TAÂM BÌNH THÖÔØNG LAØ ÑAÏO

hõg

Töø tröôùc toâi thöôøng noùi "taâm bình thöôøng laø ñaïo", song chæ noùi toång quaùt hoaëc noùi xa gaàn ñeå quyù vò thaàm nhaän, chôù khoâng noùi thaúng. Hoâm nay toâi chæ thaúng ñeå quyù vò thaáy vaø nhaän ra ñeå öùng duïng tu haønh.

Trieäu Chaâu ñeán hoûi Ngaøi Nam Tuyeàn:

- Theá naøo laø ñaïo?

Nam Tuyeàn ñaùp:

- Taâm bình thöôøng laø ñaïo.

Trieäu Chaâu hoûi:

- Laïi coù theå nhaèm tieán ñeán chaêng?

Nam Tuyeàn ñaùp:

- Nghó nhaèm tieán ñeán laø traùi.

Trieäu Chaâu hoûi:

- Khi chaúng nghó laøm sao bieát laø ñaïo?

Nam Tuyeàn ñaùp:

- Ñaïo chaúng thuoäc bieát vaø chaúng bieát, bieát laø voïng giaùc, khoâng bieát laø voâ kyù, neáu thaät ñaït ñaïo thì chaúng nghi, ví nhö hö khoâng theânh thang roãng rang ñaâu theå gaéng noùi phaûi quaáy.

Ngay ñoù sö ngoä.

Moïi ngöôøi tu, ai cuõng nghó mình phaûi thaáy (ngoä) ñöôïc ñaïo, vaø nghó raèng ñaïo laø caùi gì cao sieâu ôû ngoaøi mình. Trieäu Chaâu cuõng coù taâm nieäm nhö chuùng ta, khi ñöôïc Ngaøi Nam Tuyeàn traû lôøi "taâm bình thöôøng laø ñaïo", sö chöa ñuû söùc tin. Vaäy, taâm bình thöôøng laø taâm naøo? Taâm nhôù chuyeän naêm xöa nghó chuyeän naêm tôùi coù phaûi laø taâm bình thöôøng khoâng? Vöøa daáy nieäm laø ñoäng, maø ñoäng thì baát bình thöôøng. Taâm bình thöôøng laø taâm laëng leõ saùng suoát, thaáy bieát roõ raøng, nhö maët nöôùc phaúng laëng khoâng gôïn soùng. Ngaøi Nam Tuyeàn chæ thaúng: "taâm bình thöôøng laø ñaïo", qua lôøi chæ thaúng maø Trieäu Chaâu chöa nhaän ra neân hoûi "Laïi coù theå nhaèm tieán ñeán chaêng?". Sö nghó tieán ñeå ñaït ñaïo, song, nghó tieán ñeán laø baát bình thöôøng, maø baát bình thöôøng thì khoâng phaûi ñaïo. Vì vaäy, Ngaøi Nam Tuyeàn noùi: "Nghó nhaèm tieán ñeán laø traùi". Vöøa nghó tieán ñeán laø ñoäng, maø ñoäng laø baát bình thöôøng neân traùi ñaïo. Nhöng Trieäu Chaâu cuõng chöa nhaän, beøn hoûi theâm: "Khi chaúng nghó laøm sao bieát laø ñaïo?" Sö cho ñaïo laø caùi gì phaûi do suy nghó maø bieát, nay khoâng cho suy nghó thì laøm sao bieát ñoù laø ñaïo? Ngaøi Nam Tuyeàn baûo: "Ñaïo chaúng thuoäc bieát vaø chaúng bieát, bieát laø voïng giaùc, khoâng bieát laø voâ kyù, neáu thaät ñaït ñaïo thì chaúng nghi, ví nhö hö khoâng theânh thang, roãng rang ñaâu theå gaéng noùi phaûi quaáy". Nghóa laø taâm laëng leõ saùng suoát ñoù laø ñaïo, vöøa daáy nieäm muoán bieát noù laø voïng giaùc, coøn ngu ngô khoâng bieát gì laø voâ kyù, caû hai ñeàu sai. Neáu thöïc ñaït ñaïo, töùc laø nhaän ra caùi laëng leõ chaân thaät thì khoâng coøn nghi ngôø gì caû, luùc ñoù taâm roãng rang theânh thang, khoâng theå noùi laø phaûi hay quaáy. Vöøa noùi phaûi quaáy laø coù nieäm hai beân thì traùi ñaïo. Ngay ñoù Trieäu Chaâu ngoä ñöôïc "Taâm bình thöôøng laø ñaïo". Toâi ñaõ noùi traéng ra quyù vò coù nhaän ñöôïc khoâng?

Toâi daãn theâm moät Thieàn sö khaùc, Suøng Tín con nhaø baùn baùnh bao, ôû tröôùc coång chuøa. Moãi ngaøy (sö) ñem ít caùi baùnh cuùng döôøng thieàn sö Ñaïo Ngoä. Ñaïo Ngoä aên xong thöôøng ñeå laïi moät caùi baùnh baûo:

- Ta cho ngöôi aên ñeå aân hueä cho con chaùu.

Moät hoâm sö töï nghó: "Baùnh laø ta ñem ñeán, côù sao Hoøa Thöôïng laïi cho ngöôïc laïi ta? Bieát ñaâu khoâng coù yù chæ. Sö beøn ñeán hoûi Ñaïo Ngoä.

Ñaïo Ngoä baûo:

- Baùnh cuûa oâng ñem ñeán, ta cho laïi oâng coù loãi gì?

Sö nghe lôøi naøy, hieåu ñöôïc thaâm yù, lieàn xin xuaát gia. Ñaïo Ngoä baûo:

- Ngöôi tröôùc suøng phöôùc thieän, nay tin lôøi ta, coù theå goïi laø Suøng Tín.

Töø ñaây, sö haàu haï luoân beân thaày, moät hoâm sö thöa:

- Töø ngaøy con vaøo ñaây ñeán nay, chöa ñöôïc thaày chæ daïy taâm yeáu.

Ñaïo Ngoä baûo:

- Töø ngaøy ngöôi vaøo ñaây, ta chöa töøng chaúng chæ daïy taâm yeáu cho ngöôi.

Suøng Tín hoûi:

- Thaày chæ daïy ôû choã naøo?

Ñaïo Ngoä baûo:

- Ngöôi daâng traø leân ta vì ngöôi maø tieáp, ngöôi böng côm ñeán ta vì ngöôi maø nhaän, ngöôi xaù lui ra thì ta gaät ñaàu. Choã naøo chaúng chæ daïy taâm yeáu?

Sö cuùi ñaàu im laëng giaây laâu, Ñaïo Ngoä baûo:

- Thaáy thì thaúng ñoù lieàn thaáy, suy nghó lieàn sai.

Ngay caâu noùi ñoù, sö khai ngoä. Laïi hoûi theâm:

- Laøm sao gìn giöõ?

Ñaïo Ngoä ñaùp:

- Maëc taùnh tieâu dao, tuøy duyeân phoùng khoaùng, chæ heát taâm phaøm chaúng coù thaùnh giaûi khaùc.

Khi thò giaû daâng chung traø, Thaày ñöa tay nhaän chung traø, luùc ñoù coù suy nghó gì khoâng? Thaày ñoùn nhaän chung traø maø khoâng coù moät nieäm suy nghó, nhöng khoâng phaûi laø khoâng "bieát". Khi thò giaû doïn côm xaù môøi, thì Thaày böôùc tôùi ngoài vaø caàm ñuûa aên, luùc ñoù theá naøo? Ngoài aên côm Thaày cuõng khoâng suy nghó. Khi thò giaû xaù chaøo lui ra thì Thaày gaät ñaàu, luùc gaät ñaàu Thaày cuõng khoâng suy nghó. Nhö vaäy, trong nhöõng ñoäng taùc haèng ngaøy maø chuùng ta khoâng khôûi moät nieäm nghó suy, ñoù laø taâm yeáu. Taâm yeáu hieän höõu roõ raøng trong moïi haønh ñoäng, neáu nhaän ñöôïc choã ñoù thì choã naøo khoâng chæ khoâng daïy taâm yeáu? Vaäy, taâm yeáu maø Ñaïo Ngoä chæ ñaây coù khaùc vôùi taâm bình thöôøng maø Ngaøi Nam Tuyeàn chæ ôû tröôùc khoâng? Tuy nhieân, ôû ñaây ñaëc bieät laø khi Suøng Tín cuùi ñaàu suy nghó veà taâm yeáu thì Ñaïo Ngoä chæ thaúng: "Thaáy thì thaúng ñoù lieàn thaáy, suy nghó lieàn sai". Trong nhöõng haønh ñoäng bình thöôøng, ngay ñoù maø nhaän ra caùi chaân thaät saün coù nôi mình, vöøa khôûi nghó noù lieàn bò che khuaát. Ngay khi ñoù Sö khai ngoä. Chuùng ta thaáy taâm yeáu laø gì roài phaûi khoâng? Vaø khi ngoä roài, muoán gìn giöõ noù phaûi laøm sao? Ñoù laø vaán ñeà then choát. Ñöôïc Ngaøi Ñaïo Ngoä daïy:

"Maëc taùnh tieâu dao, tuøy duyeân phoùng khoaùng, chæ heát taâm phaøm chaúng coù thaùnh giaûi khaùc". Maëc taùnh tieâu dao ôû ñaây khoâng coù nghóa roãi raûnh thaân daïo chôi choã naøy xöù noï tuøy höùng ñôøn ca, thoåi saùo, ngaâm vònh... Ngöôøi nhö theá laø cuoàng taêng phoùng tuùng. Ngaøi Ñaïo Ngoä daïy tuøy taùnh tieâu dao, chöù khoâng phaûi tuøy thaân tieâu dao, phaûi hieåu roõ choã naøy. Vaäy, taùnh tieâu dao laø theá naøo? Taùnh thaáy taùnh nghe... coù saün nôi moãi ngöôøi voán khoâng ñoäng, khoâng giôùi haïn; bôûi khoâng ñoäng, khoâng giôùi haïn neân noù roãng rang theânh thang. Vaø vì theânh thang khoâng ñoäng khoâng phieàn cöù maëc noù, khoâng keàm khoâng giöõ laø maëc taùnh tieâu dao. Laâu nay chuùng ta tu nghó laø phaûi keàm giöõ cho taâm thanh tònh; neáu keàm giöõ laø traùi vôùi töï taùnh roài. "Tuøy duyeân phoùng khoaùng" laø duyeân ñeán thì tuøy duyeân baát bieán khoâng vöôùng khoâng baän, khoâng bò duyeân traàn laøm phieàn nhieãu. Sô Toå phaùi Truùc Laâm noùi:

Cö traàn laïc ñaïo thaû tuøy duyeân

Cô taéc san heà khoán taéc mieân

ÔÛ trong coõi ñôøi maø vui vôùi ñaïo, töùc laø vui vôùi taâm bình thöôøng, roài tuøy duyeân ñoùi thì aên meät thì nguû. Tuøy duyeân phoùng khoaùng laø trong cuoäc soáng bình thöôøng ñeán giôø aên thì aên, ñeán giôø laøm vieäc thì laøm vieäc, ñeán giôø nguû thì nguû... khoâng coù voïng nieäm laøm baän loøng, taâm an nhieân theânh thang töï taïi. Ví duï queùt chuøa hay nhoå coû maø taâm vaãn theânh thang roãng rang khoâng coù moät nieäm daáy khôûi ñoù laø tuøy duyeân phoùng khoaùng. Chôù khoâng phaûi tuøy duyeân phoùng khoaùng laø ñoùi vaøo quaùn aên, aên nhaäu say söa, meät thì naèm ì ngoaøi ñöôøng phoá maø nguû, gaëp nöõ saéc cuõng khoâng kî, gaëp ca vuõ cuõng khoâng chöøa... Ñoù laø cuoàng taêng cuoàng thieàn, hieåu laàm hieåu loaïn, khoâng ñuùng leõ thaät, laøm cho ngöôøi cheâ cöôøi, laøm cho ngöôøi maát heát tín taâm. Nhöõng troïng ñieåm naøy quyù vò löu yù ñeå naém vöõng maø tu, neáu hieåu laàm moät chuùt thì hoïa. Toâi nhaéc laïi, taùnh giaùc nôi moãi ngöôøi voán laëng leõ theânh thang saùng suoát, haèng ngaøy soáng bình thöôøng, ñeán giôø laøm vieäc thì laøm vieäc, ñeán giôø aên thì aên, ñeán giôø nghæ thì nghæ... khoâng khôûi nieäm, khoâng keàm, khoâng giöõ, tuy nhieân, vaãn ôû trong neà neáp ñaïo ñöùc. Ñoù laø maëc taùnh tieâu dao tuøy duyeân phoùng khoaùng, cuõng nhö Ngaøi Nam Tuyeàn ngöôøi daâng traø thì tieáp traø, daâng côm thì nhaän côm, xaù chaøo thì gaät ñaàu, buoâng heát voïng töôûng ñieân ñaûo cuûa phaøm phu, ñoù laø ñaïo. Thoâng thöôøng, ngöôøi tu haønh chöa haøi loøng vôùi neáp soáng bình thöôøng nhö ñaõ noùi maø mong coù caùi gì phi thöôøng, khaùc laï cuûa baäc Thaùnh, muoán thaáy haøo quang, muoán bieát quaù khöù vò lai... Ñoù laø beänh, neân Ngaøi daïy "chæ heát taâm phaøm, chaúng coù Thaùnh giaûi khaùc" khi voïng töôûng ñieân ñaûo saïch roài thì ngang ñoù laø Thaùnh, chôù khoâng coù Thaùnh ôû ngoaøi ñeán. Töùc laø döøng ñöôïc tình phaøm, laø voïng töôûng chuû cuûa nghieäp laø nhôn luaân hoài sanh töû thì giaûi thoaùt, vì khoâng sanh khoâng dieät nhöng haèng tri haèng giaùc khoâng phaûi Thaùnh laø gì? Coù nhieàu ngöôøi nghi sau khi voïng töôûng laëng heát thì coøn caùi gì? Chæ caàn heát voïng töôûng thì taùnh giaùc hieän tieàn khoâng caàn theâm gì nöõa caû. Nhöng chaúng maáy ngöôøi coù ñuû loøng tin.

Ña soá ñeàu mong heát phieàn naõo ñeå coù theâm caùi gì khaùc, khoâng ngôø heát tình phaøm (voïng töôûng) thì ngay ñoù laø Thaùnh. Vì maàm sanh töû luaân hoài heát thì ñoù laø ñaïo laø giaûi thoaùt, laø choã thieát yeáu maø Ngaøi Ñaïo Ngoä ñaõ chæ daïy.

Ngaøi Trieäu Chaâu ngoä ñaïo nôi Ngaøi Nam Tuyeàn, ngoä ngay choã "taâm bình thöôøng laø ñaïo" neân sau naøy Ngaøi cuõng daïy nhö theá.

Coù vò taêng hoûi:

- Theá naøo laø Phaät?

Sö baûo:

- ÔÛ trong ñieän.

- Trong ñieän ñaâu phaûi buøn ñaát ñaép thaønh töôïng?

- Phaûi.

- Theá naøo laø Phaät?

- ÔÛ trong ñieän.

- Con meâ muoäi xin thaày chæ daïy.

- Aên chaùo xong chöa?

- Aên chaùo xong.

- Röûa baùt ñi!

Taêng nhôn ñaây ñaïi ngoä.

Taêng muoán bieát "theá naøo laø Phaät", ñöôïc Ngaøi Trieäu Chaâu chæ "ôû trong ñieän". Ngaøi chæ Phaät taùnh khoâng rôøi thaân naêm uaån (ôû trong ñieän) theá maø taêng khoâng nhaän ra, khôûi taâm so löôøng. Phaät ôû trong ñieän ñöôïc ñaép baèng buøn ñaát, chæ laø töôïng voâ tri ñeå thôø, khoâng phaûi laø Phaät maø taêng muoán bieát. Ngaøi Trieäu Chaâu noùi "phaûi" laø Ngaøi xaùc ñònh nôi thaân naêm uaån coù taùnh giaùc chôù khoâng phaûi töôïng Phaät treân baøn. Theá maø taêng khoâng hoäi laäp laïi caâu hoûi "theá naøo laø Phaät?". Ngaøi vaãn ñaùp "ôû trong ñieän". Taêng vaãn khoâng hoäi, beøn thöa: "Con meâ muoäi xin thaày chæ daïy". Ngaøi hoûi: "Aên chaùo chöa?" Taêng ñaùp: "Aên chaùo xong". Ngaøi baûo: "röûa baùt ñi". Taêng nhôn ñaây môi ñaïi ngoä. Vaäy, taêng ngoä caùi gì? Caùi ngoä cuûa vò taêng naøy coù khaùc vôùi caùi ngoä cuûa Ngaøi Suøng Tín khoâng? ÔÛ tröôùc, daâng traø thì tieáp, daâng côm thì nhaän, xaù lui ra thì gaät ñaàu, ôû ñaây aên chaùo xong thì röûa baùt. Coù phaûi thaân thì tuøy duyeân sinh hoaït maø haønh ñoäng, tuy nhieân taâm vaãn bình thöôøng? Chö Toå chæ daïy nhau laø chæ daïy caùi maø chính mình ñaõ nhaän ñöôïc töø nôi thaày laø "Taâm bình thöôøng", song moãi vò coù moãi thuaät ñoäc ñaùo rieâng, ngöôøi caên cô thaáp keùm khoù maø bieát ñöôïc. Taïi sao hoûi "aên chaùo chöa?" roài baûo "röûa baùt ñi" maø laïi ngoä ñaïo, vaäy ñaïo ôû choã naøo?

Sau, thieàn sö Hoaøng Trí coù laøm tuïng ñeå ca ngôïi choã naøy:

Chuùc baõi linh giao taåy baùt boàn

Hoaùt nhieân taâm ñòa töï töông phuø

Nhö kim tham baûo tuøng laâm khaùch

Thaû ñaïo kyø gian höõu ngoä voâ.

Dòch:

Chaùo xong lieàn daïy röûa cheùn toâ,

Boãng nhieân taâm ñòa töï töông phuø

Hieän nay laø khaùch tuøng laâm cuõ

Haõy noùi khoaûng naøy coù ngoä khoâng?

Thaät laø xuaát caùch, ngöôøi vaøo ñaïo vôùi taâm thao thöùc thieát tha caàu Phaät, neân khi hoûi "aên chaùo xong chöa?" Thöa "aên chaùo xong" baûo "röûa baùt ñi", lieàn ngoä ñaïo. Neáu laø ngöôøi khoâng thao thöùc thieát tha caàu Phaät, duø coù duøng phöông tieän thieän xaûo theá maáy ñeå chæ, cuõng vaãn laø keû dung thöôøng khoâng thaáy ñöôïc lyù ñaïo. Aên chaùo, röûa baùt coù phaûi laø bình thöôøng maëc taùnh tieâu dao, tuøy duyeân phoùng khoaùng khoâng? Neáu thoâng ñoaïn tröôùc ñeán ñaây chuùng ta khoâng thaáy laï.

Ngaøi Ñoäng Sôn Thuû Sô, khi coøn laø moät Thieàn khaùch, ñeán tham vaán nôi Ngaøi Vaân Moân, Ngaøi Vaân Moân hoûi:

- OÂng vöøa rôøi choã naøo?

Thuû Sô thöa:

- Rôøi Tra Ñoä.

Vaân Moân hoûi:

- Muøa haï roài ôû ñaâu?

Thuû Sô ñaùp:

- ÔÛ chuøa Baùo Aân taïi Hoà Nam.

Vaân Moân hoûi:

- Rôøi nôi aáy luùc naøo?

Thuû Sô ñaùp:

- Ngaøy 25 thaùng 8.

Vaân moân baûo:

- Tha oâng ba gaäy, ñeán nhaø tham thieàn ñi.

Ñöôïc hoûi, Thuû Sô ñaùp moät caùch thaät thaø, khoâng moät chuùt ñieâu ngoa, taïi sao Ngaøi Vaân Moân noùi "tha oâng ba gaäy" roài baûo xuoáng nhaø thieàn? Thuû Sô coù loãi gì?

Thuû Sô thaéc maéc, hoâm sau ñi thaúng vaøo thaát Ngaøi Vaân Moân thöa:

- Hoâm qua nhôø ôn Hoøa Thöôïng tha ba gaäy, con khoâng bieát loãi taïi choã naøo?

Vaân Moân baûo:

- Caùi tuùi côm! Giang Taây, Hoà Nam lieàn theá aáy!

Ngay caâu noùi naøy sö ñaïi ngoä.

Vaân Moân quôû Thuû Sô laø caùi tuùi côm. Giang Taây laø choã hoaèng hoùa cuûa Maõ Toå, Hoà Nam laø choã hoaèng hoùa cuûa Thaïch Ñaàu. "Lieàn theá aáy" laø sao?

Hoûi "ôû ñaâu", thöa "ôû Tra Ñoä" hoûi "muøa haï roài ôû ñaâu", thöa "ôû chuøa Baùo Aân taïi Hoà Nam". Hoûi "rôøi nôi aáy luùc naøo?". Thöa "ngaøy 25 thaùng 8". Söï vieäc aáy coù phaûi laø bình thöôøng khoâng? Hoûi ñaâu ñaùp ñoù roõ raøng, khoâng suy nghó khoâng phaûi taâm bình thöôøng laø gì? Ngaøi Vaân Moân muoán laøm daäy soùng neân noùi "tha oâng ba gaäy". Thuaät khai ngoä cuûa Ngaøi Vaân Moân quaù kyø ñaëc, ngaøi noùi "tha oâng ba gaäy" laøm cho Thuû Sô baên khoaên thaéc maéc khoâng bieát mình coù loãi ôû choã naøo, neân hoâm sau Thuû Sô ñeán phöông tröôïng hoûi, khi hoûi bò quôû "caùi tuùi côm!" Ngaøi Vaân Moân cheâ Thuû Sô khoâng thoâng minh gioáng nhö caùi tuùi côm vaäy. Maõ Toå (Giang Taây) Thaïch Ñaàu (Hoà Nam) cuõng ñeàu chæ daïy caùi bình thöôøng aáy thoâi. Ngay ñoù Thuû Sô ngoä ñaïo. Qua caâu chuyeän, khoâng ai khoûi ngaïc nhieân choã "tha oâng ba gaäy". Chính nhôø caùi thuaät laøm daäy soùng ñoù cuûa Ngaøi Vaân Moân maø Thuû Sô môùi nhaän ra caùi "chaân thaät bình thöôøng" saün coù nôi chính mình. Caùc thieàn sö ñaâu coù daïy ñieàu gì khaùc, caùc Ngaøi chæ thaúng caùi chaân thaät cho chuùng ta laø trong moïi sinh hoaït khoâng daáy nieäm nghó suy laø ñaïo, laø taâm bình thöôøng, laø Phaät. Vaäy, coù ngöôøi naøo khoâng coù caùi ñoù? Ai cuõng coù maø khoâng daùm nhaän! Sa di Cao haàu chuyeän vôùi Ngaøi Döôïc Sôn, qua nhöõng caâu ñaùp, Ngaøi bieát ñoù laø moät sa di xuaát caùch, neân môùi khoe vôùi caùc ñoà ñeä lôùn nhö Vaân Nham, Ñaïo Ngoä. Hai vò naøy toû veû chöa tin, neân Ngaøi môùi hoûi laïi Sa di Cao:

- Ta nghe ôû Tröôøng An raát naùo loaïn, ngöôi coù bieát chaêng?

Sö thöa:

- Nöôùc con an oån.

Döôïc Sôn hoûi theâm:

- Ngöôi do xem kinh ñöôïc hay thöa hoûi ñöôïc?

Sö ñaùp:

- Chaúng do xem kinh ñöôïc cuõng chaúng do thöa hoûi ñöôïc.

Döôïc Sôn hoûi:

- Coù laém ngöôøi chaúng xem kinh, chaúng thöa hoûi sao chaúng ñöôïc?

Sö ñaùp:

- Chaúng noùi hoï khoâng ñöôïc, chæ vì khoâng chòu thöøa nhaän.

Ngaøi Döôïc Sôn noùi: "Ta nghe ôû Tröôøng An (thuû ñoâ nhaø Ñöôøng) raát naùo loaïn, ngöôi coù bieát chaêng? Sa di Cao traû lôøi "nöôùc con an oån". NGHE tieáng ñoäng beân ngoaøi oàn aøo laø naùo. THAÁY keû qua ngöôøi laïi loän xoän laø loaïn. Khi hoûi: "Ta nghe Tröôøng An naùo loaïn ngöôi coù bieát chaêng?" Ngaøi Döôïc Sôn muoán hoûi Sa di Cao coù thaáy coù nghe söï naùo loaïn beân ngoaøi khoâng? Ñoù laø caùi baåy doï daãm coi sö ñang chaïy theo caûnh beân ngoaøi hay haèng soáng vôùi taùnh thaáy taùnh nghe chaân thaät cuûa mình. Sa di Cao traû lôøi "nöôùc con an oån". Ngöôøi qua laïi xoân xao maø taùnh thaáy cuûa Sa di Cao khoâng xoân xao; tieáng ñoäng oàn aøo maø taùnh nghe cuûa Sa Di Cao khoâng oàn aøo. Naùo loaïn laø chuyeän beân ngoaøi chôù taùnh thaáy taùnh nghe cuûa sö khoâng ñoäng khoâng loaïn. Sö traû lôøi nhö theá chöùng toû raèng Sö haèng nhôù caùi chaúng ñoäng cuûa mình maø khoâng ñeå taâm chaïy theo ngoaïi traàn. Neáu ñöôïc hoûi "coù nghe naùo loaïn khoâng?". Traû lôøi "coù nghe naùo loaïn" laø ngöôøi ñaõ ñeå taâm duyeân theo caûnh vaät beân ngoaøi maø queân caùi khoâng ñoäng haèng hieän höõu nôi chính mình. Nhö vaäy, ñeå thaáy ngöôøi xöa muoán traéc nghieäm xem ngöôøi tham hoïc coøn voïng ra ngoaïi traàn hay haèng soáng vôùi caùi chaân thaät cuûa chính mình, chæ neâu caâu hoûi, qua caâu traû lôøi thì bieát ngöôøi aáy theá naøo. Qua caâu traû lôøi cuûa Sa di Cao, Döôïc Sôn chaáp nhaän ngay. Tuy theá, Vaân Nham vaø Ñaïo Ngoä vaãn chöa tin, ngaøi Döôïc Sôn môùi traéc nghieäm theâm: "Ngöôi do xem kinh ñöôïc hay do thöa hoûi ñöôïc?". Sa di Cao ñaùp: "Chaúng do xem kinh ñöôïc, cuõng chaúng do thöa hoûi ñöôïc". Neáu traû lôøi do xem kinh hay do thaày chæ baûo thì caùi ñoù töø beân ngoaøi maø ñöôïc. Taùnh thaáy taùnh nghe laø caùi chaân thaät coù saün nôi moãi ngöôøi, ñaâu ñôïi xem kinh môùi coù hay do thaày daïy môùi ñöôïc. Neân Sö traû lôøi "chaúng do xem kinh ñöôïc cuõng chaúng do thöa hoûi ñöôïc". Môùi nghe qua nhö phuû nhaän coâng ôn chæ daïy cuûa Thaày Toå. Nhöng leõ thöïc laø nhö vaäy. Thaày Toå chæ laø ngöôøi khôi daäy ñaùnh thöùc ñeå chuùng ta xoay laïi nhaän ra caùi chaân thaät ñaõ coù saün maø töø laâu nay chuùng ta boû queân. Ngaøi Döôïc Sôn hoûi tieáp: "coù laém ngöôøi chaúng xem kinh chaúng thöa hoûi sao chaúng ñöôïc?". Ñeå xaùc ñònh laàn nöõa, Ngaøi Döôïc Sôn beû laïi: "oâng noùi chaúng do xem kinh chaúng do thöa hoûi maø ñöôïc, vaäy bieát bao ngöôøi khoâng xem kinh khoâng thöa hoûi sao chaúng ñöôïc?" Sö ñaùp: "Chaúng noùi hoï khoâng ñöôïc, chæ vì khoâng chòu thöøa nhaän thoâi". Ai cuõng coù saün caùi taùnh bieát chaân thaät, maø vì khoâng chòu nhaän neân coi nhö khoâng ñöôïc. Ñöôïc hay khoâng ñöôïc laø do bieát thöøa nhaän hay khoâng thöøa nhaän; neáu bieát thöøa nhaän thì töï taïi giaûi thoaùt, coøn khoâng thöøa nhaän thì chaïy theo ngoaïi caûnh phieàn naõo khoå ñau ñi maõi trong luaân hoài sanh töû.

Ñeå keát thuùc buoåi noùi chuyeän hoâm nay toâi daãn chuyeän ngaøi Töû Hoà baét aên troäm, chuyeän naøy raát lyù thuù neân toâi hay keå, moãi laàn keå laø moãi laàn môùi. Trong phaùp hoäi cuûa ngaøi Töû Hoà coù treân 500 taêng chuùng. Moät hoâm, giöõa ñeâm boãng ngaøi la to:

- Aên troäm, aên troäm.

Chuùng keùo nhau chaïy ñeán, ngaøi chuïp oâm vò taêng ñeán ñaàu tieân noùi:

- Baét ñöôïc roài, baét ñöôïc roài.

Vò Taêng bò baét hoaûng hoát thöa:

- Daï con, khoâng phaûi, khoâng phaûi.

Ngaøi noùi:

- Phaûi, phaûi, chæ taïi oâng khoâng daùm nhaän thoâi.

Trong phaùp hoäi caû 500 ngöôøi ai cuõng coù caùi chaân thaät maø khoâng daùm nhaän, buoäc loøng ngaøi phaûi duøng phöông tieän kyø ñaëc chuïp oâm moät vò taêng la to laø aên troäm. Taêng ñính chính: "Daï con, chôù khoâng phaûi aên troäm". Ngaøi noùi: "Phaûi, phaûi, chæ taïi oâng khoâng daùm nhaän thoâi". Taêng noùi "Khoâng phaûi" laø khoâng phaûi aên troäm. Ngaøi noùi: "phaûi, phaûi" laø chæ cho moïi ngöôøi ai cuõng coù saün taùnh giaùc chaân thaät. Troø noùi "khoâng phaûi", thaày noùi "phaûi, phaûi", nghe nhö cuøng ñoái ñaùp nhau, nhöng yù hai beân thaät laø khaùc xa muoân daëm. Hình aûnh thaày chuïp troø noùi laø "aên troäm", troø ñính chính: "daï con, khoâng phaûi aên troäm". Thaày laïi khaúng ñònh: "phaûi, phaûi, taïi ngöôi khoâng daùm nhaän". Thaät thuû thuaät quaù kyø ñaëc noùi leân loøng töø bi ñaùo ñeå bao giôø chuùng ta queân ñöôïc!

Chö Toå xöa duøng nhieàu phöông tieän kyø ñaëc, ñeå chæ cho ngöôøi hoïc ñaïo nhaän ra taùnh giaùc chaân thaät saün coù maø töø laâu töï boû queân. Rieâng toâi khoâng coù phöông tieän thieän xaûo, neân môùi daãn chuyeän cuûa ngöôøi xöa ñeå nhaéc cho quùy vò nhôù vaø nhaän ra caùi chaân thaät cuûa mình, haàu thoaùt ly sanh töû döùt khoå ñau.

Qua nhöõng caâu chuyeän maø toâi vöøa daãn giaûi, neáu quùy vò nhaän ñöôïc taùnh giaùc chaân thaät nôi chính mình, quyù noù nhö haït minh chaâu voâ giaù, thì lôøi daãn giaûi cuûa toâi hoâm nay laø höõu ích, töùc laø toâi laø keû coù coâng. Neáu quyù vò khoâng nhaän ñöôïc hay nhaän ñöôïc maø xem thöôøng, cho raèng ai ai cuõng coù, thì coù gì quan troïng roài vaãn cöù soáng buoâng troâi theo duïc laïc ñi maõi trong luaân hoài sanh töû thì toâi laø keû coù toäi. Vì muoán cho quyù vò coù ñuû loøng tin maø tieán tu ñeå trôû thaønh ngöôøi höõu duïng, neân toâi khoâng ngaïi ruïng heát loâng maøy vì quùy vò maø chæ thaúng.

]