trong saïch maø töôûng mình trong saïch, ñoù laø beänh quaù lôùn. Taïi sao vaäy? Bôûi vì mình khoâng bieát ñieåm khuyeát ñieåm dôû cuûa mình, maø chaáp ñieåm khuyeát ñieåm dôû cuûa baïn beø huynh ñeä. Nhö vaäy töï mình khoâng söûa ñöôïc maø chæ oaùn traùch nhöõng ngöôøi chung quanh. Nhöõng ngöôøi mang beänh naøy, baûn thaân ñaõ khoâng tu tieán ñöôïc, coøn laøm cho huynh ñeä chung quanh sanh ra phieàn naõo. Ñoù laø beänh raát naëng, raát ñaùng cheâ traùch. Kinh Phaät vaø chö Toå thöôøng daïy chuùng ta, ngöôøi tu taïi gia hay xuaát gia, phaûi thaáy ñöôïc loãi cuûa mình vaø queân loãi cuûa ngöôøi khaùc. Neáu chuùng ta khoâng trong saïch maø töï thaáy mình trong saïch, ñoù laø khoâng thaáy loãi mình. Ñöøng thaáy loãi ngöôøi maø chuùng ta cöù thaáy ngöôøi naøy xaáu ngöôøi kia dôû, ñoù laø chuùng ta traùi haún vôùi lôøi Phaät Toå daïy. Ai mang beänh naøy laø moät beänh traàm troïng nhaát, khoù tieán treân ñöôøng tu. Ngöôøi mang beänh naøy coù baèng loøng ai ñaâu! Vì thaáy mình trong saïch, moïi ngöôøi ñeàu xaáu, dôû, cho neân khoâng baèng loøng ai heát.

            2. Beänh thöù hai: Mình thaät söï trong saïch roài cheâ moïi ngöôøi nhô nhôùp xaáu xa. Taïo sao mình trong saïch roài thaáy ngöôøi nhô nhôùp xaáu xa mình cheâ maø thaønh beänh? Leõ ra mình trong saïch bieát mình trong saïch, ngöôøi khaùc nhô nhôùp xaáu xa mình thaáy hoï nhô nhôùp, xaáu xa, ñoù laø ñuùng leõ thaät. Ñuùng leõ thaät thì ñaâu goïi ñoù laø beänh. Vì sao laïi noùi laø beänh? Vì khi chuùng ta trong saïch, thaáy mình trong saïch roài cho moïi ngöôøi laø nhô nhôùp xaáu xa thì chuùng ta muoán gaàn hoï hay khoâng? Mình saïch quaù maø gaàn ngöôøi dô xaáu thì bò nhieãm laøm sao! Vì vaäy maø khoâng muoán gaàn ai. Neáu khoâng muoán gaàn ai thì laøm sao mình soáng ñöôïc vôùi ngöôøi chung quanh. Ñoù laø beänh. Treân ñöôøng tu, chuùng ta coá gaéng trong saïch baûn thaân mình roài thaáy moïi ngöôøi ñeàu nhô xaáu mình muoán traùnh. Muoán traùnh moïi ngöôøi thì ñi ñaâu ñaây? Voâ nuùi chaêng, voâ nuùi khoâng ôû ñöôïc thì ñi ñaâu nöõa? Voâ röøng, voâ röøng khoâng ôû ñöôïc thì ñi ñaâu nöõa? Chaúng leõ leân maây xanh? Chính vì nhìn thaáy ngöôøi ôû maët xaáu xa nhô nhôùp maø chuùng ta khoâng theå hoøa ñöôïc vôùi moïi ngöôøi. Neáu khoâng hoøa ñöôïc vôùi moïi ngöôøi thì töï chuùng ta khu bieät mình, soáng ôû giöõa röøng ngöôøi maø gioáng nhö ôû trong sa maïc. Ñoù laø moät beänh trong nhaø Phaät goïi laø beänh thanh tònh.

            Ñeán ñaây chuùng toâi keå theâm moät caâu chuyeän xöa coù ngöôøi bò beänh thanh tònh cuõng töông töï nhö vaäy: Ñoù laø caâu chuyeän oâng Khuaát Nguyeân ôû Trung Hoa, vaøo ñaàu theá kyû thöù ba. OÂng laø quan Tam lö laøm chöùc Ñaïi phu ôû nöôùc Sôû. OÂng laø moät ngöôøi hoïc roäng coù taøi nhöng vì oâng thaáy oâng thanh tònh quaù neân khoâng hoøa ñöôïc vôùi moïi ngöôøi, vaø khinh reû moïi ngöôøi. Vì vaäy oâng laøm maát loøng vua Sôû, bò vua Sôû ñaøy xuoáng ñaát Giang Nam. Khi bò ñaøy ñeán Giang Nam, oâng coù laøm quen vôùi moät ngö phuû. OÂng ngö phuû laø moät aån só coù taøi, maø khoâng cho thieân haï bieát tung tích. Khi hai ngöôøi noùi chuyeän vôùi nhau, oâng ngö phuû phuïc oâng Khuaát Nguyeân veà vaên hoïc, oâng Khuaát Nguyeân neå oâng ngö phuû laø ngöôøi thaáu ñaùo vieäc ñôøi. Moät hoâm thaáy oâng Khuaát Nguyeân toû veû buoàn böïc khoå naõo, oâng ngö phuû môùi hoûi: “Ngaøi vì sao ñeán noâng noãi nhö vaäy?” OÂng Khuaát Nguyeân traû lôøi: “Ngöôøi ñôøi ñuïc caû chæ mình ta trong, ngöôøi ñôøi say caû, chæ mình ta tænh, vì theá maø ta bò ñaøy tôùi ñaây.” OÂng Khuaát Nguyeân thaáy ngöôøi ñôøi ñuïc caû chæ mình oâng trong, ngöôøi ñôøi say caû chæ mình oâng tænh. Bôûi oâng trong, oâng tænh, cho neân oâng bò ñaøy! Khi ñoù oâng ngö phuû môùi noùi: “Ngöôøi ñôøi ñuïc thì Ngaøi cuõng khoâng neân giöõ mình trong saïch, nguôøi ñôøi say thì Ngaøi cuõng neân uoáng vaøi cheùn cho say luoân theå.” Nghe noùi nhö vaäy oâng Khuaát Nguyeân böïïc boäi: “OÂng noùi sao vaäy? Khoâng theå noùi traéng thaønh ñen ñöôïc, hay ñen thaønh traéng ñöôïc, ñaù khoâng theå noùi laø ngoïc ñöôïc, ngoïc khoâng theå laø ñaù ñöôïc. Cho ñeán ngöôøi tröôïng phu khoâng theå laø keû tieåu nhaân, maø tieåu nhaân khoâng theå laø tröôïng phu. OÂng noùi nhö vaäy thaät laø loän laïo!” OÂng ngö phuû môùi noùi: “Ngaøi ñaõ moät loøng cöùu nöôùc, cöùu daân, leõ ra phaûi traø troän vaøo ñaùm tieåu nhaân, daàn daàn caûm hoùa hoï. Ngaøi ñònh thay ñoåi cuoäc ñôøi, phaûi daán thaân vaøo choã toái taêm laøm cho saùng. Côù sao laïi cho cuoäc ñôøi laø baån thæu, ngöôøi ñôøi laø nhô nhôùp?” Moät ngöôøi cö só, moät ngöôøi thöôøng daùm noùi caâu: Neáu muoán cöùu nöôùc cöùu daân, phaûi traø troän trong ñaùm tieåu nhaân daàn daàn caûm hoùa hoï. Muoán thay ñoåi cuoäc ñôøi cho ñöôïc trong saïch, caàn phaûi daán thaân vaøo choã toái taêm laøm cho noù saùng ra. Taïi sao cho ñôøi laø baån thæu, ngöôøi ñôøi laø nhô nhôùp, roài thôû than khoå sôû. OÂng Khuaát Nguyeân ñaùp laïi: “Keû ñaõ taém goäi thay quaàn aùo, khoâng theå laïi nhaûy xuoáng buøn.” OÂng cho raèng oâng nhö ngöôøi taém goäi saïch roài, maø baét oâng nhaûy xuoáng buøn, oâng khoâng theå laøm ñöôïc. Khi aáy oâng ngö phuû thaáy khoâng theå khuyeân ñöôïc neân than baèng nhöõng caâu haùt:

                        Nöôùc soâng Thöông Lang trong thay!

                        Nöôùc soâng Thöông Lang ñuïc thay!

                        Nöôùc trong thì ta giaët giaûi muõ,

                        Nöôùc ñuïc thì ta röûa chaân.

            Haùt xong, oâng cheøo thuyeàn ñi. OÂng Khuaát Nguyeân vì quaù trong saïch, khoâng chòu ñöïng noåi, phaûi oâm vieân ñaù gieo mình xuoáng soâng Mòch La töï töû, nhaèm ngaøy muøng naêm thaùng naêm. Chuùng ta aên teát ngaøy muøng naêm thaùng naêm ñeå töôûng nhôù ngaøy oâng Khuaát Nguyeân traàm mình cheát.

            Qua caâu chuyeän treân, chuùng ta thaáy oâng Khuaát Nguyeân bò beänh gì? – Beänh thanh tònh. Vì oâng trong saïch neân oâng khoâng muoán hoøa vôùi nhöõng ngöôøi nhô nhôùp xaáu xa. Neáu khoâng hoøa ñöôïc vôùi nhöõng ngöôøi nhô nhôùp xaáu xa, thì soáng ñöôïc khoâng? Cuoái cuøng phaûi ñi töï töû! Nhö vaäy oâng Khuaát Nguyeân vaø oâng ngö phuû, ai laø ngöôøi bieát soáng hôn? – OÂng ngö phuû laø ngöôøi bieát soáng. Neáu nöôùc trong thì mình giaët giaûi muõ, neáu nöôùc ñuïc thì mình röûa chaân. Neáu ñoøi hoûi nöôùc trong, khi aáy nöôùc laïi ñuïc, mình seõ khoâng duøng noù ñöôïc vieäc gì.

            Trôû laïi vieäc ñaïo, ñöùc Phaät ñaõ daïy, neáu chuùng ta tu haønh ñöôïc thanh tònh saùng suoát, thì phaûi thöông vaø nghó tôùi nhöõng chuùng sanh ñang meâ laàm, ñang chìm ñaém trong bieån khoå cöùu vôùt hoï, lao mình trong caûnh ñoù ñeå cöùu ñoä chuùng sanh. Ñöôïc nhö vaäy chuùng ta môùi laø ngöôøi thaät tình vì Phaät phaùp. Neáu cöù nghó mình laø trong saïch, coøn thieân haï laø xaáu xa nhô baån, roài khoâng muoán gaàn hoï. Khoâng gaàn vôùi hoï thì chính mình töï coâ laäp mình, chính mình khoâng laøm lôïi gì cho ai ñöôïc. Trong chuùng ta neáu ai ñaõ lôõ bò “beänh trong saïch”, phaûi söûa boû ñeå vui veû hoøa nhòp vôùi moïi ngöôøi.

            Chuùng toâi vöøa chæ thuoác trò beänh, nhöng khoâng kheùo thuoác cuõng thaønh beänh. Taïi sao thuoác trò beänh, thuoác laïi coù theå thaønh beänh? Hoøa mình vôùi ngöôøi laø khi mình trong saïch, ñem trong saïch ra hoøa vôùi nhöõng ngöôøi nhô nhôùp ñeå giaùo hoùa, chuyeån höôùng hoï trôû thaønh trong saïch nhö mình. Ñoù laø duøng thuoác trò beänh. Neáu mình chöa trong saïch maø muoán hoøa vôùi ngöôøi thì keát quaû seõ ra sao? Hoøa quang ñoàng traàn, quang laø aùnh saùng, laø trong saïch, traàn laø buïi baëm, laø nhô nhôùp. Mình saùng, môùi ñem aùnh saùng laïi choã nhô nhôùp ñeå chuyeån noù thaønh saùng. Neáu mình ñang laø buïi, ñang laø nhô nhôùp maø hoøa vôùi nhô nhôùp nöõa thì keát quaû seõ nhö theá naøo? Nhö vaäy thuoác trôû thaønh beänh. Vì vaäy khi duøng thuoác trò beänh chuùng ta phaûi deø daët. Neáu chuùng ta thaät thanh tònh, chuùng ta phaûi thöông ngöôøi chöa thanh tònh, hoøa vôùi hoï ñeå giaùo hoùa hoï. Chôù thôû than raèng moïi ngöôøi xaáu quaù laøm sao giaùo hoùa hoï ñöôïc, moïi ngöôøi meâ quaù laøm sao cho hoï tænh ñöôïc. Mình ñaõ tænh, phaûi tìm moïi caùch laøm cho ngöôøi meâ ñöôïc tænh, mình ñaõ saïch, phaûi tìm moïi caùch laøm cho ngöôøi nhô ñöôïc saïch. Nhö vaäy môùi ñuùng tinh thaàn cuûa ngöôøi hoïc ñaïo, maø cuõng chính laø nghóa töï giaùc giaùc tha trong nhaø Phaät.

            Neáu thaáy ngöôøi quaù xaáu xa, chuùng ta thôû daøi chaùn naûn, khoâng baèng loøng ai heát, ñoù laø beänh. Ñeå trò beänh naøy, chuùng ta khoâng hoïc göông oâng ngö phuû maø phaûi hoïc göông ngaøi Boà-taùt Thöôøng Baát Khinh. Boà-taùt gaëp ai cuõng baùi vaø noùi: “Toâi khoâng daùm khinh caùc ngaøi vì caùc ngaøi ñeàu seõ thaønh Phaät.” Döôùi maét cuûa Boà-taùt Thöôøng Baát Khinh, ai cuõng coù theå thaønh Phaät. Nhö vaäy coù ngöôøi naøo ñaùng ñeå mình khinh cheâ ñaâu. Ñaùng cheâ chaêng, laø töï cheâ mình khoâng coù taøi, khoâng coù phöông tieän chuyeån hoùa ngöôøi töø meâ thaønh giaùc. Boà-taùt Thöôøng Baát Khinh luùc naøo cuõng laïc quan, vì Ngaøi thaáy moïi ngöôøi ñeàu seõ thaønh Phaät. Noi göông Ngaøi, chuùng ta gaëp ai cuõng phaûi kính neå vì tin raèng ai roài cuõng seõ thaønh Phaät. Vôùi nieàm tin ñoù, chuùng ta coá gaéng chuyeån hoùa moïi ngöôøi ñeå cuøng thaønh Phaät vôùi mình. Duø bò nhöõng ngöôøi khoâng baèng loøng, coù ñaùnh maéng, chuùng ta vaãn cam chòu, vaø giöõ vöõng nieàm tin. Chuùng ta coá gaéng laøm lôïi mình, lôïi ngöôøi trong moïi hoaøn caûnh. Ñoù môùi ñuùng tinh thaàn cuûa ngöôøi hoïc ñaïo.

            Tranh Thieàn toâng “Thaäp muïc ngöu ñoà” hay “Möôøi böùc tranh chaên traâu”, böùc thöù taùm laø: khoâng coøn ngöôøi khoâng coøn traâu, böùc thöù chín laø: laù ruïng veà coäi, chim bay veà toå, nöôùc chaûy veà nguoàn, danh töø nhaø thieàn goïi laø: Nhaäp Phaät giôùi. Töø choã khoâng ngaõ khoâng phaùp (böùc tranh thöù taùm) böôùc qua moät chaëng nöõa môùi theå nhaäp ñöôïc phaùp thaân thanh tònh traøn ñaày cuûa chuùng ta, ñoù goïi laø nhaäp Phaät giôùi (böùc tranh thöù chín). Khi chuùng ta theå nhaäp ñöôïc phaùp thaân thanh tònh roài, neáu chuùng ta haøi loøng aån truù trong caûnh tònh ñoù laø chöa coù ñuû coâng ñöùc giaùo hoùa lôïi tha. Vì vaäy sau khi nhaäp Phaät giôùi roài lieàn phaûi böôùc vaøo ma giôùi (böùc tranh thöù möôøi). Trong möôøi böùc tranh chaên traâu, böùc thöù möôøi veõ leân moät Thieàn sö ñoùng cöûa am treân nuùi, tay caàm gaäy, tay xaùch xaâu caù cheùp vôùi baàu röôïu ñi xuoáng chôï, goïi laø “Nhaäp trieàn thuøy thuû” töùc laø buoâng thoõng tay vaøo chôï. Chính choã ñoù trong nhaø thieàn goïi laø vaøo ma giôùi. Khi ñöôïc thanh tònh roài, chuùng ta phaûi laên mình vaøo trong chôï ñôøi ñeå caûm hoùa chuùng sanh, chuùng ta hoøa mình vôùi moïi ngöôøi coøn ñang meâ muoäi, coøn ñang xaáu xa maø khoâng bò laàm laãn, khoâng bò hoen oá. Trong nhaø thieàn coøn duøng danh töø laø “ñaàu tro maët ñaát”, töùc laø chuùng ta bò buïi baëm nhem nhuoác vì laøm lôïi ích chuùng sanh, chôù khoâng phaûi  chính mình bò buïi baëm laøm nhô nhôùp. Giai ñoaïn naøy goïi laø: hoøa quang ñoàng traàn, töùc laø troän laãn aùnh saùng trong buïi baëm. AÙnh saùng vaø buïi baëm tuy hoøa laãn, nhöng laø moät hay laø hai? AÙnh saùng khoâng laø buïi baëm ñöôïc, aùnh saùng bao giôø cuõng laø aùnh saùng. Nhö vaäy chuùng ta phaûi theå nhaäp ñöôïc Phaät giôùi roài môùi ñi vaøo ma giôùi. Neáu chöa vaøo Phaät giôùi maø ñi vaøo ma giôùi sôùm quaù, keát quaû seõ ra sao? Vì vaäy sau khi ngoä ñaïo roài, ngaøi Hueä Khaû môùi ñi vaøo chôï ñôøi, ñeán quaùn röôïu, nhaø haùt v.v… Caùc Phaät töû thaáy vaäy hoûi Ngaøi: “Hoøa thöôïng tu haønh, sao laïi ñeán nôi naøy?” Ngaøi ñaùp: “Ta thöû taâm ta, coù lieân heä gì ñeán oâng!” Ñaây laø luùc Ngaøi vaøo ma giôùi.

            Chuùng ta phaûi thaáy roõ laø khi naøo neân vaøo ma giôùi, khi naøo khoâng neân. Nhö chuùng ta hieän nay chöa thaáy ñaïo maø vaøo ma giôùi ngay, laø beänh. Khi chuùng ta nhaäp ñöôïc Phaät giôùi roài môùi noùi ñeán vieäc vaøo ma giôùi. Nhieàu ngöôøi chöa bieát Phaät giôùi, muoán vaøo ma giôùi sôùm quaù, roài baét chöôùc caùc baäc ñaït ñaïo vaøo chôï ñôøi, ngoài quaùn röôïu vaø noùi: toâi ñaây vaøo ma giôùi, buoâng thoõng tay vaøo chôï. Ñoù laø nhöõng ngöôøi duøng ngoân ngöõ nhaø thieàn, hay duøng ngoân ngöõ cuûa Phaät Toå ñeå che ñaäy loøng tham duïc cuûa chính mình, chôù khoâng phaûi ngöôøi tu chaân thaät.

            Roõ ñöôïc beänh ngöôøi tu, chuùng ta phaûi bieát duøng nhöõng loaïi thuoác naøo ñuùng luùc ñuùng löôïng môùi mong heát beänh. Neáu khoâng bieát caùch duøng thuoác, beänh khoâng heát maø laïi taêng theâm. Treân ñöôøng tu haønh chuùng ta phaûi bieát neân laøm gì ôû moãi giai ñoaïn. Neáu ñang luùc noã löïc tieán tu, buoâng boû caùc phieàn naõo xaáu xa, duø coù ai ruû vaøo ma giôùi, chuùng ta cuõng khoâng daùm vaøo, vì vieäc tu chöa xong, haõy khoan. Khi naøo chuùng ta thaät tình laø thanh tònh, hoaøn toaøn khoâng coøn nhieãm oâ nöõa, luùc aáy neáu coù ai ruû vaøo ma giôùi, chính laø luùc mình vaøo, phaûi khoâng? Phaûi bieát mình cho thaät roõ, vieäc laøm môùi coù lôïi ích.

            Chuùng toâi vöøa chæ cho quí vò bieát ñaâu laø thuoác, ñaâu laø beänh, duøng thuoác ñuùng thôøi thì coù lôïi, neáu sai thôøi coù haïi. Vì vaäy ngöôøi tu phaûi raát thaän troïng. Coù nhieàu ngöôøi ban ñaàu tu haønh raát hay, sau trôû thaønh dôû, vì söû duïng thuoác khoâng ñuùng thôøi vaäy. Ñeå nhaéc laïi, sau khi nhaäp Phaät giôùi roài, chuùng ta môùi vaøo ma giôùi ñöôïc.

            Khi noùi vaøo ma giôùi, chuùng toâi xin daãn baøi keä cuûa moät cö só Vieät Nam ñôøi Traàn, ngaøi Tueä Trung Thöôïng Só. Ngaøi coù laøm baøi keä “Nhaäp Traàn” baèng chöõ Haùn nhö sau:

                        Thieàu thieàu khoaùt boä nhaäp traàn lai,

                        Hoaøng saéc mi ñaàu ñænh ñænh khai.

                        Baéc lí öu du ñaàu maõ phuùc,

                        Ñoâng gia taùn ñaûn nhaäp lö thai.

                        Kim tieân ñaû saán neâ ngöu taåu,

                        Thieát saùch khieân tröøu thaïch hoå hoài.

                        Töï ñaéc nhaát trieâu phong giaûi ñoáng,

                        Baùch hoa nhöng cöïu leä xuaân ñaøi.

            Baøi dòch:

                        Vaøo voøng caùt buïi

                        Vaøo voøng caùt buïi nhòp chaân ñöa,

                        Vaøng oùng ñaàu mi röïc rôõ ñuøa.

                        Xoùm baéc rong chôi gieo buïng ngöïa,

                        Nhaø ñoâng vui böôùc nhaäp thai löøa.

                        Roi vaøng ñaùnh ñuoåi traâu buøn chaïy,

                        Daây saét loâi veà coïp ñaù thua.

                        Boãng ñöôïc moät hoâm baêng giaù heát,

                        Traêm hoa nhö cuõ roän xuaân xöa.

            Ngaøi Tueä Trung Thöôïng Só laø moät cö só taïi gia, maø ñaõ noùi ñöôïc nhöõng caâu sieâu thoaùt nhö vaäy! Sau ñaây laø yù nghóa cuûa baøi keä:

                        Vaøo voøng caùt buïi laø vaøo ma giôùi.

            Vaøo voøng caùt buïi nhòp chaân ñöa: laø chæ hình aûnh vò Hoøa thöôïng tay xaùch xaâu caù cheùp ñi vaøo chôï (Tranh thieàn toâng thöù 10).

            Vaøng oùng ñaàu mi röïc rôõ ñuøa: tuy ñi vaøo caùt buïi nhöng ñaàu mi ñaàu maøy cuûa Ngaøi vaãn röïc rôõ, oùng aùnh chôù khoâng nhem nhuoác ñen toái. Caâu naøy noùi leân nghóa hoøa quang ñoàng traàn, ñem aùnh saùng ñeán choã toái taêm (chôù khoâng phaûi ñem caùi toái vaøo boùng toái).

            Xoùm baéc rong chôi gieo buïng ngöïa: ñeán trong xoùm baéc ñeå nhaäp vaøo trong buïng ngöïa thoï thai.

            Nhaø ñoâng vui böôùc nhaäp thai löøa: nhaäp vaøo thai löøa ôû beân nhaø ñoâng.

            Hai caâu naøy yù noùi: Khi vaøo trong voøng caùt buïi, khoâng choïn nôi toát, khoâng traùnh nôi xaáu, nôi ñaâu caàn laøm lôïi ích chuùng sanh, caùc ngaøi cuõng ñeán ñöôïc. Khoâng choïn löïa, khoâng cheâ nôi xaáu dôû, caùc ngaøi vaøo nhöõng choã aáy ñeå laøm gì?

                        Roi vaøng ñaùnh ñuoåi traâu buøn chaïy,

                        Daây saét loâi veà coïp ñaù thua.

            Caàm roi vaøng ñaùnh con traâu baèng ñaát, noù cuõng chaïy mòt. Naém daây saét keùo con coïp ñaù, coïp ñaù cuõng phaûi ñaàu haøng. Traâu ñaát coù bieát chaïy khoâng? Coïp ñaù coù phuïc ai khoâng? Taïi sao ôû ñaây laïi noùi ñaùnh traâu ñaát chaïy, loâi coïp ñaù thua? Ñaây yù noùi raèng khi ñeán ñöôïc theå thanh tònh saùng suoát troøn ñaày, chuùng ta laên mình vaøo cuoäc ñôøi ñeå giaùo hoùa chuùng sanh. Luùc aáy chuùng ta ñöôïc ñaày ñuû dieäu duïng khoâng phaûi laø taàm thöôøng, cho neân trong nhaø thieàn thöôøng noùi naém ñaát hoùa thaønh vaøng, khuaáy nöôùc bieån thaønh ñeà-hoà, toâ-laïc. Khi con ngöôøi ñaït ñeán möùc ñoù roài, duø ôû trong caûnh xaáu xa baån thæu cuõng khoâng bò vöôùng maéc, hay bò che laáp môø loái ñi. Hình aûnh ñaùnh traâu ñaát chaïy, loâi coïp ñaù thua laø ñeå chæ dieäu duïng khoâng theå löôøng ñöôïc cuûa ngöôøi ñaït ñaïo.

            Ñeán hai caâu keát:

            Boãng ñöôïc moät hoâm baêng giaù heát: coâng duïng giaùo hoùa ñöôïc vieân maõn (töùc laø baêng giaù ñaõ heát).

            Traêm hoa nhö cuõ roän xuaân xöa: luùc ñoù laø moät muøa xuaân ñaày ñuû traêm hoa nhö thuôû naøo.

            Ñaïi yù baøi keä noùi raèng khi chuùng ta lao mình trong caùt buïi tuy laøm nhöõng vieäc raát taàm thöôøng, raát xaáu xa maø ñaày ñuû dieäu duïng, chôù khoâng bò nhieãm, khoâng bò oâ ueá. Laøm troøn nhöõng vieäc aáy roài, chuùng ta cuõng trôû veà vôùi theå thanh tònh saùng suoát nhö thuôû naøo, töùc laø trôû veà choã muøa xuaân cuûa nghìn ñôøi ñaày ñuû caû traêm hoa khoâng thieáu loaïi naøo.

            Treân ñöôøng tu neáu moïi ngöôøi chuùng ta ai cuõng theå hieän ñöôïc tinh thaàn ñaït ñaïo thì cuoäc ñôøi ñeïp bieát döôøng naøo! Ñaâu coøn phaûi than vaén thôû daøi thieân haï xaáu quaù toâi khoâng theå giuùp gì cho hoï ñöôïc, traùi laïi chuùng ta thaáy raèng moãi chuùng sanh ñeàu coù theå giaùo hoùa ñöôïc. Chuùng ta noã löïc tieán tu ñeå ñeán choã vieân maõn thanh tònh. Ñöôïc thanh tònh roài, chính trong choã oâ ueá, xaáu xa chuùng ta duøng nhöõng dieäu duïng khoâng löôøng ñeå caûm hoùa hoï. Ñöôïc nhö vaäy roài, chuùng ta môùi an nhieân töï taïi an truù vaøo Nieát-baøn, hay laø theå nhaäp Phaùp thaân, hay noùi theo ñaây laø trôû veà muøa xuaân traøn ñaày hoa thôm coû laï.

            Ñeå keát luaän, taát caû quí vò neân nhôù: Chuùng ta coù hai beänh. Moät laø beänh mình chöa thanh tònh maø töôûng mình thanh tònh, roài cheâ heát moïi ngöôøi, ñoù laø beänh nan y. Ai bò beänh naøy, phaûi saùm hoái moät ngaøy boán laàn, neáu moät hay hai laàn cuõng chöa heát beänh ñöôïc. Hai laø neáu thaät tình tu haønh chín chaén, giöõ giôùi trong saïch, ngoân ngöõ haønh ñoäng ñeàu thanh tònh, taâm nieäm raát saùng suoát, roài nhìn thaáy moïi ngöôøi coøn dôû, coøn xaáu quaù neân muoán taùch rôøi hoï, muoán traùnh xa hoï ñeå söï thanh tònh cuûa mình ñöôïc troïn veïn, ñoù cuõng laø beänh. Vì sao? Vì treân cuoäc ñôøi naøy, chuùng ta ñeàu coù söï lieân heä vôùi nhau. Neáu chuùng ta chæ thaáy rieâng coù moät mình, khoâng chòu keát chung vôùi moïi ngöôøi ñeå chuyeån hoùa hoï, ñoù laø chuùng ta taùch rôøi mình ra khoûi nhaân loaïi, ra khoûi chuùng sanh. Taùch rieâng mình ra nhö vaäy, e roài chuùng ta rôi xuoáng bieån saâu, khoâng ñöùng treân theá gian, khoâng ñöùng treân maët ñaát ñöôïc. Vì vaäy chuùng ta raùn ñöøng bò beänh thanh tònh naøy. Coøn moät beänh nöõa laø beänh chöa thanh tònh maø xöng laø thanh tònh roài xoâng pha moïi nôi. Caøng xoâng pha caøng nhieãm oâ, roát cuoäc moät ngaøy naøo mình laøm keû teä hôn taát caû thieân haï, khoâng phöông cöùu chöõa.

            Chuùng toâi mong raèng taát caû Taêng Ni vaø Phaät töû bieát tu phaûi raùng tænh saùng, bieát ñuùng thôøi, ñuùng luùc duøng thuoác trò taâm beänh cuûa mình. Saïch ñöôïc nhöõng beänh trong taâm roài, moät ngaøy kia chuùng ta môùi coù theå laøm troøn boån phaän cuûa ngöôøi xuaát gia, cuûa ngöôøi tu theo ñaïo giaùc ngoä giaûi thoaùt. Ñoù laø ñieàu mong moûi cuoái naêm cuûa chuùng toâi. Mong taát caû quí vò noã löïc coá gaéng.

NAM-MOÂ BOÅN SÖ THÍCH-CA MAÂU-NI PHAÄT.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM