ĐỜI
THỨ TÁM SAU LỤC TỔ (tt)
39. Bạch
Vân Tường
Hòa
thượng Thật Tánh Đại sư
Ban đầu Sư trụ
Viện Từ Quang, Quảng chủ họ Lưu thỉnh vào phủ thuyết pháp.
Có vị Tăng hỏi:
- Giác Hoa vừa định
khắp nơi bừng sáng, chẳng lầm tông phong xin Thầy phương tiện?
Sư đáp:- Vua ta có
lệnh.
- Giáo ý Tổ ý là
đồng hay khác?
- Chẳng khác.
- Thế ấy tức
đồng?
- Chẳng ngại lãnh
thoại.
- Chư Phật chưa ra
đời, khắp giáp đại thiên một hội bạch vân là thế nào?
- Gạt bao nhiêu
người đến?
- Thế ấy thì bốn
chúng nương vào đâu?
- Chớ giao thiệp.
- Tức tâm tức
Phật là lời chỉ dạy, chẳng dính những lời trước chỉ dạy thế
nào?
- Đông tây gác
lại, nam bắc thế nào?
- Thế nào là gia
phong Hòa thượng?
- Cầu đá bờ này
có, bên kia không hội sao?
- Chẳng hội.
- Hãy làm Đinh
Công ngâm.
- Y đến Lục Tổ
tại sao chẳng truyền?
- Bể yên sóng
lặng.
- Thế nào là một
con đường Hòa thượng tiếp người?
- Đến triều liền
hiến Sở vương xem.
- Tông thừa từ
trước làm sao nêu cao?
- Ngày nay chưa
uống trà.
*
Sư thượng đường:
- Các ông hội
chăng? Chỉ ở đầu đường cuối chợ, nơi người hàng thịt thái thịt,
chỗ vạc dầu sôi trong địa ngục hội lấy. Nếu hội thế ấy mới
kham vì người làm thầy làm mẫu mực. Nếu nhằm trong môn đồ nạp
tăng (Thiền sư) thì cách xa trời đất. Lại có một nhóm người, chỉ
một bề ngồi trên giường làm người tốt. Các ông nói hai hạng
người này người nào có sở trường? Vô sự trân trọng!
*
Sư hỏi Tăng mới
đến:- Ở đâu đến?
Tăng thưa:- Ở Vân
Môn đến.
- Trong ấy có bao
nhiêu con trâu?
- Một con hai con.
- Con trâu tốt.
*
Sư hỏi Tăng:-
Chẳng hoại giả danh mà bàn thật tướng là sao?
Tăng thưa:- Cái ấy
là ghế dựa.
Sư lấy tay vạch,
nói:- Đem giày đãy đến?
Tăng không đáp
được.
*
Sư sắp thị tịch
bạch chúng rằng:
- Tôi tuy đề cao
Tổ ấn mà chưa tột trong ấy. Các nhân giả! việc trong ấy là thế
nào? Đâu phải chặng giữa, trong, ngoài của vô biên chăng? Hội
giải như thế, tức đại địa như dãy cát phẳng, đây tức là phương
khác thấy nhau.
Nói xong, Sư thị
tịch.
*
40. THIỀN
SƯ TRỪNG VIỄN
Ở
Viện Hương Lâm
Ở Vân Môn, Sư làm
thị giả mười tám năm. Vân Môn mỗi khi tiếp Sư đều gọi: Thị giả
Viễn! Sư ứng: dạ! Vân Môn bảo: Ấy là gì? Như thế đến mười tám
năm Sư mới ngộ. Vân Môn nói: Nay ta mới không gọi ngươi.
Một hôm, Sư từ
giã Vân Môn đi nơi khác. Vân Môn bảo: Quang trùm vạn tượng, một
câu nói làm sao? Sư suy nghĩ. Vân Môn buộc phải ở lại ba năm
nữa.
*
Ban đầu Sư đến trụ
tại Viện Thiên Vương trong chùa Nghinh Tường huyện Đạo Giang Tây
Xuyên.
Có vị Tăng hỏi:-
Vị ngon đề-hồ vì sao biến thành độc dược?
Sư đáp:- Giấy Đạo
Giang.
- Khi thấy sắc là
thấy tâm thì sao?
- Vừa rồi ở đâu
đi đến?
- Khi tâm cảnh đều
quên thì thế nào?
- Mở mắt rồi ngủ.
- Trong Bắc Đẩu ẩn
thân, ý thế nào?
- Trăng giống cung
loan, mưa ít gió nhiều.
- Thế nào là tâm
chư Phật?
- Trong tức trước
sau trong.
- Thế nào là diệu
dược của Hòa thượng?
- Chẳng lìa các vị.
- Người ăn thì
sao?
- Cắn ăn xem.
*
Sau, Sư dời về ở
Viện Hương Lâm Thành Thanh Ích Châu.
Có vị Tăng hỏi:-
Thế nào là một mạch suối Hương Lâm?
Sư đáp:- Niệm
không gián đoán.
- Người uống thế
nào?
- Cân lường tùy
phương.
- Thế nào là
chánh nhãn của nạp tăng?
- Chẳng phân biệt.
- Việc chiếu dụng
thế nào?
- Người đi đường
trật chân.
*
Sư sắp thị tịch đến
từ biệt tri phủ Tống Công Đang, nói: Lão tăng đi hành khước,
thông phán nói ?Tăng này bị cuồng phong tám mươi năm đi hành
khước trong ấy?. Đang thưa: Đại thiện tri thức đi ở tự do.
Trở về, Sư bảo
chúng: Lão tăng bốn mươi năm mới đập thành một mảnh. Nói xong,
Sư thị tịch.
*
41. THIỀN
SƯ TÔNG HUỆ THỦ SƠ
Ở
Động Sơn - (?-990)
Ban đầu Sư đến tham
vấn Vân Môn. Vân Môn hỏi: Vừa rời ở đâu? Sư thưa: Tra Độ. Vân
Môn hỏi: Mùa hạ rồi ở đâu? Sư thưa: Ở chùa Báo Từ tại Hồ Nam.
Vân Môn hỏi: Rời nơi ấy lúc nào? Sư thưa: Ngày hai mươi lăm
tháng tám. Vân Môn bảo: Tha ngươi ba gậy.
Hôm sau, Sư đến
thưa: Hôm qua nhờ ơn Hòa thượng tha ba gậy, con không biết lỗi
tại chỗ nào? Vân Môn bảo: Cái túi cơm! Giang Tây Hồ Nam liền
thế ấy. Ngay câu nói này, Sư đại ngộ, bèn nói: Về sau nhằm chỗ
không có khói người, chẳng chứa một hột gạo, chẳng trồng một
cọng rau, tiếp đãi mười phương chúng Tăng qua lại, trọn vì họ
nhổ đinh tháo chốt, gỡ bỏ cái khăn thịt mỡ, cổi cái áo xương
thúi, dạy họ thênh thang phóng khoáng làm nạp tăng (Thiền sư)
vô sự, đâu chẳng thích ư? Vân Môn bảo: Cái túi cơm! thân người
bằng cây liễu mà mở miệng to như thế. Sư liền lễ bái.
*
Sau khi Sư làm trụ
trì dạy chúng:
- Trong lời nói có
lời nói là câu chết (tử cú), trong lời nói không lời nói gọi
là câu sống (hoạt cú). Chư thiền đức! Thế nào là câu sống?
Đến trong ấy thật khó có người được, nếu được thì chẳng động
một hạt bụi, chẳng vạch một cảnh, thấy việc liền nói đáp
thoại. Trưởng lão để chân xuống, chẳng được nói đông tây nam
bắc, chớ biết nhiều ít, chỉ cần được bước đi rời khỏi nước bùn,
làm con mắt người sống, khen ngợi tông phong, kích dương đại sự,
chẳng nói toàn không, kia đâu lại ít. Chỉ người duyên chưa đạt
nguồn kia, rơi trong cảnh giới ma thứ tám, biết được cái chẳng
tên chẳng vật, không thị không phi. Mỗi mỗi vật vật vẫn còn
đầy đủ, mà nói ta được chỗ đất an lạc lại chẳng mong gì khác.
Phàm có người đến thưa hỏi liền gõ giường thiền, dựng phất tử,
lại chẳng tiếc liền lập bày, liền hành dụng, nhằm trong hầm
nước nhỏ trồi lên hụp xuống, đùa giỡn với con chồn không đuôi,
đến tiếng trống đêm ba mươi tháng chạp điểm, đập đánh con chồn
chạy mất, tay chân thác loạn, không thành tựu được một cái gì,
hối hận làm sao kịp? Nếu thật là nạp tăng (Thiền sư) dù gặp
phải cái lạnh chết người, cái đói chết người trọn chẳng mặc
chiếc áo xương thúi của kẻ khác.
*
Sư dạy chúng:
- Lời không dính
việc, nói chẳng hợp cơ, nương lời thì mất, kẹt câu là mê. Nơi
đây, trong bốn câu nói thấy được rõ ràng. Làm một nạp tăng
(Thiền sư) khoáng đạt, nhân một cây đòn tay, một miếng ngói,
một bữa cháo, bữa cơm cũng có thể vì người làm thiện tri thức.
Nơi đây, nếu chẳng rõ sẽ trở thành kẻ bướng bỉnh.
*
Sư lại dạy:
- Người nêu cao
tông thừa xiển dương đại giáo, phải được con mắt pháp sáng
suốt, mới hay soi xét duyên thiết yếu của Tăng và tục, chân
vọng một nguồn, nước sữa chung ly, đến đây thật khó phân. Đông
Sơn (chỉ Sư) tầm thường dùng con mắt trong tâm xét tướng ngoài
thân, xem đó lại xem, mới biện được chân ngụy. Nếu chẳng như
thế làm sao gọi là thiện tri thức? Hiện nay thiên hạ cái gì là
thiện tri thức? Chư Thiền đức! đã tham vấn bao nhiêu vị thiện tri
thức rồi đến đây? Không nên thong thả, cần phải tham cho triệt,
xem cho thấu đến chỗ ngàn thánh còn không thể chứng minh, mới
bày hiện được kẻ đại trượng phu. Đâu không thấy ông già
Thích-ca khi sao mai mọc lên liền hoát nhiên đại ngộ, cùng toàn
thể chúng sanh trên thế giới đồng thời thành Phật không có mé
trước sau, đâu không sướng thích sao? Tuy nhiên như thế, nếu gặp
người mắt sáng nạp tăng cũng khéo bày xương sống liền đánh.
*
Có vị Tăng hỏi:-
Khi một con đường xa xôi thì thế nào?
Sư đáp:- Trời trong
chẳng chịu đi, đợi đến mưa ướt đầu.
- Khi tâm chưa sanh,
pháp ở chỗ nào?
- Gió thổi lá cây
khua quyết định có cá lội.
Sư hỏi vị Tăng mới
đến: Đâu chẳng phải mới đến ư? Tăng thưa: Phải. Sư bảo: Đêm đến
tìm chỗ nghỉ, sáng nay việc thế nào? Tăng thưa: Sáng nay gió thổi
mạnh, đi trên lưng núi xanh. Sư bảo: Chưa phải, lại nói đi. Tăng
thưa: Trân trọng. Sư liền đánh.
*
Tăng hỏi:
- Trong mười hai
giờ đi đứng ngồi nằm, khi tự tỉnh giác thì thế nào?
Sư đáp:- Xem người
ăn cơm.
- Đâu khỏi bóng
cây chẳng chênh sao?
- Lời thân ra từ
miệng thân.
*
Tăng hỏi:
- Đại chúng đã
nhóm họp, thỉnh Thầy tóm yếu điểm và nêu đại cương?
Sư đáp:
- Trên nước hòn
bọt bày năm sắc, đáy biển cá tôm nói trăng trong.
*
Sư có làm bài
tụng ?Con Chó Theo Trâu?:
Gia hữu
nhất cẩu nhi
Ngãi
tiểu nhân nan kiến
Chung
nhật tùy ngưu khứ
Vị tỉnh
sử nhân hoán.
Kiến
khách bất tác thanh
Kiến
nhân thiên năng thiện
Nghĩ nghị
thượng môn lai
Tảo thị
thâu tha tiện.
Hảo hảo
báo Thiền sư
Tu trước
tinh thần khán
Nhậm
nhữ linh lợi nhân
Bất
giác vi tử hán.
Nhà có
một con chó
Nhỏ tíu
người khó thấy
Trọn
ngày đi theo trâu
Chưa tỉnh
khiến người gọi.
Thấy
khách chẳng biết sủa
Thấy
người riêng hay giỏi
Toan tính
trên cửa vào
Sớm là
lấy đồ người.
Khéo
léo bảo Thiền sư
Cần để
tinh thần xét
Dù ông
người khôn lanh
Chẳng
biết thành kẻ chết.
*
Nhà Tống niên
hiệu Thuần Hóa năm đầu (990) tháng bảy, Sư không bệnh ngồi kiết
già thị tịch.
] |