THIEÀN VAØ THAÉNG TRÍ

hõg

Kinh Thieàn vaø Thaéng Trí trong Töông Öng boä thuoäc heä Paøli vaø kinh 1142 trong Taïp A Haøm thuoäc heä Sanskrit, noäi dung Phaät xaùc nhaän taâm haïnh cuûa Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp tröôùc chuùng Tyø kheo, laø ngöôøi coù coâng ñöùc vaø trí tueä thuø thaéng. Hoâm nay, chuùng ta nghieân cöùu qua hai kinh naøy xem Phaät xaùc nhaän taâm haïnh Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp nhö theá naøo?

KINH 1142

Moät hoâm, Phaät ôû nöôùc Xaù Veä, röøng caây Kyø Ñaø, vöôøn oâng Caáp Coâ Ñoäc, toâi nghe nhö vaày:

Luùc ñoù, Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ñaõ ôû laâu taïi nöôùc Xaù Veä choã saøng toøa vaéng veû, raâu toùc daøi thöôït, maëc chieác y keát baèng vaûi raùch ñi ñeán choã Phaät. Luùc ñoù vaây quanh Theá Toân, ñaïi chuùng ñoâng voâ soá, Phaät ñang noùi phaùp, Chö Tyø kheo thaáy Ma Ha Ca Dieáp töø xa ñi ñeán lieàn khôûi taâm khinh maïn noùi:

- Ñaây laø Tyø kheo gì maø y phuïc xaáu xa, khoâng coù nghi dung, ñi chaäm raõi ñeán. Theá Toân bieát taâm nieäm caùc Tyø kheo lieàn goïi Ma Ha Ca Dieáp:

- Ca Dieáp ñeán ñaây ! Ñaây coøn nöûa toøa nhöôøng oâng, Ta ñaõ bieát: Ai ñaõ xuaát gia tröôùc. OÂng chaêng? Ta chaêng?

Caùc Tyø kheo kia taâm sanh kinh haõi, loâng döïng ngöôïc, cuøng noùi vôùi nhau :

- Kyø thay, Toân giaû, Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp kia ñaïi ñöùc, ñaïi löïc, Theá Toân môøi ngoài nöûa toaø.

Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp chaép tay baïch Phaät:

- Theá Toân laø thaày con, con laø ñeä töû.

Phaät baûo Ca Dieáp:

- Nhö theá, nhö theá, Ta laø thaày, oâng laø ñeä töû, oâng haõy tuøy choã ngoài.

Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuùi ñaàu leã döôùi chaân Phaät, lui ngoài moät beân. Khi aáy, Theá Toân muoán kænh ngoä caùc Tyø kheo, laïi do Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ñoàng ñöôïc coâng ñöùc thuø thaéng quaûng ñaïi vôùi mình, vì chuùng hieän taïi neân baûo caùc Tyø kheo:

- Ta lìa duïc phaùp aùc baát thieän, coù giaùc coù quaùn, truï Sô thieàn cuï tuùc, hoaëc ngaøy, hoaëc ñeâm, hoaëc troïn ngaøy ñeâm. Ma Ha Ca Dieáp cuõng nhö ta, lìa duïc phaùp aùc baát thieän, cho ñeán truï Sô Thieàn cuï tuùc hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm, hoaëc troïn ngaøy ñeâm. Ta muoán truï ñeä nhò, ñeä tam, ñeä töù thieàn cuï tuùc, hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm, hoaëc troïn ngaøy ñeâm. Ma Ha Ca Dieáp cuõng laïi nhö theá. Ta tuøy muoán truï töø bi hyû xaû, Khoâng nhaäp xöù. Thöùc nhaäp xöù, Voâ sôû höõu xöù, Phi töôûng Phi phi töôûng xöù, caûnh giôùi thaàn thoâng thieân, nhó, tha taâm trí, tuùc maïng trí, sanh töû trí, laäu taän trí cuï tuùc, hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm, hoaëc troïn ngaøy ñeâm; Ma Ha Ca Dieáp cuõng laïi nhö theá.

Khi aáy Theá Toân ôû trong ñaïi chuùng soá ñoâng voâ löôïng khen ngôïi Ma Ha Ca Dieáp coâng ñöùc thaéng dieäu, quaûng ñaïi ñoàng vôùi mình, roài chö Tyø kheo nghe Phaät noùi hoan hyû phuïng haønh.

KINH THIEÀN VAØ THAÉNG TRÍ

1. Truù ôû Saøvatthi

2. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Ta ly duïc ly baát thieän phaùp, chöùng ñaït vaø an truù Sô thieàn, moät taâm traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm, coù töù...

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng ly duïc, ly baát thieän phaùp, chöùng ñaït vaø an truù Sô Thieàn, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù... 3. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo. Ta dieät taàm vaø töù, chöùng ñaït an truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm khoâng töù, noäi tænh nhaát taâm.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng dieät taàm vaø töù, chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm khoâng töù, noäi tænh nhaát taâm.

4. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta ly hyû, truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù ba.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù ba.

5. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta xaû laïc khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo Kassapa cuõng xaû laïc xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. 6. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta vöôït leân moïi saéc töôûng, dieät tröø moïi chöùng ngaïi töôûng, khoâng taùc yù ñoái vôùi dò töôûng. Ta nghó raèng: "Hö khoâng laø voâ bieân". Chöùng ñaït vaø an truù Khoâng voâ bieân xöù.

Tuyø theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng vöôït leân moïi saéc töôûng, dieät tröø moïi chöôùng ngaïi töôûng khoâng taùc yù ñoái vôùi di töôûng, chöùng ñaït vaø an truù Khoâng voâ bieân xöù.

7. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta vöôït leân moïi Khoâng voâ bieân xöù, nghó raèng: "Thöùc laø voâ bieân" chöùng ñaït vaø an truù Thöùc voâ bieân xöù.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng vöôït leân moïi Khoâng voâ bieân xöù... chöùng ñaït vaø an truù Thöùc voâ bieân xöù.

8. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta vöôït leân moïi Thöùc voâ bieân xöù, nghó raèng: "Khoâng coù vaät gì", chöùng vaø an truù Voâ sôû höõu xöù.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng vöôït leân moïi Thöùc voâ bieân xöù... chöùng ñaït vaø an truù Voâ sôû höõu xöù.

9. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta vöôït leân moïi Voâ sôû höõu xöù, chöùng ñaït vaø an truù Phi töôûng Phi Phi töôûng xöù.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng... chöùng ñaït vaø an truù Phi töôûng Phi Phi töôûng xöù.

10. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta vöôït leân moïi Phi töôûng Phi Phi töôûng xöù chöùng ñaït vaø an truù Dieät thoï töôûng ñònh.

Tuøy theo mong muoán... Kassapa cuõng... chöùng ñaït vaø an truù Dieät thoï töôûng ñònh.

11. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta chöùng ñaït caùc loaïi thaàn thoâng.Moät thaân hieän ra nhieàu thaân, nhieàu thaân hieän ra moät thaân, hieän hình bieán hình ñi ngang qua vaùch qua töôøng, qua nuùi nhö ñi ngang hö khoâng, ñoän thoå troài leân ngang qua ñaát lieàn nhö ôû trong nöôùc, ñi treân nöôùc khoâng chìm nhö treân ñaát lieàn, ngoài kieát giaø ñi treân hö khoâng nhö con chim, vôùi baøn tay chaïm vaø rôø maët traêng vaø maët trôøi, nhöõng vaät coù ñaïi oai löïc, oai thaàn nhö vaäy, coù theå töï thaân bay ñeán coõi Phaïm Thieân.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng chöùng ñaït ñöôïc caùc loaïi thaàn thoâng.... bay ñeán coõi Phaïm Thieân. 12. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta vôùi thieân nhó thanh tònh sieâu nhaân coù theå nghe hai loaïi tieáng : Chö thieân vaø loaøi ngöôøi, xa vaø gaàn.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng vôùi Thieân Nhó thanh tònh... xa vaø gaàn.

13. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, sau khi ñi saâu vaøo taâm cuûa chuùng sanh, cuûa loaøi ngöôøi vôùi taâm cuûa mình, ta coù theå bieát nhö sau: "Taâm coù tham bieát laø taâm coù tham. Taâm khoâng tham bieát laø taâm khoâng tham. Taâm coù saân bieát laø taâm coù saân. Taâm khoâng saân bieát laø taâm khoâng saân. Taâm coù si bieát laø taâm coù si. Taâm khoâng si bieát laø taâm khoâng si. Taâm chuyeân chuù bieát laø taâm chuyeân chuù. Taâm khoâng chuyeân chuù bieát laø taâm khoâng chuyeân chuù. Ñaïi haønh taâm bieát laø Ñaïi haønh taâm. Khoâng phaûi Ñaïi haønh taâm bieát laø khoâng phaûi Ñaïi haønh taâm. Taâm chöa Voâ thöôïng bieát laø taâm chöa Voâ thöôïng. Taâm Voâ thöôïng bieát laø taâm Voâ thöôïng. Taâm thieàn ñònh bieát laø taâm thieàn ñònh. Taâm khoâng Thieàn ñònh bieát laø taâm khoâng Thieàn ñònh. Taâm giaûi thoaùt bieát laø taâm giaûi thoaùt. Taâm khoâng giaûi thoaùt bieát laø taâm khoâng giaûi thoaùt.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, sau khi ñi saâu vaøo taâm cuûa chuùng sanh, cuûa loaøi ngöôøi vôùi taâm cuûa mình, Kassapa cuõng ñöôïc bieát nhö sau: Taâm coù tham bieát laø taâm coù tham... Taâm khoâng giaûi thoaùt bieát laø taâm khoâng giaûi thoaùt.

14. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, möôøi ñôøi, hai möôi ñôøi, 30 ñôøi, 40 ñôøi, 50, ñôøi moät traêm ñôøi, hai traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, moät traêm ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp, nhieàu hoaïi thaønh kieáp. Vò aáy nhôù raèng: "Taïi choã kia ta coù teân nhö theá naøy, gioøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã kia. Ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, ta coù teân nhö theá naøy, gioøng hoï nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã noï, ta ñöôïc sanh ôû ñaây. Nhö vaäy, ta nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát".

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi... vaø caùc chi tieát.

15. Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, ta vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân thaáy caùc chuùng sanh. Ta bieát roõ raøng chuùng sanh ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeû keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa chuùng. Nhöõng baäc chuùng sanh aáy laøm nhöõng aùc haïnh veà thaân ngöõ yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán. Nhöõng ngöôøi naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng baäc chuùng sanh naøo laøm nhöõng thieän haïnh veà thaân, ngöõ vaø yù khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán, nhöõng ngöôøi naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc thieän thuù, coõi trôøi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy, vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh sieâu nhaân, ta thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Ta bieát roõ chuùng sanh ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa chuùng.

Tuøy theo mong muoán, naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh sieâu nhaân thaáy söï soáng cheát caùc chuùng sanh... ñeàu do haïnh nghieäp cuûa chuùng.

16. Vaø Ta, naøy caùc Tyø kheo, vôùi söï ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi töï mình vôùi thaéng trí Ta chöùng ngoä Voâ laäu taâm giaûi thoaùt, TUEÄ giaûi thoaùt, chöùng ñaït vaø an truù.

Naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuõng vôùi söï ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi töï mình vôùi trí chöùng ngoä Voâ laäu taâm giaûi thoaùt, Tueä giaûi thoaùt, chöùng ñaït vaø an truù.

GIAÛNG

Kinh 1142 trong Taïp A Haøm thuoäc heä Sanskrit vaø Kinh Thieàn vaø Thaéng Trí trong Töông Öng Boä thuoäc heä Pali coù moái lieân heä vôùi Thieàn toâng ñaùng löu yù maø ngöôøi tu Thieàn chuùng ta khoâng theå boû qua.

Töø laâu coù söï ngôø vöïc veà vieäc Phaät truyeàn taâm aán cho Ngaøi Ma Ha Ca Dieáp. Ñoïc caùc kinh khoâng thaáy noùi maø trong söû Thieàn toâng laïi coù ghi söï truyeàn thöøa töø tröôùc tôùi sau. Hoâm nay, chuùng ta hoïc qua hai kinh naøy xem Ngaøi Ma Ha Ca Dieáp coù xöùng ñaùng ñeå thöøa keá Phaät khoâng?

Luùc ñoù, toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ñaõ ôû laâu taïi nöôùc Xaù Veä, choã saøng toøa vaéng veû, raâu toùc daøi thöôït, maëc chieác y keát baèng vaûi raùch ñi ñeán choã Phaät. Luùc ñoù, vaây quanh Theá Toân ñaïi chuùng ñoâng voâ soá. Phaät ñang noùi phaùp. Chö Tyø kheo thaáy Ma Ha Ca Dieáp töø xa ñi ñeán, lieàn khôûi taâm khinh maïn: Ñaây laø Tyø kheo gì maø y phuïc xaáu xa, khoâng coù nghi dung ñi chaäm raõi ñeán. Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp laø moät trong möôøi vò ñeä töû lôùn cuûa Phaät, chuyeân tu haïnh ñaàu ñaø, Ngaøi ôû moät mình nôi vaéng veû, raâu toùc ra daøi chöa caïo. Maëc thì löôïm töøng mieáng vaûi boû keát laïi thaønh y, neân y xaáu vaø thoâ. Ngaøi ñeán vôùi ñöùc Phaät trong luùc chuùng taân Tyø kheo ñang nghe phaùp. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñeán sau neân khoâng bieát Ngaøi, vôùi taâm thieån caän ñaùnh giaù ngöôøi qua lôùp aùo beân ngoaøi, neân khôûi taâm khinh maïn cheâ Ngaøi aên maëc thoâ xaáu dung nghi khoâng töôi ñeïp.

Theá Toân bieát taâm nieäm caùc Tyø kheo lieàn goïi Ma Ha Ca Dieáp:

- Ca Dieáp ñeán ñaây! Ñaây coøn nöûa toøa nhöôøng oâng, Ta ñaõ bieát: ai xuaát gia tröôùc, oâng chaêng? Ta chaêng?.

Theá Toân bieát caùc vò taân Tyø kheo ñang khôûi taâm kieâu maïn, khinh cheâ xem thöôøng Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp. Ñeå caûnh tænh hoï, Theá Toân beøn keâu Ngaøi laïi nhöôøng cho nöûa toøa ngoài. Neáu thöïc chaát ñöùc haïnh vaø trí hueä cuûa Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp coøn keùm, duø cho Phaät coù muoán caûnh tænh raên daïy haøng taân Tyø kheo, Phaät cuõng khoâng theå laøm nhö vaäy ñöôïc, vì laøm nhö theá khoâng ñuùng yù nghóa, maø Phaät thì khoâng noùi hay laøm moät ñieàu gì voâ nghóa. Chính vì Phaät ñaõ thaáy trí tueä vaø ñöùc haïnh cuûa Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp xaáp xæ vôùi Phaät, neân môùi keâu laïi ngoài cuøng toøa. Ñoïc laïi nhöõng baøi kinh noùi veà nhöõng vò ñeä töû lôùn cuûa Phaät, chuùng ta khoâng thaáy vò naøo ñöôïc Phaät keâu ngoài cuøng toøa, chæ coù baøi kinh naøy Phaät keâu Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp nhöôøng cho nöûa toøa ngoài. Ñieàu naøy chöùng minh raèng: khaû naêng cuûa Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ñuû söùc keá thöøa maïng maïch Phaät phaùp veà sau.

Caùc Tyø kheo kia taâm sanh kinh haõi loâng döïng ngöôïc, cuøng noùi vôùi nhau:

- Kyø thay! Toân giaû, Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp kia ñaïi ñöùc ñaïi löïc, Theá Toân môøi ngoài nöûa toøa.

Thaáy Phaät xöû söï vôùi Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp nhö vaäy, caùc vò taân Tyø kheo hoát hoaûng, baøn vôùi nhau khoâng bieát Toân giaû ñoù laø ai, aét phaûi coù khaû naêng, coù trí tueä vó ñaïi môùi ñöôïc ñöùc Theá Toân quyù troïng môøi ngoài chung toøa.

Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp chaáp tay baïch Phaät:

- Theá Toân laø thaày, con laø ñeä töû.

Phaät baûo Ca Dieáp:

- Nhö theá, nhö theá, ta laø thaày, oâng laø ñeä töû, oâng haõy tuøy choã ngoài.

Tuy ñöôïc Ñöùc Phaät xöû söï ngang haøng vôùi Phaät nhöng Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp vaãn thuû leã cuûa moät ngöôøi troø, khoâng nhaân cô hoäi Phaät öu ñaõi maø sanh taâm caäy theá caàu cao. Phaät thaáy Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp giöõ leã môùi baûo: Neáu oâng thaáy oâng laø ñeä töû thì thoâi tuøy yù oâng muoán ngoài ñaâu thì ngoài.

Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuùi ñaàu leã döôùi chaân Phaät, lui ngoài moät beân. Khi aáy, Theá Toân muoán kænh ngoä caùc Tyø kheo, laïi do Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ñoàng ñöôïc coâng ñöùc thuø thaéng quaûng ñaïi vôùi mình, vì chuùng hieän taïi neân baûo caùc Tyø kheo:

- Ta lìa duïc phaùp aùc baát thieän coù giaùc, coù quaùn, truï sô thieàn cuï tuùc, hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm hoaëc troïn ngaøy ñeâm. Ma Ha Ca Dieáp cuõng nhö Ta, lìa duïc phaùp aùc baát thieän, cho ñeán truï sô thieàn cuï tuùc, hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm, hoaëc troïn ngaøy ñeâm. Ta muoán truï ñeä nhò, ñeä tam, ñeä töù thieàn cuï tuùc, hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm, hoaëc troïn ngaøy ñeâm. Ma Ha Ca Dieáp cuõng nhö theá. Ta tuøy muoán truï töø bi hyû xaû, Khoâng nhaäp xöù, Thöùc nhaäp xöù, Voâ sôû höõu nhaäp xöù, Phi töôûng Phi Phi töôûng nhaäp xöù, caûnh giôùi thaàn thoâng thieân nhó, tha taâm trí, tuùc maïng trí, sanh töû trí, laäu taän trí cuï tuùc hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm, hoaëc troïn ngaøy ñeâm, Ma Ha Ca Dieáp cuõng laïi nhö theá.

Khi aáy, Theá Toân ôû trong ñaïi chuùng soá ñoâng voâ löôïng khen ngôïi Ma Ha Ca Dieáp coâng ñöùc thaéng dieäu, quaõng ñaïi ñoàng vôùi mình roài, chö Tyø kheo nghe Phaät noùi hoan hyû phuïng haønh.

Phaät caûnh ngoä ñeå caùc Tyø kheo hieåu roõ coâng ñöùc trí tueä cuûa Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp thuø thaéng quaõng ñaïi, coù theå töông ñöông vôùi Phaät: Phaät ñaõ lìa duïc, lìa caùc phaùp baát thieän, coù giaùc coù quaùn, Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuõng lìa duïc, lìa caùc phaùp baát thieän, coù giaùc coù quaùn. Phaät chöùng töù thieàn (saéc giôùi), Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuõng chöùng töù thieàn. Phaät truï töù voâ löôïng taâm. Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuøng truï töù voâ löôïng taâm. Phaät nhaäp töù ñònh (Voâ saéc giôùi). Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuõng nhaäp töù ñònh, cho ñeán luïc thoâng töù trí Phaät chöùng tôùi ñaâu thì toân giaû Ma Ha Ca Dieáp chöùng tôùi ñoù. Phaät noùi giöõa chuùng nhö theá laø coâng khai thöøa nhaän toân giaû Ma Ha Ca Dieáp coù khaû naêng, coù trí tueä thuø thaéng, gaàn töông ñöông vôùi Phaät. Tröôùc Phaät môøi Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ngoài chung toøa vôùi Phaät, keá Phaät noùi theå traïng tu chöùng cuûa Phaät ñeán ñaâu laø toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuõng tu chöùng ñeán ñoù. Giaû söû khoâng coù nhöõng baøi kinh noùi veà vieäc truyeàn phaùp cho toân giaû Ma Ha Ca Dieáp , nhöng qua lôøi xaùc chöùng cuûa Phaät trong baøi kinh naøy, chuùng ta thaáy toân giaû Ma Ha Ca Dieáp laø ngöôøi xöùng ñaùng keá thöøa Phaät, cho neân Phaät môùi noùi nhö vaäy.

Kinh Thieàn Vaø Thaéng Trí trong Töông Öng boä taäp II trang 241 do Hoøa Thöôïng Thích Minh Chaâu dòch khoâng coù giai thoaïi Phaät môøi Toân Giaû Ma Ha Ca Dieáp ngoài nöûa toøa . Song, Phaät xaùc nhaän vôùi chuùng Tyø kheo laø, tuøy theo mong muoán, Phaät lìa duïc, lìa caùc phaùp baát thieän, chöùng ñaït vaø an truù töø sô thieàn cho ñeán töù thieàn ôû saéùc giôùi, toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuõng tuøy theo mong muoán chöùng töø sô thieàn cho ñeán töù thieàn. Phaät chöùng ñaït töù thieàn ôû voâ saéc giôùi thì toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuõng chöùng töù thieàn ôû voâ saéc giôùi. Phaät an truù dieät thoï töôûng ñònh, chöùng saùu thaéng trí.Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp cuõng an truù dieät thoï töôûng ñònh, chöùng saùu thaéng trí. Ñöùc Phaät xaùc ñònh khaû naêng trí tueä cuûa toân giaû Ma Ha Ca Dieáp raát roõ ôû ñoaïn 16: " Naøy caùc Tyø kheo, vôùi söï ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, ta chöùng ngoä voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, chöùng ñaït vaø an truù."

" Naøy caùc Tyø kheo, Kassapa cuøng vôùi söï ñoaïn taän caùc laäu hoaëc ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi trí chöùng ngoä voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, chöùng ñaït vaø an truù".

Qua ñoaïn kinh treân, chuùng ta thaáy roõ raøng Ñöùc Phaät thöøa nhaän Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp coù khaû naêng nhö Phaät. Ñoù laø lyù do maø caùc thieàn sö noùi Phaät truyeàn taâm aán cho toân giaû Ma Ha Ca Dieáp. Tuy ôû kinh khoâng noùi truyeàn taâm aán maø Phaät xaùc nhaän khaû naêng chöùng ñaéc cuûa Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp tröôùc chuùng Tyø kheo, thì coù khaùc gì truyeàn taâm aán. Vì truyeàn taâm aán laø moät loái xaùc nhaän thaày chöùng ñaéc tôùi ñaâu, troø chöùng ñaét tôùi ñoù.

Thieàn toâng thöôøng ñeà caäp vieäc Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ñöôïc Phaät truyeàn taâm aán ba laàn.

Laàn noåi baät nhaát laø ôû hoäi Linh Sôn treân nuùi Kyø Xaø Quaät, Phaät caàm caønh hoa sen ñöa maét nhìn khaép chuùng, caû hoäi ñeàu ngô ngaùc. Chæ coù Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp nhìn thaáy chuùm chím cöôøi. Phaät baûo: "Ta coù chaùnh phaùp nhaõn taïng, Nieát baøn dieäu taâm, phaùp moân maàu nhieäm, chaúng laäp vaên töï, ngoaøi giaùo lyù truyeàn rieâng, nay giao phoù cho ngöôi, ngöôi kheùo gìn giöõ, truyeàn trao maõi ñöøng cho döùt maát, ñeán sau seõ truyeàn cho A Nan". Phaät ôû treân nhìn xuoáng, Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ôû döôùi nhìn leân, taâm Phaät taâm Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp kheá hoäi nhau, thoâng caûm nhau neân ñöôïc Thieàn toâng coi söï kieän ñoù laø truyeàn taâm aán.

Laàn thöù hai ôû thaùp Ña Hoøa, nhö kinh 1142 hay Thieàn vaø Thaéng Trí maø chuùng ta vöøa ñoïc qua. Baøi kinh tuy Phaät nhaém phaù taâm ngaõ maïn cuûa chuùng Tyø kheo xem thöôøng Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp. Nhöng döôùi maét Thieàn toâng thì ñöùc Phaät ñaõ khen ngôïi Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp coù ñaày ñuû coâng ñöùc vaø trí tueä thuø thaéng cuõng nhö Ñöùc Phaät ñaõ coù vaø xöùng ñaùng cho Phaät nhöôøng nöûa toøa ngoài.

Theo Thieàn toâng, truyeàn taâm aán laø vieäc xaùc chöùng thaày chöùng ñaéc tôùi ñaâu, troø cuõng chöùng ñaéc tôùi ñoù. Nhö vaäy, khoâng phaûi truyeàn taâm aán laø gì?

Laàn thöù ba, taïi ñeàn Makuta bandhana, thaønh Kusinaøraø, khi Theá Toân nhaäp dieät, nhuïc thaân ñöôïc lieäm vaøo kim quan vaø ñöa leân giaøn hoûa ñeå traø tyø, chaâm löûa thieâu ba laàn maø vaãn khoâng chaùy. Trong khi hai ñeä töû lôùn laø Anuruddha vaø Ananda coù maët taïi ñoù maø khoâng laøm cho löûa chaùy ñöôïc. Maõi ñeán khi Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp töø nuùi Kyø Xaø Quaät ñeán, ñi nhieãu quanh kim quan ba voøng roài côûi môû chaân vaø cuùi ñaàu ñaûnh leã döôùi chaân Theá Toân. Khi Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ñaûnh leã Theá Toân xong, thì giaøn hoûa töï baét löûa chaùy.

Söï kieän vöøa neâu ñaõ noùi leân söï töông quan caûm thoâng raát lôùn giöõa Phaät vaø Toân giaû Ma Ha Ca Dieáp ôû giôø phuùt cuoái cuøng. Döôùi maét Thieàn toâng coi söï töông quan caûm thoâng ñoù laø truyeàn taâm aán.

]