 |
THIỀN SƯ TRUNG HOA TẬP MỘT H.T THÍCH THANH TỪ |
 |
 |
||
|
ÐỜI THỨ NHẤT MÔN ÐỆ LỤC TỔ HUỆ NĂNG Có Bốn Mươi Ba Vị: 1- Thiền sư Hành Tư (Thanh Nguyên) 2- Thiền sư Hoài Nhượng (Nam Nhạc) 3- Thiền sư Huyền Giác (Vĩnh Gia) 4- Thiền sư Bổn Tịnh 5- Quốc sư Huệ Trung 6- Thiền sư Thần Hội (Hà Trạch) 7- Thiền sư Pháp Hải 8- Thiền sư Chí Thành 9- Quật-đa Tam Tạng (Tây Ấn Ðộ) 10- Thiền sư Hiểu Liễu 11- Thiền sư Trí Hoàng 12- Thiền sư Pháp Ðạt 13- Thiền sư Trí Thông 14- Thiền sư Chí Triệt 15- Thiền sư Trí Thường 16- Thiền sư Chí Ðạo 17- Thiền sư Ấn Tông 18- Thiền sư Huyền Sách 19- Thiền sư Linh Thao 20- Thiền sư Kỳ-đà 21- Thiền sư Tịnh An 22- Thiền sư Tâm 23- Thiền sư Ðịnh Chơn 24- Thiền sư Kiên Cố 25- Thiền sư Ðạo Tiến 26- Thiền sư Thiện Khoái 27- Thiền sư Duyên Tố 28- Thiền sư Tông Nhất 29- Thiền sư Thiên Hiện 30- Thiền sư Phạm Hạnh 31- Thiền sư Tự Tại 32- Thiền sư Hàm Thông 33- Thiền sư Thái Tường 34- Thiền sư Pháp Tịnh 35- Thiền sư Biện Tài 36- Thiền sư Dạo Dung 37- Ngô Ðầu-đà 38- Thiền sư Ðạo Anh 39- Thiền sư Trí Bổn 40- Thiền sư Pháp Chơn 41- Thiền sư Huyền Giai 42- Thiền sư Ðàm Thổi 43- Thích sử Vi Cừ * Ở Núi Thanh Nguyên - (? - 740) Sư họ Lưu, quê ở Kiết Châu, An Thành, xuất gia từ thuở bé. Mỗi khi trong chúng họp lại luận bàn đạo lý thì Sư chỉ lặng thinh. Sau này, nghe Lục tổ Huệ Năng ở Tào Khê, Sư liền đến tham học. Sư hỏi Tổ: - Phải làm việc gì khỏi rơi vào giai cấp? Tổ gạn lại: - Ngươi từng làm việc gì? - Thánh đế cũng chẳng làm. - Vậy rơi vào giai cấp nào? - Thánh đế cũng chẳng làm, làm gì có giai cấp. Tổ thầm hứa nhận. Tại Tào Khê học chúng khá đông, Sư là người đứng đầu trong chúng. Một hôm Tổ gọi Sư bảo: - Từ trước y pháp cả hai đều được thầy truyền cho trò, y để tiêu biểu làm tin, pháp để ấn tâm, nay không còn sợ người chẳng tin. Ta từ nhận y đến nay đã gặp nhiều tai nạn, huống là đời sau cạnh tranh quá nhiều. Y để lại nơi đây, ngươi đến một phương truyền bá Tâm tông không để cho đoạn dứt. * Sau khi đắc pháp, Sư trở về trụ trì chùa Tịnh Cư trên núi Thanh Nguyên ở Kiết Châu. Có ông Sa-di Hy Thiên đến, Sư hỏi: - Ngươi phương nào đến? Hy Thiên thưa: - Con từ Tào Khê đến. - Ðem được cái gì đến? - Chưa đến Tào Khê cũng chẳng mất. - Mặc tình dùng đi, đến Tào Khê làm gì? - Nếu không đến Tào Khê đâu biết chẳng mất. Hy Thiên hỏi: - Ðại sư Tào Khê lại biết Hòa thượng chăng? - Nay ngươi biết ta chăng? - Biết. Lại đâu có thể biết được. - Loài có sừng tuy nhiều, một con lân là đủ. - Hòa thượng rời Tào Khê đến giờ là bao lâu? - Ta cũng chẳng biết. Ngươi mới lìa Tào Khê. - Hy Thiên không từ Tào Khê đến. - Ta cũng biết chỗ ngươi đi. - Hòa thượng thật là đại nhân chớ tạo thứ lớp. Hôm khác, Sư lại hỏi Hy Thiên: - Ngươi từ đâu đến? Hy Thiên thưa: - Con từ Tào Khê đến. Sư bèn dựng phất tử hỏi: - Tào Khê lại có cái này chăng? - Chẳng những Tào Khê, Tây thiên cũng không. - Ngươi đã từng đến Tây thiên chăng? - Nếu đến tức có. - Chưa đúng, hãy nói lại. - Hòa thượng cũng cần nói giúp phân nửa chớ hoàn toàn trông vào học nhân. - Không từ chối nói với ngươi, chỉ ngại về sau không có người đảm đang thừa kế. * Một hôm Sư sai Hy Thiên đem thơ sang Thiền sư Hoài Nhượng, dặn rằng: - Ngươi đem thơ xong về nhanh, ta có chiếc búa nhỏ sẽ cho ngươi ở núi. Hy Thiên đến Thiền sư Hoài Nhượng, chưa trình thơ đã hỏi: - Khi chẳng mộ chư Thánh, chẳng trọng tánh linh mình thì thế nào? Thiền sư Hoài Nhượng đáp: - Ngươi hỏi tột cao xanh, sao không hỏi trở xuống? - Thà chịu vĩnh kiếp trầm luân, chớ chẳng mộ chư Thánh giải thoát. Thiền sư Hoài Nhượng bèn thôi. Hy Thiên về đến chùa Tịnh Cư, Sư hỏi: - Ngươi đi không lâu, đem thơ đến chăng? - Tin cũng chẳng thông, thơ cũng chẳng đến. - Làm thế nào? Hy Thiên thuật lại lúc đến Thiền sư Hoài Nhượng cho Sư nghe xong, bèn thưa: - Khi đi nhờ ơn Hòa thượng hứa cho chiếc búa, tiện đây xin nhận lấy. Sư liền duỗi một chân. Hy Thiên lễ bái. Sau đó, Hy Thiên từ giã Sư lên núi Nam Nhạc ở tu. * Một hôm Thiền sư Thần Hội đến tham vấn, Sư hỏi: - Ở đâu đến? Thần Hội đáp: - Tào Khê đến. - Ý chỉ Tào Khê thế nào? Thần Hội chỉnh thân rồi thôi. Sư bảo: - Vẫn còn đeo ngói gạch. - Ở đây Hòa thượng có vàng ròng cho người chăng? - Giả sử có cho, ông để vào chỗ nào? * Có vị Tăng đến hỏi Sư: - Thế nào là đại ý Phật pháp? Sư đáp: - Gạo ở Lô Lăng giá bao nhiêu? Sư truyền pháp cho Hy Thiên xong, đến ngày mười ba tháng chạp năm Canh Thìn, nhằm đời Ðường niên hiệu Khai Nguyên năm thứ 28 (740 T.L.), Sư lên pháp đường từ biệt chúng, ngồi kiết già thị tịch. Sau này, vua Hiến Tông ban hiệu là Hoàng Tế Thiền sư, tháp tên Qui Sơn. * ở Nam Nhạc - (677-744) Người sau vì kính trọng Sư nên lấy chỗ ở mà gọi hiệu là Nam Nhạc. Sư họ Ðỗ, quê ở Kim Châu, sanh ngày mùng tám tháng tư đời Ðường niên hiệu Nghi Phụng năm thứ hai (677 T.L.). Ðược muời lăm tuổi, Sư theo Luật sư Hoàng Cảnh ở chùa Ngọc Tuyền đất Kinh Châu xuất gia. Sau khi thọ giới cụ túc, Sư học tập tạng Luật. Một hôm, Sư tự than: "Phàm người xuất gia phải vì pháp vô vi, trên trời và nhân gian không gì hơn được!" Bạn đồng học là Thản Nhiên biết Sư có chí cao siêu, khuyên Sư cùng đi đến yết kiến Hòa thượng Huệ An ở Tung Sơn. Hòa thượng An chỉ dạy và sau bảo Sư đến Tào Khê tham vấn Lục tổ Huệ Năng. Sư đến Tào Khê, Tổ hỏi:- Ở đâu đến? Sư thưa:- Ở Tung Sơn đến. Tổ hỏi:- Vật gì đến? Sư thưa: - Nói in tuồng một vật tức không trúng. - Lại có thể tu chứng chăng? - Tu chứng tức chẳng không, nhiễm ô tức chẳng được. - Chính cái không nhiễm ô này là chỗ hộ niệm của chư Phật, ngươi đã như thế, ta cũng như thế. Tổ Bát-nhã-đa-la ở Tây thiên có lời sấm rằng: "Dưới chân ngươi sẽ xuất hiện NHẤT MÃ CÂU (con ngựa tơ) đạp chết người trong thiên hạ. Ứng tại tâm ngươi chẳng cần nói sớm." Sư hoát nhiên kế hội. Từ đây, Sư ở hầu hạ Tổ ngót mười lăm năm. * Ðời Ðường niên hiệu Tiên Thiên năm thứ hai (713 T.L.), Sư đến Hoành Nhạc (dãy núi liên tục) ở chùa Bát-nhã. Có vị Sa-môn ở viện Truyền pháp hiệu Ðạo Nhất hằng ngày ngồi thiền. Sư biết đó là pháp khí (người hữu ích trong Phật pháp) bèn đi đến hỏi: - Ðại đức ngồi thiền để làm gì? Ðạo Nhất thưa:- Ðể làm Phật. Sau đó, Sư lấy một cục gạch đêán trên hòn đá ở trước am Ðạo Nhất ngồi mài. Ðạo Nhất thấy lạ hỏi: - Thầy mài gạch để làm gì? Sư đáp: - Mài để làm gương. - Mài gạch đâu có thể thành gương được? - Ngồi thiền đâu có thể thành Phật được? - Vậy làm thế nào mới phải? - Như trâu kéo xe, nếu xe không đi, đánh xe là phải? đánh trâu là phải? Ðạo Nhất lặng thinh, Sư nói tiếp: - Ngươi học ngồi thiền hay học ngồi Phật? Nếu học ngồi thiền, thiền không phải ngồi nằm. Nếu học ngồi Phật, Phật không có tướng nhất định, đối pháp không trụ, chẳng nên thủ xả. Ngươi nếu ngồi Phật tức là giết Phật, nếu chấp tướng ngồi chẳng đạt ý kia. Ðạo Nhất nghe Sư chỉ dạy như uống đề-hồ, lễ bái hỏi: - Dụng tâm thế nào mới hợp với vô tướng tam-muội? Sư bảo: - Ngươi học pháp môn tâm địa như gieo giống, ta nói pháp yếu như mưa móc, nếu duyên ngươi hợp sẽ thấy đạo này. - Ðạo không phải sắc tướng làm sao thấy được? - Con mắt pháp tâm địa hay thấy được đạo, Vô tướng tam-muội cũng lại như vậy. - Có thành hoại chăng? - Nếu lấy cái thành hoại tụ tán mà thấy đạo là không thể thấy đạo. Nghe ta nói kệ: Tâm địa hàm chư chủng Ngộ trạch tức giai manh Tam-muội hoa vô tướng Hà hoại phục hà thành? Dịch: Ðất tâm chứa các giống Gặp ướt liền nảy mầm Hoa tam-muội không tướng Nào hoại lại nào thành? Ðạo Nhất nhờ khai ngộ tâm ý siêu nhiên, theo hầu Sư suốt mười năm, mỗi ngày càng nhận sâu lý đạo. * Ðệ tử nhập thất gồm có sáu người. Sư ấn khả rằng: - Sáu người các ngươi đồng chứng thân ta, mỗi người khế hội một phần: Người được chân mày ta, giỏi về oai nghi là Thường Hạo. Người được mắt ta, giỏi về ngó liếc là Trí Ðạt. Người được tai ta, giỏi về nghe lý là Thản Nhiên. Người được mũi ta, giỏi về biết mùi là Thần Chiếu. Người được lưỡi ta, giỏi về đàm luận là Nghiêm Tuấn. Người được tâm ta, giỏi về xưa nay là Ðạo Nhất. Sư lại bảo: - Tất cả các pháp đều từ tâm sanh, tâm không chỗ sanh, pháp không thể trụ. Nếu đạt tâm địa việc làm không ngại, không phải thượng căn dè dặt chớ nói. (Nhất thiết chư pháp giai tùng tâm sanh, tâm vô sở sanh, pháp vô sở trụ. Nhược đạt tâm địa sở tác vô ngại, phi ngộ thượng căn nghi thận từ tai.) * Có vị Ðại đức đến hỏi Sư: - Như gương đúc tượng, sau khi tượng thành không biết cái sáng của gương đi về chỗ nào? Sư bảo: - Như Ðại đức tướng mạo lúc trẻ thơ hiện thời ở đâu? - Tại sao sau khi thành tượng không chiếu soi? - Tuy không chiếu soi, nhưng dối y một điểm cũng chẳng được. * Sau Ðạo Nhất đi giáo hóa ở Giang Tây, Sư hỏi chúng: - Ðạo Nhất vì chúng thuyết pháp chăng? Chúng thưa: - Ðã vì chúng thuyết pháp. - Sao không thấy người đem tin tức về? Chúng lặng thinh. Sư bèn sai một vị Tăng đi thăm. Trước khi đi, Sư dặn: - Ðợi khi y thượng đường (lên thuyết pháp) chỉ hỏi "làm cái gì". Y trả lời, nhớ ghi những lời ấy đem về đây. Vị Tăng đi thăm làm đúng như lời Sư đã dặn. Khi trở về, vị Tăng thưa: - Ðạo Nhất nói: "Từ loạn Hồ sau ba mươi năm, chưa từng thiếu tương muối." Sư nghe xong gật đầu. * Ðến ngày mười một tháng tám, đời Ðường niên hiệu Thiên Bảo năm thứ ba (744 T.L.) Sư viên tịch tại Hoành Nhạc, thọ sáu mươi bảy tuổi. Vua sắc ban hiệu là Ðại Huệ Thiền sư, tháp hiệu Thắng Luân. * ở Vĩnh Gia-(665 - 713) Sư họ Ðới, quê ở Vĩnh Gia Ôn Châu, xuất gia từ thuở nhỏ. Sư xem khắp ba tạng Kinh, trí đức viên mãn, trụ trì chùa Hưng Long. Sư tinh thâm về pháp môn Chỉ Quán của Ðại sư Trí Khải ở núi Thiên Thai, trong bốn oai nghi lúc nào cũng khế hợp thiền quán. Thấy cạnh chùa dưới sườn núi có cảnh đẹp, Sư bèn xuống cất một Thiền am, lưng tựa ngọn núi xanh, hông kề dòng suối trong. Sư sống một đời thanh đạm, không hề nghĩ đến việc thế tục. Sư nhân xem kinh Duy-ma phát minh được tâm địa. Gặp đệ tử của Lục Tổ là Thiền sư Huyền Sách, hai bên nói chuyện nhau đều thích hợp chư Tổ. Huyền Sách hỏi: - Nhân giả đắc pháp nơi thầy nào? Sư đáp: - Tôi nghe trong các kinh luận Phương Ðẳng mỗi vị đều có thầy trò trao truyền. Sau xem kinh Duy-ma ngộ được Tâm tông, mà chưa có người chứng minh. Huyền Sách bảo: - Từ đức Phật Oai Âm Vương về trước, không có thầy chứng minh thì được. Từ đức Phật Oai Âm Vương về sau, không thầy tự ngộ đều là ngoại đạo thiên nhiên. Sư nói:- Xin nhân giả vì tôi chứng minh. Huyền Sách bảo: - Lời nói tôi nhẹ lắm. Ở Tào Khê có Lục Tổ Ðại sư bốn phương học giả tụ họp về thọ pháp, nếu nhân giả muốn đi thì tôi cùng với. Sư bèn theo Huyền Sách đi đến Tào Khê. Ðến nơi, Sư tay cầm tích trượng vai mang bình bát đi nhiễu Tổ ba vòng. Tổ hỏi: - Phàm Sa-môn phải đủ ba ngàn oai nghi tám muôn tế hạnh, Ðại đức là người phương nào đến, mà sanh đại ngã mạn như vậy? Sư thưa:- Sanh tử là việc lớn, vô thường quá nhanh. Tổ bảo:- Sao không ngay nơi đó thể nhận lấy vô sanh, liễu chẳng mau ư? Sư thưa:- Thể tức vô sanh, liễu vốn không mau. Tổ khen:- Ðúng thế! đúng thế! Lúc đó đại chúng nghe nói đều ngạc nhiên. Sư bèn đầy đủ oai nghi lễ tạ Tổ. Chốc lát sau Sư xin cáo từ. Tổ bảo:- Trở về quá nhanh! Sư thưa:- Vốn tự không động thì đâu có nhanh. Tổ bảo:- Cái gì biết không động? Sư thưa:- Ngài tự phân biệt. Tổ bảo:- Ngươi được ý vô sanh rất sâu. Sư thưa:- Vô sanh có ý sao? Tổ bảo:- Không ý, cái gì biết phân biệt? Sư thưa:- Phân biệt cũng không phải ý. Tổ khen:- Lành thay! lành thay! Sư ở lại đây một đêm để hỏi thêm đạo lý. Sáng hôm sau, Sư cùng Huyền Sách đồng xuống núi trở về Ôn Giang. Thời nhân gọi Sư là Nhất Túc Giác (một đêm giác ngộ). Từ đây về sau, học chúng bốn phương tìm đến tham vấn Sư thật đông. Sư được tặng hiệu là Chơn Giác Ðại sư. Ðời Ðường niên hiệu Tiên Thiên thứ hai (713 T.L.) ngày mười bảy tháng mười, tại viện riêng ở chùa Hưng Long, Sư ngồi vui vẻ thị tịch, thọ bốn mươi chín tuổi. Vua sắc ban là Vô Tướng Ðại sư, tháp hiệu Tịnh Quang. Tập Chứng Ðạo Ca và Thiền Tông Ngộ Tu Viên Chỉ do Sư trước tác, sau này môn đồ là Ngụy Tinh làm Thích sử Khánh Châu, góp lại làm thành mười thiên gọi là Vĩnh Gia Tập. * (? - 761) Sư họ Trương, quê ở Ráng Châu, xuất gia từ thuở bé. Sau Sư đến tham học với Lục tổ Huệ Năng được Tổ truyền tâm. Sư từ giã Tổ, tìm đến núi Tư Không ở chùa Vô Tướng, chuyên ở nơi đây tu hành. Ðời Ðường niên hiệu Thiên Bảo năm thứ ba (744 T.L.) vua Huyền Tông sai Trung sứ Dương Quang Ðình vào núi cắt dây thường xuân. Dương Quang Ðình tình cờ gặp được thất của Sư. Ðình lễ bái thưa: - Ðệ tử mộ đạo đã lâu, cúi xin Hòa thượng từ bi tóm tắt chỉ dạy. Sư bảo: - Người nghiên học Thiền tông trong thiên hạ đều hội về Kinh sư (kinh đô vua), thiên sứ nên trở về triều thưa hỏi là đầy đủ. Bần đạo ở gọp núi cạnh khe không có chỗ dụng tâm. Quang Ðình thiết tha khóc lóc lễ lạy. Sư bảo: - Thôi! Chớ lễ bần đạo. Thiên sứ vì cầu Phật hay vì hỏi đạo? Ðình thưa: - Ðệ tử trí thức tối tăm chưa biết Phật với Ðạo nghĩa ấy thế nào? Sư bảo: - Nếu muốn cầu Phật, tức tâm là Phật. Nếu muốn hội Ðạo, không tâm là Ðạo. - Thế nào tức tâm là Phật? - Phật nhân tâm mà ngộ, tâm do Phật được bày. Nếu ngộ không tâm thì Phật cũng chẳng có. - Thế nào không tâm là Ðạo? - Ðạo vốn không tâm, không tâm gọi là Ðạo. Nếu rõ không tâm thì không tâm tức là Ðạo vậy. Quang Ðình đảnh lễ tin nhận. Trở về triều, Quang Ðình tâu hết việc trong núi cho vua nghe. Vua ban sắc lệnh sai Quang Ðình đi thỉnh Sư. Ngày mười ba tháng chạp, Sư theo sứ về đến đế đô, Vua thỉnh ở chùa Bạch Liên. Ðến ngày rằm tháng hai năm sau, Vua mời hết những danh Tăng và các người học Phật uyên bác đến nội đạo tràng (đạo tràng trong cung) cùng Sư xiển dương Phật lý. Khi ấy, có Thiền sư Viễn lên tiếng hỏi Sư: - Nay đối Thánh thượng để xét lường tôn chỉ, cần phải hỏi thẳng, đáp thẳng, không cần dùng nhiều lời. Như chỗ thấy của Thiền sư lấy gì làm đạo? Sư đáp:- Không tâm là đạo. Viễn hỏi:- Ðạo nhân tâm mà có, đâu được nói không tâm là đạo? Sư đáp: - Ðạo vốn không tên, nhân tâm có đạo. Tâm và tên nếu có thì đạo không rỗng suốt. Tột tâm đã không thì đạo nương đâu mà lập? Cả hai đều là giả danh. Viễn hỏi:- Thiền sư thấy thân tâm là đạo rồi chăng? Sư đáp:- Sơn tăng thân tâm xưa nay là đạo. Viễn hỏi: - Vừa nói không tâm là đạo, giờ lại nói thân tâm xưa nay là đạo, đâu không trái nhau? Sư đáp: - Không tâm là đạo, tâm mất đạo không, tâm đạo nhất như nên nói không tâm là đạo. Thân tâm xưa nay là đạo, đạo cũng vốn là thân tâm, thân tâm vốn đã là không, đạo cũng không tột nguồn chẳng có. Viễn hỏi:- Xem hình thể Thiền sư rất nhỏ đâu thể hội được lý này? Sư đáp: - Ðại đức chỉ thấy tướng Sơn tăng, chẳng thấy được không tướng của Sơn tăng. Thấy tướng là chỗ thấy của Ðại đức, kinh nói "phàm có tướng đều là hư vọng, nếu thấy các tướng chẳng phải tướng, tức ngộ được đạo kia". Nếu lấy tướng cho là thật thì cùng kiếp không thể ngộ đạo. Viễn bảo:- Nay thỉnh Thiền sư ở trên tướng nói không tướng. Sư đáp: - Kinh Tịnh Danh nói: "Bốn đại không chủ, thân cũng không ngã, chỗ thấy không ngã, cùng đạo tương ưng." Ðại đức nếu cho tứ đại có chủ là ngã, nếu thấy có ngã thì cùng kiếp không thể hội đạo. Viễn nghe nói thất sắc lặng lẽ rút lui. Sư có bài kệ: Tứ đại vô chủ phục như thủy Ngộ khúc phùng trực vô bỉ thử Tịnh uế lưỡng xứ bất sanh tâm Ủng quyết hà tằng hữu nhị ý Xúc cảnh đản tợ thủy vô tâm Tại thế tung hoành hữu hà sự. Dịch: Bốn đại không chủ cũng như nước Dù gặp cong ngay chẳng kia đây Hai nơi nhơ sạch tâm không sanh Thông bít chưa từng có hai ý Xúc cảnh chỉ như nước không tâm Ở thế tung hoành nào có việc? Một đại như thế, bốn đại cũng vậy. Nếu rõ bốn đại không chủ tức ngộ không tâm. Nếu rõ không tâm tự nhiên hợp đạo. * Thiền sư Minh Chí hỏi: - Nếu nói không tâm là đạo, ngói gạch không tâm cũng ưng là đạo? Thân tâm xưa nay là đạo, tứ sanh thập loại đều có thân tâm cũng ưng là đạo? Sư đáp: - Ðại đức nếu hiểu bằng vào thấy nghe hiểu biết thì cùng đạo khác xa, tức là người cầu thấy nghe hiểu biết, không phải là người cầu đạo. Kinh nói: "không mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý...". Sáu căn còn không, thấy nghe hiểu biết nương đâu mà lập. Cùng tột gốc nguồn chẳng có thì chỗ nào còn tâm? Ðâu không đồng với cỏ cây ngói gạch. Minh Chí lặng thinh thối lui. Sư có bài kệ: Kiến văn giác tri vô chướng ngại Thanh hương vị xúc thường tam-muội Như điểu không trung chỉ ma phi Vô thủ vô xả vô tắng ái Nhược hội ứng xứ bản vô tâm Thủy đắc danh vi Quán Tự Tại. Dịch: Thấy nghe hiểu biết không chướng ngại Tiếng mùi vị chạm thường tam-muội Như chim trong không mặc tình bay Không thủ không xả không thương ghét Nếu hội mỗi nơi vốn không tâm Mới được tên là Quán Tự Tại. * Thiền sư Chơn hỏi: - Ðạo đã không tâm, Phật có tâm chăng? Phật cùng với đạo là một, là khác? Sư đáp:- Chẳng một chẳng khác. Chơn hỏi: - Phật độ chúng sanh vì có tâm, đạo không độ chúng sanh vì không tâm. Một độ một không độ đâu được không khác? Sư đáp: - Nếu nói Phật độ chúng sanh, đạo không độ, đây là Ðại đức vọng sanh thấy hai. Theo Sơn tăng tức chẳng phải vậy. Phật là tên suông, đạo cũng dối lập, cả hai đều không thật, toàn là giả danh. Trong một cái giả sao lại phân làm hai? Chơn hỏi: - Phật với đạo đều là giả danh, chính khi lập danh nhân cái gì mà lập? Nếu có lập được, đâu thể nói là không? Sư đáp: - Phật với đạo nhân tâm mà lập, xét cùng cái tâm dựng lập, tâm ấy cũng không, tâm đã là không liền ngộ cả hai đều chẳng thật, biết như mộng huyễn liền ngộ vốn không. Gắng lập hai tên Phật, Ðạo, đây là cái thấy biết của người Nhị thừa. Sư bèn nói bài kệ (Không Tu, Không Tác): Kiến đạo phương tu đạo Bất kiến phục hà tu Ðạo tánh như hư không Hư không hà sở tu Biến quán tu đạo giả Bác hỏa mích phù âu Ðản khán lộng khối lỗi Tuyến đoạn nhất thời hưu. Dịch: Thấy đạo mới tu đạo Chẳng thấy lấy gì tu Tánh đạo như hư không Hư không tu chỗ nào? Khắp xem người tu đạo Vạch lửa tìm bọt nổi Chỉ xem người gỗ máy Ðứt dây một lúc dừng. * Thiền sư Pháp Không hỏi: - Phật với đạo đều là giả danh, mười hai phần giáo (tất cả Kinh điển) cũng phải chẳng thật, vì sao các hàng tôn túc từ xưa đều nói có tu có đạo? - Ðại đức lầm hội ý kinh; đạo vốn không tu, Ðại đức cưỡng tu, đạo vốn không tác, Ðại đức cưỡng tác, đạo vốn không sự, Ðại đức cưỡng sanh đa sự, đạo vốn không biết, ở trong ấy cưỡng biết. Thấy hiểu như thế cùng đạo trái nhau. Tôn túc từ xưa không như thế, tự Ðại đức không hội, xin suy gẫm đó. Sư có bài kệ: Ðạo thể bản vô tu Bất tu tự hiệp đạo Nhược khởi tu đạo tâm Thử nhân bất hội đạo Khí khước nhất chân tánh Khước nhập náo hạo hạo Hốt phùng tu đạo nhân Ðệ nhất mạc hướng đạo. Dịch: Thể đạo vốn không tu Chẳng tu tự hiệp đạo Nếu khởi tâm tu đạo Người này không hiệp đạo Bỏ mất một tánh chân Lại vào nơi phiền lụy Chợt gặp người tu đạo Bậc nhất chớ hướng đạo. * Thiền sư An hỏi: - Ðạo đã giả danh, Phật nói dối lập, mười hai phần giáo (tất cả Kinh điển) cũng là phương tiện tiếp vật độ sanh, tất cả là vọng lấy gì làm chân? Sư đáp: - Vì có vọng nên đem chân đối vọng. Xét cùng tánh vọng vốn không, chân cũng chưa từng có. Thế thì biết chân vọng đều là giả danh, hai việc đối trị trọn không thật thể, tột cội gốc nó thì tất cả đều không. An hỏi: - Ðã nói tất cả là vọng, vọng cũng đồng chân, chân vọng không khác, lại là vật gì? Sư đáp: - Nếu nói vật gì, vật gì cũng vọng. Kinh nói "không tương tợ, không so sánh, bặt đường nói năng, như chim bay trong không". Thiền sư An thầm phục mà không biết mối manh. Sư có bài kệ: Suy chân, chân vô tướng Cùng vọng, vọng vô hình Phản quán suy cùng tâm Tri tâm diệc giả danh Hội đạo diệc như thử Ðáo đầu diệc tự ninh. Dịch: Xét chân, chân không tướng Tìm vọng, vọng không hình Quán lại tâm tìm xét Biết tâm cũng giả danh Hội đạo cũng như vậy Ðến cùng chỉ lặng yên. * Thiền sư Ðạt Tánh hỏi: - Thiền thật chí vi chí diệu, chân vọng cả hai đều bặt, Phật, đạo cả hai chẳng còn, tu hành tánh là không, danh tướng chẳng thật, thế giới như huyễn, tất cả đều giả danh. Khi người đạt đến cái hiểu biết này cũng không thể đoạn dứt hai gốc thiện ác của chúng sanh! Sư đáp: - Hai gốc thiện ác đều nhân tâm mà có, tìm tột tâm nếu có thì gốc ắt thật, xét tâm đã không thì gốc nhân đâu mà lập. Kinh nói: "Pháp thiện pháp ác từ tâm hóa sanh, nghiệp duyên thiện ác vốn không thật có." Sư nói bài kệ: Thiện ký tùng tâm sanh Ác khởi ly tâm hữu Thiện ác thị ngoại duyên Ư tâm thật bất hữu Xả ác tống hà xứ Thủ thiện linh thùy thủ Thương nha nhị kiến nhân Phan duyên lưỡng đầu tẩu Nhược ngộ bản vô tâm Thủy hối tùng tiền cựu. Dịch: Thiện đã từ tâm sanh Ác đâu rời tâm có Thiện ác là duyên ngoài Nơi tâm thật chẳng có Bỏ ác đẩy chỗ nào? Lấy thiện bảo ai giữ? Than ôi! Người thấy hai Bám víu hai đầu chạy. Nếu ngộ vốn không tâm Mới hối lỗi từ trước. * Vị quan cận thần hỏi: - Thân này từ đâu mà đến? Sau khi trăm tuổi trở về đâu? Sư đáp: - Như người khi mộng từ đâu mà đến? Khi thức giấc lại đi về đâu? Quan thưa: - Khi mộng không thể nói không, đã thức không thể nói có. Tuy có mà không từ đâu đến, đi không đi về đâu. Sư nói:- Bần đạo thấy thân này cũng như mộng. Có bài kệ: Thị sanh như tại mộng Mộng lý thật thị náo Hốt giác vạn sự hưu Hườn đồng thùy thời ngộ Trí giả hội ngộ mộng Mê nhân tín mộng náo Hội mộng như lưỡng ban Nhất ngộ vô biệt ngộ Phú quí dữ bần tiện Cánh diệc vô biệt lộ. Dịch: Thấy cuộc sống như mộng Trong mộng thật là ồn Chợt giác muôn việc hết Lại đồng tỉnh cơn mộng Người trí nhận biết mộng Kẻ mê tin mộng ồn Biết mộng như hai việc Một ngộ không ngộ khác Giàu sang cùng nghèo hèn Lại cũng không đường khác. * Niên hiệu Thượng Nguyên năm thứ hai (761 T.L.), ngày mùng năm tháng năm, Sư qui tịch. Vua sắc ban hiệu là Ðại Hiển Thiền sư. * (? - 772) Sư họ Nhiễm, quê ở Chư Kỵ, Việt Châu. Thuở nhỏ, Sư da trắng như tuyết, dáng vẻ đoan trang, mộ Phật xuất gia. Sư giới luật thanh tịnh, đức hạnh siêu nhiên, thường tìm đến các vị Thiền đức hỏi đạo. Sau khi được tâm ấn nơi Lục tổ Huệ Năng, Sư về ở cốc Ðảng Tử trên núi Bạch Nhai, Nam Dương. Nơi đây tu hành, hơn bốn mươi năm Sư chưa từng xuống núi. Ðạo hạnh của Sư được dân chúng đồn đãi đến tai nhà vua. Ðời Ðường niên hiệu Thượng Nguyên năm thứ hai (761 T.L.) vua Túc Tông sai Trung sử Tôn Triều Tiến mang chiếu đến thỉnh Sư về kinh đô. Sư về đến triều, Vua kính Sư làm thầy. Lúc đầu thỉnh Sư ở Tây Thiền viện tại chùa Thiên Phước, sau Vua thỉnh về chùa Quang Trạch gần nội cung. Hơn mười sáu năm, Sư tùy cơ thuyết pháp. Một hôm, có Ðại Nhĩ Tam Tạng người Ấn sang đến kinh đô, tự nói được tuệ nhãn và tha tâm thông. Vua muốn trắc nghiệm nên mời ông đến ra mắt Sư. Tam Tạng đến, vừa thấy Sư, liền lễ bái khoanh tay đứng hầu bên hữu. Sư hỏi:- Ông được tha tâm thông chăng? Tam Tạng đáp:- Chẳng dám. Sư hỏi:- Ông nói xem, hiện giờ Lão tăng đang ở chỗ nào? Tam Tạng đáp:- Hòa thượng là thầy một nước sao lại đến Tây Xuyên xem đò đua. Sư lại hỏi:- Ông nói xem, hiện giờ Lão tăng đang ở chỗ nào? Tam Tạng đáp: - Hòa thượng là thầy một nước sao lại đứng trên cầu Thiên Tân xem khỉ giỡn? Sư lần thứ ba cũng hỏi y như trước. Tam Tạng lặng thinh không biết chỗ đi. Sư nạt:- Hồ tinh! Tha tâm thông ở chỗ nào? Tam Tạng lặng câm. Một hôm, Sư gọi: Thị giả! Thị giả: Dạ! Sư gọi như thế ba lần, thị giả cũng dạ ba lần. Sư bảo:- Tưởng là ta cô phụ ngươi, nào ngờ ngươi cô phụ ta. * Nam Tuyền đến tham vấn, Sư hỏi: - Ở đâu đến? Nam Tuyền thưa: - Ở Giang Tây đến. - Có đem được hình của Mã sư đến chăng? - Chỉ thế ấy. - Ở sau lưng. Nam Tuyền bèn lui ra. * Ma Cốc đến tham vấn, đi nhiễu quanh giường thiền của Sư ba vòng, rồi chống tích trượng đứng trước Sư. Sư bảo:- Ðã như thế cần gì thấy bần đạo? Ma Cốc lại chống tích trượng. Sư nạt:- Hồ tinh! đi đi! Sư thường dạy chúng: - Người học Thiền tông nên theo lời Phật, lấy Nhất thừa liễu nghĩa khế hợp với nguồn tâm của mình, kinh không liễu nghĩa chẳng nên phối hợp. Như bọn trùng trong thân sư tử, khi vì người làm thầy, nếu dính mắc danh lợi bèn bày điều dị đoan, thế là mình và người có lợi ích gì? Như người thợ mộc giỏi, búa rìu không đứt tay họ. Sức con voi lớn chở, con lừa không thể kham. * Có vị Tăng hỏi:- Làm sao được thành Phật? Sư đáp: - Phật và chúng sanh đồng thời dẹp đi, ngay đó được giải thoát. - Làm thế nào được tương ưng? - Không nghĩ thiện ác tự thấy Phật tánh. - Làm sao được chứng Pháp thân? - Vượt cảnh giới Tỳ-lô. - Pháp thân thanh tịnh làm sao được? - Không chấp Phật để cầu. - Thế nào là Phật? - Tâm tức là Phật. - Tâm có phiền não chăng? - Tánh phiền não tự lìa. - Ðâu không đoạn sao? - Ðoạn phiền não tức gọi Nhị thừa. Phiền não không sanh gọi Ðại Niết-bàn. - Ngồi thiền quán tịnh là làm gì? - Chẳng cấu chẳng tịnh đâu cần khởi tâm quán tướng tịnh. - Thiền sư thấy mười phương hư không là Pháp thân chăng? - Lấy tâm tưởng nhận, đó là thấy điên đảo. - Tâm tức là Phật, lại cần tu vạn hạnh chăng? - Chư thánh đều đủ hai thứ trang nghiêm (phước tuệ) đâu có bác không nhân quả. Sư lại nói: - Nay tôi đáp những câu hỏi của ông cùng kiếp không hết, nói nhiều cách đạo càng xa. Cho nên nói: "Thuyết pháp có sở đắc, đây là dã can kêu; thuyết pháp không sở đắc, ấy gọi là sư tử rống." * Có người cư sĩ ở Nam Dương tên Trương Phần đến hỏi: - Ðược nghe Hòa thượng nói "vô tình thuyết pháp", con chưa hiểu được ý này, xin Hòa thượng từ bi chỉ dạy. Sư đáp: - Ông nếu hỏi vô tình thuyết pháp, hiểu vô tình kia mới được nghe tôi thuyết pháp. Ông chỉ nghe lấy vô tình thuyết pháp đi! - Chỉ nhằm hiện nay trong phương tiện của hữu tình, thế nào là nhân duyên của vô tình? - Hiện nay trong tất cả động dụng, nhưng hai dòng phàm thánh trọn không có ít phần khởi diệt, là ra khỏi thức, không thuộc có không, rõ ràng thấy giác, chỉ nghe không có tình thức buộc chấp kia. Sở dĩ, Lục Tổ nói: "Sáu căn đối cảnh phân biệt mà không phải thức." * Có vị Tăng đến tham lễ, Sư hỏi: - Ông chứa đựng sự nghiệp gì? Tăng thưa: - Giảng kinh Kim Cang. - Hai chữ rốt đầu kinh là gì? - Như thị. - Là gì? Tăng không đáp được. * Có người hỏi Sư:- Thế nào là giải thoát? Sư đáp: - Các pháp không đến nhau, ngay đó là giải thoát. - Làm sao đoạn được? - Ðã nói với ông các pháp không đến nhau, đoạn cái gì? * Vua Túc Tông hỏi:- Thầy được pháp gì? Sư đáp:- Bệ hạ thấy một mảnh mây trong hư không chăng? - Thấy. - Nó do đóng đinh mắc, hay cột dây mắc? - Thế nào là mười thân của Phật? Sư đứng dậy hỏi: - Hội chăng? - Chẳng hội. - Ðem tịnh bình qua cho Lão tăng. - Thế nào là Vô tránh tam-muội? - Ðàn việt đi đạp trên đảnh Tỳ-lô. - Ý này thế nào? - Chớ nhận thân này, là Pháp thân thanh tịnh. Vua lại hỏi Sư. Sư đều không nhìn Vua. Vua bảo: - Trẫm là thiên tử nước Ðại Ðường, tại sao Thầy không nhìn đến? Sư đáp: - Bệ hạ thấy hư không chăng? - Thấy. - Hư không có nhìn bệ hạ không? * Ngư Quân Dung hỏi: - Thầy ở núi Bạch Nhai trong mười hai giờ tu thế nào? Sư gọi một đứa trẻ đến, vò đầu nó, bảo: - Tỉnh tỉnh hẳn vậy tỉnh tỉnh. Rõ ràng hẳn vậy rõ ràng. Về sau chớ bị người gạt. Một hôm, Sư hỏi Tử Lân Cung Phụng:- Phật là nghĩa gì? Phụng thưa: - Là nghĩa giác. - Phật từng mê chăng? - Chẳng từng mê. - Dùng giác làm gì? Cung Phụng không thể đáp được, hỏi lại Sư: - Thế nào là thật tướng? - Ðem hư không lại! - Hư không đâu thể đem được! - Hư không còn không thể đem được, hỏi thật tướng làm gì? * Sư thấy duyên quá độ sắp mãn, giờ Niết-bàn sắp đến, bèn từ giã vua Ðại Tông trở về núi. Ðại Tông hỏi: - Thầy sau khi diệt độ, đệ tử sẽ làm gì để kỷ niệm? Sư đáp: - Bảo đàn việt tạo một ngôi tháp vô phùng. - Xin Thầy cho họa đồ? Sư lặng thinh giây lâu hỏi: - Hội chăng? - Không hội. - Bần đạo đi rồi có thị giả hiệu Ứng Chơn sẽ biết việc này. Ngày mùng chín tháng chạp năm Ðại Lịch thứ mười (772 T.L.), Sư nằm nghiêng bên hữu thị tịch. Ðệ tử xây tháp cạnh cốc Ðảng Tử thờ Sư. Vua sắc ban hiệu là Ðại Chứng Thiền sư. * Hà Trạch-(668 - 760) Sư họ Cao, quê ở Tương Dương. Lúc nhỏ theo thầy học Nho, Sư thông suốt Ngũ kinh, hiểu rành Lão Trang, sau nghiên cứu Phật pháp. Sư theo Pháp sư Hạo Nguyên ở chùa Quốc Xướng tại phủ nhà xuất gia, học thông Kinh Luật. Năm mười bốn tuổi là Sa-di ở chùa Ngọc Tuyền, Sư tìm đến yết kiến Lục tổ Huệ Năng. Tổ hỏi: - Tri thức từ phương xa nhọc nhằn tìm đến, có được gốc (Bản) theo chăng? Nếu có gốc phải biết chủ, thử nói xem? Sư thưa:- Lấy không trụ làm gốc, thấy tức là chủ. Tổ bảo:- Sa-di đâu nên dùng lời đó. Sư thưa:- Hòa thượng ngồi thiền là thấy hay chẳng thấy? Tổ cầm gậy đánh Sư ba gậy, hỏi:- Ta đánh ngươi đau hay chẳng đau? - Cũng đau cũng chẳng đau. - Ta cũng thấy cũng chẳng thấy. - Thế nào là cũng thấy cũng chẳng thấy? - Chỗ ta thấy là thường thấy lỗi lầm nơi tâm mình, không thấy việc phải quấy của người khác. Ấy là cũng thấy cũng chẳng thấy. Ngươi nói cũng đau cũng chẳng đau là sao? Nếu ngươi chẳng đau thì đồng cây cỏ, nếu ngươi đau thì đồng với phàm phu, ắt khởi tâm giận hờn. Trước ngươi nói thấy chẳng thấy là hai bên, đau chẳng đau là sanh diệt. Ngươi không thấy tự tánh mà dám cợt với người. Sư lễ bái sám hối. Tổ bảo: - Nếu ngươi tâm mê không thấy nên hỏi thiện tri thức chỉ đường. Nếu ngươi tâm ngộ liền tự thấy tánh, y pháp tu hành. Ngươi đã mê không thấy tâm mình, trở lại hỏi ta thấy cùng chẳng thấy. Ta thấy thì ta tự biết, đâu thế cái mê cho ngươi được. Nếu ngươi tự thấy cũng không thế được cái mê cho ta. Tại sao không tự biết tự thấy, lại hỏi ta thấy cùng chẳng thấy? Sư lễ bái hơn trăm lạy cầu xin sám hối. Từ đây, Sư ở lại hầu hạ Tổ không lúc nào rời. * Một hôm Tổ bảo đại chúng: - Ta có một vật không đầu không đuôi, không tên không họ, không lưng không mặt, các ngươi biết chăng? Sư bước ra thưa: - Ấy là bản nguyên của chư Phật, là Phật tánh của Thần Hội. Tổ bảo: - Ðã nói với các ngươi là không tên không họ, ngươi lại kêu là bản nguyên, Phật tánh. Ngươi lại đi lấy tranh che đầu, cũng chỉ thành tông đồ của hàng tri giải. Sư lễ bái lui ra. * Có sáu điều nghi trong tạng Kinh, Sư đem ra hỏi Lục Tổ: - Giới định tuệ dùng như thế nào? Giới vật gì? Ðịnh từ chỗ nào tu? Tuệ nhân chỗ nào khởi? Chỗ thấy của con chưa thông suốt. Tổ đáp: - Ðịnh là định tâm kia, đem giới để giới hạnh kia, trong tánh thường có tuệ chiếu, tự thấy tự biết sâu. - Xưa không nay có, có vật gì? Xưa có nay không, không vật gì? Tụng kinh chẳng thấy nghĩa có không, thật giống người cỡi lừa lại tìm lừa. - Niệm trước nghiệp ác xưa không, niệm sau thiện sanh nay có, niệm niệm thường làm hạnh lành, đời sau sanh người trời chẳng khó. Chính ngươi nay nghe ta nói, ta tức xưa không nay có. - Ðem sanh diệt dẹp diệt, đem diệt diệt dẹp sanh, không rõ nghĩa sanh diệt, chỗ thấy in mù điếc. - Ðem sanh diệt dẹp diệt, khiến người không chấp tánh. Ðem diệt diệt dẹp sanh, khiến người tâm lìa cảnh. Nếu lìa được hai bên, tự trừ bệnh sanh diệt. - Trước đốn mà sau tiệm, trước tiệm mà sau đốn, người không ngộ đốn tiệm, trong tâm thường mê muộn. - Nghe pháp trong đốn mà tiệm, ngộ pháp trong tiệm mà đốn, tu hành trong đốn mà tiệm, chứng quả trong tiệm mà đốn. Ðốn tiệm là nhân thường, trong ngộ không mê muộn. - Trước định sau tuệ, trước tuệ sau định, định tuệ cái nào sanh trước cái nào sanh sau là đúng? - Thường sanh tâm thanh tịnh, trong định mà có tuệ, ở trên cảnh mà không tâm, trong tuệ mà có định; định tuệ đồng không trước, tu cả hai tự tâm chánh. - Trước Phật sau Pháp, trước Pháp sau Phật, nguồn gốc Phật Pháp từ đâu khởi? - Nói, tức trước Phật sau Pháp, nghe tức trước Pháp sau Phật. Nếu luận nguồn gốc Phật Pháp, xuất phát trong tâm tất cả chúng sanh. * Lục Tổ biết sắp đến ngày qui tịch nên họp chúng lại bảo: - Ta đến tháng tám sắp lìa thế gian, các ngươi có nghi phải ra hỏi sớm, ta sẽ vì các ngươi giải nghi, khiến các ngươi hết mê lầm, sau khi ta đi rồi không có người dạy các ngươi. Toàn hội chúng đều khóc dầm dề, chỉ có Sư thần tình chẳng động, cũng không ứa nước mắt. Tổ bảo: - Thần Hội tiểu sư lại được thiện ác, khen chê, vui buồn... đều chẳng động, các ngươi chẳng bằng... Sau Sư đi đến Tây kinh thọ giới cụ túc. * Niên hiệu Khai Nguyên năm thứ tám (720 T.L.) vua Ðường Huyền Tông thỉnh Sư về chùa Long Hưng tại Nam Dương, lại đến Lạc Dương. Ở đây, Sư đã thắp sáng ngọn đuốc Thiền tông đốn ngộ của Lục Tổ. Trước kia, hai kinh đô này chỉ dùng pháp thiền tiệm tu của ngài Thần Tú, đến nay mới nhận rõ đốn tiệm hai tông. Vì thế, phái thiền Thần Tú trước thạnh, từ đây suy dần dần. Khoảng niên hiệu Thiên Bảo (742-756 T.L.) ngự sử Lư Dịch a tùng cùng môn đồ Thần Tú tâu dối với vua rằng: "Sư nhóm họp đồ chúng manh tâm làm phản." Vua Huyền Tông mời Sư về kinh đô để tham vấn. Ra mắt Vua, Sư giải bày hợp lý, Vua rất hài lòng. Vua mời Sư dời về ở Quân Bộ. Sau Vua ra sắc lệnh đày Sư đến ở viện Bát-nhã chùa Khai Nguyên tại Kinh Châu. Sau vua Túc Tông xuống chiếu thỉnh Sư vào cung cúng dường và lập ngôi chùa Hà Trạch thỉnh Sư trụ trì ở đó. Nơi đây, Sư hiển phát tông phong của Lục Tổ, đồ chúng tham học rất đông. * Sư dạy chúng: - Phàm người học đạo phải đạt tột nguồn gốc của mình; hàng Tứ quả Tam hiền đều gọi là điều phục, Bích-chi, La-hán chưa dứt hoài nghi, Ðẳng giác, Diệu giác liễu đạt tường tận. Giác có cạn sâu, giáo có đốn tiệm. Tiệm giáo trải kiếp A-tăng-kỳ vẫn còn luân hồi; đốn giáo chỉ khoảng co duỗi cánh tay liền lên Diệu giác. Nếu trước không giống đạo, luống học biết nhiều. Tất cả tại tâm, tà chánh do mình. Không nghĩ một vật tức là tâm mình, không phải chỗ biết của trí. Không có hạnh nào riêng để ngộ vào đây. Pháp Tam-ma-đề chân thật không có đi đến, dứt mé trước sau. Nếu biết vô niệm là Tối thượng thừa, rộng suốt trời xanh chóng mở kho báu. Tâm chẳng phải sanh diệt, tánh bặt đổi dời. Tự tịnh thì niệm cảnh không sanh, vô tác thì vin theo tự dứt. Ngày xưa, ta đẩy chiếc xe bất thối, nay được định tuệ song tu, như bàn tay với cánh tay. Thấy thể vô niệm chẳng theo vật mà sanh, thường liễu ngộ Như Lai thì còn chỗ nào mà khởi. Nay huyễn chất này nguyên là thường chân, tự tánh như không, xưa nay không tướng. Ðã đạt lý này thì còn gì sợ, gì buồn. Trời đất không thể đổi thể kia. Tâm về pháp giới, vạn tượng nhất như. Xa lìa suy tính, trí đồng pháp tánh. Ngàn kinh muôn luận chỉ nói rõ tâm. Ðã chẳng lập tâm tức thể hội chân lý, hoàn toàn không sở đắc. Bảo các học chúng không tìm cầu bên ngoài, nếu là Tối thượng thừa cần phải vô tác. Trân trọng! * Có người hỏi Sư:- Vô niệm thì pháp có, không chăng? Sư đáp:- Chẳng nói có không. - Khi ấy thế nào? - Cũng không khi ấy. Ví như gương sáng nếu không đối hình tượng trọn không thấy hình tượng, nếu thấy không vật mới là thấy gương thật. * Ðời Ðường niên hiệu Thượng Nguyên năm đầu (760 T.L.) tháng năm đêm mười hai, Sư từ biệt đại chúng, đến nửa đêm thị tịch, thọ chín mươi ba tuổi. Vua sắc ban hiệu là Chơn Tông Ðại sư, tháp hiệu Bát-nhã. Sư có trước tác tập Hiển Tông Ký, hiện giờ còn lưu hành. ] |
||
