CHÖÔNG IV : THAÙI ÑOÄ SAI LAÀM CUÛA PHAÄT TÖÛ

VIEÄT NAM HIEÄN TAÏI

A. THAÙI ÑOÄ SAI LAÀM CUÛA PHAÄT TÖÛ BÌNH DAÂN.

Ngöôøi bình daân vì thieáu phöông tieän hoïc hoûi chaùnh phaùp neân khoâng phaân bieät ñöôïc Phaät giaùo vaø Thaàn giaùo. Hôn nöõa, Phaät giaùo laø neàn giaùo lyù cao saâu, neáu khoâng phaûi ngöôøi giaøu suy tö nhieàu chieâm nghieäm thì khoâng sao thaáu ñaït noåi. Ngöôøi bình daân thôøi giôø hieám hoi, taâm hoàn bình dò, laøm sao hieåu thaáu ñöôïc nhöõng leõ sieâu thoaùt cuûa Phaät daïy. Do ñoù, hoï coù nhöõng tin hieåu sai laàm nhö sau:

1.THIEÂN HÌNH THÖÙC NGHI LEÃ.

Ngöôøi bình daân ñeán vôùi Phaät giaùo chuù troïng nhieàu veà hình thöùc nghi leã. Quy y laø ñeå khi naøo bònh nhôø thaày caàu an, khi cheát nhôø thaày caàu sieâu. Cho neân trong gia ñình coù ñöùa con aám ñaàu laø chaïy thænh thaày Truï trì veà nhaø caàu an. Neáu trong thaân quyeán coù tang, ñeán ngaøy tuaàn thaát thì thænh thaày veà nhaø tuïng kinh suoát ñeâm. Vaøo chuøa, baát cöù baøn thôø Phaät hay baøn thôø vong ñeàu hì huïc leã baùi vaø laâm raâm khaán nguyeän. Cöù tin raèng laïy caøng nhieàu thì phöôùc caøng lôùn. Ñi chuøa nhöõng ngaøy soùc, ngaøy voïng ñeå cung kính leã baùi, ngoaøi ra khoâng caàn bieát gì nöõa. Hoï quan nieäm tu haønh raát giaûn dò, ai thöôøng cuùng kính thì ngöôøi ñoù tu nhieàu. OÂng thaày Truï trì naøo thöôøng toå chöùc caàu an, caàu sieâu, cuùng coâ hoàn, cuùng sao… laø oâng thaày aáy tu haønh tinh taán. Ngöôøi Phaät töû naøo boû tieàn nhieàu, xin leã naày, toå chöùc leã noï cho laø ngöôøi Phaät töû thuaàn thaønh chôn chaùnh. Xuaát tieàn in kinh aán toáng thì choïn roøng raët caùc nghi thöùc caàu an, caàu sieâu, kinh Tam Baûo, Ñòa Taïng v.v… neáu ai giôùi thieäu aán toáng quyeån "Lòch Söû Phaät Giaùo" caàn thieát hoaëc "Nhöõng baøi giaûng" coù giaù trò thì hoï laéc ñaàu töø choái, baûo raèng: "AÁn toáng saùch ñoù thì ít phöôùc !". Bôûi nhaän ñònh naày neân Phaät giaùo caøng ngaøy caøng ñi saâu vaøo hình thöùc nghi leã.

2. TIN PHAÄT NHÖ VÒ THAÀN LINH.

Ngöôøi bình daân ñeán vôùi Ñöùc Phaät ñeå caàu ban phöôùc,che chôû, uûng hoä hôn laø tìm giaùc ngoä. Ngöôøi ta nghó raèng: coù tai naïn caàu Phaät, Phaät seõ cöùu ñoä cho. Vì vaäy ngaøy bình khoâng caàn ñeán chuøa, chôø khi caàn caàu xin moät vieäc gì môùi mang höông ñaêng ñeán chuøa caàu nguyeän. Thöïc laø:

Höõu taät thì baùi töù phöông.

Voâ taät ñoàng höông chaúng maát.

Hoaëc:

Nghieâng vai ngöûa vaùi Phaät trôøi,

Ñöông côn hoaïn naïn, ñoä ngöôøi traàm luaân.

Quan nieäm Phaät nhö vò thaàn linh chæ coi vieäc ban phöôùc, giaùng hoïa. Vì vaäy, ngöôøi ta khoâng ngaïi gaëp Phaät thì cuùng, gaëp thaàn thì laïy, gaëp ma quæ thì caàu xin. Bôûi treân cöông vò ban phöôùc giaùng hoïa, hoï khoâng phaân bieät ñaâu troïng ñaâu khinh, mieãn vò naøo ñem laïi ñöôïc nhöõng ñieàu caàu nguyeän cuûa hoï laø linh thieâng, baèng khoâng thì heát linh öùng. Heát linh öùng thì hoï boû khoâng theo nöõa, duø Phaät cuõng theá. Do ñoù, trong daân gian nhöõng coát Coâ, coát Caäu ñeàu ñöôïc Phaät töû tín ngöôõng quy y. Vì nhöõng Coâ, Caäu aáy ñaõ baùo cho hoï bieát nhöõng tai naïn saép ñeán vaø ñaõ cho buøa chuù ñeå hoï daùn trong nhaø khieán con chaùu maïnh gioûi, laøm aên phaùt ñaït. Nieàm tin Phaät nhö vaäy, hoï raát deã tin maø cuõng raát deã boû, neáu moät sôû nguyeän ñöôïc thaønh, hoaëc khoâng toaïi nguyeän.

3. TIN PHAÄT QUA NHÖÕNG HÌNH THÖÙC TAØ GIAÙO.

Coù nhöõng ngöôøi ñeán vôùi Phaät, khoâng do hieåu Phaät phaùp maø nhôø oâng Ñoàng, baø Coát maùch phaûi quy y Phaät seõ khoûi tai naïn chaúng haïn, hoï lieàn ñeán chuøa xin quy y, Hoaëc coù ngöôøi do xin xaêm hay boùi queû, trong xaêm queû daïy theo Phaät hay thôø Phaät thì moïi söï an laønh…, hoï lieàn phaùt nguyeän quy y Phaät. Hoaëc vò Truï trì coù hoïc buøa chuù tröø ma eám quæ, ngöôøi coù con beänh ñeán nhôø thaày trò chöõa , neáu con laønh beänh lieàn xin quy y Phaät…

B. THAÙI ÑOÄ SAI LAÀM CUÛA GIÔÙI TRÍ THÖÙC NGHIEÂN CÖÙU PHAÄT.

Ña soá ngöôøi trí thöùc gaàn ñaây chòu khoù nghieân cöùu Phaät giaùo, tìm thaáy nhöõng trieát lyù cao sieâu trong tam taïng giaùo ñieån, hoï toû veû thích thuù; nhöng nhìn laïi hình thöùc cuùng kính, nghi leã trong chuøa chieàn, hoï cöïc löïc phaûn ñoái, cho ñoù laø söï sai laïc lôùn lao ñaùng traùch. Giôùi trí thöùc y cöù nhöõng ñieåm nhö sau ñeå phaøn naøn Phaät giaùo hieän taïi.

1.      CAÊN CÖÙ LYÙ NHÔN QUAÛ

Caên cöù lyù nhôn quaû, mình gaây nhôn thì mình chòu quaû, duø cha con cuõng khoâng thay theá nhau ñöôïc, huoáng laø keû khaùc. Nhaân ñaõ gaây thì quaû phaûi chòu; nguyeän caàu, cuùng teá, laøm phöôùc…cuûa ngöôøi khaùc khoâng lieân heä gì ñeán ngöôøi naøy caû. Nhö A aên thì A no, khoâng theå A aên maø B no ñöôïc.

Vì theá, nhöõng ngöôøi khuyeân caàu nguyeän, cuùng döôøng, boá thí … chæ gaây theâm söï meâ tín dò ñoan, trong Phaät giaùo khoâng thöøa nhaän ñieàu ñoù. Bôûi nhaän xeùt treân, neân giôùi trí thöùc cöïc löïc phaûn ñoái vieäc cuùng döôøng, caàu nguyeän…, cho haønh ñoäng nhö theá laø sai Phaät phaùp, laø bò nhoùm ngöôøi tu lôïi duïng.

2. CAÊN CÖÙ THUYEÁT VOÂ NGAÕ, VOÂ TRÖÔÙC.

Nhìn vaøo Phaät giaùo thaáy thuyeát voâ ngaõ, voâ tröôùc thöïc laø heä troïng. Neáu ngöôøi tu khoâng phaù ñöôïc ngaõ chaáp thì khoâng sao giaûi thoaùt ñöôïc. Muoán döùt ngaõ chaáp thì töï mình phaûi laém coâng phu tröø dieät. Khoâng ai coù theå laøm cho ai ñöôïc giaûi thoaùt, neáu ngöôøi aáy khoâng döùt tröø ngaõ chaáp thöïc söï. Ngöôøi khoâng töï coá gaéng tröø ngaõ chaáp, maø sau khi cheát, trong thaân quyeán thænh chö Taêng ñeán caàu kinh, mong ñöôïc giaûi thoaùt thöïc laø ñieàu voâ lyù. Phaät giaùo nhaèm vaøo töï löïc, moãi ngöôøi phaûi töï ñoä laáy, ñöøng yû laïi vaøo ai caû. Duø Ñöùc Phaät cuõng khoâng theå cöùu ñoä chuùng ta ñöôïc, neáu chuùng ta khoâng tu. Nhö vaäy, laøm gì coù do tuïng kinh maø ñoä ñöôïc caùc vong linh. Neáu ngöôøi chuû tröông tuïng kinh caàu sieâu, ñoä ñöôïc caùc vong linh, ñoù laø taø ñaïo chôù khoâng phaûi Phaät giaùo.

Bôûi y cöù nhöõng ñieåm giaùo lyù nhö treân, giôùi trí thöùc nghieân cöùu Phaät giaùo raát baát bình vieäc thöïc haønh tu taäp cuûa tín ñoà vaø chö Taêng hieän taïi. Cho raèng tín ñoà muø quaùng ñi sai laïc, chö Taêng lôïi duïng ñeå no côm aám aùo.

C. DUNG HOØA

Hai thaùi ñoä treân khoâng kheùo trôû thaønh cöïc ñoan. Moät beân naëng phaàn tín ngöôõng, thieân veà hình thöùc cung kính, queân laõng phaàn töï tu, khoâng chòu hoïc hoûi giaùo lyù. Moät beân thieân veà trieát lyù, chuù muïc vaøo trieát lyù, boû soùt phaàn tín ngöôõng. Phaät giaùo coøn toàn taïi ñeán ngaøy nay laø do bao truøm caû trieát lyù vaø tín ngöôõng. Neáu boû maát moät trong hai phaàn thì Phaät giaùo khoâng coøn laø Phaät giaùo nöõa. Cho neân nhöõng ngöôøi chaáp moät caùch cöïc ñoan trong hai thaùi ñoä treân ñeàu laø sai laàm.

1. SAI LAÀM CUÛA NGÖÔØI NAËNG PHAÀN TÍN NGÖÔÕNG.

Ngöôøi tu theo ñaïo Phaät phaûi coù söùc maïnh tinh thaàn ñeå caûo ñoåi nhöõng taâm nieäm, haønh vi, ngoân ngöõ sai laàm trôû thaønh chôn chaùnh. Chính khi ñöùng chaép tay tuïng kinh hay leã Phaät, chuùng ta cuõng thaáy bieåu loä ñaày ñuû yù nghóa naày. Ngöôøi Phaät töû ñöùng trong ñieän Phaät, hai tay chaép laïi theo hình hoa sen buùp, goïi laø Lieân hoa aán, ñeå ngay giöõa ngöïc, ngay quaû tim, noùi leân taâm tö thanh tònh. Maét nhìn xuoáng coát phaûn tænh, töï quaùn saùt noäi taâm mình. Thaân ngay thaúng trang nghieâm. Mieäng tuïng kinh, nieäm Phaät, ñeå bieåu loä thaân thanh tònh vaø khaåu thanh tònh.

Hình thöùc nghi leã aáy khoâng coù nghóa laø caàu xin, yû laïi vaøo ñöùc Phaät, maø chæ caàn yeáu giöõ gìn ba nghieäp thanh tònh. Bôûi thieáu khung caûnh trang nghieâm, chuùng ta muoán keàm thuùc thaân taâm thanh tònh raát khoù khaên, neân hình thöùc nghi leã laø phöông tieän giuùp chuùng ta thöïc hieän ñöôïc ñieàu aáy. Ñöøng laàm raèng Phaät ban cho ta söï thanh tònh. Chính Phaät ñaõ daïy:

"Laøm döõ bôûi ta maø nhieãm oâ cuõng bôûi ta, laøm laønh bôûi ta, maø thanh tònh cuõng bôûi ta. Tònh hay baát tònh ñeàu bôûi ta, chöù khoâng ai coù theå laøm cho ai thanh tònh ñöôïc".

(Kinh Phaùp Cuù, baøi 165, Thöôïng toïa Trí Ñöùc dòch)

Laïi laøm laønh laøm döõ cuõng taïi ta thì Phaät ñaâu ban phuùc, giaùng hoïa cho ta ñöôïc. Cho neân quan nieäm Phaät nhö vò thaàn linh thöïc laø sai laàm. Ngöôøi Phaät töû phaûi nhaèm vaøo töï löïc nhieàu hôn. Kinh Phaùp Cuù cheùp:

"Chính töï mình laøm choã nöông cho mình, chöù ngöôøi khaùc laøm sao nöông ñöôïc ? Töï mình kheùo tu taäp môùi ñaït ñeàn choã nöông döïa nhieäm maøu".

(Kinh Phaùp Cuù, baøi 160)

Tuy nhieân, ngöôøi Phaät töû vaãn phaûi cuùng döôøng, leã baùi haät, nhöng cuùng döôøng Phaät laø ñeå phaùt hieän thieän taâm, leã baùi Phaät laø toû loøng khaùt khao giaûi thoaùt giaùc ngoä. Khoâng neân coù quan nieäm cuùng döôøng Phaät caàu Phaät ban ôn, leã baùi Phaät caàu Ngaøi tha toäi. Duø cho leã Phaät saùm hoái cuõng khoâng coù nghóa caàu tha toäi. Ñoù chaúng qua nhôø Phaät laøm ñoái töôïng ñeå phaùt taâm aên naên chöøa caû vaø hoå theïn. Coù bieát nhö theá thì saùm hoái môùi heát toäi. Chuùng ta haõy traû Ñöùc Phaät trôû veà vò trí cuûa Ngaøi laø baäc "Ñaïo Sö". Chuùng ta cuõng phaûi tu taäp ñuùng vôùi tinh thaàn Phaät töû laø töï ñoä, ñoä tha. Ñöøng bao giôø xem Ñöùc Phaät ñuû caû quyeàn naêng ban phuùc, giaùng hoïa. Cuõng khoâng neân yû laïi, gôûi gaém caû ñôøi mình vaøo quyeàn naêng cuûa Ngaøi. Neáu coù tö caùch ñoù laø phaûn boäi Ñöùc Phaät vaø cuõng khoâng phaûi laø ngöôøi Phaät töû.

2. SAI LAÀM CUÛA NGÖÔØI NGHIEÂNG VEÀ TRIEÁT LYÙ.

Ngöôøi trí thöùc thieân troïng phaàn trieát lyù neân thaáy söï leã baùi, cuùng döôøng, caàu nguyeän… ñeàu khoâng chaáp nhaän, maø laïi phaûn ñoái. Cho raèng Phaät giaùo hoaøn toaøn töï löïc, khoâng bao giôø nöông töïa vaøo caùi gì beân ngoaøi. Neáu Phaät giaùo chæ daïy moät beà nhö theá thì nhöõng ngöôøi ñaày ñuû yù chí, giaøu nghò löïc môùi tu ñöôïc, coøn nhöõng ngöôøi thieáu yù chí, keùm nghò löïc khoâng theå tu theo ñaïo Phaät sao ? Nhö theá Phaät giaùo khoâng coù nghóa kheá cô roài. Vì haïng ngöôøi ñaày ñuû yù chí, giaøu nghò löïc raát hieám trong xaõ hoäi naày. Cho neân, caùi nhìn cöïc ñoan nhö vaäy ñöa Phaät giaùo ñeán choã khoâ khan coâ quaïnh.

Hôn nöõa, nôi moãi con ngöôøi chuùng ta ñeàu coù hai phaàn, tình caûm vaø lyù trí. Neáu coù ngöôøi chæ thuaàn tình caûm, khoâng coù lyù trí thì hoï chìm ñaém trong bieån thöông yeâu meâ hoaëc. Ngöôïc laïi coù ngöôøi roøng raët lyù trí, khoâng coù tình caûm thì hoï khoâ khan coâ ñoäc. Con ngöôøi ví nhö caây troàng xuoáng ñaát, tình caûm laø chaát nöôùc, lyù trí nhö aùnh naéng. Thieáu moät trong hai thöù aáy, caây nhaát ñònh khoâng sanh tröôûng ñöôïc maø phaûi khoâ heùo laàn. Moät toân giaùo cuõng theá, trieát lyù vaø tín ngöôõng khoâng theå thieáu moät ñöôïc. Neáu thieáu moät, toân giaùo aáy seõ cheát moøn. Cho neân, chuû tröông cöïc ñoan veà trieát lyù cuûa giôùi trí thöùc naày cuõng laø tai hoïa cuûa Phaät giaùo.

Laïi, chuùng ta thöû xeùt yù nghóa cuùng döôøng, caàu nguyeän coù sai tinh thaàn Phaät giaùo hay khoâng ? Ngöôøi Phaät töû ai cuõng bieát lyù nhaân quaû, thuyeát voâ ngaõ, voâ tröôùc laø neàn taûng cuûa Phaät giaùo. Nhö theá, söï cuùng döôøng ñöôïc phöôùc ñöùc coù phaûn boäi lyù nhaân quaû chaêng ? Ngöôøi naày caàu nguyeän, ngöôøi kia ñöôïc sieâu ñoä, coù traùi voâ ngaõ hay khoâng ?

- Thöa khoâng !

Bôûi vì lyù nhaân quaû teá nhò laém, khoâng theå ñôn giaûn raèng "mình laøm mình chòu", coù khi khoâng laøm laïi coù chòu, maø vaãn khoâng traùi lyù nhaân quaû. Ví nhö oâng A laø ngöôøi chuû sôû giaøu coù, anh B laø ngöôøi laøm coâng ngheøo khoå. Moät hoâm vì moät chuyeän khoâng ñaâu, oâng A noùng giaän ñaùnh anh B. Lyù ñaùng anh B phaûi traû thuø baèng caùch ñaùnh laïi. Nhöng sau khi qua côn noùng giaän, oâng hoái haän haønh ñoäng voâ yù thöùc cuûa mình. OÂng khoâng can ñaûm ñeán xin loãi B, phaûi nhôø ngöôøi thaân cuûa B xin loãi hoä, vaø oâng cho B moät soá tieàn khaù haäu. Vì theá caùi quaû cuûa anh B phaûi traû laïi oâng A coù theå khoâng coøn nöõa. Laïi gia ñình kia coù hai anh em laø Xoaøi vaø Mít. Anh Xoaøi hieàn laønh deã thöông, nhöng Mít laïi hung döõ ñaùng gheùt. Moät hoâm Xoaøi ñi laøm ngoaøi ñoàng, Mít ôû nhaø ñaùnh loän vôùi ngöøôi haøng xoùm. Ñang côn aáu ñaû nhau, ruûi Xoaøi veà tôùi, tuy Xoaøi khoâng ñònh taâm binh em, nhöng ngöôøi kia sôï Xoaøi binh neân voäi vaøng ñaäp Xoaøi moät gaäy. Tröôøng hôïp naày Xoaøi thöïc voâ toäi maø vaãn aên ñoøn. Theá neân, vieäc ñoù khoâng phaûi töï mình gaây, roài töï mình chòu. Coù khi ngöôøi khaùc gaây maø mình chòu, nhö tröôøng hôïp Xoaøi vaø Mít. Coù khi töï mình gaây maø khoâng chòu nhö tröôøng hôïp A vaø B. Nhöng noùi nhö theá khoâng phaûi ngoaøi lyù nhôn quaû.

Vì nhôn quaû coù chaùnh nhôn, trôï nhôn, thuaän nhôn, nghòch nhôn… Tuy chaùnh nhôn ñaõ gieo maø gaëp nghòch nhôn phaù hoaïi thì khoâng theå naøo keát quaû. Nhö ta gieo haït luùa xuoáng ñaát nhaát ñònh leân caây luùa, nhöng bò deá caén khi môùi naåy maàm thì laøm sao sanh caây luùa ? Ñoù laø coù chaùnh nhôn ñaùnh ngöôøi cuûa oâng A, maø quaû ngöôøi ñaùnh laïi khoâng coù. Hoaëc coù khi chaùnh nhôn naày maø do trôï nhôn bieán thaønh caùi khaùc. Nhö chuùng ta troàng caây cam ngoït, ñeán lôùn leân coù ngöôøi leùn caét nhaùnh chanh thaùp vaøo, khi keát quaû khoâng ñöôïc cam ngoït, maø chæ coù chanh chua. Ñaây laø khoâng gaây nhaân ñaùnh ñaäp maø bò quaû ñaùnh ñaäp cuûa anh Xoaøi vaäy.

3. DUNG HÔÏP

Trong cuoäc soáng töông quan töông duyeân naày, chuùng ta ñöøng nghó töôûng moät caùch giaûn dò raèng: "mình laøm mình chòu". Quan nieäm aáy raát laø thoâ sô maùy moùc. Bôûi söï raøng ròt giöõa mình vaø xaõ hoäi phöùc taïp voâ cuøng. Xaõ hoäi ñeïp mình cuõng ñöôïc aûnh höôûng ñeïp, xaõ hoäi xaáu mình cuõng chòu aûnh höôûng xaáu. Tuy nhieân cuõng coù moät vaøi ngöôøi thoaùt khoûi söï raøng ròt cuûa xaõ hoäi, nhöng ñoù laø baäc Thaùnh nhaân.

Ñeán nhö vieäc tuïng kinh caàu nguyeän ñöôïc sieâu thoaùt cuõng khoâng coù nghóa moät beà yû laïi vaøo tha löïc. Con ngöôøi chuùng ta keát hôïp bôûi hai phaàn, tinh thaàn vaø vaät chaát. Ngöôøi taâm hoàn taùn loaïn thì tinh thaàn yeáu ñuoái, bò vaät chaát chi phoái. Nhöõng vò taâm hoàn an tònh thì tinh thaàn maïnh meõ phi thöôøng, laøm chuû ñöôïc vaät chaát. Nhö trong kinh noùi "Cheá taâm nhaát xöù voâ söï baát bieän" (Keàm taâm moät choã vieäc gì cuõng xong) (Kinh Phaät Di Giaùo). Moät baèng chöùng cuï theå, khi chuùng ta coù vieäc möøng quaù, hay giaän quaù lieàn queân ñoùi. Luùc ñoù taâm chæ nhôù vaøo vieäc mình ñöôïc ñeå möøng, hoaëc taâm chæ nhôù ñieàu töùc giaän ñeàu queân ñoùi. Cho neân coù nhieàu vò Thieàn sö khi chuù taâm vaøo ñònh naêm baûy ngaøy maø khoâng caàn aên uoáng, nhö Hueä Sinh Thieàn sö ñôøi Lyù. Söû cheùp :

"Khi ñöôïc Sö phuï truyeàn taâm phaùp cho, Ngaøi môùi ñi haønh hoùa khaép choán Toøng Laâm, roài leân ôû nuùi Boà Ñeà. Moãi laàn Ngaøi ngoài nhaäp ñònh tu phaùp ít nhaát naêm baûy ngaøy. Ngöôøi ñôøi baây giôø thöôøng goïi Ngaøi laø oâng "Phaät xaùc thòt".

Vua Lyù Thaùi Toân nghe tieáng Ngaøi, sai Söù ñeán vôøi. Ngaøi baûo Söù raèng: "OÂng khoâng thaáy con sanh trong leã teá ö ? Khi chöa teá thì ngöôøi ta cho noù aên coû thôm, maëc aùo gaám, ñeán khi daét vaøo Thaùi mieáu thì noù chæ muoán caàu chuùt soáng soùt, coøn noùi ñeán vieäc gì ? Noùi roài Ngaøi töø choái, khoâng chòu ñi".

(Vieät Nam Phaät Giaùo Söû Löôïc, trang 124 cuûa Thöôïng Toïa Maät Theå).

Gaàn ñaây nhö ngaøi Hö Vaân Hoøa Thöôïng ôû Trung Hoa, coù laàn nhaäp ñònh ñeán noãi chaùo leân meo xanh.

Ñoù laø nhöõng baèng chöùng tinh thaàn maïnh ñieàu khieån ñöôïc vaät chaát. Chaúng nhöõng ñieàu khieån ñöôïc baûn thaân mình maø coøn sai khieán keû khaùc theo yù muoán cuûa mình. Nhö caùc nhaø thoâi mieân chæ duøng söùc taäp trung tö töôûng, khi ñaõ thaønh coâng laïi coù theå duøng söùc maïnh tinh thaàn sai khieán ngöôøi khaùc laøm theo yù muoán cuûa mình. Nhö vaäy môùi bieát tinh thaàn coù söùc maïnh voâ bieân maø chuùng ta khoâng bieát gom goùp noù laïi vaø taän duïng khaû naêng cuûa noù. Nhöõng ngöôøi chæ nhìn caän thò treân hình thöùc vaät chaát laøm gì hieåu noåi ñieàu naày.

Noùi ñeán ngöôøi cheát, nhaø Phaät cho bieát, sau khi tinh thaàn rôøi boû thaân töù ñaïi naày, ngöôøi cheát ñöôïc keát hôïp bôûi thaân töù ñaïi tinh anh, maét phaøm khoâng thaáy ñöôïc. Thaân ñoù nheï nhaøng, ñi laïi nhanh nheïn vaø deã caûm thoâng. Vieäc tuïng kinh caàu nguyeän khoâng phaûi caùc vò sö ñuû söùc cöùu vôùt nhöõng keû aáy, maø duøng söùc maïnh tinh thaàn chuyeân chuù ñeå soi thaáu taâm tö cuûa hoï baèng nhöõng tia; cöûa thanh tònh an laønh, khieán hoï thöùc tænh chuyeån taâm hoàn ñen toái thaønh saùng suoát, aùc ñoäc thaønh löông thieän. Theá laø cöùu ñoä hoï thoaùt khoûi khoå ñau. Noùi cöùu ñoä, kyø thöïc töï hoï chuyeån laáy, ngöôøi tu chæ laøm trôï duyeân giuùp beân ngoaøi thoâi. Nhö theá ñaâu coù traùi vôùi nghóa töï giaùc, töï ngoä cuûa Phaät giaùo. Ñoïc kinh Vu Lan Boàn, chuùng ta thaáy roõ yù nghóa naày.

Cho neân söï cuùng döôøng, caàu nguyeän cuûa Phaät giaùo khoâng phaûi hoaøn toaøn yû laïi nhö vaøi toân giaùo khaùc. Cuùng döôøng, caàu nguyeän laø nhaèm vaøo choã phaùt taâm thieän cuûa ta vaø laøm duyeân xoay chuyeån taâm nieäm cuûa ngöôøi. Neáu chuùng ta cuùng döôøng, caàu nguyeän baèng caùch hình thöùc maùy moùc thì khoâng lôïi ích gì cho ta vaø cho ngöôøi caû. Söï cuùng döôøng, caàu nguyeän vôùi thaønh taâm, thieän yù thì keát quaû toát ñeïp voâ cuøng. Kinh Phaät daïy:

"Keû naøo cuùng döôøng nhöõng ngöôøi ñaùng cuùng döôøng, hoaëc chö Phaät hay ñeä töû, nhöõng vò thoaùt ly hö voïng, vöôït khoûi hoái haän lo aâu, coâng ñöùc cuûa ngöôøi ñaõ cuùng döôøng caùc baäc tòch tònh voâ uùy aáy, khoâng theå keå löôøng".

(Kinh Phaùp Cuù, baøi 195-196) Do ñoù, chuùng ta khoâng theå keát luaän raèng cuùng döôøng, caàu nguyeän ñeàu do chö Taêng bòa ra ñeå lôïi duïng loøng meâ tín cuûa tín ñoà. Neáu chòu khoù keâ cöùu taát caû kinh ñieån cuûa Phaät giaùo, chuùng ta seõ thaáy raát nhieàu baøi kinh daïy nhö treân. Tuy nhieân, hieän taïi vaãn coù moät ít ngöôøi lôïi duïng lôøi Phaät daïy, khuyeán khích tín ñoà chuyeân lo cuùng döôøng, caàu nguyeän ñeå hoï laáy ñoù laøm ngheà sinh nhai. Ñoù laø haïng ngöôøi baùn Phaät, khoâng ñaùng löu taâm.

Toùm laïi, muoán dung hoøa cho thích hôïp tinh thaàn Phaät giaùo, hai thaùi ñoä cöïc ñoan treân phaûi hoøa hôïp laïi. Ñöøng nhìn moät beân maø thaønh thieån caän. Phaûi dung hôïp, thaáu ñaùo moïi khía caïnh thì söï tu taäp môùi thu hoaïch ñöôïc keát quaû vieân maõn, ñuùng vôùi tinh thaàn trung ñaïo cuûa Phaät giaùo. Coøn maéc keït moät beân, duø hoïc Phaät, tuïng kinh Phaät vaãn thuoäc veà taø ñaïo. Phaûi côûi môû saùng suoát ñeå thöïc hieän kyø ñöôïc tinh thaàn Vieân dung, Trung ñaïo cuûa Phaät giaùo. Ñöôïc vaäy môùi xöùng ñaùng laø moät Phaät töû chôn chaùnh.

*