HOAØNG BAÙ ÑOAÏN TEÁ THIEÀN SÖ

UYEÅN LAÊNG LUÏC 

Buøi Töôùng Coâng hoûi Ngaøi :

Trong nuùi boán naêm traêm ngöôøi, bao nhieâu ngöôøi ñöôïc phaùp cuûa Hoøa Thöôïng ?

Ngaøi ñaùp :

Ngöôøi ñöôïc khoâng theå tính heát soá, vì sao ? Vì ñaïo do taâm ngoä, khoâng taïi lôøi noùi, noùi naêng chæ laø ñeå giaùo hoùa keû ñoàng moâng (treû thô).

Hoûi : Theá naøo laø Phaät ?

Ñaùp : Töùc taâm laø Phaät, khoâng taâm laø ñaïo. Chæ khoâng coù caùi taâm khôûi taâm ñoäng nieäm, coù khoâng, ngaén daøi, ta ngöôøi, naêng sôû, ... Taâm voán laø Phaät, Phaät voán laø taâm. Taâm nhö hö khoâng, sôû dó noùi “chôn phaùp thaân cuûa Phaät ví nhö hö khoâng”. Khoâng neân caàu rieâng, coù caàu ñeàu khoå. Giaû söû traûi qua soá kieáp nhö caùt soâng Haèng, tu haønh luïc ñoä vaïn haïnh ñöôïc Phaät Boà ñeà cuõng khoâng phaûi cöùu caùnh. Vì côù sao ? Vì thuoäc veà nhôn duyeân taïo taùc, nhôn duyeân neáu heát trôû laïi voâ thöôøng. Sôû dó noùi : “Baùo, Hoùa khoâng phaûi chôn Phaät, cuõng khoâng phaûi noùi phaùp”. Coát bieát taâm mình khoâng ngaõ khoâng nhôn, xöa nay laø Phaät.

Hoûi : Thaùnh nhôn khoâng taâm töùc laø Phaät, phaøm phu khoâng taâm ñaâu khoâng chìm nôi khoâng laëng ?

Ñaùp : Phaùp khoâng coù phaøm thaùnh, cuõng khoâng coù chìm laëng. Phaùp voán chaúng coù, chôù khôûi thaáy khoâng; phaùp voán chaúng khoâng, chôù khôûi thaáy coù. Coù cuøng vôùi khoâng ñeàu laø tình kieán (thaáy bieát theo tình chaáp), ví nhö huyeãn eá (nhö huyeãn thuaät, nhö maét beänh). Sôû dó noùi : “Thaáy nghe nhö huyeãn eá, tri giaùc laø chuùng sanh”. Trong moân naøy Toå Sö chæ noùi “döùt cô queân kieán”, neân noùi “queân cô thì Phaät ñaïo thaïnh, phaân bieät thì quaân ma löøng”.

Hoûi : Taâm ñaõ xöa nay laø Phaät, laïi caàn tu luïc ñoä vaïn haïnh chaêng ?

Ñaùp : Ngoä taïi taâm khoâng quan heä gì luïc ñoä vaïn haïnh. Luïc ñoä vaïn haïnh ñeàu laø cöûa hoùa ñaïo, laø vieäc beân tieáp vaät ñoä sanh. Giaû söû Boà ñeà, chôn nhö, thöïc teá, giaûi thoaùt, phaùp thaân thaúng ñeán Thaäp ñòa, boán quaû vò Thaùnh ñeàu laø cöûa hoùa ñoä, khoâng quan heä Phaät taâm. Taâm töùc laø Phaät neân noùi : “Taát caû trong cöûa tieáp ñoä Phaät taâm laø baäc nhaát”. Chæ khoâng taâm sanh töû phieàn naõo ... Töùc khoâng caàn ñeán phaùp Boà ñeà ... Neân noùi : “Phaät noùi taát caû phaùp, ñoä taát caû taâm, ta khoâng taát caû taâm, ñaâu duøng taát caû phaùp”. Töø Phaät ñeán Toå khoâng luaän vieäc gì khaùc, chæ luaän moät taâm, cuõng noùi laø “Nhaát thöøa”. Neân noùi “tìm kyõ möôøi phöông laïi khoâng coù thöøa khaùc, chuùng sanh naøy khoâng coøn nhaùnh laù, chæ coù caùc haït chaéc”. Bôûi vì yù naøy khoù tin neân Toå Ñaït Ma sang xöù naøy ñeán hai nöôùc Löông, Nguïy, chæ coù moät mình Hueä Khaû Ñaïi Sö thaàm tin taâm mình, ngay moät caâu noùi lieàn laõnh hoäi “Töùc taâm laø Phaät”. Thaân taâm ñeàu khoâng, aáy laø ñaïi ñaïo. Ñaïi ñaïo xöa nay bình ñaúng, neân noùi “tin saâu chuùng haøm sanh ñoàng moät chôn taùnh, taâm taùnh khoâng khaùc, töùc taùnh töùc taâm, taâm khoâng khaùc taùnh, goïi ñoù laø Toå”. Laïi coù caâu “khi nhaän ñöôïc taâm taùnh, neân noùi khoâng nghó baøn”.

Hoûi : Phaät ñoä chuùng sanh chaêng ?

Ñaùp : Thaät khoâng chuùng sanh Nhö Lai ñoä, ngaõ coøn khoâng theå coù, phi ngaõ laøm sao coù ? Phaät cuøng chuùng sanh ñeàu khoâng theå coù. Phaøm coù töôùng ñeàu laø hö voïng, neáu thaáy caùc töôùng phi töôùng laø thaáy Nhö Lai. Phaät cuøng chuùng sanh ñeàu do oâng khôûi voïng kieán, chæ vì khoâng bieát baûn taâm, ñoái khôûi thaáy bieát, vöøa khôûi thaáy Phaät lieàn bò Phaät chöôùng, vöøa khôûi thaáy chuùng sanh, lieàn bò chuùng sanh chöôùng. Khôûi thaáy phaøm, thaùnh, tònh, ueá ... thì caùi thaáy thaønh nhöõng chöôùng aáy. Vì chöôùng taâm oâng troïn thaønh luaân hoài, ví nhö con khæ chaân naøy buoâng, chaân kia naém, khoâng khi naøo döùt. Nhaát ñaúng laø hoïc, caàn phaûi khoâng hoïc, khoâng phaøm khoâng thaùnh, khoâng saïch khoâng dô, khoâng nhoû khoâng lôùn, voâ laäu voâ vi. Nhö theá trong moät taâm, phöông tieän khuyeân trang nghieâm. Duø oâng hoïc ñöôïc Ba thöøa möôøi hai phaàn giaùo, taát caû caùi thaáy bieát thaûy neân deïp boû, neân noùi “deïp boû sôû höõu, chæ ñeå moät giöôøng nghæ beänh maø naèm”(^{Kinh Duy Ma.}). Chæ laø khoâng khôûi caùc kieán chaáp, khoâng moät phaùp coù theå ñöôïc, khoâng bò phaùp chöôùng, vöôït khoûi tam giôùi vaø caûnh vöùc phaøm thaùnh môùi ñöôïc goïi laø Phaät xuaát theá. Neân noùi : “Ñaûnh leã nhö khoâng chaúng choã nöông, vöôït hôn ngoaïi ñaïo, taâm ñaõ chaúng khaùc, phaùp cuõng chaúng khaùc, taâm ñaõ voâ vi, phaùp cuõng voâ vi”.

Muoân phaùp troïn do taâm bieán neân noùi : “Taâm ta khoâng, neân caùc phaùp khoâng, ngaøn phaåm muoân loaïi thaûy ñeàu ñoàng. Toät khoâng giôùi möôøi phöông ñoàng moät taâm theå”. Taâm voán khoâng khaùc, phaùp cuõng khoâng khaùc. Chæ vì oâng thaáy bieát chaúng ñoàng neân coù sai bieät. Ví nhö chö Thieân ñoàng baùt aên baùu, maø tuøy phöôùc ñöùc moãi vò, côm coù maøu saéc khaùc. möôøi phöông chö Phaät thaät khoâng coù moät chuùt phaùp khaù ñöôïc goïi laø A-Naäu Boà ñeà. Chæ laø moät taâm, thaät khoâng coù töôùng khaùc, cuõng khoâng aùnh saùng, khoâng coù hôn thua. Vì khoâng hôn neân khoâng töôùng Phaät. Vì khoâng thua neân khoâng töôùng chuùng sanh.

Hoûi : Taâm ñaõ khoâng töôùng, ñaâu ñöôïc hoaøn toaøn khoâng ba möôi hai töôùng toát, taùm möôi veû ñeïp hoùa ñoä chuùng sanh ?

Ñaùp : Ba möôi hai töôùng thuoäc veà töôùng, phaøm coù töôùng ñeàu hö voïng. Taùm möôi veû ñeïp thuoäc veà saéc, neáu do saéc thaáy ta, aáy laø haønh ñaïo taø, khoâng theå thaáy Nhö Lai.

Hoûi : Phaät taùnh cuøng chuùng sanh taùnh laø ñoàng hay khaùc ?

Ñaùp : Taùnh khoâng ñoàng khaùc. Neáu nhaèm giaùo Ba thöøa coù noùi Phaät taùnh, chuùng sanh taùnh, neân coù nhôn quaû Ba thöøa, töùc coù ñoàng khaùc. Neáu nhaèm Phaät thöøa vaø Toå Sö truyeàn nhau, khoâng noùi vieäc nhö theá, chæ coù moät taâm, khoâng ñoàng khoâng khaùc, khoâng nhôn khoâng quaû. Neân noùi “chæ ñaïo Nhaát thöøa naøy, khoâng hai cuõng khoâng ba, tröø Phaät phöông tieän noùi”.

Hoûi : Boà Taùt thaân voâ bieân, taïi sao khoâng thaáy ñaûnh töôùng cuûa Nhö Lai ?

Ñaùp : Thaät khoâng theå thaáy. Vì côù sao ? Vì Boà Taùt thaân voâ bieân chính laø Nhö Lai, Chaúng leõ laïi thaáy ... Chæ daïy oâng khoâng khôûi chaáp thaáy Phaät thì khoâng rôi beân Phaät; Khoâng khôûi chaáp thaáy chuùng sanh thì khoâng rôi beân chuùng sanh; Khoâng khôûi chaáp thaáy coù thì khoâng rôi beân coù; khoâng khôûi chaáp thaáy khoâng thì khoâng rôi beân khoâng; khoâng khôûi chaáp thaáy phaøm thì khoâng rôi beân phaøm; khoâng khôûi chaáp thaáy thaùnh thì khoâng rôi beân thaùnh; neáu khoâng caùc kieán chaáp töùc laø thaân voâ bieân. Neáu coù choã kieán chaáp töùc laø ngoaïi ñaïo. Ngoaïi ñaïo öa caùc kieán chaáp. Boà Taùt ñoái caùc kieán chaáp khoâng ñoäng. Nhö Lai töùc nghóa “Nhö” cuûa caùc phaùp. Neân noùi : “Di Laëc cuõng nhö, caùc Thaùnh Hieàn cuõng nhö, nhö töùc khoâng sanh, nhö töùc khoâng dieät, nhö töùc khoâng thaáy, nhö töùc khoâng nghe”. Ñaûnh cuûa Nhö Lai töùc laø caùi thaáy troøn, cuõng khoâng caùi thaáy troøn, neân khoâng rôi beân thaáy troøn. Do ñoù thaân Phaät voâ vi khoâng rôi vaøo caùc soá, taïm laáy hö khoâng laøm duï, troøn ñoàng thaùi hö khoâng thieáu khoâng dö, raûnh rang voâ söï, chôù gaéng bieän caûnh aáy, bieän ñeán beøn thaønh thöùc. Neân noùi : “Vieân thaønh chìm bieån thöùc, troâi laên tôï boàng bay”(^{Laø loaïi coû boàng, boâng nheï gaëp gioù thì bay boång theo gioù.}). Chæ baûo ta bieát vaäy, hoïc ñöôïc vaäy, kheá hoäi vaäy, giaûi thoaùt vaäy, coù ñaïo lyù vaäy. Choã maïnh aét nhö yù, choã yeáu aét khoâng nhö yù. Caùi thaáy bieát aáy coù duøng vaøo choã gì ? Toâi noùi vôùi oâng, raûnh rang voâ söï chôù doái duïng taâm. Chaúng caàn caàu chôn, chæ phaûi döùt kieán chaáp. Neân noùi : “Thaáy trong thaáy ngoaøi ñeàu laàm, Phaät ñaïo ma ñaïo ñeàu aùc”. Cho neân Ngaøi Vaên Thuø vöøa khôûi thaáy hai lieàn thaáy hai ngoïn nuùi Thieát Vi. Vaên Thuø töùc laø thaät trí, Phoå Hieàn töùc laø quyeàn trí. Quyeàn thaät ñoái trò nhau, cöùu caùnh khoâng coù quyeàn thaät, chæ laø moät taâm. Taâm chaúng phaûi Phaät. Chaúng phaûi chuùng sanh, khoâng coù thaáy khaùc. Vöøa coù thaáy Phaät lieàn thaáy chuùng sanh, thaáy coù thaáy khoâng, thaáy thöôøng thaáy ñoaïn beøn thaønh hai ngoïn nuùi Thieát Vi, bò caùi thaáy che ngaïi. Toå Sö chæ thaúng taát caû chuùng sanh baûn taâm, baûn theå xöa nay laø Phaät, chaúng nhôø tu maø thaønh, chaúng thuoäc thöù lôùp daàn daàn, chaúng phaûi saùng toái. Chaúng phaûi saùng neân voâ minh, chaúng phaûi toái neân voâ aùm, neân noùi : “Khoâng voâ minh cuõng khoâng heát voâ minh”. Vaøo Toâng moân toâi ñaây caàn yeáu taïi yù nhö theá. Thaáy ñöôïc goïi ñoù laø phaùp, thaáy phaùp neân goïi ñoù laø Phaät, Phaät phaùp ñeàu khoâng, goïi ñoù laø Taêng. Keâu laø Taêng voâ vi, cuõng goïi laø Nhaát theå Tam Baûo. Phaøm ngöôøi caàu phaùp khoâng neân chaáp nôi Phaät maø caàu, chaúng chaáp nôi Phaùp maø caàu, chaúng chaáp nôi chuùng Taêng maø caàu, neân khoâng coù choã caàu. Khoâng chaáp nôi Phaät caàu neân khoâng Phaät; khoâng chaáp nôi Phaùp caàu neân khoâng Phaùp; khoâng chaáp nôi chuùng Taêng caàu neân khoâng Taêng.

Hoûi : Nay thaáy Hoøa Thöôïng noùi Phaùp thì ñaâu theå noùi khoâng Taêng cuõng khoâng Phaùp ?

Ñaùp : Neáu oâng thaáy coù Phaùp neân noùi, töùc laø laáy aâm thinh caàu ta, neáu thaáy coù ta töùc laø xöù sôû, Phaùp cuõng khoâng Phaùp, Phaùp töùc laø taâm. Toå Sö noùi : “Khi trao taâm phaùp naøy, phaùp phaùp ñaâu töøng phaùp”. khoâng phaùp khoâng boån taâm môùi hieåu taâm taâm phaùp. Thaät khoâng moät phaùp coù theå ñöôïc goïi laø ngoài ñaïo traøng. Ñaïo traøng chæ laø khoâng khôûi caùc kieán chaáp. Ngoä phaùp voán khoâng, goïi laø Khoâng-Nhö-Lai-Taøng. Xöa nay khoâng moät vaät, choã naøo dính buïi baëm. Neáu ñöôïc yù trong ñaây, tieâu dieâu ñaâu coù choã baøn.

Hoûi : Xöa nay khoâng moät vaät, khoâng vaät laø phaûi chaêng ?

Ñaùp : Khoâng cuõng chaúng phaûi, Boà ñeà khoâng choã aáy, cuõng khoâng khoâng hieåu bieát.

Hoûi : Sao laø Phaät ?

Ñaùp : Taâm oâng laø Phaät, Phaät töùc laø taâm, taâm Phaät khoâng khaùc. Neân noùi “töùc taâm laø Phaät”. Neáu lìa taâm ra khoâng coù Phaät khaùc.

Hoûi : Neáu taâm mình laø Phaät. Toå Sö töø AÁn Ñoä sang truyeàn thoï theá naøo ?

Ñaùp : Toå Sö töø AÁn Ñoä sang chæ truyeàn taâm Phaät, chæ thaúng taâm caùc oâng xöa nay laø Phaät, taâm taâm khoâng khaùc neân goïi laø Toå. Neáu thaúng ñoù thaáy yù naøy töùc choùng vöôït khoûi Tam thöøa taát caû caùc vò, xöa nay laø Phaät khoâng nhôø tu haønh.

Hoûi : Neáu nhö vaäy, chö Phaät möôøi phöông ra ñôøi noùi phaùp gì ?

Ñaùp : Chö Phaät möôøi phöông ra ñôøi chæ cuøng noùi moät taâm phaùp. Vì theá, Phaät thaàm trao cho Ñaïi Ca-Dieáp moät taâm phaùp theå naøy. Toät hö khoâng khaép phaùp giôùi goïi laø lyù luaän chö Phaät, phaùp aáy ñaâu phaûi oâng ôû treân ngoân cuù maø hieåu ñöôïc, cuõng khoâng phaûi ôû treân moät cô moät caûnh maø thaáy ñöôïc. YÙ naøy chæ laø thaàm kheá hoäi. Moät moân aáy goïi laø phaùp moân voâ vi. Neáu muoán hoäi ñöôïc chæ bieát khoâng taâm, chôït ngoä lieàn ñöôïc. Neáu duïng taâm nghó hoïc laáy thì caøng ñi xa. Neáu khoâng taâm chia cheû, khoâng taát caû taâm thuû xaû, taâm nhö caây ñaù, môùi coù phaàn hoïc ñaïo.

Hoûi : Nhö hieän nay coù caùc thöù voïng nieäm laøm sao noùi khoâng ?

Ñaùp : Voïng voán khoâng theå, töùc laø taâm oâng khôûi leân. Neáu oâng bieát taâm oâng laø Phaät, taâm voán khoâng voïng, ñaâu coù khôûi taâm laïi nhaän laø voïng ? neáu oâng khoâng sanh taâm ñoäng nieäm, töï nhieân khoâng voïng. Sôû dó noùi “Taâm sanh thì caùc thöù phaùp sanh, taâm dieät thì caùc thöù phaùp dieät”.

Hoûi : Nay chính khi voïng nieäm khôûi, Phaät ôû taïi choã naøo ?

Ñaùp : Nay khi oâng bieát voïng khôûi, bieát aáy chính laø Phaät. Vì theá, neáu khoâng voïng nieäm thì Phaät cuõng khoâng. Taïi sao nhö vaäy ? Vì oâng khôûi taâm chaáp thaáy Phaät, beøn baûo coù Phaät neân thaønh. Chaáp thaáy chuùng sanh, beøn baûo coù chuùng sanh neân ñoä, khôûi taâm ñoäng nieäm thaûy laø choã thaáy cuûa oâng. Neáu khoâng taát caû thaáy thì Phaät coù choã naøo ? nhö Vaên Thuø vöøa khôûi thaáy Phaät lieàn lieác thaáy hai ngoïn nuùi Thieát Vi.

Hoûi : Nay chính khi ngoä Phaät ôû choã naøo ?

Ñaùp : Hoûi töø ñaâu ñeán, bieát töø ñaâu khôûi, noùi nín ñoäng tònh, taát caû thinh saéc, ñeàu laø Phaät söï, choã naøo laïi tìm Phaät ? khoâng theå treân ñaàu laïi ñeå theâm ñaàu, treân moû laïi ñeå theâm moû (moû chim). Chæ chôù sanh kieán chaáp khaùc thì nuùi laø nuùi, nöôùc laø nöôùc, Taêng laø Taêng, tuïc laø tuïc, nuùi soâng, quaû ñaát, maët trôøi, maët traêng, sao, thaûy ñeàu khoâng ngoaøi taâm oâng. ba ngaøn theá giôùi troïn laø töï theå cuûa oâng, choã naøo coù nhieàu thöù ? ngoaøi taâm khoâng phaùp, khaép thaáy nuùi xanh, hö khoâng theá giôùi roõ raøng maø khoâng coù baèng maûy tô sôïi toùc cho oâng sanh hieåu bieát, neân noùi “taát caû thinh saéc laø maét hueä cuûa Phaät”. Phaùp khoâng khôûi rieâng, nöông caûnh môùi sanh, vì vaät nhieàu coù trí nhieàu. Troïn ngaøy noùi maø ñaâu töøng noùi, troïn ngaøy nghe maø ñaâu töøng nghe, neân noùi “Thích-Ca boán möôi chín naêm noùi phaùp maø chöa töøng noùi moät chöõ”.

Hoûi : Neáu nhö vaäy, choã naøo laø Boà ñeà ?

Ñaùp : Boà ñeà khoâng phaûi choã. Phaät cuõng khoâng ñöôïc Boà ñeà, chuùng sanh cuõng khoâng maát Boà ñeà, khoâng theå do thaân maø ñöôïc. Khoâng theå laáy taâm maø caàu. Taát caû chuùng sanh töùc laø töôùng Boà ñeà.

Hoûi : Theá naøo laø phaùt taâm Boà ñeà ?

Ñaùp : Boà ñeà khoâng sôû ñaéc, nay oâng chæ phaùt taâm khoâng sôû ñaéc, quyeát ñònh khoâng ñöôïc moät phaùp, töùc laø taâm Boà ñeà. Boà ñeà khoâng coù choã truï, theá neân khoâng coù ñaéc, neân noùi “Ta ôû nôi Phaät Nhieân Ñaêng khoâng coù moät chuùt phaùp coù theå ñöôïc, Phaät lieàn thoï kyù cho Ta”. Bieát roõ taát caû chuùng sanh voán laø Boà ñeà, khoâng leõ laïi ñöôïc Boà ñeà. Nay oâng nghe noùi phaùt taâm Boà ñeà, beøn cho laø coù moät taâm hoïc laøm Phaät. Chæ nghó laøm Phaät, duø oâng tu ba a-taêng-kyø kieáp cuõng chæ laø Phaät baùo thaân, hoùa thaân cuøng vôùi Phaät chôn taùnh baûn nguyeân cuûa oâng coù gì lieân heä, neân noùi “caàu Phaät coù töôùng beân ngoaøi cuøng oâng khoâng töông tôï”.

Hoûi : Xöa ñaõ laø Phaät, sao laïi coù töù sanh, luïc ñaïo caùc thöù hình maïo chaúng ñoàng ?

Ñaùp : Chö Phaät theå troøn khoâng taêng giaûm, troâi vaøo luïc ñaïo moãi choã ñeàu troøn, trong muoân loaøi moãi moãi ñeàu laø Phaät. Ví nhö coù vieân thuûy ngaân, phaân taùn caùc choã, moãi maûnh ñeàu troøn, neáu khi khoâng phaân chæ laø moät khoái. Ñaây laø moät töùc taát caû, taát caû töùc moät. Caùc thöù hình maïo duï nhö nhaø cöûa, boû nhaø löøa vaøo nhaø ngöôøi, boû thaân ngöôøi ñeán thaân trôøi, cho ñeán nhaø Thinh Vaên, Duyeân Giaùc, Boà Taùt, Phaät ñeàu laø choã laáy boû cuûa oâng. Do ñoù coù sai khaùc chôù taùnh baûn nguyeân ñaâu coù sai khaùc.

Hoûi : Chö Phaät theá naøo haønh ñaïi töø bi vì chuùng sanh thuyeát phaùp ?

Ñaùp : Phaät töø bi laø voâ duyeân neân goïi ñaïi töø. Töø laø khoâng thaáy coù Phaät ñeå thaønh. Bi laø khoâng thaáy coù chuùng sanh ñeå ñoä. Phaät thuyeát phaùp laø khoâng noùi khoâng daïy. Ngöôøi nghe phaùp laø khoâng nghe khoâng ñöôïc, ví nhö huyeãn só vì ngöôøi huyeãn noùi phaùp. Phaùp aáy neáu vì noùi, ta töø thieän tri thöùc ngay moät caâu lieàn nhaän ñöôïc, hoäi ñöôïc, ngoä ñöôïc, caùi aáy laø töø bi. Neáu oâng khôûi taâm ñoäng nieäm hoïc ñöôïc hieåu bieát cuûa ngöôøi, khoâng phaûi laø töï ngoä baûn taâm, roát raùo voâ ích.

Hoûi : Theá naøo laø tinh taán ?

Ñaùp : Thaân taâm khoâng khôûi aáy goïi laø ñeä nhaát duõng maõnh tinh taán. Vöøa khôûi taâm höôùng ngoaïi tìm caàu, goïi laø Ca Lôïi Vöông, Di haàu yeâu boït(^{Di haàu yeâu boït : Baày khæ ôû treân caây caïnh bôø soâng, thaáy khoái boït nöôùc do aùnh naéng maët trôøi chieáu loùng laùnh beøn ñua nhau nhaûy xuoáng vôùt. Keát quaû ñeàu cheát chìm.}). Taâm khoâng chaïy ra ngoaøi laø tieân nhôn nhaãn nhuïc. Thaân taâm ñeàu khoâng, töùc laø Phaät ñaïo.

Hoûi : Neáu khoâng taâm haønh, ñaïo naøy ñöôïc chaêng ?

Ñaùp : Khoâng taâm töùc laø haønh ñaïo naøy, laïi noùi caùi gì ñöôïc cuøng chaúng ñöôïc ? Vaû laïi vöøa khôûi moät nieäm beøn laø caûnh, neáu khoâng moät nieäm töùc laø caûnh maát, taâm cuõng töï dieät, khoâng caàn laïi tìm kieám.

Hoûi : Theá naøo laø xuaát tam giôùi ?

Ñaùp : Thieän aùc ñeàu chôù suy nghó, ngay choã aáy lieàn xuaát tam giôùi. Nhö Lai ra ñôøi vì phaù ba coõi, neáu khoâng taát caû taâm, tam giôùi cuõng chaúng coù. Nhö moät haït buïi ñaäp laøm traêm phaàn, chín möôøi chín phaàn laø khoâng, moät phaàn laø coù, thì phaùp Ñaïi thöøa khoâng theå xuaát hieän, traêm phaàn ñeàu khoâng thì phaùp Ñaïi thöøa môùi hay xuaát hieän.

Sö thöôïng ñöôøng noùi : Töùc taâm laø Phaät, treân ñeán chö Phaät, döôùi ñeán caùc loaøi boø bay maùy cöïa ñeàu coù Phaät taùnh, ñoàng moät taâm theå. Sôû dó Toå Ñaït Ma töø AÁn Ñoä sang chæ truyeàn moät taâm phaùp, chæ thaúng taát caû chuùng sanh xöa nay laø Phaät. Chaúng nhôø tu haønh. Chæ nhö hieän nay bieát nhaän taâm mình, thaáy baûn taùnh mình, chôù caàu caùi gì khaùc. Theá naøo bieát taâm mình ? Chính hieän nay noùi naêng ñoù töùc laø taâm oâng. Neáu khoâng noùi naêng cuõng khoâng coù taùc duïng cuûa taâm theå thì gioáng heät nhö hö khoâng, khoâng coù töôùng maïo, cuõng khoâng choã nôi, cuõng khoâng moät beà laø khoâng hay coù, cuõng khoâng theå thaáy. Toå Sö noùi : “Chôn taùnh taâm ñòa taøng, khoâng ñaàu cuõng khoâng ñuoâi, öùng duyeân maø hoùa vaät, phöông tieän goïi laø trí. Neáu khi chaúng öùng duyeân, khoâng theå noùi noù laø coù khoâng, chính khi öùng duyeân cuõng khoâng daáu veát”. Ñaõ bieát nhö theá, hieän nay chæ nhaèm trong khoâng choã nöông töïa, töùc laø ñi con ñöôøng chö Phaät. Kinh noùi : “Neân khoâng coù choã truï maø sanh taâm kia”.

Taát caû chuùng sanh luaân hoài sanh töû do yù duyeân taâm chaïy rong ra ngoaøi, nôi saùu ñaïo khoâng döøng ñeán phaûi chòu caùc thöù khoå. Kinh Tònh Danh noùi : “Ngöôøi khoù giaùo hoùa taâm nhö khæ vöôïn, cho neân duøng bao nhieâu thöù phaùp cheá ngöï taâm kia, nhieân haäu môùi ñieàu phuïc”. Neân noùi “Taâm sanh caùc thöù phaùp sanh, taâm dieät caùc thöù phaùp dieät”. Cho neân bieát taát caû phaùp ñeàu do taâm taïo, cho ñeán trôøi, ngöôøi, tu la, ñòa nguïc, ... saùu ñaïo, troïn do taâm taïo. Hieän nay chæ hoïc khoâng taâm, choùng döùt caùc duyeân, chôù sanh voïng töôûng phaân bieät, khoâng ngöôøi khoâng ta, khoâng tham khoâng saân, khoâng yeâu khoâng gheùt, khoâng hôn khoâng thua. Tröø heát nhöõng thöù voïng töôûng naøy taùnh töï xöa nay thanh tònh, töùc laø tu haønh phaùp Boà ñeà, Phaät ... Neáu khoâng hoäi yù naøy, duø oâng hoïc roäng, sieâng naêng khoå haïnh tu haønh, aên caây maëc laù maø khoâng bieát taâm ñeàu goïi laø haïnh taø, sau naøy seõ thaønh thieân ma ngoaïi ñaïo vaø caùc vò thaàn trong nöôùc, treân ñaát, tu haønh nhö theá seõ coù lôïi ích gì ? Ngaøi Chí Coâng noùi : “Baûn theå laø taâm mình nhaän, ñaâu theå trong vaên töï tìm”. Nay chæ nhaän taâm mình, döøng baët nghó tính, voïng töôûng traàn lao töï nhieân khoâng sanh. Kinh Tònh Danh noùi : “Chæ ñeå moät giöôøng beänh maø naèm” töùc laø taâm khoâng khôûi vaäy. Nay naèm beänh, caùc phan duyeân ñeàu döùt, voïng töôûng dieät saïch töùc laø Boà ñeà. Neáu trong taâm laêng xaêng chaúng ñònh, duø oâng hoïc ñeán caùc vò Tam thöøa, Töù quaû, Thaäp ñòa, chæ laø ñeán trong choã phaøm thaùnh maø ngoài, caùc haïnh heát trôû laïi voâ thöôøng, theá löïc ñeàu coù khi heát. Ví nhö baén teân trong khoâng, söùc ñaåy heát laïi rôi xuoáng ñaát, trôû laïi vaøo trong sanh töû luaân hoài. Ngöôøi tu haønh nhö theá khoâng hieåu yù Phaät luoáng chòu khoå nhoïc, ñaâu khoâng phaûi laàm to ! Ngaøi Chí Coâng noùi : “Chöa gaëp thaày saùng ra ñôøi, uoång uoáng thuoác phaùp Ñaïi thöøa”. Hieän nay chæ trong taát caû thôøi ñi ñöùng ngoài naèm chuyeân hoïc khoâng taâm, khoâng phaân bieät, khoâng nöông töïa, khoâng truï tröôùc, troïn ngaøy maëc tình laëng leõ, gioáng heät ngöôøi ngu, ngöôøi ñôøi hoaøn toaøn khoâng bieát oâng, oâng cuõng chaúng caàn daïy cho ngöôøi bieát hay chaúng bieát, taâm nhö hoøn ñaù nhaün khoâng tì veát, taát caû phaùp vöôït qua taâm oâng khoâng phuûng, cao voùt khoâng dính maéc, nhö theá môùi coù ít phaàn töông öng.

Vöôït qua ñöôïc caûnh tam giôùi goïi laø Phaät ra ñôøi. Taâm töôùng khoâng chaûy goïi laø trí voâ laäu. khoâng taïo nghieäp ngöôøi, trôøi, khoâng taïo nghieäp ñòa nguïc, khoâng khôûi taát caû taâm, caùc duyeân heát chaúng sanh, töùc thaân taâm naøy laø ngöôøi töï taïi. Khoâng phaûi moät beà khoâng sanh, chæ laø tuøy yù maø sanh. Kinh noùi : “Boà Taùt coù thaân yù sanh” aáy vaäy. Neáu nhö chöa laõnh hoäi “khoâng taâm”, chaáp töôùng maø taïo taùc ñeàu thuoäc veà nghieäp quyû, cho ñeán laøm Phaät söï Tònh ñoä thaûy ñeàu thaønh nghieäp, goïi laø Phaät chöôùng. Vì chöôùng taâm oâng neân bò nhôn quaû quaûn thuùc, ñöùng ñi ñeàu khoâng coù phaàn töï do ... Vì theá phaùp Boà ñeà ... voán khoâng phaûi coù, Nhö Lai noùi ra ñeàu vì giaùo hoùa ngöôøi, ví nhö caàm laù vaøng noùi laø vaøng ñeå voã treû con khoùc. Cho neân thaät khoâng coù phaùp goïi laø A-Naäu Boà ñeà.

Neáu ñaõ laõnh hoâïi ñöôïc yù naøy, ñaâu caàn phaûi ôû choã rieâng reõ, chæ tuøy duyeân tieâu nghieäp cuõ, laïi chôù taïo nghieäp môùi trong taâm saùng rôõ, neân noùi “khi xöa thaáy bieát caàn phaûi deïp saïch”. Kinh Tònh Danh noùi : “Tröø boû ñaõ coù”. Kinh Phaùp Hoa noùi : “Trong möôøi hai naêm thöôøng daïy tröø phaån”. Chæ laø tröø boû choã thaáy bieát trong taâm, laïi noùi “deïp tröø phaån hyù luaän”. Vì theá, Nhö Lai taøng voán töï khoâng laëng troïn khoâng dung chöùa moät phaùp, neân kinh noùi “coõi nöôùc chö Phaät cuõng ñeàu khoâng”.

Neáu noùi Phaät ñaïo tu hoïc maø ñöôïc, thaáy bieát nhö theá hoaøn toaøn khoâng lieân heä. Hoaëc taïo moät cô moät caûnh, nhöôùng maøy chôùp maét, chæ vì ñoái ngöôøi ñöông cô noùi ñeå kheá hoäi. Ñöôïc chöùng ngoä thieàn lyù, chôït gaëp moät ngöôøi khoâng hieåu beøn noùi, troïn khoâng bieát ñoái cô ngöôøi kia, neáu hoï ñöôïc ñaïo lyù trong taâm lieàn hoan hyû, neáu bò ngöôøi khaùc chieát phuïc khoâng baèng hoï, trong taâm oâm aáp buoàn baõ. Ngöôøi hoïc thieàn taâm yù nhö theá coù gì ñöôïc lieân heä. Duø oâng hoäi ñöôïc ít phaàn ñaïo lyù, chæ laø ñöôïc caùi taâm sôû phaùp, thieän ñaïo khoâng lieân heä. Sôû dó Toå Ñaït Ma maët xaây voâ vaùch, ñeàu khieán cho ngöôøi khoâng coù choã thaáy, neân noùi : “queân cô laø Phaät ñaïo, phaân bieät laø caûnh ma”.

Taùnh naøy duø khi oâng meâ cuõng khoâng maát, khi ngoä cuõng khoâng ñöôïc, töï taùnh thieân chôn voán khoâng meâ ngoä, hö khoâng giôùi khaép möôøi phöông nguyeân lai laø moät taâm theå cuûa ta. Duø oâng ñoäng duïng taïo taùc ñaâu rôøi hö khoâng, hö khoâng xöa nay khoâng lôùn khoâng nhoû, voâ laäu voâ vi, khoâng meâ khoâng ngoä, thaáy roõ raøng khoâng moät vaät, cuõng khoâng ngöôøi khoâng Phaät, neáu coù löôïng baèng maûnh tô, cuõng khoâng nöông töïa, khoâng raøng ròt. Moät ñaïo trong saïch troâi chaûy laø töï taùnh, Phaùp nhaãn voâ sanh ñaâu coù nghó baøn. Chôn Phaät khoâng mieäng chaúng bieát noùi phaùp, thaät nghe khoâng tai thì caùi gì ñöôïc nghe ? Traân troïng !

Moät hoâm, sö thöôïng ñöôøng chæ daïy ñaïi chuùng : Veà tröôùc, neáu ñaäp khoâng thaáu trieät, ñeâm ba möôi thaùng chaïp (giôø laâm chung) ñeán roài, baét buoäc oâng böùt röùt roái loaïn. Coù moät boïn ngoaïi ñaïo vöøa thaáy ngöôøi noùi taäp coâng phu beøn cöôøi laït baûo : “Vaãn coøn caùi ñoù”. Toâi hoûi oâng boång nhieân giôø maïng chung saép ñeán, oâng laáy caùi gì ñeå choáng cöï sanh töû ? OÂng haõy suy nghó xem, coù ñaïo lyù naøo ñöôïc goïi Di Laëc trôøi sanh, Thích-Ca töï nhieân ö ? Coù moät boïn thaàn löôøi, quyû roãi vöøa thaáy ngöôøi coù chuùt beänh, beøn baûo : “OÂng haõy buoâng xuoâi ñi !”. Ñeán khi boïn aáy maéc beänh, ñem choã lyù hoäi aùp duïng chaúng ñöôïc. Tay chaân co ruùt roái loaïn, maëc söùc da thòt oâng ñau nhöùc nhö dao caét, laøm chuû khoâng ñöôïc. Muoân vieäc luùc raûnh roãi caàn phaûi giaûi quyeát cho xong, ñeán khi meâ loaïn môùi ñaéc duïng ! phaûi coù ít nhieàu söùc tænh giaùc, chôù ñôïi saép khaùt môùi ñaøo gieáng. Troùi tay khoùa chaân laïi gaëp choã coïp soùi ñuoåi caén laøm sao chaïy traùnh, ñöôøng tröôùc toái taêm ? Tín thí cuùng côm traéng thòt töôi, baây giôø bò duøi bò ñaùnh, khoå thay ! khoå thay !

Ngaøy thöôøng chæ hoïc tam muoäi (Chaùnh ñònh) ôû ngoaøi mieäng. Noùi thieàn noùi ñaïo, naït Phaät traùch Toå, ñeán choã naøy roài hoaøn toaøn duøng khoâng ñöôïc. Ngaøy thöôøng chæ nhaèm löøa ngöôøi, ñaâu bieát ñeán nay laø töï doái mình. Trong ñòa nguïc A-tyø quyeát ñònh khoâng theå thaû oâng.

Nay saép chìm trong thôøi maït phaùp, coát phaûi nhôø söùc maïnh cuûa mình. Chö huynh ñeä ! Coá gaéng gaùnh vaùc hueä maïng Phaät tieáp noái chôù ñeå ñoaïn döùt. Thôøi nay vöøa coù moät ngöôøi, nöûa ngöôøi ñi haønh khöôùc, coát ñi ñeå xem sôn ngoaïn caûnh, khoâng bieát thaùng ngaøy ñaâu coù chôø ta, moät hôi thôû ra khoâng trôû laïi ñaõ qua ñôøi khaùc, chöa bieát caùi gì laø ñaàu maët. Than oâi ! Khuyeân caùc huynh ñeä khi thaân theå coøn cöôøng traùng, phaûi nhaän ñöôïc caùi choã thaáu hieåu cuûa mình, khoâng bò ngöôøi löøa laø moät phaàn vieäc lôùn. Caùi then choát naøy raát laø deã daøng, taïi töï oâng khoâng chòu nhaän thoâi.

Ngöôøi coù chí lieàu cheát thöïc taäp coâng phu, chæ ngaïi ñaïo khoù hieåu roõ, khoù ñaït ñöôïc. Ñaâu theå daïy oâng bieát ñöôïc treân caây töï sanh baép traàm. OÂng phaûi töï kheùo chuyeån bieán môùi ñöôïc. Neáu laø baäc tröôïng phu khaùn coâng aùn, nhö coù vò Taêng hoûi Trieäu Chaâu : “Con choù coù Phaät taùnh hay khoâng ?”. Chaâu ñaùp : “Khoâng”. Kia ñi roài, trong möôøi hai giôø khaùn moät chöõ “Khoâng”. Ngaøy tham, ñeâm tham, ñi ñöùng ngoài naèm, choã maëc y aên côm, choã ñi tieåu ñi ñaïi, taâm taâm xem nhau, chaêm baúm tænh saùng, chæ giöõ moät chöõ “Khoâng”. Laâu ngaøy daøi thaùng ñaäp thaønh moät khoái, boãng nhieân taâm hoa töï sanh, ngoä ñöôïc maùy maøu cuûa Phaät, Toå beøn khoâng bò Laõo Hoøa Thöôïng ñaàu löôõi löøa, lieàn hoäi môû ñaïi khaåu.

Toå Ñaït Ma töø AÁn Ñoä sang khoâng gioù noåi soùng. Theá Toân giô caønh hoa caû hoäi ñeàu ngô ngaùc. Ñeán ñöôïc choã aáy noùi gì laõo Dieâm La, ñeán ngaøn thaùnh coøn khoâng bì ñöôïc oâng. khoâng tin ñaïo, haún coù nhoùm kyø ñaëc raát toät nhö theá, vieäc chæ sôï ngöôøi coù taâm.

Tuïng :

Traàn lao quyùnh thoaùt söï phi thöôøng

Heä baõ thaèng ñaàu toá nhaát tröôøng

Baát thò nhaát phieân haøn trieät coát

Tranh ñaéc mai hoa phoác tyû höông.

Dòch :

Vöôït khoûi traàn lao vieäc chaúng thöôøng

Ñaàu daây naém chaët giöõ laäp tröôøng

Chaúng phaûi moät phen xöông laïnh buoát

Hoa mai ñaâu deã ngöûi muøi höông. 

]