CHÖÔNG II: KHAÛO SAÙT TAÂM BEÄNH

Ngöôøi hoïc Thieàn luùc môùi ñeán choã thaày, thaày neân hoûi raèng : “Ngöôi giöõ giôùi thanh tònh chaêng ? Coù phaïm toäi troïng, taø aùc chaêng ?” . Neáu ñaùp : “Naêm giôùi thanh tònh, khoâng phaïm toäi troïng, taø aùc” . Thöù môùi daïy ñaïo phaùp. Neáu ñaùp : “Phaïm giôùi”. Neân hoûi laïi raèng : “Ngöôi phaïm giôùi naøo ?”. Neáu ñaùp : “Troïng giôùi”. Thaày baûo : “Nhö ngöôøi bò caét tai, xeûo muõi khoâng theå soi göông, ngöôi neân trôû veà chuyeân caàn tuïng kinh, khuyeán hoùa laøm phöôùc ñeå gieo gioáng nhaân duyeân ñaïo phaùp ñôøi sau, ñôøi naøy coi nhö ñaõ boû. Ví nhö caây ñaõ khoâ, duø gaéng töôùi nöôùc cuõng khoâng sanh hoa, laù vaø traùi ñöôïc”. Neáu phaïm caùc giôùi khaùc, thaày neân daïy nhö phaùp saùm hoái. Saùm hoái ñaõ thanh tònh, thaày neáu ñöôïc thieân nhaõn, tha taâm trí xem qua, tuøy beänh noùi phaùp tieán ñaïo. Neáu thaày chöa ñöôïc thoâng, neân xem töôùng maïo ñoaùn beänh, hoaëc laïi hoûi ngöôøi aáy raèng : “Trong ba ñoäc ngöôi naëng caùi naøo ? Daâm duïc naëng ö ? Noùng giaän naëng ö ? Ngu si naëng ö ?”

Theá naøo laø xem töôùng ?

Töôùng ngöôøi ña daâm. – Ngöôøi lanh leï, nuoâi nhieàu vôï, haàu, noùi nhieàu, tin nhieàu, nhan saéc vui veû, noùi naêng deã daøng, ít giaän hôøn, ít öu saàu, gioûi kyõ thuaät, öa nghe, thích bieát, yeâu thích vaên thô, coù taøi ñaøm luaän, hay xeùt bieát tính ngöôøi, nhieàu chuyeän kinh sôï. Ngöôøi aáy ôû trong phoøng öa maëc ñoà moûng, khaùt khao nöõ saéc, maøn, tröôùng, öa trang söùc höông hoa, taâm nhoû nheï khieán ngöôøi thöông meán, noùi lôøi boùng baåy, öa laøm phöôùc nghieäp, yù thích sanh coõi trôøi, ôû trong chuùng khoâng choáng keû toát, xaáu, tín nhieäm phuï nöõ, löûa duïc höøng thònh, taâm nhieàu hoái haän, bieán ñoåi, thích töï trang söùc, öa xem tranh aûnh, luyeán tieác vaät cuûa mình, öôùc ao ñoà cuûa ngöôøi, öa keát baïn beø, khoâng chòu ôû moät mình, choã ôû thích gioáng theá tuïc, chôït kinh chôït sôï, chí nhö khæ vöôïn. Keû aáy nhìn raát thieån caän, laøm vieäc khoâng suy nghó, nheï daï neân laøm vieäc mong ñöôïc thích yù, öa keâu, öa khoùc, thaân theå meàm yeáu khoâng kham chòu laïnh, khoå, deã naûn, deã vui, khoâng theå nhaãn vieäc, ñöôïc ít vui to, maát ít saàu lôùn, töï baøy töï giaáu, moà hoâi trong thaân hoâi, da moûng, toùc meàm, nhieàu neáp nhaên traéng, thöôøng caét moùng tay, caïo raâu, ñaùnh raêng traéng, ñi ra thích maëc ñoà thaät saïch, hoïc khoâng chuyeân caàn, öa daïo vöôøn caûnh, nhieàu tình, nhieàu caàu, yù chaáp thöôøng kieán, gaàn ngöôøi coù ñöùc voàn vaõ thaêm hoûi, yù nhaän lôøi noùi cuûa ngöôøi, gaéng toû veû vui töôi, nghe vieäc mau hieåu laáy laøm söï nghieäp, phaân bieät toát xaáu, thöông ngöôøi khoå naïn, töï ñaïi, haùo thaéng, khoâng chòu ngöôøi ngöôøi laán hieáp, öa laøm vieäc cöùu giuùp, tieáp daãn ngöôøi laønh, coù nhöõng thöùc ngon chia ngöôøi cuøng aên, chí thích xa lôùn, maét xem saéc duïc khoâng bao giôø chaùn, khoâng lo xa, bieát theá gian phöông tuïc, xem xeùt nhan saéc ñoaùn ñöôïc loøng ngöôøi, noùi lôøi khoân kheùo, keát baïn khoâng beàn, ñaàu toùc ít, thöa, ít chòu nguû nghæ, naèm, ngoài, ñi, ñöùng dung maïo ñöôøng hoaøng, coù tieàn cuûa lieàn ñem cöùu caáp veà sau hoái tieác, thích nghóa muoán choùng ñaëng, sau laïi mau queân, chaáp nhöõng haønh ñoäng khoù töï caûi ñoåi, khoù ñöôïc  ly  duïc, laøm  toäi nhoû, nheï. Nhöõng taùc phong nhö theá laø töôùng ña duïc.

Töôùng ngöôøi noùng giaän.  – Ngöôøi nhieàu giaän, buoàn, thaân mieäng thoâ xaúng, hay nhaãn caùc thöù khoå, gaëp vieäc khoâng khieáp sôï, nhieàu buoàn, ít vui, coù theå laøm vieäc ñaïi aùc khoâng coù loøng thöông xoùt, thích söï tranh ñaáu kieän thöa, nhan maïo khoâ heùo, maøy nhaên maét trôïn, khoù noùi, khoù vui, khoù laøm vieäc, khoù thaønh coâng, taâm mình nhö gheû lôû maø öa noùi loãi ngöôøi, luaän nghóa vöõng chaéc khoù chieát phuïc ñöôïc, khoù laøm khuynh ñoäng, khoù thaân thieän, khoù ngaên trôû, oâm loøng ñoäc khoù boû, nhaän lôøi höùa khoâng queân, taøi gioûi kheùo leùo, taâm khoâng chòu löôøi bieáng, laøm vieäc mau choùng, oâm kyø voïng khoâng noùi, yù saâu saéc khoù hieåu, thoï aân lieàn lo ñeàn, coù taøi chinh phuïc ñöôïc chuùng laøm vieäc, khoâng theå phaù hoaïi, vieäc laøm ñöôïc troïn veïn, khoù ai can phaïm, ít sôï khoù ví nhö sö töû khoâng theå khuaát phuïc, moät phen quyeát ñònh khoâng heà thay ñoåi, thaúng tieán taïo taùc, nhôù dai vaø nhieàu suy nghó, chuyeân caàn hoïc taäp, hay boá thí, khoâng maøng lôïi nhoû, laøm thaày thì khoân ngoan, ly duïc öa ôû moät mình, ít söï daâm duïc, taâm thöôøng nghieâng veà ñoaïn kieán, nhìn ngay ngoù thaúng, noùi naêng chaân thaät, trình baøy roõ raøng, ít coù baïn thaân, laøm vieäc hay chaáp chaët, nhôù laâu khoâng queân, öa laøm vieäc baèng tay chaân, vai ngöïc nôû to, traùn roäng toùc baèng, taâm cöùng raén khoù ñieàu phuïc, mau ñöôïc maø khoù queân, coù theå töï lìa duïc maø öa gaây toäi naëng. Nhöõng töôùng traïng nhö theá laø töôùng ngöôøi noùng giaän.

Töôùng ngöôøi ngu si. -  Nhieàu nghi ngôø, nhieàu hoái haän, löôøi bieáng khoâng nhaän thöùc, töï maõn khoâng tuaân theo, kieâu maïn khoù daïy baûo, chuyeän ñaùng tin khoâng tin, khoâng ñaùng tin laïi tin, khoâng bieát choã naøo ñaùng kính, ôû ñaâu cuõng tin theo, thöôøng bò thaày quôû khoâng bieát hoå theïn maø cöù caøn böôùng, laøm vieäc khoâng suy nghó, coù ai chæ daïy laïi choáng ñoái, khoâng bieát choïn baïn, khoâng bieát trang söùc, thaày laønh, ñaïo laï cuõng khoâng phaân bieät toát, xaáu, caên taùnh ngu ñoän chaäm luït, khoù nhôù maø deã queân, cheâ bai ngöôøi laøm vieäc boá thí, khoâng coù taâm thöông xoùt, phaù hö caây caàu chaùnh phaùp, gaëp vieäc khoâng hieåu bieát, con maét lôø ñôø khoâng coù trí tueä, nhieàu mong caàu, nhieàu troâng ñôïi, nhieàu nghi ngôø, ít chaùnh tín, ganh gheùt ngöôøi toát, cho raèng khoâng coù quaû baùo toäi phöôùc, khoâng phaân bieät lôøi laønh, khoâng bieát laàm loãi, khoâng vaâng lôøi khuyeân baûo, xa lìa keû thaân laïi sanh oaùn traùch, khoâng bieát leã pheùp, öa noùi lôøi aùc khaåu, raâu toùc moùng tay daøi, raêng aùo nhô nhôùp, bò ngöôøi sai khieán, choã sôï laïi khoâng sôï, choã vui thì aâu saàu, choã saàu laïi vui, choã buoàn thì cöôøi, choã cöôøi laïi buoàn, ñôïi loâi môùi ñi, hay chòu nhöõng söï khoå nhoïc, khoâng phaân bieät muøi vò, khoù theå lìa duïc, laøm toäi saâu naëng. Ñoù laø nhöõng töôùng traïng cuûa ngöôøi ngu si.

]