SAÙCH TAÁN TU

hõg

Moãi naêm taát caû ngöôøi tu chuùng ta, ít nhaát phaûi coù moät laàn oân laïi chuyeän cuõ vaø chuaån bò cho vieäc môùi. Noùi moät caùch deã hieåu, laø qua moät naêm, nhöõng caùi dôû chuùng ta phaûi chöøa, chuaån bò cho naêm tôùi ñöôïc toát ñöôïc saùng suûa hôn, ñoù laø boån phaän cuûa ngöôøi tu. Ngaøi Traàn Toân Tuùc laø ñeä töû cuûa toå Hoaøng Baù, coù noùi :

"Vieäc lôùn ^{(Giaûi thoaùt luaân hoài sanh töû. )} chöa saùng nhö ñöa ma meï.

Vieäc lôùn ñaõ saùng nhö ñöa ma meï."

Caâu naøy, taát caû Taêng ni Phaät töû phaûi nghieàn ngaãm, öùng duïng tu taäp ñeå khoâng vaáp phaûi loãi laàm, cho xöùng ñaùng laø moät ngöôøi tu. Taát caû ngöôøi tu, ai cuõng mong moät ngaøy naøo ñoù chuùng ta seõ saùng ñöôïc "vieäc lôùn". Neáu "vieäc lôùn" maø chöa saùng thì chuùng ta phaûi coá gaéng noã löïc tieán tu ñeå ñöôïc saùng. Neáu "vieäc lôùn" tuy ñaõ saùng khoâng phaûi ngang ñoù döøng laïi maø coøn phaûi tieáp tuïc huaân tu cho ñeán vieân maõn. Ñoù laø ñieàu maø hoâm nay toâi muoán nhaéc cho quyù vò roõ. Coå ñöùc coù noùi :

Chöa ñeán "voâ taâm", caàn phaûi ñeán.

Ñaõ ñeán voâ taâm, "voâ" cuõng thoâi.

Khi chöa ñöôïc "voâ taâm", chöa saùng ñöôïc "vieäc lôùn" chuùng ta phaûi noãi löïc tieán tu ñeå ñöôïc saùng, ñeå ñöôïc voâ taâm, nhöng khi ñaõ ñöôïc "voâ taâm" roài, chöõ "voâ" cuõng phaûi buoâng luoân. Chôù khoâng phaûi ñeán choã "voâ taâm" roài ngang ñoù laø ñuû, laø xong. Vaäy ñeå khai trieån cho saùng toû nghóa naøy, toâi xin tuaàn töï neâu töø caùi dôû ñeán caùi hay, ñeå taát caû Taêng Ni vaø Phaät töû kinh nghieäm öùng duïng tu taäp khoûi sai laàm vaø ñöôïc keát quaû toát ñeïp.

Bònh thöù nhaát cuûa ngöôøi tu Phaät hieän nay laø khinh lôøn; ña soá ngöôøi tu khi môùi vaøo ñaïo, cö só cuõng nhö xuaát gia, luùc ñaàu phaán khôûi, haêng haùi, thaáy choã ñaït ñaïo ôû tröôùc maét, khoâng xa. Nhöng, qua naêm thöù hai, naêm thöù ba daàn daàn giaûm nhueä khí, khoâng coøn phaán khôûi haêng haùi, baét ñaàu khinh lôøn lôi loûng. Ngöôøi xöa thöôøng noùi: "Nhöùt nieân Phaät hieän tieàn, nhò nieân Phaät thaêng thieân". Naêm ñaàu môùi vaøo ñaïo thaáy ñaïo khoâng khoù, nhöng qua naêm thöù hai, naêm thöù ba hay nhieàu naêm nöõa tinh thaàn phaán khôûi haêng haùi cuûa buoåi ñaàu daàn daàn xuoáng doác, roài caøng ngaøy caøng buoâng lung phoùng tuùng. Trong giôùi tu só ban ñaàu xuaát gia, ai cuõng coù öôùc nguyeän tu phaûi giaûi thoaùt trong hieän ñôøi. Nhöng, xuaát gia ñöôïc vaøi ba naêm, hôi quen, thænh thoaûng cuõng coù chuyeän hôn, chuyeän thua, chuyeän phaûi, chuyeän quaáy, yeáu töø töø. Yeáu ít ít thì coøn ñôõ, coù nhieàu ngöôøi quaù yeáu, yeáu ñeán ñoåi bò raày bò cheâ, ñoù laø do khoâng giöõ ñöôïc taâm ban ñaàu. Neáu giöõ ñöôïc taâm ban ñaàu, thì ñaïo khoâng xa, giaûi thoaùt gaàn keà. Queân taâm ban ñaàu ñaïo caøng ngaøy caøng xa, giaûi thoaùt caøng ngaøy caøng khoù. Trong kinh A Haøm, Phaät noùi ngöôøi môùi xuaát gia gioáng nhö coâ daâu môùi veà nhaø choàng; ñoái vôùi cha meï choàng, chò choàng, em choàng ñeàu quí ñeàu neå, kheùp neùp cung kính. Nhöng ôû ñoâi ba naêm, coù con roài, ñoái vôùi cha choàng thì coi khoâng ra gì, meï choàng thì khoâng coøn sôï nöõa, chò choàng em choàng thì aên hieáp luoân, caû oâng choàng cuõng khoâng neå. Ngöôøi tu hieän taïi cuõng vaäy, môùi vaøo ñaïo caïo toùc, ñoái vôùi Hoøa thöôïng, Thöôïng toïa thì kheùp neùp cung kính, caùc sö huynh thì neå nang deã daïy. Tu ñeán moät naêm, hai naêm, ba naêm; thaáy Hoøa thöôïng, Thöôïng toïa, coù khi queân cuùi ñaàu, cho ñeán sai baûo cuõng khoâng theøm laøm nöõa. Ñoù laø caùi bònh khinh lôøn, neân tu khoâng tieán. Vì vaäy, maø Phaät daïy chuùng ta phaûi nhôù taâm ban ñaàu. Trong kinh Phaät daïy caùc thaày Tyø kheo moãi saùng phaûi nhôù rôø ñaàu mình moät laàn, rôø ñeå nhôù ñaàu mình troïc, khoâng coøn nghó tôùi chuyeän theá gian nöõa. Phaät daïy chuùng ta treân ñöôøng tu ñöøng coù nieäm khinh lôøn. Neáu coù nieäm khinh lôøn thì ban ñaàu tu tieán boä, nhöng sau roài luøi, luøi cho tôùi khoâng coøn tu ñöôïc nöõa. Ñoù laø bònh thöù nhaát cuûa ngöôøi tu.

Bònh thöù hai laø töï maõn. Töï maõn laø ñöôïc ít cho laø ñuû. Coù nhöõng ngöôøi moãi ngaøy tuïng kinh ñöôïc hai thôøi coâng phu, hoïc ñöôïc ít boä kinh, coi nhö ñaõ ñuû cho mình laøm Phaät söï, haøi loøng vôùi caùi mình ñaõ hoïc ñaõ ñöôïc, cho ñoù laø sôû tröôøng maø khoâng coá gaéng noã löïc ñeå tieán. Nhö vaäy, töï gheùp mình ôû trong phaïm vi heïp hoøi ñeå roài caû moät ñôøi tu khoâng tieán boä. Thieàn sö Thanh ôû Duõng Tuyeàn, Ngaøi noùi vôùi chuùng raèng: "Toâi ôû trong ñaây 49 naêm coøn coù khi taåu taùc, caùc oâng chôù noùi to, ngöôøi kieán giaûi thì nhieàu, ngöôøi haønh giaûi thì ít, muoân ngöôøi khoâng coù moät. Kieán giaûi ngoân ngöõ caàn bieát suoát, nghieäp thöùc chöa heát seõ baûo ñi trong luaân hoài vaäy". Ngaøi laø moät thieàn sö ñaõ ngoä ñaïo, Ngaøi ñaõ ôû 49 naêm treân nuùi Duõng Tuyeàn, coøn coù khi taåu taùc, töùc laø taâm chaïy baäy nhö traâu hoang. Huoáng laø ngöôøi môùi vaøo ñaïo vaøi ba naêm, töï thaáy mình ñaõ xong vieäc, aên to noùi lôùn, töôûng mình laø Thaùnh, ñoù laø ñieàu khoâng neân. Ngaøi noùi: "Ngöôøi kieán giaûi thì nhieàu", töùc laø ngöôøi hoïc hieåu thì nhieàu maø haønh thì ít, tuy muoân ngöôøi hieåu chöa coù ñöôïc moät ngöôøi haønh. Ngaøi noùi vaäy khoâng coù nghóa caám khoâng cho ngöôøi tu coù kieán giaûi. Ngaøi daïy: Kieán giaûi, ngoân ngöõ caàn phaûi bieát suoát, phaûi thoâng, nhöng neáu thöùc tình chöa heát, thì seõ ñi trong luaân hoài. Ngöôøi xöa bieát ñöôïc bònh cuûa ngöôøi sau, neân nhaéc nhôû cho chuùng ta bieát, treân ñöôøng tu khoâng phaûi ñôn giaûn moät sôùm moät chieàu laø xong vieäc, khoâng phaûi hoïc hieåu laø roài, maø coøn phaûi haønh phaûi soáng ñöôïc, ñoù môùi laø ñieàu thieát yeáu. Hieän taïi, coù moät soá Taêng Ni hoïc hieåu, hieåu roài cöù aên to noùi lôùn, töôûng ñoù laø hay, nhöng khoâng ngôø vaãn coøn thöùc tình, khi cheát seõ ñi trong luaân hoài nhö bao nhieâu ngöôøi chöa tu khaùc. Cho neân quí vò phaûi xeùt neùt, coá gaéng vöôït qua loãi ñoù.

Bònh thöù ba laø bònh thuï höôûng. Coù moät soá ngöôøi, tu ñöôïc naêm naêm, möôøi naêm, thoï giôùi cuï tuùc laøm truï trì, töï coi mình xöùng ñaùng laø ngöôøi laõnh ñaïo. Töø ñoù sanh ra thuï höôûng, nghó tôùi aên chôi vui ñuøa, chaïy theo duïc laïc, maø khoâng nghó tôùi vieäc tieán tu. Ñoù laø ñieàu raát nguy hieåm cho ñaïo. Vì chuùng ta tu coát laø döùt saïch phieàn naõo, maø phieàn naõo thì phaùt xuaát töø duïc laïc, neáu coøn höôûng thuï duïc laïc thì phieàn naõo laøm sao maø saïch ñöôïc! Vaäy neân ngöôøi naøo tu haønh maø naëng thuï höôûng, ngöôøi ñoù theá naøo roài cuõng bò duïc laïc laøm chuû; maø duïc laïc laøm chuû thì ñôøi naøy khoâng theå tieán ñöôïc, mai kia cuõng khoù maø traû nôï aùo côm. Cho neân:

Hoïc ñaïo chaúng thoâng lyù

Ñem thaân ñeàn tin thí

Tröôûng giaû tuoåi taùm moát

Caây kia chaúng sanh nhó

Baøi keä naøy thuaät laïi vieäc moät Tyø kheo tu haønh töông ñoái toát, coù moät tröôûng giaû thaáy vaäy quyù kính, thöôøng ngaøy cuùng döôøng y thöïc ñaày ñuû. Nhöng vò Taêng chöa saùng ñöôïc "vieäc lôùn", sau khi cheát, thaân trôû laïi ñeàn nôï thí chuû baèng caùch "taùi sanh thaønh moät thaân caây", moãi ngaøy moïc naám cho tröôûng giaû aên, tôùi khi oâng tröôûng giaû taùm möôi moát tuoåi, naám môùi heát moïc. Caâu chuyeän cho thaáy raèng, neáu tu maø khoâng saùng ñöôïc ñaïo, khoâng döùt ñöôïc thöùc tình duø coù coá gaéng cuõng khoâng giaûi thoaùt ñöôïc. Neáu thuï höôûng nhieàu, thì hoïa cuõng laém, nhö vò Tyø kheo naøy tu toát nhöng khoâng saùng ñöôïc lyù ñaïo vaãn phaûi taùi sanh thaønh hoa baùu ñeå traû nôï aùo côm. Ñoù laø traû nôï nheï. Neáu chuùng ta nôï naëng hôn thì phaûi mang thaân xaáu xí coù loâng coù söøng ñi trong luïc ñaïo ñeå traû nôï cho ñaøn na thí chuû. Vì vaäy, taát caû ngöôøi tu chuùng ta phaûi nhôù raèng khoâng phaûi chæ tuïng moät hai thôøi khoùa coâng phu, hay chæ thaønh moät oâng truï trì tu sô saøi ngoaøi hình töôùng laø xong vieäc tu. Maø phaûi thaáy ñöôïc ñaïo, soáng ñöôïc vôùi ñaïo, môùi mong thoaùt ly sanh töû. Ñoù laø ñieàu thieát yeáu maø toâi mong taát caû Taêng Ni cuõng nhö Phaät töû phaûi nhôù laáy. Ñöøng coù haøi loøng, ñöøng coù töï maõn, ñeå roài phaûi chieâu hoïa veà sau.

Baây giôø trôû laïi "vieäc lôùn chöa saùng nhö ñöa ma meï", quí vò thöôøng thaáy khi ñöa ñaùm ma meï, treân göông maët cuûa nhöõng ngöôøi con raát aâu saàu aùo naõo, hoï thaät buoàn baõ khoå ñau. Cuõng vaäy, ñoái vôùi ngöôøi tu chöa saùng ñöôïc "vieäc lôùn", ngaøy naøo, thaùng naøo, naêm naøo, cuõng phaûi oâm aáp loøng thao thöùc, nieäm nieäm quyeát chí tu haønh. Ñieàu gì chöa hieåu phaûi hoïc cho hieåu, lyù naøo chöa thoâng phaûi nghieân cöùu cho thoâng, nhö vaäy khaû dó coøn tieán ñuôïc. Neáu "vieäc lôùn" chöa saùng maø cöù chôi heát ngaøy heát thaùng, thì khoâng mong gì ñaït ñöôïc sôû nguyeän. Theá neân, "vieäc lôùn" chöa saùng luùc naøo cuõng phaûi oâm aáp lo buoàn, phaûi noã löïc, phaûi coá gaéng ñeå ñaït cho ñöôïc ñeán kyø cuøng. Nhö vaäy, môùi xöùng ñaùng moät ngöôøi xuaát gia tu Phaät. Neâuù khoâng nhö vaäy thì uoång moät ñôøi tu, laïi coøn laøm cho ngöôøi ñôøi cheâ cöôøi, khinh bæ giaùo lyù cao sieâu cuûa Phaät. Chuùng ta khoâng coù quyeàn nghó raèng mình tu lai rai ñeå ñôøi sau tu nöõa maø phaûi quyeát chí tu giaûi thoaùt trong ñôøi naøy. Neáu chöa xong, ít ra taäp khí cuõng phaûi moøn roài ñôøi sau tieáp tuïc tu moät caùch deã daøng. Xöa, coù nhöõng thieàn sö moãi khi chieàu xuoáng, xeùt mình tu chöa tieán, caùc Ngaøi rôi leä. Coøn chuùng ta moãi khi chieàu xuoáng thì cöù cöôøi hæ haï, maëc tình thôøi gian troâi qua... Taïi sao caùc Ngaøi khoâng tieán thì khoùc, coøn chuùng ta khoâng tieán laïi cöôøi? Taâm nieäm ngöôøi xöa vaø taâm nieäm ngöôøi nay khaùc nhau ôû choã ñoù. Ngöôøi xöa quyeát chí caàu giaûi thoaùt, haïnh nguyeän chöa xong thì khoâng vui, ñaõ khoâng vui thì ñaâu coù thaûnh thôi cöôøi ñuøa. Qua moät ngaøy maø khoâng tieán caùc Ngaøi thaáy ñau khoå xoùt xa ñeán ñoä phaûi rôi nöôùc maét. Ngöôøi thôøi nay, duø khoâng ñöôïc nhö ngöôøi xöa, thì ít ra moät ngaøy qua, thaáy mình tu khoâng tieán, loøng nao nao, töï traùch mình heøn nhaùt, khoâng gan daï. Ñaâu quí vò kieåm laïi moät naêm qua, thaáy mình tu tieán nhieàu hay ít? Neáu kieåm laïi mình tu khoâng tieán ñöôïc chuùt naøo, thì phaûi hoå theïn khoâng an loøng. Tu coát laø phaûi tieán chöù khoâng phaûi ñöùng moät choã, ñöùng moät choã coù nghóa laø luøi. Huoáng laø coù nhieàu ngöôøi laïi coøn böôùc luøi nöõa, nhö theá thaät laø quaù teä ! Qua moät naêm roài, xeùt laïi khoâng tieán maø vaãn an nhieân vui veû, thì e raèng naêm tôùi cuõng nhö naêm cuõ, roài nhieàu naêm vaø caû cuoäc ñôøi tu khoâng tieán boä. Do ñoù, hoâm nay laø ngaøy cuoái naêm, kieåm laïi, ai thaáy mình khoâng tieán ñöôïc chuùt naøo, phaûi töï hoå theïn. Nguyeän naêm tôùi laäp laïi cuoäc ñôøi, khoâng loâi thoâi nhö naêm cuõ nöõa, nhö vaäy môùi khaû dó coù ñieàu kieän ñeå vöôn leân. Moãi ngöôøi chuùng ta phaûi laäp nguyeän cho maïnh, laäp chí cho vöõng, ñeå naêm tôùi soáng xöùng ñaùng laø ngöôøi tu coù troïng traùch töï giaùc giaùc tha. Ñoù laø ñieàu maø toâi mong moûi nôi quí vò.

"Vieäc lôùn ñaõ saùng nhö ñöa ma meï". Coù moät soá tu só laàm töôûng raèng moät khi ñaït ñöôïc lyù ñaïo, ngang ñoù laø thaønh Phaät thaønh Toå. Söï thöïc chöa phaûi nhö vaäy. Sau ñaây laø baøi keä noùi leân yù nghóa ñoù:

Ñoán ngoä tuy ñoàng Phaät

Ña sanh taäp khí thaâm

Phong ñình ba thöôïng duõng

Lyù hieän nieäm du xaâm.

"Ñoán ngoä tuy ñoàng Phaät" nghóa laø choã ngoä cuûa Phaät vaø choã ngoä cuûa mình khoâng khaùc. Nhöng "ña sanh taäp khí thaâm", töùc laø nhieàu ñôøi taäp khí cuûa mình saâu daøy; hoài xöa tham, saân, si, phieàn naõo nhieàu, coøn ghi ñaäm neùt ôû thoùi quen. Baây giôø tuy ngoä ñöôïc lyù ñaïo, nhöng ñoái duyeân xuùc caûnh cuõng coøn tham cuõng coøn saân cuõng coøn si, chöa heát. "Phong ñình ba thöôïng duõng", gioáng nhö gioù ñaõ döøng roài maø maët bieån soùng vaãn voã vaøo bôø. "Lyù hieän nieäm du xaâm", ñoái vôùi ñaïo lyù ñaõ thaáy ñöôïc leõ thaät, nhöng maø voïng nieäm vaãn coøn daáy khôûi hoaøi. Nhö vaäy, ñöøng töôûng raèng mình ngoä ñöôïc lyù ñaïo laø roài vieäc, maø coøn phaûi noã löïc tieán tu trong taát caû giôø. Khi voïng nieäm saïch taâm khoâng coøn bò quaáy nhieãu, taùnh giaùc khoâng coøn bò che môø, chöøng ñoù môùi khaû dó hôïp ñaïo. Neáu ngang ñoù maø haøi loøng töï maõn laø bònh lôùn. Kinh Trung A Haøm coù ghi: Moät ngöôøi ngoaïi ñaïo tôùi hoûi Phaät:

- Thöa Ngaøi Coà Ñaøm, nhöõng ñeä töû cuûa Ngaøi ñaõ ngoä ñaïo, nhöõng ngöôøi ñoù coù ñeán Nieát baøn heát hay chaêng?

Phaät traû lôøi:

- Coù ngöôøi ñeán Nieát baøn, coù ngöôøi khoâng ñeán Nieát baøn.

Ngöôøi ngoaïi ñaïo laáy laøm laï hoûi:

- Taïi sao ñaõ ngoä ñaïo roài, coù ngöôøi ñöôïc ñeán Nieát baøn, laïi coù ngöôøi khoâng ñeán?

Phaät ví duï: Coù ngöôøi bò teân ñoäc baén vaøo tay, môøi thaày thuoác tôùi moå laáy teân ra, khöû ñoäc, baêng boù kyõ caøng, thaày thuoác daën neân giöõ gìn ñöøng cho nhieãm truøng. Nhöng ngöôøi ñoù nghó raèng teân ñoäc ñaõ nhoå ra, duøng thuoác khöû ñoäc roài, coøn lo sôï gì nöõa. Ngang ñoù tha hoà suoâng pha aên, laøm; veát thöông bò nhieãm truøng, haønh haï roài cheát. Ngöôøi thöù hai cuõng bò teân ñoäc vaø cuõng ñöôïc nhoå ra khöû truøng vaø baêng boù, y só cuõng daën doø nhö tröôùc. Ngöôøi thöù hai bieát giöõ gìn, töø khi ñoù khoâng daùm ñeå dô, ñeå nhieãm truøng, laàn laàn veát thöông keùo da non roài laønh haún. Hai ngöôøi cuøng bò teân ñoäc, cuøng ñöôïc moå laáy teân ra khöû ñoäc nhö nhau. Vaäy, taïi sao moät ngöôøi cheát , moät ngöôøi laønh? Cuõng vaäy, ngöôøi tu ngoä ñaïo roài, maø ngang ñoù bieát nghe lôøi Phaät Toå daïy lo tieán tu, giöõ ñaïo haïnh, caøng ngaøy caøng thanh tònh trong saùng thì seõ ñeán Nieát baøn. Coøn ngöôøi ngoä ñaïo roài, ngang ñoù töï maõn, suoâng pha laøm nhöõng vieäc traùi vôùi ñaïo, laàn laàn bò oâ nhieãm roài thoái ñoïa. Nhö vaäy, quùy vò ñöøng töôûng ngoä roài laø xong. Bôûi vì "ña sanh taäp khí thaâm", ngoä ñaïo thì ngoä, maø taäp khí vaãn coøn neáu maø laân la vôùi thoùi cuõ thì bò nhieãm oâ. Neân tu phaûi hieåu cho thaáu ñaùo ñieàu ñoù, ñöøng töôûng ngoä roài laø xong vieäc. Bôûi vaäy, neân noùi "vieäc lôùn ñaõ saùng nhö ñöa ma meï" laø vaäy. Ñaây, toâi daãn lôøi cuûa Thieàn sö Truyeân Sôû ôû nuùi Thanh Phong. Coù vò taêng hoûi:

- Vieäc lôùn ñaõ saùng vì sao nhö ñöa ma meï?

Ngaøi ñaùp:

- Chaúng gaëp gioù xuaân hoa chaúng nôû

Ñeán khi hoa nôû laïi thoåi rôi

Quý  vò thaáy coù gioáng caâu:

- "Chöa ñeán "voâ taâm" caàn phaûi ñeán

Ñaõ ñeán voâ taâm "voâ" cuõng thoâi".

Khi hoa nôû, ñôïi gioù xuaân thoåi cho hoa ruïng luoân, môùi laø xong vieäc. Ngöôøi xöa raát caån thaän deø daët chæ daïy cho chuùng ta nhöõng kinh nghieäm ñeå tu, Ngaøi Töû Thuaàn Ñôn Haø laøm tuïng:

Gia sôn quy ñaùo maïc nhôn tuaàn.

Kieät löïc daàn thaàn phuïng nhò thaân

Cô taän, coâng vong, ôn nghóa ñoaïn

Tieän thaønh baát hieáu xieån ñeà nhôn.

Dòch:

Gia sôn veà ñeán chôù daàn daø

Gaéng söùc sôùm hoâm döôõng meï cha

Cô heát, coâng queân aân nghóa döùt

Boãng thaønh baát hieáu ngöôøi xieån ñeà.

"Gia sôn veà ñeán chôù daàn daø", nghóa laø ngöôøi tu nhö ngöôøi trôû veà queâ höông, caùi hy voïng thieát tha nhaát cuûa hoï laø veà cho tôùi nhaø. Veà tôùi nhaø ñeå laøm gì? Veà tôùi nhaø ñeå "gaéng söùc" sôùm hoâm döôõng meï cha", chôù khoâng phaûi veà ñeå chôi. Nuoâi döôõng meï cha roài, neáu maø coøn nghó mình laø con coù hieáu, laø keû coù coâng cuõng chöa ñöôïc neân noùi: "Cô heát, coâng queân ôn nghóa döùt", tôùi ñoù, cô phöông tieän, coâng giuùp ñôõ cha meï khoâng coøn thaáy nöõa. Thì "boãng thaønh baát hieáu ngöôøi xieån ñeà". Taïi sao caâu keát laï vaäy? Chuùng ta thöôøng nghe trong kinh noùi xieån ñeà laø ngöôøi baát tín, töùc laø khoâng ñuû loøng tin, ôû ñaây sao goïi ngöôøi con baát hieáu laø xieån ñeà?

Xieån ñeà coù ba loaïi:

1. Ngöôøi phaïm toäi nguõ nghòch goïi laø xieån ñeà.

2. Ngöôøi ñoái vôùi Tam Baûo khoâng coù moät tí loøng tin cuõng goïi laø xieån ñeà.

3. Ngöôøi nhö ngu nhö ngaây khoâng coøn thaáy coù Phaät ôû treân ñeå maø kính, coù chuùng sanh ôû döôùi ñeå maø xem thöôøng cuõng goïi ñoù laø xieån ñeà.

Ngöôøi ñoái vôùi Tam baûo khoâng coøn cung kính laø ngöôøi thaáy Phaät vaø chuùng sanh bình ñaúng neân goïi ñoù laø xieån ñeà. Cuõng nhö ôû treân noùi:

Cô heát, coâng queân aân nghóa döùt

Boãng thaønh baát hieáu ngöôøi xieån ñeà.

Neáu ngöôøi tu maø coøn thaáy mình laø ngöôøi ñaéc ñaïo, laø ngöôøi ngoä ñaïo, thì ngöôøi ñoù coøn beänh. Vì ngoä ñaïo maø coøn thaáy mình ngoä ñaïo laø coøn ngaõ vaø ngaõ sôû neân coøn keït. Ngöôøi chöa ngoä ñaïo maø voã ngöïc xöng ta laø ngöôøi thaáy ñaïo ngoä ñaïo, ngöôøi ñoù laïi thuoäc haïng ngöôøi löøa thaày doái baïn gaït chuùng sanh, laøm toån haïi Phaät Phaùp. Quùy vò neân bieát roõ haïng ngöôøi naøy. Kinh Kim cang coù ñoaïn: "Phaùp thöôïng öng xaû, haø huoáng phi phaùp". Tôùi choã roát raùo, phaùp chaân chính coøn phaûi buoâng xaû huoáng laø phi phaùp. Lôøi Phaät daïy gioáng nhö chieác thuyeàn ñöa ngöôøi qua soâng, tôùi bôø roài thuyeàn cuõng boû, nhö vaäy môùi xong vieäc. Coøn neáu tu tôùi ñoù maø haøi loøng töï maõn thì khoâng theå naøo traùnh khoûi caùi loãi "vaùc thuyeàn khoâng leân bôø ñi".

Laïi cuõng moät Thieàn sö khaùc; Ngaøi Thanh Long, nhôn nôi yù naøy laøm moät baøi tuïng:

Baàn töû duï trung taèng chæ chuù

Linh bình taân khoå uoång ta ñaø

Khuùc thuøy phöông tieän thaân phaân phoù

Trieát maïc nhôn tuaàn söû taû khoa.

Dòch:

Trong duï keû ngheøo töøng chæ roõ

Lang thang cay ñaéng luoáng troâi qua

Ñöôïc baøy phöông tieän vì giao phoù

Thoâi chôù lô laø khieán maát xa.

Ngaøi Thanh Long cuõng nhaéc chuùng ta raèng: "Trong duï keû ngheøo töøng chæ roõ". Con ngöôøi chaúng khaùc naøo keû cuøng töû trong kinh Phaùp Hoa. "Lang thang cay ñaéng luoáng troâi qua". Keû cuøng töû ñoù trong thôøi gian lang thang ôû xöù laï queâ ngöôøi, laø luùc chòu muoân ngaøn cay ñaéng. Nhöng baây giôø tìm ñöôïc loái trôû veà vaø veà ñeán nhaø, vöôït qua heát moïi cay ñaéng roài, vaãn chöa xong vieäc maø coøn phaûi: "Ñöôïc baøy phöông tieän vì giao phoù". OÂng tröôûng giaû duøng phöông tieän daãn duï keû cuøng töû ñeå trao söï nghieäp giao kho taøng cho gìn giöõ. Vaäy maø cuõng vaãn chöa xong, coøn phaûi: "Thoâi chôù lô laø khieán maát xa". Ngöôøi con ñöôïc giao phoù phaûi baûo quaûn söï nghieäp oâng cha ñöôïc coøn maõi maõi.

Duï chaøng cuøng töû trong kinh Phaùp Hoa daïy raèng: neáu tu ñeán choã "saùng ñöôïc vieäc lôùn" maø khoâng chòu noã löïc coá gaéng tu nöõa thì moät ngaøy naøo ñoù cuõng bò rôi vaøo choã toái taêm trôû laïi. "Saùng ñöôïc vieäc lôùn" roài, phaûi noã löïc coá gaéng cho ñeán bao giôø vieân maõn coâng haïnh cuûa ngöôøi tu môùi laø xong vieäc. Khi nhaéc tôùi ñaây, toâi khuyeân taát caû quyù vò ñöøng bao giôø cho raèng mình thaáy ñöôïc ñaïo laø xong vieäc, maø phaûi haønh ñaïo vaø haèng soáng ñöôïc vôùi ñaïo. Ngöôøi soáng ñöôïc vôùi ñaïo thì mình vaø ñaïo khoâng hai, luùc ñoù töï mình ñaõ giaûi thoaùt, khoâng phaûi ñôïi tôùi khi cheát môùi giaûi thoaùt, thì quaù mô hoà xa xoâi. Ñoù laø ñieåm maø taát caû ngöôøi tu phaûi thaáy. Khoâng neân haøi loøng töï maõn ôû caùi ngoä caùi hieåu cuûa mình, maø phaûi noã löïc haèng soáng cho ñöôïc vôùi caùi maø mình ñaõ ngoä, thì môùi khaû dó xöùng ñaùng laø ngöôøi caàu giaûi thoaùt. Keát luaän, toâi xin laäp laïi:

Vò ñaùo voâ taâm tu yeáu ñaùo

Kyù ñaùo voâ taâm voâ daõ höu.

Dòch:

Chöa ñeán "voâ taâm", caàn phaûi ñeán

Ñaõ ñeán voâ taâm, "voâ" cuõng thoâi.

Ngöôøi tu ôû trong hai tröôøng hôïp: Neáu coøn muø toái, chöa thaáy ñöôïc ñaïo, phaûi noã löïc hoïc haønh, tham vaán, tu taäp. Khi ñeán choã "voâ taâm" roài, chính "caùi voâ" cuõng phaûi buoâng nöõa, thì môùi ñeán choã mình vaø muoân vaät khoâng hai. Neáu coøn thaáy "caùi voâ" thì coøn keït ôû nöôùc "voâ sanh cuûa roàng cheát". Ñoù laø choã maø chuùng ta phaûi bieát.

Hoâm nay, toâi nhaéc laïi lôøi daïy cuûa Ngaøi Traàn Toân Tuùc ñeå cho taát caû quùy vò ngöôøi taïi gia cuõng nhö xuaát gia töï xeùt laïi mình coi tu coù tieán hay khoâng. Neáu tu ñaõ coù tieán thì naêm tôùi cuõng phaûi coá gaéng ñeå khaù hôn. Coøn neáu, ngöôøi naøo caûm thaáy raèng ñaõ qua moät naêm maø khoâng tieán chuùt naøo, thì ngang ñaây chuaån bò cho naêm tôùi phaûi noã löïc phaùt nguyeän maïnh meõ ñeå tu buø laïi nhöõng thieáu soùt cuûa naêm qua, vaø xöùng coâng trong naêm tôùi. Nhö vaäy môùi khoâng uoång coâng moät kieáp tu haønh.

]