TIEÅU SÖÛ NGAØI HOAØNG BAÙ 

Ngaøi hieäu Hy Vaän, ngöôøi tænh Maân (tænh Phöôùc Kieán), Hoàng Chaâu, thuôû nhoû xuaát gia taïi boån chaâu treân nuùi Hoaøng Baù. Treân traùn Ngaøi coù cuïc thòt noåi vun leân nhö haït chaâu, aâm thinh trong treûo, yù chí ñaïm baïc.

Ñi daïo nuùi Thieân Thai, Ngaøi gaëp moät vò Taêng noùi chuyeän vôùi nhau nhö ñaõ quen bieát töø xöa, nhìn kyõ laø ngöôøi Muïc quang xaï. Hai ngöôøi cuøng ñi gaëp khe suoái, nöôùc ñaày chaûy maïnh, Ngaøi loät muõ choáng gaäy döøng laïi, vò Taêng kia thuùc Ngaøi ñoàng qua.

Ngaøi baûo :

- Huynh caàn qua thì töï qua.

Vò Taêng kia lieàn veùn y böôùc ñi treân soùng nhö ñi treân ñaát baèng. Qua ñeán bôø vò Taêng kia xaây laïi hoái :

- Qua ñaây ! Qua ñaây !

Ngaøi baûo :

- Doát ! AÁy töï roõ. Toâi sôùm bieát seõ chaët baép ñuøi anh.

Vò Taêng kia khen :

- Thaät laø phaùp khí Ñaïi thöøa, toâi khoâng bì kòp.

Noùi xong khoâng thaáy vò Taêng aáy nöõa.

Sau Ngaøi ñeán kinh ñoâ nhôø ngöôøi maùch ñeán tham vôùi Toå Baù Tröôïng.

Ngaøi hoûi Baù Tröôïng :

- Töø tröôùc Toâng thöøa chæ daïy theá naøo ?

Baù Tröôïng laëng thinh. Ngaøi thöa :

- Khoâng theå daïy ngöôøi sau döùt haún maát.

Baù Tröôïng baûo :

- Seõ noùi rieâng vôùi oâng.

Baù Tröôïng ñöùng daäy ñi vaøo phöông tröôïng.

Ngaøi cuõng ñi theo sau thöa :

- Con ñeán rieâng moät mình.

Baù Tröôïng baûo :

- Neáu vaäy oâng sau seõ khoâng coâ phuï ta.

Moät hoâm Baù Tröôïng hoûi :

- ÔÛ ñaâu ñeán ñaây ?

Ngaøi ñaùp :

- Nhoå naám döôùi Ñaïi Huøng ñeán.

Baù Tröôïng laïi hoûi :

- Laïi thaáy ñaïi truøng chaêng ?

Ngaøi beøn laøm tieáng coïp roáng. Baù Tröôïng caàm buùa thuû theá.

Ngaøi lieàn voã vaøo chaân Baù Tröôïng moät caùi. Baù Tröôïng cöôøi to boû ñi.

Baù Tröôïng thöôïng ñöôøng baûo ñaïi chuùng :

- Döôùi nuùi Ñaïi Huøng coù moät ñaïi truøng caùc oâng neân xem. Laõo Baù Tröôïng naøy hoâm nay ñích thaân boãng gaëp vaø bò caén moät caùi. 

hõg 

Luùc Ngaøi ôû choã Toå Nam Tuyeàn, moät hoâm toaøn chuùng ñi haùi traø. Nam Tuyeàn hoûi : “Ñi ñaâu ?”

Ngaøi thöa :

- Ñi haùi traø.

Nam Tuyeàn hoûi :

- Ñem caùi gì haùi ?

Ngaøi ñöa con dao leân.

Nam Tuyeàn baûo :

- Ñaïi gia haùi traø ñi.

Moät hoâm Nam Tuyeàn baûo Ngaøi :

- Laõo Taêng ngaãu höùng laøm baøi ca “Chaên traâu”, môøi Tröôûng Laõo hoøa.

Ngaøi thöa :

- Toâi töï coù thaày roài.

Ngaøi töø giaõ ñi nôi khaùc, Nam Tuyeàn tieãn ñeán coång, caàm chieác muõ cuûa Ngaøi ñöa leân hoûi :

- Tröôûng Laõo thaân to lôùn maø chieác muõ raát nhoû vaäy ?

Ngaøi thöa :

- Tuy nhieân nhö theá, ñaïi thieân theá giôùi ñeàu ôû trong aáy.

Nam Tuyeàn baûo :

Vöông laõo sö vaäy.

Ngaøi beøn ñoäi muõ ra ñi. 

hõg  

Sau, Ngaøi ôû Hoàng Chaâu chuøa Ñaïi An, ñoà chuùng tìm ñeán raát ñoâng.

Töôùng quoác Buøi Höu traán Uyeån Laêng laäp Ñaïi thieàn uyeån thænh Ngaøi ñeán thuyeát phaùp. Vì Ngaøi quaù meán nuùi cuõ neân ñeå hieäu Hoaøng Baù.

Moät hoâm, thöôïng ñöôøng ñaïi chuùng vaân taäp, Ngaøi baûo :

Toaøn laø boïn aên heøm, theá maø xöng haønh khöôùc ñeå cho ngöôøi cheâ cöôøi. Chæ cam thaáy moät ngaøn taùm traêm ngöôøi ñi chôù khoâng chòu söï oàn naùo. Toâi khi ñi haønh khöôùc hoaëc gaëp döôùi reã coû coù moät caùi aáy laø ñem heát taâm tö maø xem noù. Neáu bieát ngöùa ngaùy khaû dó laáy ñaõy ñöïng gaïo cuùng döôøng. Trong luùc ñoù, neáu deã daøng nhö caùc oâng hieän giôø thì laøm gì coù vieäc ngaøy nay. Trong nöôùc Ñaïi Ñöôøng chaúng coù thieàn sö sao ?

Coù moät vò Taêng ra hoûi :

- Baäc Toân tuùc ôû caùc nôi hoïp chuùng chæ daïy, taïi sao noùi khoâng Thieàn sö ?

Ngaøi baûo :

- Chaúng noùi khoâng Thieàn, chæ noùi khoâng Sö. Xaø leâ chaúng thaáy sao, döôùi Maõ Toå Ñaïi Sö coù taùm möôi taùm (boán) ngöôøi ngoài ñaïo traøng, song ñöôïc chaùnh nhaõn cuûa Maõ Toå chæ coù hai ba ngöôøi, Hoøa Thöôïng Loâ Sôn laø moät trong soá aáy.

Phaøm ngöôøi xuaát gia phaûi bieát coù söï phaàn töø tröôùc laïi. Vaû nhö, döôùi Töù Toå, Ñaïi Sö Ngöu Ñaàu Phaùp Dung noùi ngang vaãn chöa bieát then choát höôùng thöôïng, coù con maét trí naøy môùi bieän ñöôïc toâng ñaûng taø chaùnh. Ngöôøi hieän giôø khoâng hay theå hoäi, chæ bieát hoïc ngoân ngöõ, nghó ñeán nhöõng vieäc trong ñaõy da xöng laø ta hoäi Thieàn. Noù coù theå thay oâng vieäc sanh töû chaêng ?

Khinh thöôøng baäc laõo tuùc vaøo ñòa nguïc nhanh nhö teân baén. Toâi vöøa thaáy ngöôøi vaøo ñeán cöûa lieàn bieát ñöôïc oâng roài. Laïi bieát chaêng ? Caàn kíp coá gaéng, chôù coù dung dò. Maëc y aên uoáng maø ñeå moät ñôøi luoáng qua, ngöôøi trí cheâ cöôøi.

OÂng thôøi gian sau haún seõ bò ngöôøi tuïc loâi ñi, phaûi töï xem xa gaàn caùi gì laø vieäc treân maët. Neáu hoäi töùc laø hoäi, neáu khoâng hoäi thì giaûi taùn ñi.

Sö Laâm Teá Nghóa Huyeàn ñeán hoûi :

- Theá naøo yù Toå töø AÁn Ñoä sang ?

Ngaøi lieàn ñaäp moät gaäy. Ñeán ba phen hoûi ñeàu bò ñaäp moät gaäy. Sau cuøng Sö Laâm Teá töø giaõ Ngaøi ñi nôi khaùc. Ngaøi daïy qua tham vaán Ñaïi Ngu. Sau naøy Sö Laâm Teá ñaéc ngoä yù chæ cuûa Ngaøi. Choã chæ daïy cuûa Ngaøi ñeàu nhaém vaøo baäc thöôïng caên, ngöôøi trung vaø ngöôøi haï khoù thaáy ñöôïc yeáu chæ.

Ñôøi Ñöôøng khoaûng nieân hieäu Ñaïi Trung (847-860 TL), Ngaøi tòch ôû nuùi Hoaøng Baù. Nhaø vua saéc thuïy laø Ñoaïn Teá Thieàn Sö, thaùp hieäu Quaûng Nghieäp. 

]