 |
VAØI VAÁN ÑEÀ PHAÄT PHAÙP |
 |
 |
||
|
ÑAÏO LYÙ VOÂ NGAÕ Chuùng ta hoïc Phaät maø chöa hieåu thuyeát “Voâ ngaõ” laø chöa hieåu gì veà Phaät giaùo. Neàn giaùo lyù thaâm uyeân cuûa ñaïo Phaät xaây döïng treân thuyeát Voâ ngaõ. Ñaïo lyù tu haønh coù ñöôïc giaûi thoaùt hay khoâng, do chuùng ta coù phaù ñöôïc ngaõ chaáp hay khoâng. Vaán ñeà naøy ngöôøi ta ñaõ töøng tieâu hao bao nhieâu giaáy möïc, tranh luaän nhau, nhöng cuõng chöa ñöôïc maáy ngöôøi laáy laøm thoûa maõn. Hoâm nay, trong thôøi gian ngaén - moät tieáng ñoàng hoà maø toâi daùm ñeà caäp ñeán ñeà taøi khoù giaûi naøy, chæ vì toâi thaáy noù raát quan troïng treân böôùc ñöôøng tu hoïc cuûa haøng Phaät töû. Chaéc raèng toâi seõ khoâng trình baøy ñaày ñuû ñöôïc, chæ neâu ra nhöõng lyù do toâi thaâu löôïm ñöôïc trong thôøi gian tu hoïc, ñem coáng hieán quyù vò. Tuøy quyù vò laõnh hoäi ñöôïc bao nhieâu thì toát baáy nhieâu. * 1. KHAÛO SAÙT VEÀ HAI LOÁI CHAÁP THÖÔØNG VAØ ÑOAÏN Tröôùc khi muoán hieåu Voâ ngaõ, chuùng ta phaûi hieåu chöõ Ngaõ. Ngaõ noùi cho ñuû laø “töï ngaõ” do dòch chöõ Atman ra. Theo Baø-la-moân giaùo chuû tröông trong con ngöôøi chuùng ta coù caùi “töï ngaõ”. Caùi “töï ngaõ” naøy coù ñaày ñuû ba nghóa: ñoàng nhaát, baát bieán vaø töï taïi. Bôûi thöøa nhaän coù caùi töï ngaõ neân tieán daàn ñeán chaáp “thöôøng kieán”. Nghóa laø chaáp coù phaàn tinh thaàn aån naùu trong xaùc thaân naøy, noù thöôøng coøn maõi maõi, duø xaùc thaân naøy cheát, hö hoaïi noù vaãn thöôøng khoâng bieán ñoåi, noù haèng töï taïi khoâng bò chi phoái. Töông töï loái chaáp linh hoàn thöôøng coøn cuûa ngöôøi bình daân Vieät Nam. Ngöôïc laïi, coù phaùi chaáp con ngöôøi chæ do vaät chaát caáu hôïp thaønh. Khi theå xaùc tan hoaïi thì heát khoâng coøn bieát chi nöõa. Cuoäc ñôøi coù giaù trò hay khoâng laø do söï thuï höôûng nhieàu ít, sau khi cheát khoâng coøn coù toäi phuùc quaû baùo. Ñaây laø phaùi chaáp “ñoaïn kieán”. Gioáng vôùi thuyeát Duy vaät hieän taïi. Qua hai loái chaáp aáy, ñöùc Phaät cho laø hai thaùi ñoä cöïc ñoan, ñöa con ngöôøi ñeán choã traàm luaân ñau khoå. Neáu thöøa nhaän coù moät tinh thaàn laøm chuû ngöï trò trong con ngöôøi, thöôøng coøn khoâng bieán ñoåi, duø coù ñoåi thay ngaøn vaïn xaùc thaân, noù vaãn laø noù, khoâng bò caùi gì chi phoái, khoâng ñoåi thay chuùt naøo; ñaõ coù quan nieäm naøy thì söï tu thieän, laøm phuùc cuõng baèng thöøa. Vì coù tu cho maáy cuõng khoâng tieán, truïy laïc ñeán ñaâu cuõng khoâng luøi. Do ñoù, luaân thöôøng ñaïo lyù bò ñaûo ngöôïc. Caên cöù treân thaät lyù maø xeùt, phaàn tri giaùc cuûa con ngöôøi thuôû beù thô, khaùc hôn ngaøy khoân lôùn, thôøi treû khaùc hôn luùc giaø, noù coù khi taêng khi giaûm. Gaàn ngöôøi toát laàn laàn taâm tính chuùng ta trôû thaønh toát, ôû chung keû aùc taâm tính bò nhieãm xaáu aùc. Nhö theá thuyeát noùi taâm tính ñoàng nhaát baát bieán laø sai. Chaáp cheát roài maát haún cuõng vaäy. Treân thöïc teá khoâng coù caùi gì laø maát heát caû. Ví duï moät ly nöôùc ñaày, chuùng ta ñem ñoå trong thau phôi ngoaøi naéng, töø saùng ñeán chieàu trôû ra xem laïi seõ khoâng coøn thaáy nöôùc. ÔÛ tröôøng hôïp naøy, neáu ngöôøi noâng daân chöa töøng hoïc lyù-hoùa, hoï seõ keát luaän laø “nöôùc maát haún”. Ngöôïc laïi, ngöôøi thoâng thaïo veà lyù-hoùa, hoï seõ giaûi thích “nöôùc khoâng phaûi maát, chæ thay ñoåi traïng thaùi töø theå loûng bieán thaønh theå hôi...”. Taát caû söï vaät cuõng theá, khoâng coù caùi naøo goïi laø maát haún, chæ tuøy duyeân chuyeån bieán töø hình thöùc naøy qua hình thöùc khaùc, töø traïng thaùi naøy qua traïng thaùi noï maø thoâi. Vaät chaát laø phaàn thoâ troïng coøn khoâng maát, tinh thaàn laø phaàn tinh teá laøm gì maát haún ñöôïc ? Ñöùng veà ñaïo ñöùc luaân lyù maø xeùt, chaáp “ñoaïn dieät” ñem ñeán tai haïi cho xaõ hoäi cuõng nhö loái chaáp “thöôøng coøn” ôû treân. * 2. ÑÒNH NGHÓA VOÂ NGAÕ “Voâ ngaõ” nghóa laø trong con ngöôøi chuùng ta khoâng coù caùi ñoàng nhaát, baát bieán vaø töï taïi. Phaät giaùo chuû tröông trong con ngöôøi do hai phaàn taâm lyù vaø vaät lyù phoái hôïp. Caû hai ñeàu tuøy duyeân chuyeån bieán khi thaêng khi traàm, nhöng khoâng phaûi maát haún. Chaúng nhöõng chæ con ngöôøi laø “voâ ngaõ”, ñöùc Phaät noùi: “Taát caû phaùp ñeàu voâ ngaõ” (chö phaùp voâ ngaõ). Vì taát caû phaùp khoâng phaùp naøo khoâng bò sanh dieät, taát caû phaùp ñeàu chuyeån bieán vaø khoâng ñoäc laäp. Ví duï moät chieác aùo, moät caùi baøn töø môùi ñeán cuõ noù chuyeån bieán töøng giaây phuùt, söï thaønh hình cuûa noù laø do nhieàu nhaân duyeân keát hôïp. Nhaän xeùt nhö treân, chuùng ta thaáy thuyeát “voâ ngaõ” laø moät chaân lyù phoå bieán, khoâng phaûi chæ haïn cuoäc trong phaïm vi ñaïo ñöùc luaân lyù. * 3. VOÂ NGAÕ THUYEÁT MINH TRUNG ÑAÏO Ñeå phaù hai loái chaáp cöïc ñoan Thöôøng vaø Ñoaïn, Phaät giaùo chuû tröông voâ ngaõ. Thuyeát voâ ngaõ vöøa hôïp chaân lyù, vöøa dung hoøa ñöôïc hai cöïc ñoan. Chuû tröông cuûa ñaïo lyù voâ ngaõ laø phuû nhaän Thöôøng vaø Ñoaïn, thuyeát minh Haèng vaø Chuyeån. Ñöùng veà con ngöôøi, töø vaät lyù ñeán taâm lyù ñeàu chuyeån bieán, nhöng khoâng phaûi tieâu dieät. Ñöùa beù tieán ñeán ngöôøi lôùn vaø trôû thaønh oâng giaø laø do chuyeån bieán khoâng döøng. Neáu ñoàng nhaát, ñöùa beù khoâng theå thaønh ngöôøi lôùn ñöôïc vì tröôùc sau nhö moät. Tinh thaàn tri giaùc cuõng theá, neáu ñoàng nhaát thì caùi hieåu bieát luùc treû ñeán luùc giaø cuõng nhö moät. Treân thöïc teá khoâng phaûi vaäy. Ñoù laø “CHUYEÅN”. Nhöng khoâng phaûi ly khai ñöùa beù A maø coù oâng giaø A, hay ly khai tri giaùc thuôû nhoû maø coù tri giaùc ngaøy khoân lôùn. Tuy noù bieán chuyeån, nhöng lieân tuïc khoâng maát. Ñoù laø “HAÈNG”. Chuyeån phaù ñöôïc caùi chaáp Thöôøng, Haèng phaù ñöôïc chaáp Ñoaïn. Haèng vaø Chuyeån laø giöõa hai cöïc ñoan Thöôøng vaø Ñoaïn. AÁy laø Trung Ñaïo cuûa Phaät giaùo. * 4. COÙ TRÍ TUEÄ MÔÙI NHAÄN CHAÂN VOÂ NGAÕ Thuyeát lyù voâ ngaõ raát khuùc chieát, tinh teá neáu ngöôøi khoâng coù trí tueä khoù thu nhaän. Laâu nay con ngöôøi ñaõ quen theo tính chaáp sai laàm, nhaän böøa trong con ngöôøi coù caùi ngaõ roài laãn loän khoå ñau gaây neân muoân vaøn toäi loãi cuõng vì noù. Nhö caâu chuyeän sau: “Xöa nöôùc Caøn-ñaø-veä (Gandhara) coù boïn con haùt, nhaân thôøi ñoùi keùm hoï ruû nhau ñi sang nöôùc khaùc kieám aên. Ñi qua nuùi Baø-la-taân laø nuùi coù raát nhieàu quæ döõ La-saùt aên thòt ngöôøi. Boïn con haùt tôùi ñaây phaûi nguû ñeâm döôùi chaân nuùi, gioù reùt ñoát löûa söôûi. Trong boïn coù moät ngöôøi reùt quaù nguû khoâng ñöôïc môùi daäy luïc röông aùo voäi laáy caùi aùo maëc vaøo, ngoài beân caïnh ñoùng löûa söôûi aám. Khoâng ngôø chieác aùo aáy mang hình quæ La-saùt. - Coù moät ngöôøi nguû tænh daäy troâng ra ñoùng löûa thaáy quæ La-saùt ngoài söôûi. Sôï quaù, anh vuøng choåi daäy chaïy laøm kinh ñoäng caû nhöõng ngöôøi ñang nguû. Nhöõng ngöôøi ñang nguû choåi daäy troâng thaáy ñua nhau chaïy. Ngöôøi maëc aùo quæ La-saùt khoâng hieåu sao cuõng chaïy theo. Nhöõng ngöôøi trong boïn thaáy quæ La-saùt ñuoåi theo sau cho laø noù muoán aên thòt mình, caøng kinh hoaûng chaïy baát keå haàm hoá gai goác. Hoï chaïy toaùt caû chaân, traày caû traùn, coù ngöôøi ngaõ xuoáng hoá, teù trong haàm khoå sôû ñau ñôùn khoâng theå taû. Ñeán saùng ra nhìn kyõ con quæ La-saùt môùi bieát ñoàng boïn. Taát caû sôï seät ñau khoå lieàn döùt saïch. (Kinh Baùch Duï, baøi soá 63) Coå lai moïi ngöôøi ñeàu aâm thaàm chaáp ta, thaân ta, cuûa ta... nhöng kyø thaät coù ngöôøi naøo thaáy ñöôïc caùi ta aáy cho roõ raøng. Cuõng nhö nghe ñoàn coù quæ La-saùt, song ñoaøn ca haùt naøy naøo thaáy quæ La-saùt ra sao. Baát chôït vöøa troâng thaáy ngöôøi maëc aùo troø quæ La-saùt, laàm chaáp laø quæ La-saùt thaät roài hoï sanh ra kinh khuûng sôï seät, chaïy troán chòu voâ löôïng khoå ñau. Con ngöôøi laàm chaáp coù caùi ta thöïc thuï khieán phaûi kinh khuûng khoå ñau cuõng nhö theá. Nhöng sau khi aùnh thaùi döông ñaõ loä, hoï nhìn thaáy laø ñoàng boïn vaø töï bieát caùi sai laàm cuûa mình, thì moïi ñau khoå ñeàu döùt baët. Sau khi chuùng ta coù trí tueä nhìn thaáy mình thaät laø voâ ngaõ thì moïi ñau khoå khoâng coøn. Ban ñeâm thí duï meâ môø, maët trôøi leân thí duï trí tueä. Do meâ môø, chuùng ta nhaän giaû laøm thaät, thaân vaø caûnh voâ ngaõ maø thaáy laø ngaõ. Khi trí tueä phaùt sanh môùi thaáy ñöôïc söï thaät, chöøng aáy chuùng ta khoâng coøn bò voâ minh aùm aûnh, khoâng coøn nhaän chaáp sai laàm, thaân vaø caûnh môùi thaät laø voâ ngaõ. * 5. VOÂ NGAÕ CAÀN YEÁU CHO NEÀN LUAÂN LYÙ ÑAÏO ÑÖÙC Chuû tröông “HAÈNG” maø “CHUYEÅN” cuûa ñaïo lyù voâ ngaõ caøng khieán chuùng ta tin saâu thuyeát nhaân quaû. Bôûi noù “HAÈNG” neân chuùng ta gaây nhaân laønh hay döõ ñeàu khoâng maát. Bôûi noù “CHUYEÅN” neân töø caùi nhaân tí ti laàn laàn bieán thaønh caùi quaû to lôùn. Ví duï: Haït xoaøi chuùng ta ñem ñaët noù xuoáng loøng ñaát, nhôø söï chuyeån bieán daàn daàn moïc maàm, leân caây xoaøi vaø naêm möôøi naêm sau chuùng ta ñöôïc höôûng raát nhieàu quaû xoaøi. Neáu khoâng coù söï chuyeån bieán, nghóa laø haït xoaøi vaãn ñoàng nhaát, thì duø moät traêm naêm sau khoâng theå coù caây xoaøi. Tuy raèng haït xoaøi luoân luoân chuyeån bieán, nhöng chaát vò traùi xoaøi sau naøy khoâng khaùc nhau maáy chaát vò traùi xoaøi chuùng ta gieo haït. Chuùng ta öông haït xoaøi nhaát ñònh chuùng ta seõ coù caây xoaøi vaø traùi xoaøi sau naøy neáu chuùng ta taïo ñuû nhaân duyeân cho noù, nhôø söï HAÈNG maø CHUYEÅN cuûa noù. Moät ñöùa beù soáng trong gia ñình coù giaùo duïc vaø giaøu ñaïo ñöùc, taùnh tình noù raát hieàn hoøa ngoan ngoaûn deã thöông. Khoâng may, cha meï maát sôùm, khoâng choã nöông töïa, noù phaûi soáng lang thang theo boïn treû hö daïy, daàn daàn nhöõng taùnh toát cuûa noù bò tieâu ma. Sau naøy coù ngöôøi thöông ñem noù veà nuoâi cho aên hoïc, gaàn ñöôïc thaày laønh baïn toát khoâng bao laâu nhöõng ñöùc taùnh toát cuûa noù ñöôïc khoâi phuïc laïi. Neáu chuùng ta thöøa nhaän taâm thöùc con ngöôøi laø ñoàng nhaát, baát bieán thì taùnh tình tri thöùc laøm gì coù ñoåi thay, taêng giaûm. Söï thaät tri thöùc chuyeån bieán, ñoåi thay tuøy duyeân, tuøy caûnh nhöng caùi gì ñaõ coù thì khoâi phuïc raát deã daøng. Söï dôøi nhaø cuûa meï Thaày Maïnh chöùng toû baø raát am hieåu leõ naøy. Moïi thaønh kieán chuû quan phaùt xuaát töø choã chaáp ngaõ. Tính töï aùi cuûa con ngöôøi cuõng baét nguoàn töø chaáp ngaõ maø coù. Bôûi thaáy thaät coù caùi “ta” vónh cöûu neân ai xuùc phaïm ñeán noù laø phaûn ñoái, choáng cöï ngay. Söï phaûn ñoái aáy thaønh moät baûn naêng töï veä, khoâng caàn bieát noù phaûi hay quaáy. Lyù trí con ngöôøi bò môø aùm vì noù. Bao nhieâu ngöôøi ñua nhau laên xuoáng hoá truïy laïc cuõng bôûi thaáy mình laø thaät, caàn phaûi thuï höôûng. Hôn thua thöông gheùt ñeàu do chaáp ngaõ maø ra. Khi yeâu thöông caùi “ta” quaù roài, sanh ra ngaïo maïn muoán ñeø beïp keû khaùc. Cho vieäc laøm cuûa ta laø hôn, yù nghóa cuûa ta laø ñuùng. Ta laø trung taâm vuõ truï, ta laø treân heát moïi ngöôøi. Duø coù ngöôøi thaät taøi ñöùc hôn, khoân ngoan hôn, vaãn khinh khænh khoâng kính phuïc. Hoï chaúng khaùc naøo nhö hoøn ñaù muoán xoâng öôùp muøi höông, khoâng theå ñöôïc. Ngöôøi mang naëng thaønh kieán chuû quan naøy, duø ai muoán xaây döïng hoï trôû laïi thaønh moät ngöôøi toát ñuû nhöõng ñöùc tính hieàn hoøa khieâm toán, khoâng bao giôø ñöôïc. Nhöõng ngöôøi aáy luùc naøo cuõng baûo thuû thaønh kieán chuû quan, ngoan coá vaø ngaïo maïn. Vì mang saün tính xaáu naøy neân khoâng ai öa vaø chòu gaàn guõi hoï. Do ñoù, hoï trôû thaønh nhöõng keû baát maõn khoå ñau Ai cuõng thöøa nhaän taùnh khieâm toán hoøa nhaõ bao dung laø nhöõng ñöùc taùnh toát deã thöông. Nhöng ñöùc tính naøy chæ phaùt sanh nôi nhöõng ngöôøi voâ ngaõ. Khi ngöôøi ta khoâng coøn thaáy coù caùi ta rieâng bieät thì coøn gì khoâng khieâm toán ñoái vôùi moïi ngöôøi. Ñaõ khoâng coøn caùi voû “ta” boïc cöùng thì y cöù vaøo ñaâu ñeå tranh ñaáu vôùi ngöôøi, söï hoøa nhaõ vaø bao dung dó nhieân phaûi coù. Khoâng caàn phaûi duïng coâng luyeän taäp môùi coù nhöõng ñöùc taùnh aáy, khi hoï ñaõ ñöôïc voâ ngaõ. Nhö khi maët traêng ra khoûi maây töï nhieân phaûi saùng. Chaúng nhöõng coù bao nhieâu taùnh toát aáy, ngöôøi voâ ngaõ roài thì nhöõng tính tham, saân, si cuõng khoâng coøn. Thöû hoûi ngöôøi ta tham ñeå laøm gì, hay giaän hôøn vôùi ai... khi khoâng coøn thaáy coù mình rieâng bieät ? Caùi ta ñaõ phaù vôõ thì moïi tính xaáu chung quanh noù cuõng tan hoang. Neáu khi chöa phaù ñöôïc caùi “ta” duø ngöôøi aáy coù coá gaéng laøm ñieàu laønh ñieàu toát, nhöng daàn daàn nhöõng ñieàu aáy seõ bieán ñoåi chaát vò trôû thaønh ích kyû vaø saân si. Ñaõ bieát bao lyù thuyeát gia khi trình baøy lyù thuyeát mình, ai cuõng töôûng hoï seõ mang laïi tình thöông vaø haïnh phuùc thaät söï cho nhaân loaïi. Nhöng ñem ra thöïc haønh moät thôøi gian, vì caùi chaáp ngaõ cuûa con ngöôøi maø lyù thuyeát aáy trôû thaønh beânh vöïc caù nhaân, baûo veä beø phaùi. Nhaân loaïi khoå ñau vaãn daãy ñaày khoå ñau, khoâng vôi chuùt naøo caû. Cho neân, ngöôøi ñaït ñöôïc lyù voâ ngaõ hoï khoâng coá gaéng, goø boù trong khuoân khoå luaân lyù ñaïo ñöùc, maø töï noù phaùt hieän troïn veïn ñaïo ñöùc. * 6. VOÂ NGAÕ VAØ SÖÏ TAÙI SINH Coù nhöõng ngöôøi cho raèng “taùi sinh khoâng theå coù neáu con ngöôøi thaät voâ ngaõ”. Ñoù laø hoï nghó khoâng coù caùi gì chòu traùch nhieäm veà quaû baùo giöõa ñôøi naøy vaø ñôøi khaùc, neáu khoâng coù moät caùi ta thöïc thuï. Nhöng hoï khoâng nhaän roõ chuû thuyeát voâ ngaõ laø: khoâng thöøa nhaän coù caùi “ta” ñoàng nhaát vónh cöûu, maø vaãn coù thaàn thöùc chuyeån bieán lieân tuïc. Nhö Phaät ñaõ keå caâu chuyeän naøy ñeå giaûi thích söï lieân heä veà taùi sinh: “Coù ngöôøi caàm ñuoác ñi ngang thöûa ruoäng luùa chín. Moät taøn ñuoác rôi treân ñaùm luùa, baét nguùn vaø chaùy lan caû thöûa ruoäng. Ngöôøi chuû ruoäng tìm ngöôøi laøm rôi taøn ñuoác baét ñeàn thöûa ruoäng. Ngöôøi aáy caõi: “Löûa cuûa toâi laøm rôi chæ baèng ngoùn tay, giôø ñaây toâi chæ coù theå ñeàn oâng choã bò chaùy baèng ngoùn tay thoâi. Ngoaøi ra toâi khoâng bieát, vì khoâng phaûi löûa cuûa toâi laøm rôùt luùc ñaàu”. (Kinh Öu-baø-taéc giôùi) Qua caâu chuyeän naøy, chuùng ta thaáy lyù “khoâng phaûi moät, khoâng phaûi khaùc” trong Phaät giaùo raát roõ raøng. Taøn ñuoác baèng ngoùn tay taùch rôøi ngoïn ñuoác rôi xuoáng, tuy noù khoâng coøn nguyeân veïn laø ngoïn löûa cuûa caây ñuoác, nhöng ly khai caây ñuoác khoâng laøm gì coù noù. Töø ñoám löûa baèng ngoùn tay aáy, chaùy lan daàn khaép thöûa ruoäng. Ñaùm löûa chaùy to ñoù, khoâng phaûi nguyeân veïn laø ñoám löûa baèng ngoùn tay kia, nhöng ly khai ñoám löûa tröôùc, laøm gì coù ñaùm löûa to naøy. Nhö vaäy chuùng ta khoâng theå noùi “ñoám löûa tröôùc vaø ñaùm löûa sau naøy laø moät”, vì tröôùc noù nhoû baèng ngoùn tay maø sau naøy lôùn baèng thöûa ruoäng. Hôn nöõa, ñoám löûa aáy sanh dieät lieân tuïc, khoâng phaûi ñoàng nhaát. Tuy nhieân chuùng ta khoâng theå noùi khaùc ñöôïc, vì rôøi ñoám löûa tröôùc, laøm gì coù ñaùm chaùy sau naøy. Ñaùm löûa chaùy to sau naøy saùnh vôùi ñoám löûa tröôùc veà hình thöùc ñaõ caùch bieät muoân truøng, nhöng nguyeân nhaân khoâng phaûi khaùc. Cuoäc taùi sanh cuûa chuùng ta cuõng theá. Tuy taâm thöùc hieän taïi cuûa chuùng ta luoân luoân sanh dieät, nhöng lieân tuïc khoâng maát. Bôûi coù söï lieân tuïc aáy neân coù taùi sanh thoï quaû baùo. Trong doøng lieân tuïc aáy, noù luoân luoân sanh dieät neân khoâng theå noùi laø ñoàng nhaát. Maëc duø sanh dieät nhöng khoâng theå rôøi taâm thöùc tröôùc maø coù taâm thöùc sau. Vì theá, khoâng theå noùi ñôøi naøy vaø ñôøi sau khaùc haún nhau. Ví nhö, taâm thöùc cuûa chuùng ta luùc hai möôi tuoåi saùnh vôùi taâm thöùc luùc baûy möôi tuoåi khoâng theå ñoàng nhaát ñöôïc. Nhöng hoïc hoûi luùc tuoåi hai möôi vaãn coøn aûnh höôûng ñeán luùc tuoåi baûy möôi, neân khoâng theå noùi ly khai nhau ñöôïc. Nhöõng tö töôûng trong luùc tuoåi hai möôi ñeán luùc tuoåi baûy möôi, chuùng ta vaãn phaûi chòu traùch nhieäm; khoâng theå noùi “tö töôûng luùc hai möôi khaùc tö töôûng luùc baûy möôi” roài ñoå truùc traùch nhieäm cho keû khaùc. Cho neân, hieän ñôøi do taâm thöùc xuùi baûo laøm thieän hay laøm aùc, quaû baùo ñeán taâm thöùc ñôøi sau vaãn phaûi chòu, khoâng theå ñoå truùc cho ai ñöôïc. Chuû yeáu thuyeát voâ ngaõ laø khoâng thöøa nhaän coù moät linh hoàn (töï ngaõ) ñoàng nhaát, baát bieán. Vì thöøa nhaän nhö theá laø traùi vôùi chaân lyù, traùi vôùi ñaïo ñöùc. Nhöng vaãn nhaän coù taâm thöùc sanh dieät lieân tuïc theo nghieäp thoï baùo, neáu chöa phaù ngaõ cöùu caùnh. Nhôø coù taâm thöùc sanh dieät lieân tuïc aáy, khieán chuùng ta thaáy roõ thuyeát luaân hoài. * 7. PHÖÔNG PHAÙP PHAÙ NGAÕ Con ngöôøi ñaõ laâu ñôøi baùm chaët vaøo thaân naøy laøm moät caùi “ta” thaät thuï. Hoaëc choïn phaàn tinh thaàn chaáp chaët laø “ta”. Hai loái chaáp aáy ñeàu do söï laàm meâ maø ra caû. Ñöùc Phaät chæ daïy chuùng ta phaûi duøng trí tueä quaùn saùt trong thaân naøy do nguõ uaån: saéc, tho, töôûng, haønh, thöùc hôïp thaønh. Trong aáy, khoâng coù caùi gì laøm chuû theå, chæ do söï chung hôïp maø hình thaønh. Neáu chaáp phaàn saéc chaát laø ta thì thoï, töôûng, haønh, thöùc laø caùi gì ? Neáu chaáp phaàn thoï nhaän khoå, laïc... laø ta, coøn boán phaàn khaùc laø caùi gì ? Nhöõng ngöôøi chaáp chaët phaàn tinh thaàn laø “ta” phaûi aùp duïng phaùp quaùn naøy ñeå phaù. Neáu ngöôøi chaáp thaân saéc chaát laø ta, Phaät daïy quaùn thaäp nhò xöù - maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù vaø saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp ñeå phaù. Nghóa laø xeùt thaân naøy do saùu giaùc quan tieáp xuùc vôùi traàn caûnh maø sanh ra hieåu bieát toát, xaáu, yeâu, gheùt... Neáu thieáu nhöõng ñieàu kieän aáy thì söï hieåu bieát khoâng sanh. Nhö vaäy, caùi chaáp laø “ta” laø caùi gì ? Neáu con maét laø ta, thì muõi, löôõi, thaân laø gì... Toùm laïi, noùi laø “ta” ñaây, chæ laø moät hôïp theå, khoâng coù caùi chuû theå nhaát ñònh. AÁy ta “voâ ngaõ”. Ví nhö caùi nhaø, chuùng ta khoâng theå noùi caây coät laø chuû theå caùi nhaø cho ñeán caây ñoøn doâng... cuõng khoâng phaûi laø chuû theå caùi nhaø. Chuùng ta chæ coù theå noùi caùi nhaø laø söï chung hôïp taát caû coät, ñoøn doâng... maø thaønh. Ñeå keát thuùc baøi naøy, caàn nhaéc laïi chuû thuyeát voâ ngaõ cuûa Phaät giaùo laø laøm saùng toû söï thaät nôi con ngöôøi. Vaø phaù caùi chaáp sai laàm truyeàn kieáp cuûa chuùng sanh. Bao nhieâu noãi ñau ñau khoå ñeàu do söï laàm meâ aáy maø coù. Chuùng ta phaûi saùng suoát duøng trí tueä quaùn saùt kyõ caøng ñeå veùn böùc maøn ñen toái töø voâ thæ. Nhöõng khoå ñau khoâng theå tieáp dieãn, khi meâ môø bò dieät saïch. Luùc ñeâm toái, do nhaän xeùt sai laàm, chuùng ta thaáy sôïi daây keâu la raén, roài kinh hoaøng sôï haõi. Ñöôïc ngoïn ñuoác soi saùng, nhìn kyõ laïi, chuùng ta môùi thaáy thaät laø daây. Khi thaáy roõ laø daây roài, chuùng ta môùi heát côn khuûng khieáp, taâm hoàn an tænh trôû laïi. Duøng trí tueä quaùn voâ ngaõ, töùc laø chuùng ta caàm ñuoác soi roõ sôïi daây. AÛo giaùc sai laàm töôûng laø raén hay laø ngaõ, lieàn ñoù tan bieán. Nhöõng khoå ñau, kinh sôï khoâng coøn choã naøo aån naùu. ] |
||
