CHÖÔNG III: TUØY BEÄNH ÑOÁI TRÒ

Neáu ngöôøi ña duïc duøng phaùp moân Baát tònh trò. Neáu ngöôøi nhieàu noùng giaän duøng phaùp moân Töø bi trò. Neáu ngöôøi nhieàu ngu si laáy phaùp moân quaùn Nhaân duyeân trò. Neáu ngöôøi nhieàu lo nghó laáy phaùp moân Nieäm hôi thôû trò. Neáu ngöôøi ñaúng phaàn (tham, saân, si ñoàng nhau) laáy phaùp moân Nieäm Phaät trò. Bao nhieâu thöù beänh coù baáy nhieâu thöù phaùp moân ñeå trò.

I. PHAÙP MOÂN TRÒ ÑA DUÏC

Ngöôøi daâm duïc nhieàu neân tu quaùn Baát tònh. Töø chaân ñeán ñaàu ñaày daãy baát tònh : toùc, loâng, moùng, raêng, da moûng, da daøy, maùu muû, thòt, gaân, maïch, xöông, tuûy, gan, phoåi, tim, laù laùch, daï daøy, ruoät non, ruoät giaø, phaån, nöôùc tieåu, nöôùc muõi, nöôùc mieáng, moà hoâi, nöôùc maét, cöùt raùy, ñaát, oùc, bong boùng, maät ñaøm, baày nhaày, môõ, môõ sa, maøng oùc. Ñoù laø ba möôi saùu vaät baát tònh trong thaân.

Laïi quaùn Baát tònh coù chín thöù theo thöù töï :

            1.- Quaùn thaây môùi cheát baàm xanh.

            2.- Laàn laàn sình chöông.

            3.- Keá nöùt neû.

            4.- Maùu chaûy ra.

            5.- Ruïc raõ.

            6.- Laày thuùi.

            7.- Gioøi, thuù ñuïc, aên.

            8.- Xöông muïc.

            9.- Thieâu ruïi.

Ñoù laø Cöûu töôûng baát tònh.

Ngöôøi ña duïc coù baûy thöù yeâu :

            Yeâu saéc ñeïp.

            Yeâu daùng ñieäu.

            Yeâu dung maïo.

            Yeâu aâm thanh.

            Yeâu boùng laùng.

            Yeâu con ngöôøi.

            Toång yeâu.

Neáu yeâu saéc ñeïp neân taäp quaùn thaây cheát baàm xanh, nhöõng saéc baát tònh vaøng, ñoû cuõng nhö vaäy. Neáu yeâu daùng ñieäu neân taäp quaùn thaây sình chöông vaø nöùt neû. Neáu yeâu dung maïo neân taäp quaùn thaây maùu chaûy vaø ruïc raõ. Neáu yeâu aâm thanh, taäp quaùn ngöôøi khi saép cheát, coå nöùc leân vaø taét thôû. Neáu yeâu boùng laùng neân taäp quaùn boä xöông vaø ngöôøi beänh khoâ gaày. Neáu yeâu con ngöôøi neân taäp quaùn caû saùu thöù trong chín thöù baát tònh. Neáu toång yeâu neân quaùn caû chín thöù. Hoaëc khi quaùn caùc thöù naøy, laïi khi quaùn caùc thöù khaùc, ñeàu goïi laø quaùn Baát tònh.

- Neáu thaân baát tònh nhö thaây thuùi laày thì do ñaâu maø yeâu ? Neáu yeâu thaân trong saïch thì thaân thuùi laày cuõng vaãn yeâu ? Neáu khoâng yeâu thaân thuùi laày thì thaân trong saïch cuõng khoâng yeâu, vì hai thaân laø moät vaäy.

- Neáu tìm hai caùi thaät tònh thì khoâng theå coù. Taâm ngöôøi meâ laàm bò söï ñieân ñaûo che ñaäy neân khoâng phaûi tònh chaáp laø tònh, neáu phaù deïp taâm ñieân ñaûo thì ñöôïc phaùp quaùn thaät töôùng lieàn bieát baát tònh laø hö doái khoâng thaät.

 Laïi nöõa, thaây cheát khoâng coù hôi aám, maïng soáng, thaàn thöùc vaø caùc caên beá taéc, ngöôøi nhaän kyõ thì taâm khoâng sanh yeâu meán. Thaân soáng coù hôi aám, maïng soáng, thaàn thöùc caùc caên saùng suûa, neân taâm ñieân ñaûo meâ laàm sanh yeâu meán.

Khi taâm yeâu saéc cho ñoù laø tònh, taâm yeâu saéc döùt lieàn bieát laø baát tònh. Neáu laø thaät tònh thì phaûi thöôøng tònh, maø ñaây khoâng phaûi theá. Nhö choù aên phaån cho laø saïch, laáy con maét ngöôøi xem thì thaáy raát dô. Thaân naøy toaøn caû trong, ngoaøi khoâng coù choã naøo laø saïch. Neáu yeâu daùng ngoaøi cuûa thaân, toaøn thaân da moûng bao boïc, neáu naém caét moät mieáng baèng ngoùn tay ta seõ thaáy baøy töôùng baát tònh, huoáng laø caû ba möôi saùu vaät nhô nhôùp trong thaân.

Hôn nöõa, xeùt ra nhaân duyeân taïo thaønh thaân coù bao nhieâu thöù baát tònh. Tröôùc tieân do tinh huyeát cha meï hôïp thaønh laø baát tònh, thaønh thaân roài thöôøng chaûy ra caùc thöù  baát  tònh, cho ñeán quaàn aùo, meàn chieáu cuõng laø baát tònh, neáu ñeán khi cheát thì söï baát tònh khoâng theå keå xieát. Do ñoù neân bieát soáng, cheát, trong, ngoaøi ñeàu laø baát tònh.

Sau khi quaùn Baát tònh thaønh coâng chuyeån leân quaùn Tònh.

Ngöôøi tu Tònh quaùn coù ba haïng : Môùi taäp, ñang taäp, taäp ñaõ laâu.

- Neáu ngöôøi môùi taäp (ngöôøi tröôùc chöa phaùt taâm kieân coá) phaûi daïy raèng : Töôûng loät toaùt da ra tröø deïp heát maùu, thòt v.v… caùc thöù baát tònh, quaùn boä xöông ngöôøi ñoû. Buoäc yù quaùn töôûng khoâng cho nghó gì khaùc, coù nghó khaùc phaûi loâi trôû veà.

- Neáu ngöôøi ñang taäp (ngöôøi taäp haønh ñoâi ba naêm) neân daïy : Töôûng toaùt da thòt quaùn xöông ñaàu, khoâng cho nghó gì khaùc, coù nghó khaùc phaûi loâi trôû veà.

- Neáu ngöôøi taäp haønh ñaõ laâu (ngöôøi ñaõ tu taäp traûi qua maáy möôi naêm) neân daïy : Töôûng deïp heát da, thòt, buoäc yù naêm choã : Ñænh ñaàu, traùn, giöõa chaân maøy, choùt muõi, ngay quaû tim. Truï yù naêm choã aáy, quaùn xöông khoâng cho nghó gì ngoaøi, coù nghó ngoaøi phaûi thu nhieáp trôû veà. Thöôøng xem xeùt taâm noù chaïy ñi phaûi loâi laïi. Neáu taâm meät moûi seõ döøng laïi choã buoäc duyeân, khoâng chaïy ra ngoaøi nöõa, nhö con khæ bò xieàng beân caây coät, nhaûy nhoùt meät roài seõ naèm laïi beân caây coät. Choã buoäc taâm duyeân nhö caây coät, yù nieäm chaêm chuù nhö sôïi daây, taâm nhö con khæ. Laïi nhö baø meï chaêm giöõ ñöùa con coøn buù, khoâng ñeå noù rôi teù. Haønh giaû quaùn taâm cuõng nhö theá, laàn laàn cheá phuïc ñöôïc taâm, baét noù ôû moät choã. Neáu taâm truï ñöôïc laâu ñoù laø hôïp phaùp thieàn. Neáu ñöôïc thieàn ñònh thì phaùt ba töôùng :

Thaân theå vui veû nheï nhaøng meàm dòu.

Xöông traéng phaùt ra aùnh saùng trong nhö ngoïc.

Taâm döøng laëng.

Ñoù laø töôùng Tònh quaùn.

Khi aáy, ñöôïc taâm hôïp vôùi Saéc giôùi. AÁy laø ngöôøi môùi hoïc phaùp thieàn ñöôïc taâm kheá hôïp Saéc giôùi. Taâm hôïp vôùi phaùp thieàn töùc phaùp Saéc giôùi. Taâm ñöôïc phaùp naøy maø thaân coøn ôû Duïc giôùi vaãn ñöôïc ba töôùng :

1- Tuy töù ñaïi thoâ maø ñöôïc vui veû meàm dòu, hình chaát trong saïch, töôi nhuaàn, boùng laùng, ñieàu hoøa. AÁy goïi laø töôùng vui veû.

2- Haønh giaû noäi quaùn thaáy töôùng xöông traéng phaùt aùnh saùng khaép chieáu, saéc noù traéng trong.

3- Taâm truï moät choã.

Nhö theá goïi laø Tònh quaùn. Tröø thòt quaùn xöông goïi laø Tònh quaùn.

II.  PHAÙP MOÂN TRÒ NOÙNG GIAÄN

Neáu ngöôøi nhieàu noùng giaän, phaûi hoïc phaùp moân ba thöù Töø taâm. Hoaëc ngöôøi môùi taäp haønh, ngöôøi ñang taäp haønh, ngöôøi taäp haønh ñaõ laâu.

- Ngöôøi môùi taäp haønh neân daïy : Taâm Töø ñeán nhöõng ngöôøi thaân meán. Theá naøo taâm Töø ñeán nhöõng ngöôøi thaân, nguyeän laøm cho hoï ñöôïc vui ? Haønh giaû neáu ñöôïc caùc thöù thaân taâm vui thích, nhö khi laïnh ñöôïc maëc aám, khi noùng ñöôïc maùt, ñoùi khaùt ñöôïc aên uoáng, ngheøo tuùng ñöôïc cuûa caûi, laøm nhoïc nhaèn ñöôïc nghæ ngôi v.v… nhöõng thöù vui aáy nguyeän cho ngöôøi thaân meán cuøng ñöôïc höôûng. Chuyeân taâm nhôù Töø khoâng nghó gì khaùc, coù nghó khaùc lieàn thu nhieáp trôû laïi.

- Ngöôøi ñang taäp haønh neân daïy : Taâm Töø ñeán nhöõng ngöôøi khoâng thaân khoâng sô. Theá naøo taâm Töø ñeán nhöõng ngöôøi khoâng thaân khoâng sô, nguyeän cho hoï ñöôïc vui ? Haønh giaû neáu ñöôïc caùc thöù thaân taâm vui thích, nguyeän cho nhöõng ngöôøi khoâng thaân khoâng sô ñoàng cuøng chung höôûng. Chuyeân taâm nhôù Töø khoâng nghó gì khaùc, coù nghó khaùc lieàn thu nhieáp trôû veà.

- Ngöôøi taäp haønh ñaõ laâu neân daïy : Taâm Töø ñeán nhöõng ngöôøi thuø gheùt. Theá naøo taâm Töø ñeán nhöõng ngöôøi aáy, nguyeän cho hoï ñöôïc vui ? Haønh giaû neáu ñöôïc caùc thöù thaân taâm vui thích, nguyeän nhöõng keû thuø gheùt ñoàng cuøng chung höôûng, söï höôûng naøy ñoàng vôùi ngöôøi thaân meán. Ñöôïc bình ñaúng nhaát taâm, taâm roäng lôùn thanh tònh, ngöôøi thaân, ngöôøi khoâng thaân khoâng sô, vaø keû thuø gheùt ñeàu xem nhö nhau. Roäng ñeán caû theá giôùi voâ löôïng chuùng sanh ñeàu khieán ñöôïc an vui, khaép caû möôøi phöông cuøng ñoàng moät taâm bình ñaúng roäng lôùn thanh tònh. Xem chuùng sanh caû möôøi phöông nhö xem thaân mình, thaáy hoï roõ raøng tröôùc maét ñoàng ñöôïc thoï höôûng khoaùi laïc. Khi aáy ñöôïc Töø Tam-muoäi.

- Ngöôøi thaân meán, ngöôøi khoâng thaân khoâng sô nguyeän cho vui laø ñöôïc, coøn keû thuø gheùt hung aùc taïi sao laïi thöông xoùt nguyeän ñöôïc vui ?

- Neân ban vui cho nhöõng ngöôøi aáy. Vì sao ? Ngöôøi aáy coøn bao nhieâu vieäc toát laø nhaân cuûa phaùp thanh tònh, taïi sao ta nay laïi do moät caùi thuø nhoû maø boû queân nhöõng caùi toát kia ! Laïi suy nghó : Ngöôøi kia thôøi quaù khöù bieát ñaâu khoâng phaûi laø thaân quyeán cuûa ta, nay khoâng theå do moät chuùt saân maø sanh thuø gheùt. Ta phaûi nhòn hoï, ñoù laø thieän lôïi cuûa ta. Hoaëc nghó : Ta thöïc haønh phaùp nhaân ñöùc, haøm chöùa hoaèng truyeàn söùc töø bi voâ löôïng khoâng theå ñeå cho noù tieâu maát. Laïi nghó : Neáu khoâng coù keû thuø gheùt thì laøm sao thaønh töïu nhaân Sanh nhaãn. Sanh nhaãn laø do keû oaùn thuø ban cho, nhö vaäy keû oaùn thuø laø ngöôøi thaân thieän cuûa ta. Hôn nöõa, quaû baùo cuûa saân laø toái troïng, trong caùc thöù aùc noù laø baäc treân heát, do saân môùi taøn haïi ngöôøi, vaät, noù laø caùi ñoäc maø khoâng theå keàm cheá ñöôïc, tuy muoán ñoát ngöôøi maø kyø thaät laø thieâu mình. Neân töï suy nghó : Beân ngoaøi maëc chieác aùo phaùp, beân trong thöïc haønh haïnh nhaãn nhuïc goïi laø Sa moân, thì ñaâu coù theå nghe tieáng noùi xaáu lieàn thay ñoåi saéc dieän, buoâng lung taâm teä aùc. Laïi nghó : Thaân nguõ aám naøy laø caùi röøng ñau khoå, laø muïc tieâu chòu ñöïng nhöõng ñieàu tai aùc, thì nhöõng caùi khoå naõo tai aùc ñeán laøm gì traùnh khoûi. Nhö gai nhoïn ñaâm vaøo thaân, khoå naõo voâ löôïng, caùc thöù thuø oaùn raát nhieàu khoâng theå dieät heát, phaûi töï baûo veä baèng caùch mang ñoâi giaøy nhaãn nhuïc. Nhö  Phaät daïy :

            Laáy saân traû saân,       

            Saân trôû haïi ñoù,

            Saân maø khoâng traû,                          

            Hay phaù quaân to.

            Hay khoâng saân haän,                                   

            Laø phaùp Ñaïi nhaân,

            Tieåu nhaân saân haän,

            Khoù ñoäng nhö nuùi.

            Saân laø ñoäc döõ,         

            Taøn haïi raát nhieàu,

            Khoâng theå haïi ngöôøi,         

            Trôû veà töï haïi.

            Saân laø toái lôùn,          

            Coù maét khoâng thaáy,

            Saân laø buïi nhôùp,      

            OÂ ueá tònh taâm.

            Saân ñoäc nhö  theá,    

            Phaûi mau tröø dieät,

            Raén ñoäc trong nhaø, 

            Khoâng ñuoåi haïi ngöôøi.

            Saân haän nhö theá,     

            Raát nhieàu voâ löôïng,

            Thöôøng taäp Töø taâm,

            Tröø dieät saân haän.

            Nhö treân laø moân Töø tam-muoäi.

III. PHAÙP MOÂN TRÒ NGU SI

Neáu ngöôøi nhieàu ngu si phaûi hoïc phaùp moân ba thöù suy nghó.

Neáu ngöôøi môùi taäp haønh phaûi daïy : Sanh duyeân laõo töû, voâ minh duyeân haønh. Chæ nhö theá suy nghó khoâng cho nghó gì khaùc, coù nghó khaùc lieàn thu nhieáp trôû veà.

Neáu ngöôøi ñang taäp haønh phaûi daïy : Haønh duyeân thöùc, thöùc duyeân danh saéc, danh saéc duyeân luïc nhaäp, luïc nhaäp duyeân xuùc, xuùc duyeân thoï, thoï duyeân aùi, aùi duyeân thuû, thuû duyeân höõu. Nhö theá suy nghó khoâng cho nghó gì ngoaøi, neáu coù nghó vieäc ngoaøi lieàn thu nhieáp trôû veà.

Neáu ngöôøi taäp haønh ñaõ laâu neân daïy : Voâ minh duyeân haønh, haønh duyeân thöùc, thöùc duyeân danh saéc, danh saéc duyeân luïc nhaäp, luïc nhaäp duyeân xuùc, xuùc duyeân thoï, thoï duyeân aùi, aùi duyeân thuû, thuû duyeân höõu, höõu duyeân sanh, sanh duyeân laõo töû. Nhö theá suy nghó khoâng cho nghó gì khaùc, coù nghó khaùc lieàn thu nhieáp trôû veà.

Taát caû ngöôøi trí laø minh, taát caû ngöôøi ngu laø voâ minh, trong aáy theá naøo laø voâ minh ?

Voâ minh laø taát caû khoâng bieát. ÔÛ trong ñaây voâ minh hay taïo coù ñôøi sau. Caùi ñaùng coù thì khoâng, caùi ñaùng khoâng  laïi coù, boû caùc ñieàu thieän, laáy caùc thöù aùc, phaù töôùng chaân thaät, chaáp caùc thöù giaû doái. Nhö trong phaåm Voâ Minh  Töôùng noùi:

            Phaùp môø mòt khoâng saùng,

            Khoâng bieát nghieäp ñaïo ñöùc,

            Maø taïo nhaân kieát söû,

            Nhö löûa nhaân keùo coù.

            Phaùp aùc maø taâm thích,

            Xa boû caùc phaùp laønh,

            Giaëc cöôùp saùng chuùng sanh,

            Xöa nay thöôøng bò cöôùp.

            Töôùng, thöôøng, laïc, ngaõ, tònh,

            Chaáp trong thaân nguõ aám,

            Phaùp khoå, taäp, dieät, ñaïo,

            Cuõng laïi khoâng theå bieát.

            Ñöôøng hieåm caùc thöù naõo,

            Ngöôøi muø ñi vaøo trong,

            Phieàn naõo neân nghieäp taäp,

            Nghieäp neân khoå xoay voøng.

            Khoâng neân laáy maø laáy,

            Neân laáy trôû laïi boû,

            Theo ñuoåi toái, sai laàm,

            Daãm phaûi goác teù nhaøo.

            Coù maét maø khoâng tueä,

            Thí duï cuõng nhö theá,

            Bôûi nhaân duyeân aáy dieät,

            Trí saùng nhö maët trôøi.

Nhö theá löôïc noùi voâ minh cho ñeán laõo töû cuõng vaäy.

Trong Phaät phaùp lyù nhaân duyeân raát cao saâu, taïi sao ngöôøi nhieàu ngu si laïi hay quaùn nhaân duyeân ?

Coù hai haïng ngöôøi ngu si : Haïng ngöôøi meâ muoäi nhö traâu, deâ. Haïng ngöôøi oâm caùc thöù taø kieán meâ laàm ñen toái, laø ngöôøi ngu si taø kieán. Phaät vì haïng ngöôøi sau baûo phaûi quaùn nhaân duyeân taäp chaùnh ñònh.

IV. PHAÙP MOÂN TRÒ LO NGHÓ

Ngöôøi nhieàu lo nghó phaûi taäp phaùp moân A-na-ban-na  Tam-muoäi.

Neáu ngöôøi môùi taäp haønh phaûi daïy : Nhaát  taâm  ñeám hôi thôû vaøo, ra, hoaëc daøi, hoaëc ngaén, ñeám töø moät ñeán möôøi.

Neáu ngöôøi ñang taäp haønh phaûi daïy : Ñeám hôi thôû töø moät ñeán möôøi vaø theo hôi thôû vaøo, ra, nieäm cuøng hôi thôû, ñoàng döøng taâm ôû moät choã.

Neáu ngöôøi taäp haønh ñaõ laâu neân daïy : Ñeám hôi thôû, theo hôi thôû, chæ, quaùn, hoaøn vaø tònh.

A-na-ban-na Tam-muoäi coù saùu moân, chia laøm möôøi saùu phaàn. Saùu moân laø :

1) Soå töùc. - Haønh giaû nhaát taâm nhôù hôi thôû vaøo ñeán cuøng, ñeám moät, hôi thôû ra ñeán cuøng, ñeám hai. Neáu hôi thôû chöa cuøng maø ñeám laø sai. Neáu ñeám töø hai ñeán chín maø queân phaûi ñeám laïi moät. Ví nhö nhaø toaùn hoïc tính moät vôùi moät laø hai, hai vôùi hai laø boán v.v… khoâng sai moät maûy.

- Taïi sao phaûi ñeám ?

- Nhaân ñeám hôi thôû quaùn voâ thöôøng, deã ñöôïc döùt caùc lo nghó vaø ñöôïc nhaát taâm. Thaân taâm sanh dieät voâ thöôøng lieân tuïc töông töï khoù thaáy, nhaân thôû vaøo, ra sanh dieät voâ thöôøng maø deã bieát, deã thaáy ñöôïc noù. Taâm buoäc taïi soá, döùt caùc lo nghó .

Lo nghó coù saùu thöù :

            Lo nghó tham duïc.

            Lo nghó giaän hôøn.

            Lo nghó naõo haïi.

            Lo nghó queâ höông thaân thuoäc.

            Lo nghó coõi nöôùc.

            Lo nghó khoâng cheát.

Ngöôøi muoán caàu tònh taâm vaøo chaùnh ñaïo, tröôùc phaûi dieät ba thöù lo nghó thoâ, keá tröø ba thöù teá. Tröø heát saùu caùi lo nghó naøy seõ ñöôïc phaùp Nhaát thieát thanh tònh. Ví nhö ngöôøi luyeän vaøng, tröôùc boû nhöõng ñaù soûi thoâ, sau môùi boû bôïn caùt teá, laàn löôït ñöôïc vaøng roøng.

- Theá naøo laø beänh thoâ ?

- Nghó tham duïc, noùng giaän, naõo haïi laø ba thöù beänh thoâ. Nghó queâ höông thaân thuoäc, coõi nöôùc, khoâng cheát laø ba thöù beänh teá. Tröø ñöôïc saùu caùi lo nghó naøy seõ ñöôïc phaùp taát caû thanh tònh.

- Ngöôøi chöa ñöôïc ñaïo, kieát söû chöa ñoaïn, saùu caùi lo nghó naøy töø taâm khôûi loaïn, laøm sao tröø ñöôïc ?

- Taâm chaùn theá gian vaø tu chaùnh quaùn thì hay ngaên maø chöa nhoå ñöôïc goác noù, sau khi ñöôïc ñaïo voâ laäu môùi nhoå heát goác reã cuûa noù.

- Theá naøo laø chaùnh quaùn ?

- Nhö baøi tuïng :

            Thaáy ngöôøi ña duïc caàu ñaõ khoå,

            Ñöôïc noù giöõ gìn caøng theâm khoå,

            Maát ñi buoàn thaûm khoå laïi hôn,

            Khi taâm ñöôïc duïc khoâng maõn khoå.

            Duïc nhaân voâ thöôøng, khoâng, saàu thaûm,

            Caùc thöù chung hôïp neân boû ñi,

            Thí nhö raén ñoäc vaøo nhaø ngöôøi,

            Khoâng gaáp ñuoåi ñi haïi aét ñeán.

            Khoâng ñònh, khoâng thaät, khoâng quí troïng,

            Nhöõng thöù duïc caàu vui ñieân ñaûo,

            Nhö A-la-haùn luïc thaàn thoâng,

            Caûnh tænh ñeä töû giaùc duïc raèng :

            Ngöôi khoâng phaù giôùi, giôùi thanh tònh,

            Khoâng cuøng ngöôøi nöõ chung nhaø nguû,

            Raén ñoäc kieát duïc ñaày nhaø taâm,

            Raøng buoäc vui aùi khoâng xa lìa.

            Ñaõ bieát giôùi thaân khoâng theå phaù,

            Maø taâm thöôøng cuøng löûa duïc chung,

            Ngöôi voán xuaát gia caàu ñaïo phaùp,

            Bôûi ñaâu buoâng lung ñeán theá naøy ?

            Cha meï sanh thaønh nuoâi naáng ngöôi,

            Baø con quyeán thuoäc thöông yeâu laém,

            Thaûy ñeàu rôi leä quyeán luyeán ngöôi,

            Ngöôi ñaønh xa boû khoâng ñoaùi töôûng.

            Maø nay sao laïi oâm loøng duïc ?

            Cuøng duïc vui vaày khoâng chaùn nhaøm,

            Thöôøng cuøng löûa duïc chung moät choã,

            Vui veû thích thuù khoâng taïm lìa.

Nhö theá caùc thöù quôû traùch tham duïc vaø nhöõng thöù chaùnh quaùn tröø taâm tham duïc.

- Theá naøo dieät taâm giaän hôøn ?

- Nhö baøi tuïng :

            Töø baøo thai ra thöôøng chòu khoå,

            Chuùng sanh nhö theá chôù giaän haïi,

            Noùng giaän khôûi leân duøng Töø dieät,

            Töø bi noùng giaän khoâng chung cuøng.

            Ngöôøi nhôø Töø bi noùng giaän döùt,

            Ví nhö saùng toái khoâng chung choã,

            Neáu giöõ tònh giôùi maø noùng giaän,

            Ngöôøi aáy töï phaù phaùp lôïi mình.

            Ví nhö daãn voi xuoáng nöôùc taém,

            Laïi laáy buøn ñaát treùt ñaày mình,

            Taát caû ñeàu phaûi giaø, beänh, cheát,

            Moïi thöù ñaùnh ñaäp traêm ngaøn khoå.

            Taïi sao ngöôøi laønh thöông chuùng sanh,

            Maø laïi gia taêng giaän naõo haïi ?

            Neáu khôûi noùng giaän muoán haïi ngöôøi,

            Chöa ñeán ngöôøi kia tröôùc ñoát mình.

            Theá neân thöôøng nghó haønh töø bi,

            Noùng giaän, nghó aùc taâm khoâng sanh,

            Neáu ngöôøi thöôøng nghó haønh phaùp laønh,

            Thöôøng nghó phaùp laønh taâm vui veû.

            Ñôøi nay ñöôïc vui, sau cuõng theá,

            Ñöôïc ñaïo thöôøng vui, aáy Nieát-baøn,

            Neáu taâm doàn chöùa ñieàu baát thieän,

            Töï maát lôïi mình, laïi haïi ngöôøi.

            Ñaõ töï trong taâm maát thieän phaùp,

            Ngöôøi coù tònh taâm cuõng traàm moät,

            Ví nhö ñaïo nhaân ôû choã vaéng,

            Ñöa tay keâu to : “Giaëc cöôùp toâi !”.

            Coù ngöôøi hoûi raèng : “Ai cöôùp ngöôi ?”

            Ñaùp raèng : “Giaëc cuûa toâi chaúng sôï,

            Toâi khoâng giöõ cuûa caàu theá lôïi,

            Laøm gì giaëc cuûa haïi ñöôïc toâi.

            Toâi taäp caên laønh caùc phaùp baûo,

            Giaëc giaùc quaùn (xeùt nghó) phaù toâi thieän lôïi,

            Giaëc cuûa ñaõ laùnh choã chöùa nhieàu,

            Giaëc cöôùp thieän ñeán khoâng theå traùnh”.

Nhö theá caùc thöù traùch noùng giaän vaø caùc thöù chaùnh quaùn tröø taâm noùng giaän.

- Theá naøo tröø caùi nghó naõo haïi ?

- Nhö baøi tuïng :

            Chuùng sanh luoáng chòu traêm ngaøn thöù :

            Caùc beänh luoân luoân ñeán naõo haïi,

            Giaëc cheát rình chuïp thöôøng muoán gieát,

            Voâ löôïng chuùng khoå töï vaây quanh.

            Taïi sao ngöôøi laønh theâm naõo haïi ?

            Cheâ bai möu haïi khoâng nhaân töø,

            Haïi ngöôøi chöa ñöôïc töï mang hoïa,

            Ngöôøi tuïc möu haïi coøn theå tha.

            Ñoù laø nghieäp aùc cuûa theá gian,

            Cuõng khoâng töï noùi ta tu thieän,

            Caàu ñaïo thanh tònh ngöôøi xuaát gia,

            Maø sanh noùng giaän taâm taät ñoá.

            Trôøi taïnh trong maây xeït löûa ñoäc,

            Phaûi bieát aùc naøy toäi raát naëng,

            Ngöôøi öa vaéng veû khôûi taät ñoá,

            Coù baäc La-haùn ñöôïc tha taâm.

            Raên daïy quôû raày : “Ngöôi sao daïi ?”

            Taät ñoá töï phaù coäi coâng ñöùc,

            Muoán ñöôïc cuùng döôøng phaûi töï taäp,

            Bao nhieâu coâng ñöùc trang nghieâm thaân.

            Neáu khoâng trì giôùi, thieàn, ña vaên,

            Doái maëc aùo nhuoäm hoaïi phaùp thaân,

            Thaät keû aên xin, ngöôøi teä aùc,

            Taïi sao mong lôïi ñöôïc cuùng döôøng ?

            Ñoùi, khaùt, laïnh, noùng traêm ngaøn khoå,

            Chuùng sanh thöôøng bôûi caùc khoå naøy,

            Thaân taâm khoå aùch khoâng cuøng taän,

            Taïi sao ngöôøi laønh theâm naõo haïi ?

            Ví nhö gheû lôùn duøng dao moå,

            Cuõng tôï tuø nhaân khaûo chöa xong,

            Khoå aùch quanh mình caùc khoå nhoùm,

            Taïi sao töø bi laïi muoán taêng ?

- Theá naøo tröø caùi nghó queâ höông thaân thuoäc ?

- Neân nghó theá naøy : Trong theá giôùi sanh töû töï nghieäp duyeân raøng buoäc thì ñaâu laø thaân ñaâu laø sô ? Chæ do ngu si khôûi taâm meán böøa, chaáp cho laø thaân. Ñôøi quaù khöù, ñôøi vò lai, khoâng phaûi thaân maø nay laø thaân. Ñôøi naøy laø thaân maø quaù khöù khoâng phaûi thaân. Ví nhö ñaøn chim chieàu veà chung ñaäu moät caây, saùng ra tuøy duyeân moãi con bay moãi choã. Queâ höông thaân thuoäc cuõng nhö vaäy. Sanh trong theá giôùi moãi ngöôøi töï coù taâm khaùc, duyeân hôïp neân thaân, duyeân tan thaønh sô, khoâng theå coù nhaân duyeân quaû baùo quyeát ñònh maõi cuøng nhau thaân caän. Ví nhö caùt khoâ tay naém chaéc thaønh khoái, do naém neân hieäp, buoâng ra thaønh tan. Cha meï nuoâi con ñeán khi giaø con ñeàn ñaùp laïi. Con nhôø söï boàng aüm nuoâi naáng neân phaûi baùo ñaùp laïi. Neáu thuaän yù cha meï laø thaân, nghòch yù laø sô. Coù khi thaân khoâng coù ích maø trôû laïi haïi, coù khi sô khoâng haïi maø coù ích. Ngöôøi do nhaân duyeân neân sanh ra aùi, bôûi nhaân duyeân aùi neân trôû laïi haïi ngöôøi. Ví nhö hoïa só hoïa töôïng ngöôøi nöõ, trôû laïi yeâu thích töôïng aáy. Ngöôøi yeâu queâ höông thaân thuoäc cuõng theá. Töï sanh nhieãm tröôùc, nhieãm tröôùc nhöõng caùi beân ngoaøi, trong ñôøi quaù khöù ngöôi vaãn coù queâ höông thaân thuoäc, ñôøi naøy ngöôi ñaõ laøm gì ? Ngöôi khoâng theå laøm lôïi ích cho ngöôøi thaân ñôøi quaù khöù, ngöôøi thaân ñôøi quaù khöù cuõng khoâng theå laøm lôïi ích cho ngöôi, hai beân ñeàu khoâng theå laøm lôïi ích cho nhau. Trong coõi theá giôùi khoâng ñònh voâ bieân naøy, coù nghó ñeán ngöôøi thaân hay khoâng thaân cuõng chæ laø nghó suoâng maø thoâi. Nhö vò A-la-haùn daïy ñeä töû môùi xuaát gia coøn luyeán aùi ngöôøi thaân raèng :

“Nhö keû hö heøn ñaõ möûa ra roài laïi aên vaøo, ngöôi cuõng nhö vaäy. Ngöôi ñaõ ñöôïc xuaát gia taïi sao trôû laïi aùi tröôùc ? Caïo toùc, maëc aùo hoaïi saéc laø töôùng giaûi thoaùt, ngöôi coøn yeâu meán ngöôøi thaân queâ höông khoâng ñöôïc giaûi thoaùt, trôû laïi bò caùi yeâu meán buoäc raøng. Ba coõi voâ thöôøng löu chuyeån khoâng ñònh, hoaëc thaân, khoâng thaân, tuy nay thaân nhöng laâu xa cuõng heát. Nhö theá, möôøi phöông chuùng sanh luaân hoài, queâ höông thaân thuoäc khoâng ñònh thì ñaâu khoâng phaûi laø queâ höông thaân thuoäc cuûa ta. Ngöôøi khi saép cheát taâm thöùc khoâng coù, tröïc thò (ñöùng troøng), taét thôû, maïng soáng döùt, nhö rôi vaøo haàm toái. Khi aáy queâ höông thaân thuoäc coøn ñaâu? Neáu khi môùi sanh, ñôøi tröôùc khoâng phaûi thaân maø nay gaéng göôïng hoøa hôïp laøm thaân; khi saép cheát ngöôøi thaân trôû laïi khoâng phaûi thaân. Nhö moät ñöùa treû moät ngaøy cheát ba choã, cha meï ba nôi ñeàu khoùc”.

Nhö theá caùc thöù chaùnh quaùn tröø lo nghó queâ höông thaân thuoäc.

- Theá naøo tröø caùi nghó coõi nöôùc ?

- Haønh giaû neáu nghó nöôùc aáy giaøu coù, vui veû, an oån, nhieàu ngöôøi toát, thöôøng bò sôïi daây ñaát nöôùc troùi buoäc. Phaûi boû ñi caùi nghó sai laàm nhö theá ! Neáu ngöôøi coù trí khoâng neân meán tröôùc. Vì sao ? Vì bao nhieâu coõi nöôùc do toäi loãi thieâu ñoát vaø thôøi tieát bieán chuyeån neân coù ñoùi khaùt khoå nhoïc, taát caû coõi nöôùc ñeàu laø voâ thöôøng khoâng an oån. Laïi nöõa, giaø, beänh, cheát, khoâng nöôùc naøo maø chaúng coù. Töø choã naøy thaân khoå, ñeán choã kia thaân cuõng khoå, ñi khaép taát caû nöôùc khoâng ñaâu chaúng khoå. Giaû söû coù nöôùc an oån, giaøu coù, vui veû maø coøn coù kieát söû taâm sanh ñau khoå thì nöôùc aáy cuõng chöa phaûi toát. Neáu hay deïp ñöôïc nhöõng caùi xaáu xa trong nöôùc laøm tieâu moøn kieát söû cho taâm khoûi khoå, aáy laø nöôùc toát. Taát caû chuùng sanh coù hai thöù khoå, thaân khoå vaø taâm khoå. Do hai thöù khoå naøy maø thöôøng khoå naõo. Khoâng coù nöôùc naøo maø khoâng coù hai caùi khoå naøy. Laïi coù nöôùc raát laïnh, coù nöôùc raát noùng, coù nöôùc ñoùi khaùt, coù nöôùc nhieàu beänh taät, coù nöôùc nhieàu giaëc cöôùp, coù nöôùc phaùp nöôùc baát coâng v.v… Caùc nöôùc nhö theá, taâm chaùn khoâng neân ñaém meán. Ñoù laø chaùnh quaùn tröø nghó coõi nöôùc.

- Theá naøo tröø caùi nghó khoâng cheát ?

- Neân daïy haønh giaû, hoaëc sanh trong nhaø khaù giaû, hoaëc con doøng quí phaùi, ngöôøi coù taøi ngheà, theá löïc, taát caû ñeàu khoâng neân nghó nhôù. Taïi sao ? Vì khi cheát ñeán khoâng löïa giaø, treû, sang, heøn, taøi ngheà, theá löïc… Thaân naøy laø choã tuï hôïp cuûa caùc nhaân duyeân saàu khoå. Neáu töï thaáy mình ít tuoåi coøn soáng laâu, ñöôïc an oån, ñoù laø ngöôøi ngu si. Vì côù sao? Choã nöông töïa cuûa saàu khoå laø töù ñaïi, töù ñaïi gaây neân hình theå cuõng nhö boán con raén ñoäc, tuy chung maø khoâng hôïp thì laøm sao ñöôïc an oån ? Hôi thôû ra chöa trôû vaøo laø khoâng theå tin ñöôïc. Khi nguû chöa aét coù thöùc, vieäc aáy cuõng khoù tin. Töø khi sanh cho ñeán luùc giaø, caùi cheát luùc naøo cuõng rình raäp beân mình, theá maø vì mong soáng laâu noùi raèng khoâng cheát, laøm sao tin ñöôïc ? Giaëc cheát ruùt ñao, naém teân tìm ngöôøi gieát, khoâng coù chuùt loøng thöông xoùt. Ngöôøi sanh treân ñôøi caùi cheát laø söùc maïnh baäc nhaát, taát caû khoâng coù caùi gì thaéng ñöôïc söùc maïnh cuûa caùi cheát. Ngöôøi anh huøng baäc nhaát cuûa ñôøi quaù khöù khoâng thaéng ñöôïc caùi cheát, baäc ñaïi trí trong ñôøi hieän taïi cuõng khoâng thaéng ñöôïc caùi cheát, khoâng theå duøng lôøi nhoû nheï van xin ñöôïc noù, khoâng theå duøng lôøi kheùo leùo löøa gaït ñöôïc noù, cuõng khoâng theå giöõ giôùi, tinh taán maø ñuoåi ñöôïc noù. Do ñoù neân bieát, maïng ngöôøi taïm bôï khoâng theå troâng caäy. Chôù coù tin chaéc raèng ta seõ soáng laâu. Boïn giaëc cheát thöôøng daãn ngöôøi ñi, khoâng ñôïi giaø roài môùi gieát. Nhö A-la-haùn daïy ñeä töû bò caùi nghó khoâng cheát naõo haïi raèng :

“Ngöôi ñaõ bieát chaùn ñôøi vaøo ñaïo, sao laïi khôûi nghó nhö theá ? Naøy ! Coù ngöôøi chöa sanh ñaõ cheát, coù ngöôøi cheát trong khi sanh, coù ngöôøi cheát trong luùc coøn buù, coù ngöôøi cheát sau khi döùt söõa, coù ngöôøi cheát luùc coøn beù, coù ngöôøi cheát trong thôøi trai traùng, coù ngöôøi cheát luùc tuoåi giaø. Trong taát caû thôøi ñeàu laø caûnh cuûa cheát. Ví nhö caây troå hoa lieàn ruïng hoaëc thaønh traùi môùi ruïng, coù khi chöa chín laïi ruïng. Theá neân, phaûi gaéng söùc tinh taán caàu ñaïo an oån, chung ôû vôùi boïn giaëc döõ khoâng theå tin ñöôïc, boïn giaëc naøy nhö coïp kheùo giaáu hình khoù thaáy. Giaëc cheát thöôøng tìm gieát ngöôøi, moïi vaät treân theá giôùi khoâng thaät nhö boït nöôùc, taïi sao ñôïi giaø môùi lo tu ? Ai coù theå baûo chöùng raèng ngöôøi giaø aét ñöôïc haønh ñaïo ? Ví nhö caây to ñöùng döïa vöïc thaúm, treân bò gioù lôùn, döôùi bò nöôùc xoi baøy reã, ai coù theå tin ñöôïc caây naøy laâu beàn ? Maïng ngöôøi cuõng vaäy, tuy tuoåi nhoû vaãn khoù tin. Cha nhö haït gioáng, meï nhö khoaûnh ruoäng, nhaân duyeân toäi phöôùc ñôøi tröôùc nhö möa söông, con ngöôøi nhö caây luùa, cheát soáng nhö caét gaët. Nhöõng vò Thieân töû, Nhaân vöông, trí ñöùc höôûng nhöõng thöù  vui söôùng cao sang, nhöng sau roài laïi rôi vaøo choã toái taêm. Bôûi theá neân chôù tin maïng soáng maø noùi raèng : “Ta ngaøy nay laøm vieäc naøy, ngaøy mai cuõng laøm vieäc naøy”.

Caùc thöù chaùnh quaùn nhö theá tröø quan nieäm  khoâng cheát.

Tröôùc tröø lo nghó thoâ, sau tröø lo nghó teá, taâm thanh tònh lieàn ñöôïc chaùnh ñaïo, taát caû kieát söû döùt, töø ñaây ñöôïc choã an oån, aáy laø quaû cuûa ngöôøi xuaát gia. Taâm töï taïi, ba nghieäp hoaøn toaøn thanh tònh, khoâng phaûi trôû laïi thoï sanh, hoïc roäng, ñoïc nhieàu kinh, khi aáy ñöôïc quaû baùo toát. Khi ñöôïc nhö vaäy, khoâng nhoïc coâng phaù quaân ma vöông maø ñöôïc khen ngôïi laø ngöôøi duõng só baäc nhaát, boïn giaëc phieàn naõo töï lui; tuy khoâng goïi laø maïnh maø hay tröø giaëc phieàn naõo, dieät ñöôïc löûa tam ñoäc, maùt meû, vui veû, trong saïch, goái tay naèm an oån trong röøng Nieát-baøn. Ngoïn gioù maùt thieàn ñònh, nguõ caên, nguõ löïc, thaát giaùc chi boán phía thoåi ñeán, ñoaùi nhìn thöông xoùt chuùng sanh ñang chìm ñaém trong bieån tam ñoäc. Caùi dieäu löïc nhö theá môùi goïi laø kieän toaøn. Theá neân, nhöõng ngöôøi taùn taâm phaûi nieäm A-na-ban-na, hoïc saùu phaùp ñoaïn caùc thöù lo nghó. Do ñoù tröôùc phaûi hoïc Soå töùc.

- Neáu trong boán phaùp - quaùn baát tònh, nieäm Phaät v.v… -  cuõng tröø ñöôïc lo nghó, vì sao chæ noùi rieâng Soå töùc ?

- Vì caùc phaùp quaùn kia chaãm raõi neân khoù maát, phaùp Soå töùc mau choùng neân deã chuyeån. Ví nhö ngöôøi thaû traâu, do traâu khoù maát neân söï coi giöõ lô laø, neáu thaû vöôïn khæ, do khæ deã maát neân söï coi giöõ khít khao. Phaùp naøy cuõng nhö theá. Soå töùc chaêm chuù taâm vaø soá khoâng ñöôïc moät choác nghó vieäc khaùc, neáu coù moät choác nghó vieäc khaùc laø soá ñaõ loän maát. Bôûi theá neân, luùc ban ñaàu muoán ñoaïn söï lo nghó phaûi Soå töùc.

Ñöôïc phaùp Soå töùc roài phaûi thöïc haønh phaùp Tuøy töùc ñeå ñoaïn caùc lo nghó.

2) Tuøy töùc – Hít hôi vaøo tôùi cuøng, taâm chæ duyeân theo khoâng ñeám moät, thôû hôi ra ñeán cuøng, taâm duyeân theo chôù ñeám hai. Ví nhö ngöôøi thieáu nôï, chuû nôï ñeán ñoøi theo maõi beân löng khoâng rôøi. Nhö theá, suy xeùt hôi thôû vaøo, trôû ra coù khaùc, hôi thôû ra, trôû vaøo coù khaùc. Khi aáy bieát hôi thôû vaøo khaùc hôi thôû ra. Vì hôi thôû ra aám, hôi thôû vaøo laïnh.

- Hôi thôû vaøo, ra chæ laø moät. Vì sao ? Vì ra roài trôû laïi vaøo. Ví nhö nöôùc ngaäm vaøo mieäng thì aám, nhoå ra thì laïnh, laïnh trôû ra aám, aám trôû laïi laïnh cuõng chæ laø moät. Khoâng phaûi nhö vaäy. Do noäi taâm ñoäng neân coù thôû ra, ra roài lieàn maát, muõi vaø mieäng hít beân ngoaøi thì coù hôi thôû vaøo, vaøo roài dieät, cuõng khoâng coù saép ra, khoâng coù saép vaøo. Nôi ruùn phaùt ra hôi thôû hình nhö lieân tuïc, thôû ra ñeán muõi vaø mieäng, ra roài lieàn dieät. Ví nhö hôi trong quaû boùng khi môû daây coät ra lieàn xeïp, neáu duøng nhaân duyeân muõi, mieäng thoåi hôi thôû vaøo, aáy laø nhaân duyeân môùi maø sanh. Ví nhö caùi quaït, do caùc duyeân hôïp laïi neân coù gioù. Khi aáy, bieát do nhaân duyeân neân coù hôi thôû ra vaøo, noù hö doái khoâng thaät, sanh dieät voâ thöôøng.

Suy xeùt do nhaân duyeân muõi mieäng hít coù hôi thôû vaøo, do nhaân duyeân taâm ñoäng coù hôi thôû ra, maø meâ laàm khoâng bieát, chaáp laø hôi thôû cuûa ta. Hôi thôû laø gioù, cuøng vôùi gioù beân ngoaøi khoâng khaùc. Ñaát, nöôùc, löûa, khoâng, cuõng nhö theá. Bôûi nhaân duyeân nguõ ñaïi hôïp neân coù thöùc sanh. Thöùc cuõng nhö vaäy, khoâng phaûi laø cuûa ta. Nguõ aám, thaäp nhò nhaäp, thaäp baùt giôùi cuõng nhö theá. Bieát nhö vaäy, theo hôi thôû ra vaøo goïi laø Tuøy töùc.

Ñaõ ñöôïc phaùp Tuøy töùc phaûi thöïc haønh phaùp Chæ.

3) Phaùp chæ -  Soå, Tuøy taâm raát an truï, yù döøng beân cöûa hôi thôû ñeå xem noù ra vaøo. Vì sao phaûi Chæ ? Vì döùt caùc lo nghó, döøng taâm taùn ñoäng. Khi Soå töùc, Tuøy töùc taâm khoâng ñònh vì raát nhieàu vieäc. Chæ thì taâm nhaøn roãi ít vieäc, taâm truï moät choã xem hôi thôû ra vaøo. Ví nhö ngöôøi gaùc cöûa ñöùng beân cöûa xem ngöôøi ra vaøo. Taâm Chæ cuõng nhö vaäy, bieát hôi thôû khi ra töø ruùn ñeán hoâng, ngöïc, coå, mieäng, muõi, khi vaøo töø mieäng, muõi ñeán coå, ngöïc, hoâng, ruùn. Nhö vaäy, buoäc taâm moät choã goïi laø Chæ.

4) Phaùp Quaùn. – Trong phaùp Chæ, taâm döøng laïi ñeå quan saùt, khi hôi thôû vaøo nguõ aám sanh dieät khaùc, khi hôi thôû ra nguõ aám sanh dieät khaùc. Nhö theá, tröø deïp loaïn taâm, nhaát taâm suy xeùt cho phaùp quaùn ñöôïc taêng tröôûng goïi laø Quaùn.

5) Phaùp Hoaøn. - Boû choã ñöùng beân cöûa, rôøi phaùp quaùn thoâ. Rôøi phaùp quaùn thoâ laø nhaän bieát hôi thôû voâ thöôøng, aáy goïi laø chuyeån quaùn. Quaùn nguõ aám voâ thöôøng cuõng nieäm söï voâ thöôøng ra, vaøo, sanh, dieät cuûa hôi thôû. Thaáy hôi thôû vaøo khoâng töø ñaâu ñeán, xem hôi thôû ra khoâng bieát veà ñaâu; do nhaân duyeân hoøa hôïp neân coù, nhaân duyeân ly taùn neân khoâng, ñoù laø chuyeån quaùn.

6) Phaùp Tònh.-  Tröø dieät nguõ caùi vaø caùc phieàn naõo, tuy tröôùc ñöôïc Chæ, Quaùn maø phieàn naõo chöa saïch, taâm coøn taïp loaïn, nay phaùp Tònh laø taâm ñöôïc thanh tònh. Phaùp quaùn tröôùc laø dò hoïc, töông tôï haønh ñaïo nieäm hôi thôû ra vaøo, nay laø voâ laäu ñaïo, töông töïï haønh thieän höõu laäu ñaïo, neân goïi Thanh Tònh.

Phaùp quaùn tröôùc laø moät phaàn thaân nieäm Chæ, daàn daàn toaøn thaân nieäm Chæ, keá thoï vaø taâm nieäm Chæ, trong ñoù chöa phaûi thanh tònh coøn xa ñaïo voâ laäu. ÔÛ ñaây, trong phaùp nieäm Chæ, quaùn möôøi saùu phaàn nieäm hôi thôû ra vaøo, ñöôïc phaùp noaõn, ñaûnh, nhaãn, theá ñeä nhaát, khoå phaùp nhaãn cho ñeán voâ hoïc taän trí neân goïi laø thanh tònh.

Trong möôøi saùu phaàn laø :

Phaàn hôi thôû vaøo coù saùu haïnh A-na-ban-na.

Phaàn hôi thôû ra cuõng coù saùu haïnh A-na-ban-na.

3-  Hôi thôû daøi, ngaén. – Nhaát taâm nieäm hôi thôû vaøo, ra hoaëc daøi, hoaëc ngaén. Ví nhö ngöôøi coù vieäc kinh sôï, mang ñoà naëng leo nuùi thì hôi thôû leân, laø hôi thôû ngaén. Nhö ngöôøi khi laøm nhoïc ñöôïc nghæ thì vui veû vaø nhö ngöôøi bò giam trong khaùm ñöôïc thaû ra, theá ñeàu laø hôi thôû daøi. Taát caû hôi thôû ñeàu naèm hai nôi daøi, ngaén, theá neân noùi hôi thôû daøi, ngaén. Trong phaàn hôi thôû daøi, ngaén cuõng nieäm saùu haïnh A-na-ban-na.

4- Hôi thôû khaép thaân. – Töôûng hôi thôû khaép thaân cuõng nöông hôi thôû vaøo, ra. Phaûi quaùn hôi thôû vaøo, hôi thôû ra khaép caùc loã chaân loâng trong thaân cho ñeán ngoùn tay, ngoùn chaân ñeàu thôû, ví nhö nöôùc ñoå xuoáng caùt. Hôi thôû ra caûm bieát töø chaân ñeán toùc ñeàu thôû ra, nhö nöôùc ñoå xuoáng caùt. Nhö quaû boùng hôi voâ, hoaëc ra ñeàu khaép, muõi mieäng hít hôi vaøo cuõng nhö theá.

5- Tröø caùc thaân haønh. – Quaùn hôi thôû khaép thaân khoâng ngaïi, nhö coïng sen daãn nöôùc, nhö löôùi ñaùnh caù. Laïi khoâng rieâng muõi, mieäng quaùn hôi thôû ra vaøo maø taát caû loã chaân loâng vaø trong chín loã (hai loã tai, hai loã muõi, hai maét, mieäng, tieåu, ñaïi) cuõng thaáy hôi thôû ra vaøo. Theá neân, bieát hôi thôû khaép thaân tröø caùc thaân haønh cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo.

6- Taâm thoï Hyû. – Ngöôøi môùi hoïc quaùn hôi thôû, neáu thaân naëng neà löôøi bieáng öa nguû phaûi deïp boû ñi. Duøng phaùp quaùn hôi thôû ra vaøo thaân nheï nhaøng hoøa dòu, ñöôïc thieàn ñònh taâm thoï hyû vaø tröø taâm naëng neà löôøi bieáng öa nguû, ñöôïc taâm nheï nhaøng hoøa dòu tuøy thieàn ñònh taâm thoï hyû. Hôi thôû vaøo thaân nieäm Chæ xong, hôi thôû löu haønh thoï nieäm Chæ roài, laø ñöôïc thaân nieäm Chæ. Thaät nay laïi ñöôïc thoï nieäm Chæ thaät thoï Hyû.

7- Taâm thoï Laïc. – Ñaõ bieát thaät töôùng cuûa thaân, muoán bieát töôùng cuûa taâm vaø taâm soá. Theá neân thoï hyû nieäm hôi thôû ra vaøo, thoï laïc cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo, vì caùi hyû ñöôïc taêng tröôûng goïi laø laïc. Taâm môùi sanh möøng goïi laø hyû, toaøn thaân ñeàu möøng laø laïc. Laïi nöõa, caùi thoï laïc cuûa Sô thieàn, Nhò thieàn goïi laø Hyû, caùi thoï laïc cuûa Tam thieàn goïi laø Laïc.

8- Thoï caùc taâm haønh. - Thoï caùc taâm haønh cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Caùc taâm phaùp sanh dieät, taâm nhieãm, taâm khoâng nhieãm, taâm taùn loaïn, taâm thu nhieáp, taâm chaùnh, taâm taø, caùc taâm töôùng nhö theá goïi laø taâm haønh.

9- Taâm khôûi möøng. - Taâm khôûi möøng cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Caùi thoï hyû tröôùc laø töï sanh khoâng phaûi do coá taâm phaùt khôûi. Caùi naøy laø coá taâm khôûi möøng. Vì sao coá taâm khôûi möøng ? Vì muoán trò hai thöù taâm – taùn ñoäng vaø thu nhieáp – neân khôûi taâm môùi ñöôïc ra khoûi phieàn naõo. Theá neân nieäm phaùp cho taâm khôûi möøng. Neáu taâm khoâng möøng gaéng kích ñoäng cho noù möøng.

10- Taâm khôûi nhieáp.- Taâm khôûi nhieáp cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Neáu taâm khoâng ñònh gaéng nhieáp phuïc cho noù ñònh. Nhö trong kinh noùi “Taâm ñònh laø ñaïo, taâm taùn loaïn khoâng phaûi ñaïo” .

11- Taâm khôûi giaûi thoaùt. – Taâm khôûi giaûi thoaùt cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Neáu yù khoâng giaûi thoaùt gaéng huaân taäp cho noù giaûi thoaùt. Ví nhö con deâ vaøo luøm coû gai bò gai moùc, ngöôøi vì noù gôõ laàn laàn, taâm khôûi giaûi thoaùt caùc phieàn naõo coät troùi cuõng nhö theá. AÁy goïi laø taâm nieäm Chæ khôûi giaûi thoaùt.

12- Quaùn voâ thöôøng. – Quaùn voâ thöôøng cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Quaùn söï sanh dieät voâ thöôøng cuûa caùc phaùp roãng khoâng, khoâng coù ngöôøi vaø ta. Khi sanh caùc phaùp giaû sanh, khi dieät caùc phaùp taïm dieät. Trong aáy khoâng thaät coù nam nöõ, ngöôøi, keûo taïo, ngöôøi thoï… aáy goïi laø phaùp quaùn Tuøy voâ thöôøng.      

13- Quaùn tan hoaïi. – Quaùn phaùp höõu vi tan hoaïi cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Caùc phaùp höõu vi coù trong hieän taïi laø do nhaân duyeân cuûa quaù khöù, nhaân duyeân hoøa hôïp thì tuï, nhaân duyeân tan hoaïi thì taùn. Tuøy quaùn nhö theá goïi laø quaùn tan hoaïi.

14- Quaùn ly duïc. - Quaùn ly duïc cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Taâm rôøi caùc thöù raøng buoäc cuûa tham duïc, ñoù laø phaùp ñeä nhaát. Quaùn nhö theá goïi laø Tuøy quaùn ly duïc.

15- Quaùn dieät taän. - Quaùn dieät taän cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Caùc khoå kieát söû nôi nôi ñeàu döùt, choã naøy ñöôïc an oån, aáy laø Tuøy quaùn dieät taän.

16- Quaùn buoâng boû. - Quaùn buoâng boû cuõng nieäm hôi thôû ra vaøo. Caùc thöù nhieãm aùi, phieàn naõo, thaân, taâm, nguõ aám, caùc phaùp höõu vi ñeàu buoâng boû, choã naøy laø an oån baäc nhaát. Quaùn nhö theá goïi laø Tuøy quaùn buoâng boû.

V. PHAÙP MOÂN TRÒ ÑAÚNG PHAÀN

Phaàn thöù naêm naøy laø phaùp moân trò beänh ñaúng phaàn vaø ngöôøi phaïm toäi troïng mong caàu laøm Phaät. Nhöõng ngöôøi nhö theá phaûi daïy hoï nhaát taâm nieäm Phaät Tam-muoäi.

1- Quaùn töôïng Phaät. - Neáu ngöôøi môùi taäp haønh neân daãn ñeán tröôùc töôïng Phaät, hoaëc daïy hoï töï ñeán tröôùc töôïng Phaät xem cho kyõ nhöõng töôùng toát, moãi töôùng roõ raøng, nhaát taâm nhôù giöõ trôû veà choã yeân tònh, taâm nhaõn quaùn töôïng Phaät khoâng cho yù chuyeån ñoäng, buoäc nieäm taïi töôïng Phaät khoâng nghó gì khaùc, coù nghó phaûi thu nhieáp veà töôïng Phaät. Neáu haønh giaû taâm khoâng truï, thaày phaûi daïy raèng :

“OÂng phaûi töï traùch taâm : Do ngöôøi maø ta mang toäi khoâng theå tính keå, cheát soáng khoâng cuøng bao nhieâu söï khoå naõo ñeàu traûi qua. Hoaëc ôû ñòa nguïc uoáng nöôùc ñoàng soâi, nuoát hoaøn saét noùng; hoaëc trong suùc sanh aên coû, phaån, ñoà nhô nhôùp; hoaëc sanh ngaï quæ chòu khoå ñoùi khaùt; hoaëc ñöôïc laøm ngöôøi ngheøo cuøng nguy khoán; hoaëc sanh leân coõi trôøi maát nguõ duïc saàu khoå. Bôûi theo ngöôi, ta chòu bao nhieâu söï ñau ñôùn nôi thaân taâm vaø voâ löôïng khoå naõo. Nay quyeát keàm ngöôi, ngöôi phaûi theo ta, ta buoäc ngöôi moät choã. Ta quyeát ñònh khoâng bò ngöôi laøm khoå, maø trôû laïi chòu moïi söï khoå ñoäc. Xöa ngöôi laøm khoå ta, nay ta phaûi laøm khoå laïi ngöôi”.

Quôû traùch nhö vaäy maõi thì taâm khoâng taùn loaïn. Khi aáy lieàn ñöôïc taâm nhaõn thaáy töôïng Phaät saùng suoát, nhö hieän maét thaáy khoâng khaùc. Nhö theá taâm ñöôïc truï, aáy goïi laø haønh giaû môùi taäp tö duy.

 2- Quaùn sanh thaân Phaät. -  Ngöôøi ñang taäp haønh, sau khi quaùn töôïng Phaät thaønh coâng, laïi phaûi nghó raèng : Töôùng töôïng naøy laø ai ? Laø töôùng töôïng Phaät Thích-ca Maâu-ni thôøi quaù khöù. Nhö ta nay thaáy hình töôïng Phaät, töôïng khoâng laïi, ta cuõng khoâng ñeán. Taâm töôûng nhö theá lieàn thaáy ñöùc Phaät thôøi quaù khöù, khi môùi giaùng thaàn rung ñoäng trôøi ñaát, coù ba möôi hai töôùng ñaïi nhaân.

Loøng baøn chaân baèng phaúng.

Döôùi baøn chaân coù moät ngaøn khu oác.

Ngoùn chaân daøi.

Goùt chaân roäng.

Keõ ngoùn tay, keõ chaân ñeàu coù maøng löôùi moûng.

Mu baøn chaân cao, baèng, ñeïp.

Ñuøi troøn voùt nhö ñuøi nai quí.

Ñöùng thaúng hai tay quaù goái.

Töôùng maõ aâm taøng.

10-   Thaân troøn thaúng nhö caây Ni-caâu-loâ-ñaø.

11-   Moãi loã chaân loâng ñeàu coù moät sôïi loâng.

12-    Loâng höôùng leân vaø xoay beân phaûi.

Saéc thaân hôn vaøng roøng.

14-   Haøo quang toûa chung quanh thaân moät tröôïng.

Da moûng ñeïp.

Baûy choã no ñaày.

Döôùi hai naùch baèng ñeïp.

Phaàn treân cuûa thaân nhö hình sö töû.

Thaân raát ñeïp ngay thaúng.

Vai troøn ñeïp.

Boán möôi caùi raêng.

Raêng traéng, baèng khít vaø chaân saâu.

Boán raêng cöûa traéng vaø lôùn.

Maù vuoâng nhö maù sö töû.

Trong coå coù vò raát ngoït.

Löôõi lôùn, roäng, daøi vaø moûng.

Gioïng trong, aám, nghe raát xa.

Tieáng thanh nhö tieáng chim Ca-laêng-taàn-giaø.

Con maét trong xanh.

Loâng mi cöùng xanh nhö loâng mi traâu quí.

Treân ñaûnh coù nhuïc keá.

Giöõa chaëng maøy coù loâng traéng ñeïp xoay beân  phaûi.

Laïi coù taùm möôi töôùng ñeïp :

Voâ kieán ñaûnh.

Muõi cao, thaúng, ñeïp, loã muõi khoâng baøy ra.

Chaân maøy nhö traêng löôõi lieàm, xanh nhö saéc löu ly.

Loã tai ñeïp.

Thaân deûo chaéc nhö Na-la-dieân.

Xöông maéc nhau nhö daây xích.

Thaân khi xoay nhö töôïng vöông.

Khi ñi chaân caùch ñaát boán taác maø vaãn coù daáu.

Moùng tay nhö saéc ñoàng ñoû, moûng vaø boùng.

Ñaàu goái troøn ñeïp.

Thaân thanh tònh.

Thaân meàm dòu.

Thaân khoâng cong.

Ngoùn tay daøi, troøn, voùt.

Nhöõng neùt raên cuûa baøn tay ñeïp nhö böùc hoïa nhieàu maøu.

Maïch saâu khoâng baøy.

Maét caù chaân saâu khoâng loài.

18-    Thaân boùng laùng.

19-    Thaân töï giöõ khoâng xieâu veïo.

20-    Thaân ñaày ñuû.

21-    Dung nghi ñaày ñuû.

22-    Khi ñöùng vöõng vaøng.

23-    Uy duõng khaép caû.

24-   Taát caû thích xem.

25-    Maët khoâng daøi.

26-    Dung maïo moät möïc khoâng coù saéc xen taïp.

27-    Moâi ñoû nhö quaû Taàn-baø.

28-    Maët troøn ñaày.

29-    Gioïng noùi huøng haäu.

30-    Ruùn troøn saâu.

31-    Loâng moïi choã ñeàu xoay beân phaûi.

32-   Tay, chaân ñeàu no troøn.

33-   Tay, chaân ñöôïc nhö yù.

34-   Nhöõng neùt raên cuûa tay vaø chaân ñeàu saùng vaø thaúng.

35-   Chæ tay daøi. 

36-   Chæ tay lieân tuïc. 

37-   Taát caû chuùng sanh coù aùc taâm troâng thaáy ñeàu loä veû hoøa vui.

38-   Maët roäng, ñaëc bieät.

39-   Maët troøn ñaày nhö traêng raèm.

40-    Chuùng sanh thaáy khoâng kinh sôï.

41-    Loã chaân loâng bay muøi thôm.

42-    Mieäng bay muøi thôm.

43-    Dung nghi nhö sö töû.

44-    Tieán hay döøng nhö töôïng vöông.

45-    Phaùp ñi nhö ngoãng chuùa.

46-   Ñaàu khoâng troøn khoâng daøi gioáng traùi Ma-    ñaø-la.

47-    Phaàn cuûa tieáng ñaày ñuû (tieáng coù 60 thöù, Phaät   ñaày ñuû).

48-    Raêng traéng beùn.

49-    Loâng meàm vaø saïch.

50-    Löôõi lôùn vaø ñoû.

51-    Löôõi moûng.

52-    Loâng toaøn maøu hoàng.

53-    Con maét roäng daøi.

54-    Caùc loã ñaày ñuû.

55-    Tay, chaân ñoû, traéng nhö saéc hoa sen.

56-    Buïng khoâng baøy ra.

57-    Buïng khoâng loài leân.

58-    Thaân khoâng ñoäng.

59-    Thaân naëng.

60-    Thaân lôùn.

61-    Thaân cao.

62-    Tay chaân meàm boùng laùng.

63-   Khi ñi chung quanh haøo quang saùng ra moät tröôïng.

64-    Bình ñaúng xem chuùng sanh. 

65-    Khoâng vì söï giaùo hoùa, khoâng ham ñeä töû.

66-   Tuøy thuaän tieáng cuûa chuùng sanh khoâng keùm thieáu.

67-    Tuøy tieáng noùi cuûa chuùng sanh vì thuyeát phaùp.

68-    Ngoân ngöõ khoâng ngaên ngaïi.

69-    Phaùt ra lôøi thích hôïp chuùng sanh.

70-   Thuyeát phaùp thöù töï lieân tuïc.

71-   Taát caû chuùng sanh maét nhìn kyõ cuõng khoâng theå bieát heát töôùng toát.

72-   Xem khoâng bieát nhaøm.

73-   Toùc daøi ñeïp.

74-   Toùc xoaên ñeïp.

75-   Toùc khoâng roái.

76-   Toùc khoâng troå.

77-   Toùc meàm maïi.

78-   Toùc xanh nhö saéc löu ly.

79-   Toùc khoâng ít.

80-   Ngöïc coù chöõ Vaïn, tay chaân coù chöõ Kieát.

Haøo quang cuûa Phaät saùng suoát chieáu soi voâ löôïng theá giôùi, töø khi môùi sanh böôùc ñi baûy böôùc thoát ra moät caâu quan troïng. Khi Ngaøi xuaát gia sieâng naêng khoå haïnh, ngoài döôùi coäi Boà-ñeà haøng phuïc ma quaân, ñeán gaàn saùng thaønh baäc Ñaúng Chaùnh Giaùc, töôùng saùng khaép soi caû möôøi phöông, chö Thieân treân khoâng ñaøn ca, taùn hoa, möa höông cuùng döôøng, taát caû chuùng sanh ñeàu cung kính khoâng cuøng. Ngaøi rieâng ñi trong tam giôùi chuyeån mình nhìn laïi nhö töôïng vöông xoay, xem xeùt caây Ñaïo, laàn chuyeån baùnh xe phaùp ban ñaàu, trôøi ngöôøi ñeàu ngoä, laáy ñaïo töï chöùng tieán ñeán Nieát-baøn. Thaân Phaät nhö theá caûm phaùt voâ löôïng. Chuyeân taâm nieäm Phaät khoâng nghó gì khaùc, coù nghó khaùc lieàn thu nhieáp trôû veà. Nhö theá, taâm khoâng loaïn ñoäng. Khi aáy, ñöôïc thaáy saéc thaân moät ñöùc Phaät, hai ñöùc Phaät cho ñeán voâ löôïng theá giôùi chö Phaät ôû möôøi phöông. Do taâm töôûng neân ñöôïc thaáy Phaät.

3- Quaùn phaùp thaân Phaät. – Ngöôøi taäp haønh ñaõ laâu, ñaõ thaáy Phaät caàn ñöôïc nghe thuyeát phaùp, hoaëc töï thöa hoûi. Phaät vì thuyeát phaùp, giaûi quyeát caùc nghi vaán. Ñaõ ñöôïc Phaät nghó töôûng, laïi phaûi töôûng nghó coâng ñöùc phaùp thaân cuûa Phaät. Tueä khoâng löôøng saâu thaúm, trí roäng khoâng bôø meù, coâng ñöùc khoâng theå tính keå : Nhö chö Phaät ñeán, ñaùng cho nhaân thieân cuùng döôøng, khaép bieát taát caû, ñaày ñuû tam minh, kheùo vöôït qua, thaáu hieåu taát caû theá gian, baäc voâ thöôïng, Ñaïi tröôïng phu ñieàu phuïc taát caû, thaày caû trôøi ngöôøi, ñaáng hoaøn toaøn giaùc ngoä.

Khi aáy laïi nieäm thaàn ñöùc cuûa hai ñöùc Phaät, ba, boán, naêm cho ñeán voâ löôïng cuøng taän caû hö khoâng chö  Phaät. Trôû laïi thaáy moät ñöùc Phaät, hay thaáy moät ñöùc Phaät hoùa möôøi phöông chö Phaät, möôøi phöông chö Phaät hieän thaønh moät ñöùc Phaät. Hay thaáy moät saéc bieán thaønh caùc saéc-vaøng, baïc, thuûy tinh, löu ly… -  tuøy yù ngöôøi thích  thaûy ñöôïc thaáy.

Baáy giôø Chæ, Quaùn hai vieäc, thaân Phaät trong hö khoâng vaø coâng ñöùc cuûa Phaät, khoâng cho nghó gì khaùc. Taâm ñöôïc töï taïi, yù khoâng laêng xaêng, ñoù laø thaønh töïu nieäm Phaät Tam-muoäi. Haønh giaû neáu taâm chaïy theo nguõ traàn, hoaëc nhôù saùu vieäc lo nghó thì phaûi coá gaéng keàm haõm ñieàu phuïc noù. Phaûi suy nghó theá naøy :

“Thaân ngöôøi khoù ñöôïc, Phaät phaùp khoù gaëp, cho neân noùi : Caùc thöù saùng maët trôøi laø baäc nhaát, caùc baäc trí tueä Phaät laø baäc nhaát. Vì sao ? Phaät thöôøng vì taát caû khôûi loøng ñaïi bi, hy sinh ñaàu, maét, tuûy, naõo ñeå cöùu chuùng sanh. Taïi sao ta laïi phoùng taâm khoâng chuyeân nieäm Phaät maø coâ phuï ôn naëng cuûa Ngaøi ? Neáu Phaät khoâng ra ñôøi thì ai môû loái ñeán coõi ngöôøi, coõi trôøi vaø Nieát-baøn ? Neáu coù ngöôøi ñem höông hoa cuùng döôøng, hoaëc laáy xöông, thòt, maùu, tuûy xaây thaùp cuùng döôøng, cuõng khoâng baèng ngöôøi tu haønh duøng chaùnh phaùp cuùng döôøng ñöôïc ñeán Nieát-baøn. Tuy nhieân, ngöôøi coâ phuï aân Phaät duø coù nieäm Phaät cuõng khoâng ñöôïc gì. Bôûi vaäy, ta phaûi chuyeân taâm nieäm Phaät khoâng queân ñeå baùo aân Phaät. Huoáng nöõa, nieäm Phaät seõ ñöôïc caùc thöù Tam-muoäi, trí tueä vaø thaønh Phaät maø khoâng chuyeân taâm nieäm Phaät sao ?”

Theá neân, haønh giaû thöôøng phaûi chuyeân taâm giöõ yù khoâng cho taùn loaïn. Ñaõ ñöôïc thaáy Phaät, thöa hoûi giaûi nghi, aáy goïi laø “ Nieäm Phaät Tam-muoäi tröø dieät ñaúng phaàn vaø caùc toäi troïng”.

]