THANH QUI TẬP
 THIỀN VIỆN CHƠN KHÔNG

PHẦN   II
NGHI THỨC

A. NGHI THỨC THỈNH NGUYỆN

I. PHẦN MỞ ĐẦU

          Xưa các ngôi Đại già lam đều có lễ Bố Tát tụng giới vào hai ngày rằm và ba mươi (tháng thiếu hai mươi chín).

          Thông thường, vào những ngày này, Phật tử các nơi về chùa thọ giới Bát quan trai (tập tu một ngày một đêm). Đến chiều trong ngày, tất cả đều dự Bố Tát nghe giới cùng chư Tăng, Ni.

          Riêng các Thiền viện thì lâu nay không đặc nặng vấn đề nghi lễ mà chú trọng phần áp dụng công phu bên trong. Hơn nữa, phút giây nào cũng đã giữ tâm an nhiên thanh tịnh  rồi, hẳn chẳng cần ấn định ngày giờ như tập tục ngày xưa. Tuy nhiên, phương tiện sách tấn kẻ sơ cơ và hạng lười nhác để họ sớm sửa chữa những sai quấy mà tiến tu, trong Thiền viện cũng có lễ Thỉnh nguyện, vào sớm mai hoặc chiều trong hai ngày nói trên.

II.  PHẦN CHÁNH

1. NGHI THỨC HÀNH LỄ :

          Nghe ba tiếng chuông, đại chúng y hậu tề chỉnh vân tập trước điện phật. Thượng tọa Viện chủ niệm hương lạy một lạy quỳ.

a. Bài Nguyện Hương :

 Nguyện thử diệu hương vân,

 Biến nãn thập phương giới,

Cúng dường nhứt thiết Phật,

Tôn pháp chư Bồ tát,

Vô biên Thanh Văn chúng,

Cập nhứt thiết Thánh Hiền,

Duyên khởi quang minh đài,

 Xứng tánh tác Phật sự,

Phổ huân chư chúng sanh,

Giai phát Bồ đề tâm,

Viễn ly chư vọng nghiệp,

Viên thành Vô thượng đạo.

Nam Mô Hương Vân Cái Bồ Tát Ma Ha tát.

b.   Kỳ Nguyện :

          Tư thời Thỉnh nguyện chi kỳ, đệ tử chúng đẳng cung tựu Phật tiền, chí thảnh Thỉnh nguyện. Ngưỡng vọng Tam Bảo lai lâm chứng giám, linh chúng đệ tử thỉnh nguyện tam nghiệp thanh tịnh, Trí tuệ viên mãn.

c.   Tán Phật :(đứng dậy cắm hương lên lư rồi chấp tay đứng thẳng và tụng)

Pháp Vương Vô Thượng Tôn,

Tam giới vô luân thất,

Thiên nhơn chi Đạo sư,

Tứ sanh chi từ phụ, Ư nhứt niệm qui y,

Năng diệt tam kỳ nghiệp,

Xưng dương nhược tán thán,

Ức kiếp mạc năng tận. Năng lễ sở lễ tánh không tịch,

Cảm ứng đạo giao nan tư nghì,

Ngã thử đạo tràng như Đế châu,

Thập phương chư Phật ảnh hiện trung,

Ngã thân ảnh hiện chư Phật tiền,

Đầu diện tiếp túc qui mạng lễ.

Chí tâm đảnh lễ : Nam mô tận hư không biến pháp giới quá, hiện, vị lai, nhứt thiết tôn pháp. (1 lạy)

Chí tâm đảnh lễ : Nam mô tận hư không biến pháp giới quá, hiện, vị là, nhứt thiết chư Hiền Thánh Tăng. (1 lạy)

2.   PHẦN THỈNH NGUYỆN :

          Lễ phật xong, Đại chúng theo thứ tự ngồi thành hai hàng từ trong bàn Phật ra, Thượng Tọa Viện chủ tuyên bố : Hôm nay là ngày Thỉnh nguyện toàn chúng Tăng lặng lẽ nghe đọc nội qui. Sau đó mỗi vị tự kiểm trong nữa tháng qua, nếu có phạm lầm lỗi gì thì phát lời sám hối. Đồng thời cầu xin Đại chúng vì mình chỉ cho những lầm lỗi nào mà mình không thấy, để sám hối cho được thanh tịnh. Tri sự đọc Nội quy.

"Phần đọc nội quy rồi, tiếp theo là phần thỉnh nguyện."

         Theo thứ tự...

         Lời thỉnh nguyện của mỗi vị :

         Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

         Kính bạch Thượng tọa cùng toàn thể Đại chúng :

         Trong nữa tháng qua, con tự xét không thấy có tội chi (hoặc có phạm những lầm lỗi gì kể ra sám hối) nhưng ngoài ra, không biết con có phạm lỗi lâm nào mà con không thấy, kính mong trên Thượng tọa cùng toàn thể Đại chúng từ bi chỉ cho con, con sẽ y pháp sám hối cho được thanh tịnh.

         Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

Thượng tọa chủ lập lại :

Về phần thầy A... tự kiểm trong nữa tháng qua, không thấy có phạm lỗi gì. Nhưng không biết còn có lầm lỗi gì mà thầy A... không thấy, yêu cầu trong chúng từ bi chỉ cho, để thầy A... sám hối cho được thanh tịnh.

Bấy giờ tùy mỗi việc sảy ra, Thượng tọa căn cứ Thanh quy mà giải quyết, theo lời Thỉnh nguyện, người được chỉ lỗi phải vui vẻ sám hối. Sau đó Thượng tọa kết thúc :

Phần thầy A... xong, kế đó, hoặc tiếp.

     Sau phần Thỉnh nguyện, Thượng tọa nhắc nhở :

     Phần Thỉnh nguyện đã xong, tôi thấy trong chúng đã cố gắng sống đúng tinh thần Nội quy, đồng thời tinh tấn thực hiện cả hai mặt tu tập và công tác. Tôi tin rằng cứ theo đà tiến này, dần dần chúng ta sẽ trở thành những người tốt, xứng đáng, làm gương mẫu cho đời sau. Vậy mong toàn thể vững tiến trên đường Bồ đề, để mình và người đều được lợi ích.

Bây giờ là phần linh tinh, trong chúng thấy cần thây đổi điều gì không ? Hoặc có ý kiến gì nêu lên ?

Sau cùng Thượng tọa bảo :

Mọi việc sắp đặt đã xong, vậy thì Đại chúng xả ra cùng đứng dậy hồi hướng.

Thường lệ Thỉnh nguyện kéo dài khoảng 1 tiếng đến 1 tiếng 30 phút.

3.   PHẦN HỒI HƯỚNG :

Công đức Thỉnh nguyện không tính kể,

Thắng phước vô biên đồng hướng về

Nguyện khắp pháp giới các chúng sanh

Thảy đều thể nhập vô sanh nhẫn.

Nguyện tiêu ba chướng sạch phiền não

Nguyện được trí tuệ thật sáng ngời

Nguyện cả tội chướng thảy tiêu trừ

Đời đời thường hành Bồ tát đạo.

Nguyện đem công đức tu hành nầy

Chan rãi mười phương khắp tất cả

Hết thảy chúng con cùng các loại

Đồng được lên ngôi Vô thượng giác.

TAM TỰ QUI Y

      Tự qui y Phật, đương nguyện chúng sanh, thể giải đại đạo, phát Vô thượng tâm (1 lạy)

Tự qui y Pháp, đương nguyện chúnh sanh, thâm nhập kinh tạng, trí tuệ như hải (1 lạy)

Tự qui y Tăng, đương nguyện chúng sanh, thống lý Đại chúng, nhứt thiết Vô ngại (1 lạy)

4. PHẦN ĐÚC KẾT:

           Ngoài việc thực hiện và hoàn tất ý hướng ban đầu của người xuất gia, cùng làm sống dậy phương tiện của người xưa, tiến tới chỗ lành mạnh phong hóa trong Thiền môn, đồng thời góp phần xây dựng Phật giáo thế hệ trong tương lai, ngày Thỉnh nguyện còn nói lên được ý chí tự tỉnh, tự giác, sẵn sàng đón nhận mọi ý kiến khách quan, cùng luôn luôn hòa mình cãi thiện mọi sái quấy đã có. Như vậy, chính phút giây Thỉnh nguyện, lòng mình được nhẹ nhàng, khoang khoái, lắng đọng mọi ư tư. Từ đó đời sống trở nên vui vẻ an nhiên và giải thoát.

           Thời thường trong các Thiền môn, mỗi nữa tháng cũng Bố tát, tụng giới...

           Tuy nhiên, lâu dần chỉ còn là thói quen, cứ làm mà không ý thức được việc làm hết sức quan trọng, rất có ý nghĩa của Thiền môn, mà biến ra lệch lạc và mất cả hiệu năng của nó, cũng mất hẵn tính chất thật tiễn đối với đời sống hằng ngày của đoàn thể Tăng. Vì thế, chủ trương Thỉnh nguyện của Thiền viện nhằm phá vỡ mọi lề thói lỗi thời, mở toan một chân trời mới, để hướng tiến cho kẻ đồng tu cùng vươn đến chí đạo.

           Hơn thế nữa, ngày Thỉnh nguyện còn thể hiện trọn vẹn tinh thần bình đẳng cao tột của Đạo Phật. Bình đẳng ở đây nói là thứ bình đẳng không đặt điều kiện, không còn giấu giếm bất cứ gì bên trong lòng mình. Nghĩa là những lời phát nguyện vào Thiền viện là những người tinh tấn đi trên con đường đã chọ, vững chí tiến đến cùng “ tâm nguyện của mình” và những lời nguyện đem ánh sáng từ bi trí tuệ của Đạo Phật soi khắp mọi nơi. Nói khác hơn là những người,

  “Trước cầu tự độ, sau độ chúng sanh”

           Do đó, ngày thỉnh nguyện có một giá trị thiết thực vô cùng, giờ thỉnh nguyện là giờ nói lên tinh thần cao cả của điều “kết hòa đồng giải”, Phút giây thỉnh nguyện là sống đúng với ý nghĩa tự giác, tư tỉnh của những người quyết chí.

“Thượng cầu Phật đạo, Hạ hóa chúng sanh”.

_{C. NGHI THỨC QUÁ ĐƯỜNG}

I.      PHẦN MỞ ĐẦU :

Giờ ngọ trai được bắc đầu vào 11 giờ 30. Khi nghe nhà trù đánh 3 tiếng bảngtoàn chúng mặc áo, mang bát và mâm đựng thức ăn xuống nhà trù. Thầy Tri khố phân phối thức ăn xong, mỗi vị tự đến sớt cơm vào bát và bưng lên trai đường.

Phần nghi thức thọ trai do thầy tri sự hoắc thầy Duy Na hướng dẫn.

II.    PHẦN NGHI THỨC :

Đại chúng đứng thành hàng tề chỉnh, nghe tiếng khánh chấp tay đồng xá, và ngồi xuống. Sau ba hồi Bản chúng, đồng tụng bài cúng dường. (tay trái bắc ấn Tam sơn, tay mặt kiết ấn tam muội để dựa ngan trong miệng bát, rồi dân lên ngan trong miệng bát, rồi dân lên ngan tráng đồng tụng bài cúng dường)

1.   Cúng dường :

   Cúng dường Thanh tịnh pháp thân Tỳ Lô Giá Na Phật.

   Viên mãn Báo thân Lô Xá na Phật.

   Thiên bá ức Hóa thân Thích ca Mâu Ni Phật.

   Đương lai hạ sanh Di Lặc Tôn Phật.

   Cực Lạc Thế giới A Di Đà Phật.

   Thập Phương Tam thế nhứt thiết chư Phật.

   Đại Trí Văn Thù sư Lợi Bồ Tát.

   Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ tát.

   Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát.

   Chư Tôn Bồ Tát Ma Ha Tát

  Ma Ha Bát nhã Ba La Mật.

Tam đức lục vị, cúng Phật cập tăng, pháp giới hữu tình, phổ đồng cúng dường, nhược phạn thực thời, đương nguyện chúng sanh, thiền duyệt vi thực, pháp hỷ sung mãn.  (cúng dường rồi để bát xuống)

2.   Xuất sanh :

(Để chén chung trong lòng bàn tay trái, tay mặt gắp 7 hạt cơm để vào chung, quyết ấn cam lồ mặc niệm) :

Pháp lực bất tư nghì,

Từ Bi vô chướng ngại,

Thất liệp biến thập phương,

Phổ thí châu sa giới

Quỉ tử mẩu khoáng dã,

Thần kim sí điểu vương

Tất linh giai bảo mãn

Ấn độ lợi ích tá ha, ( 3 lần)

Nẳng mồ tát phạ đát tha, nga đa phạt lồ chỉ đế. Ấn tam bạt ra, tam bạt ra hồng (3 lần)

Nẳng mồ tô rô bà da đát tha nga đa da, đá điệt tha. Ấn tô rô bát ra, tô rô bát ra, tô rô ta bà ha (3 lần)

Nhữ đẳng quỷ thần chúng

Ngã kim thí nhữ cúng,

Thử thực biến thập phương,

Nhứt thiết quỷ thần cộng

(Ấn mục lực lăng tá ha, 3 lần)

(khải móng tay trên chén 3 lần)

Tống thực :  (thị giả)

 Chim đại bàng cánh vàng,

Chúng quỷ thần rừng núi,

Mẹ con quỷ la sát,

Cơm bảy hạt no đầy

(Án mục đế tóa ha, 7 lần).

Xướng tăng bạt : (Duy- Na)

Phật răng : chư Tăng khi ăn phải gìn năm quán Tán tâm nói nhảm của Tín thí khó tiêu. Đại chúng nghe tiếng khánh, mỗi người nhiếp tâm niệm Phật.

Nam Mô Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật (đồng niệm)

(Hai tay bưng bát dâng ngan tráng, thầm đọc :)

Chấp trì ấn khí,

Đương nguyện chúng sanh,

Thành tựu pháp khí

Thọ thiên nhơn cúng.

Án chỉ rị, chỉ rị, phát nhựt ra hồng phấn tra (3 lần)

3.   Lưu Phạn Kệ Chú : (để ít cơm ra  bát, bưng bát cơm lên tay thầm đọc :)

 Dĩ kim sở tu phúc

Phổ triêm ư quỷ chúng

Thực dĩ miễn cực khổ,

Sả thân sinh lạc xứ,

Bồ tát chi phước báo, 

Vô tận nược hư không,

Thí hoặc như thị quả,

Tăng trưởng vô hưu tức.

(Án độ lợi ích tóa ha (3 lần)

(để bát xuống cầm muỗng múc cơm rồi tưởng)

4.   Tam đề :

Muỗng thứ nhứt :

  Nguyện đoạn nhứt thiết ác.

  Muỗng thứ hai :

Nguyện tu nhứt thiết thiện.

Muỗng thứ ba :

Nguyện độ nhứt thiết chúng sanh.

( Trong khi thọ thực phải tưởng ngũ quán)

1/   Xét công nhiều ít so chỗ kia đem đến.

2/  Lượng đức hạnh của mình đủ hay thiếu mà thọ của cúng dường.

3/   Ngừa tâm xa lìa tội lỗi, tham sân si là cội gốc.

4/   Chính là vị thuốc hay để chữa lành bệnh khô gầy

5/   Vì thành đạo nghiệp nên thọ cơm nầy.

5. Tẩy Bát Kệ Chú :

(Thọ trai xong, cho nước vào tráng bát thầm đọc : )

 Dĩ thử tẩy bát thủy,

        Như thiên cam lồ vị,

      Thí dĩ chư quỷ thần,

       Tất giai hoạch bảo mãn.

        Án ma hưu ra tất tóa ha. (3 lần)

6. Ẫm Thủy Kệ Chú :

Phật quán nhứt bát thủy,

 Bát vạn tứ thiên trùng,

Nhược bất trì thử chú,

Như thực chúng sanh nhục.

Án phạt tất ba ra ma ni tóa ha (3 lần)

7. Kiết trai kệ :   (đồng tụng)

Sở vị bố thí giả

Tất hoạch kỳ lợi ích,

Nhược vị nhạo bố thí,

Hậu tất đắc an lạc,

Phạn thực dĩ ngật,

Đương nguyện chúng sanh

Sở tắc giai biện,

Cụ chư Phật pháp.

8.  Phục nguyện : ( Duy- Na xướng)

          Cơm ngày hai bửa, thường nhớ công khó khổ của kẻ nông phu. Thân mặc ba y, hằng xét nghĩ sự nhọc nhằn của người thợ dệt, Thuốc thang dường chõng bởi do nhín ăn bớt mặc của đàn na. Học đạo tiến tu bởi lòng từ dạy răng của Thầy, Tổ.

Nguyện cho thí chủ : Ruộng phước thêm nhiều, đạo tâm thêm lớn cùng chúng sanh khắp trong pháp giới, kẻ mất người còn đồng thành Phật đạo.

        Nam Mô Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật ( đồng nệm)

THIỀN TÔNG VIỆT NAM