THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

(tt)

GIẢNG: (tt)

4.  CHUYỆN TRẦN THÁNH TÔNG

            Tuổi Vua sáu mươi dư niên,

            Nhường vị cho con là Trần Thánh Tông,

            Mậu Ngọ cải hiệu Thiệu Long,

            Trị vì thiên hạ tây đông an nhàn.

            Trần triều dòng đức vua quan,

            Những Tiên cùng Bụt thế gian khôn bì.

            Cửu trùng củng thủ thùy y,

            Hưng sùng đạo Bụt sớm khuya ân cần.

            Trị vì nhị thập nhị xuân,

            Lại toan học đạo tu thân phát lòng.

            Cho con là Trần Nhân Tông,

            Thay quyền kế trị nối dòng Đế Vương.

            Sửa sang quốc chính kỷ cương,

            Cho cha du thủy du sơn tu hành.

            Ở chùa Tư Phúc An Sinh,

            Trì trai thế phát tụng kinh đêm ngày.

            Đại Đăng quốc sư là thầy,

            Thánh Tông đắc đạo, mừng thay thốt rằng:

            “Tiền đăng lại điểm hậu đăng,

            Mộng Bồ đề nở nhưng lòng ông cha.”

* * *

Về vua Trần Thánh Tông thì đây kể rất ít.

            Tuổi vua sáu mươi dư niên,

            Nhường vị cho con là Trần Thánh Tông.

Câu này có điểm sai. Tuổi vua là tuổi vua Trần Thái Tông. Theo câu trên đến hơn 60 tuổi Ngài mới nhường ngôi cho con là Trần Thánh Tông. Nhưng đúng ra lúc nhường ngôi cho con Ngài được 41 tuổi. Vì năm Ngài sanh là 1218 và năm Ngài nhường ngôi cho Trần Thánh Tông là 1258, tức có 40 năm, tuổi Việt là 41 tuổi. Hơn 60 tuổi là năm Ngài tịch.

            Mậu Ngọ cải hiệu Thiệu Long,

            Trị vì thiên hạ tây đông an nhàn.

            Trần triều dòng đức vua quan,

            Những Tiên cùng Bụt thế gian khôn bì.

Vua Trần Thánh Tông lên ngôi năm Mậu Ngọ (1258), cải niên hiệu là Thiệu Long, khắp cả nước đều được bình yên, người người được an nhàn.

Trong dòng họ triều nhà Trần, kể cả vua và quan đều là những bậc Tiên Phật, thế gian ít có ai bì được. Đây là lời tán thán của ngài Chân Nguyên.

            Cửu trùng củng thủ thùy y,

            Hưng sùng đạo Bụt sớm khuya ân cần.

Câu “Cửu trùng củng thủ thùy y” toàn là chữ Hán, chữ củng có chỗ đọc là cung. Cửu trùng là chín tầng, chín lớp (từ hàng cửu phẩm đến nhất phẩm), là chỉ nhà vua. Cung thủ là ngồi khoanh tay, thùy y là rủ áo, nghĩa là thời vua Trần Thánh Tông là thời bình yên dân chúng được an nhàn, yên ổn.

“Hưng sùng đạo Bụt sớm khuya ân cần” là hưng thịnh và kính thờ đạo Phật, ai nấy đều chuyên cần.

            Trị vì nhị thập nhị xuân,

            Lại toan học đạo tu thân phát lòng.

            Cho con là Trần Nhân Tông,

            Thay quyền kế trị nối dòng Đế Vương.

Vua Thánh Tông trị nước được hai mươi hai năm. Ngài lên ngôi năm 1258, đến năm 1278, tính ra như hai mươi năm, rồi Ngài nhường ngôi lại cho con là Trần Nhân Tông.

            Sửa sang quốc chính kỷ cương,

            Cho cha du thủy du sơn tu hành.

            Ở chùa Tư Phúc An Sinh,

            Trì trai thế phát tụng kinh đêm ngày.

Sau khi nhường ngôi, Ngài du sơn du thủy, dạo nơi này nơi kia, lo tu hành. Ngài tu ở chùa nào? - Chùa Tư Phúc là chùa ở trên núi Côn Sơn, thuộc làng An Sinh, huyện Đông Triều, tỉnh Hải Dương ngày nay.

“Trì trai thế phát tụng kinh đêm ngày” là trì trai, cạo tóc, ở đấy đêm ngày tụng kinh.

            Đại Đăng quốc sư là thầy,

Thánh Tông đắc đạo mừng thay thốt rằng:

            “Tiền đăng lại điểm hậu đăng,

            Mộng Bồ đề nở nhưng lòng ông cha.”

Khi vua Trần Thánh Tông đắc đạo, Ngài mừng, thốt lên rằng: “Tiền đăng lại điểm hậu đăng”, nghĩa là ngọn đèn trước lại mồi cho ngọn đèn sau.

“Mộng Bồ đề nở nhưng lòng ông cha”. Chữ mộng, bản năm 1932 để là một, nhưng theo ý nghĩa ở đây nói “một Bồ đề nở” nghe không ổn. Mộng Bồ đề nở là người tu mơ ước được giác ngộ, nay được giác ngộ thì điều mơ ước được thành, gọi là mộng Bồ đề nở.

“Nhưng lòng ông cha.” Nhưng là theo, nghĩa là theo đúng như lòng ông cha. Ông cha trước đi con đường đó, đạt được việc đó, nay mình cũng được giống như thế, đúng như đường lối ông cha đã làm.

?