 |
VAØI VAÁN ÑEÀ PHAÄT PHAÙP |
 |
 |
||
|
VAÁN ÑEÀ THEN CHOÁT CUÛA NGÖÔØI TU PHAÄT “Ngaøy xöa, thuôû ñöùc Phaät coøn taïi theá, trong haøng ñeä töû xuaát gia cuûa Phaät coù ngaøi Chaâu-lôïi-baøn-ñaëc (Suddhi-panthaka) caên cô aùm ñoän, hoïc tröôùc queân sau. Ñöôïc döï vaøo haøng xuaát gia ñaõ laâu, nhöõng baïn ñoàng moân haàu heát ñeàu ngoä ñaïo chöùng quaû, rieâng Ngaøi khoâng nhôù ñöôïc moät caâu kinh baøi keä naøo. Böïc quaù, ngöôøi anh Ngaøi quôû traùch: - Naøy Chaâu-lôïi ! Tu maø khoâng hieåu giaùo lyù, khoâng thaáy ñaïo, toát hôn neân trôû veà nhaø phuïng söï gia ñình coøn hôn, ôû maõi trong naøy maø xuaån doát quaù voâ ích. Tuûi thaân, Ngaøi ñöùng döïa Tònh-xaù khoùc. Luùc aáy ñöùc Phaät trong Tònh-xaù ñi ra thaáy vaäy, döøng böôùc hoûi thaêm: “Taïi sao Chaâu-lôïi khoùc ?”. Ngaøi buoàn baõ ñaùp: - Baïch Theá Toân ! Anh con thaáy con ngu meâ taêm toái khoâng kham noåi söï tu hoïc neân ngöôøi ñuoåi con veà nhaø... Ñöùc Phaät caàm tay Chaâu-lôïi daãn vaøo Tònh-xaù oân toàn daïy: “Neáu con coù thieän chí tu haønh, ta seõ daïy cho phöông phaùp tu, chæ caàn nhôù hai chöõ thoâi. Naøy Chaâu-lôïi ! Con haõy laéng nghe vaø nhôù kyõ hai chöõ “Taûo Tueä” naøy”. Chaâu-lôïi möøng quaù, ñaõnh leã Phaät laõnh lôøi chæ giaùo. Nhöng toäi nghieäp ! Ngaøi hoïc ñöôïc chöõ Taûo thì queân chöõ Tueä, hoaëc ngöôïc laïi. Cöù theá töø sôùm ñeán chieàu nhö troø chôi cuùt baét, nhôù chöõ naøy laïi queân chöõ kia. Nhöng, moät loøng laïi khoâng nhaøm moûi, Ngaøi boû aên queân nguû, coá söùc duïng taâm ghi nhôù, maõi ñeán ba boán hoâm môùi thuoäc ñöôïc troïn veïn hai chöõ. Khi thuoäc ñöôïc hai chöõ Taûo Tueä roài, Chaâu-lôïi laïi ngaån ngô khoâng hieåu taïi sao ñöùc Phaät daïy Ngaøi hai chöõ aáy, coù taùc duïng vaø nghóa lyù gì ?Ngaøi hoái haû ñi tìm Phaät: - Baïch ñöùc Theá Toân ! Hoâm nay con ñaõ naèm loøng hai chöõ Taûo Tueä. Nhöng, baïch Ngaøi ! Xin Ngaøi hoan hyû chæ daïy con nghóa lyù cuûa hai chöõ aáy... Ñöùc Phaät cöôøi hieàn hoøa daïy: - Toát laém ! Naøy Chaâu-lôïi, Tueä laø choåi; Taûo laø queùt. Con haõy duøng choåi trí tueä queùt saïch phieàn naõo nôi töï taâm ñi ! Baét ñaàu töø ngaøy naøy, Chaâu-lôïi chaêm chaêm laøm theo lôøi Phaät daïy. Chín chaén quaùn xeùt töï taâm, gaïn loïc nhöõng phieàn naõo caáu ueá, taåy tröø nhöõng yù nieäm xaáu xa, gìn giöõ taâm hoàn thanh tònh. Nhö theá sau saùu baûy hoâm, Ngaøi chôït thaáy loøng roãng rang thanh thoaùt, moïi söï vaät ñeàu hieän baøy saùng toû. Möøng quaù, Ngaøi laïi ñi tìm Phaät: - Baïch Theá Toân ! Giôø con ñaõ bieát duøng trí tueä queùt saïch phieàn naõo. Phaät móm cöôøi khen ngôïi: - Ñuùng theá, con ñaõ tröø nhô, con ñaõ giaùc ngoä. * Giaùo lyù ñaïo Phaät meânh moâng nhö bieån caû, thaêm thaúm nhö röøng saâu, neáu chuùng ta khoâng tìm ñöôïc choã then choát thì söï tu haønh khoù beà ñaït ñaïo. Ngaøi Chaâu-lôïi-baøn-ñaëc tuy caên cô aùm ñoän, nhöng nhôø Phaät chæ baøy choã caên baûn aáy vaø nhôø söï beàn chí neân Ngaøi duïng coâng khoâng bao laâu ñaéc ñaïo. Moãi buoåi saùng, caàm chuoåi queùt nhaø, toáng raùc reán ra ngoaøi saân, caàm chieác khaên lau saïch buïi baëm baùm môø göông tuû, chuùng ta khoâng queân duøng trí tueä queùt saïch phieàn naõo oâ ueá trong taâm. Coù deïp saïch phieàn naõo ôû noäi taâm, chuùng ta môùi mong thaáy ñöôïc ñaïo, chöùng ñöôïc Thaùnh quaû. Chính giaùo lyù caên baûn aáy ñöôïc coâ ñoïng trong baøi keä sau: Chaúng laøm caùc ñieàu aùc Vaâng laøm caùc vieäc laønh Giöõ taâm yù trong saïch AÁy lôøi chö Phaät daïy. Hai caâu treân cuûa baøi keä coát daïy chuùng ta döùt aùc, laøm thieän. Ñöùng treân bình dieän xaõ hoäi, töï chuùng ta phaûi chaän ñöùng nhöõng ñieàu xaáu aùc cuûa mình, sau ñoù cöùu giuùp naâng ñôõ moïi ngöôøi. Nhöng döùt ñöôïc aùc hay laøm ñöôïc laønh chuû ñoäng do taâm ñieàu khieån. Cho neân giöõ gìn taâm yù trong saïch môùi laø coäi nguoàn cuûa söï tu taäp. Tuy nhieân, noùi ñeán thieän aùc ña soá ngöôøi seõ nghi ngôø laøm sao bieát theá naøo laø thieän, theá naøo laø aùc ? Khi ñoù ôû trong xaõ hoäi coù nhöõng vieäc ngaøy xöa cho laø toát maø ngaøy nay laïi noùi laø xaáu, ngaøy xöa cho laø phaûi, ngaøy nay cho laø quaáy; hoaëc noù phaûi ôû xöù naøy maø khoâng phaûi ôû xöù khaùc. Ví duï: Ngaøy xöa ngöôøi phuï nöõ “khueâ moân baát xuaát” laø toát, hieän nay ngöôøi phuï nöõ ra ñaûm ñang moïi vieäc ngoaøi xaõ hoäi nhö thanh nieân laø hay. ÔÛ xöù naøy muoán toû ra ngöôøi con hieáu, khi cha meï traêm tuoåi lo choân caát kyõ caøng moà maû chaéc chaén. ÔÛ xöù khaùc laïi ñem thi theå cha meï thieâu ñoát, hoaëc boû trong röøng, vöùc xuoáng soâng laø hieáu... Vaäy laáy ñaâu ñònh ñöôïc tieâu chuaån thieän aùc ? Trong nhaø Phaät giaûi thích ñieàu ñoù roõ raøng laém. Phaøm laøm vieäc gì coù lôïi cho ngöôøi cho mình hieän taïi vaø vò lai, aáy laø thieän. Ngöôïc laïi laø aùc. Hoaëc laøm vieäc theo chieàu meâ voïng laø aùc, laøm vieäc theo chieàu giaùc ngoä laø thieän. Qua hai tieâu chuaån lôïi haïi vaø meâ ngoä aáy, chuùng ta bieát theá naøo laø vieäc thieän vaø vieäc aùc roài. Tuy vaäy, muoán cho mình döùt aùc tu thieän, chuùng ta phaûi luoân luoân kieåm soaùt haønh ñoäng, ngoân ngöõ vaø yù nieäm cuûa chuùng ta. Bôûi vì lôi loûng moät chuùt, chuùng ta coù theå taïo neân toäi loãi taøy trôøi, hoaëc laøm troø cöôøi cho thieân haï. Nhö caâu chuyeän naøy: Ngaøy xöa coù hai anh em ôû laùng gieàng hay baøn vieäc ngöôøi. Moät hoâm, hai anh gaëp nhau. Anh A noùi “anh X trong xoùm mình coù nhieàu taùnh toát, nhöng coù caùi dôû laø anh hay noùng naûy vaø laøm vieäc haáp taáp”. Baát chôït, anh X vöøa ñi ngang, loûm nghe caâu chuyeän. Anh noåi giaän aàm aàm, xoác ñeán ñaùnh anh A moät baït tay toeù löûa keùo böøa ra ngoaøi quaùt: Tao noùng naûy hoài naøo ? Haáp taáp bao giôø ? AÁy theá, moät khi khoâng kieåm soaùt ñöôïc ba nghieäp cuûa mình, chuùng ta seõ coù nhöõng cöû chæ, nhöõng haønh ñoäng maâu thuaån vaø ngaây ngoâ nhö anh chaøng kia vaäy. Do ñoù, ñöùc Phaät thöôøng daïy: Phaät töû khi ñi phaûi bieát mình ñi, khi noùi phaûi bieát mình noùi, khi nghó phaûi bieát mình nghó. YÙ thöùc moïi haønh ñoäng cuûa mình môùi tieán tu ñaïo nghieäp ñöôïc. Chuùng ta khoâng neân laøm vieäc theo baûn naêng, maø phaûi theo lyù trí. Coù lyù trí chuùng ta môùi ngöï trò, kìm haûm ñöôïc nhöõng ñieàu xaáu aån naùu trong con ngöôøi chuùng ta vaø noù seõ xuaát hieän baát cöù luùc naøo qua ngoân ngöõ vaø haønh ñoäng cuûa chuùng ta. Ñeå thaønh coâng trong vieäc tu taäp naøy, phaûi traûi qua thôøi gian raát laâu xa, khoâng phaûi moät sôùm moät chieàu maø ñöôïc. Neáu ngöôøi tu taäp maø muoán thaønh coâng choáng gaáp, aáy cuõng laø moät thaùi ñoä daïi khôø. Chaúng khaùc naøo oâng vua trong caâu chuyeän naøy: Ngaøy xöa, coù oâng vua ñaõ lôùn tuoåi maø khoâng coù con trai, oâng khaùt khao mong moûi ñöôïc moät ñöùa con keá vò. Sau ñoù, hoaøng haäu sanh ñöôïc moät hoaøng nam. Vua muoán hoaøng töû tröôûng thaønh ngay trong thôøi gian raát ngaén, neân treo baûng caàu thaày daïy phöông thuoác “choùng lôùn”. Moät hoâm, coù vò ñaïo só ñeán nhaän gôõ baûng. Binh só gaùc baûng daãn oâng ñeán yeát kieán nhaø vua. Vua hoûi: Tieân sinh thaät coù thöù thuoác “choùng lôùn” chaêng ? Ñaïo só taâu: Baàn só bieát thöù thuoác “choùng lôùn” töùc khaéc, nhöng raát khoù tìm. Neáu Ñaïi-vöông baèng loøng cho baàn só laõnh hoaøng töû veà nuoâi moät choã, khi naøo baàn só tìm ñöôïc thuoác tieân ñem veà cho hoaøng töû uoáng xong, seõ daãn ra yeát kieán Ñaïi-vöông. Vua baèng loøng. Sau möôøi hai naêm troøn, ñaïo só daãn hoaøng töû ñeán yeát kieán nhaø vua. Vua möøng khen ngôïi nöùc nôû: “Chaø ! Thuoác tieân raát thaàn hieäu. Khi ta trao hoaøng töû cho ñaïo só thì hoaøng töû nhoû beù naèm cöïa quaäy trong noâi, nhôø uoáng thuoác tieân hoaøng töû ñaõ trôû thaønh caäu beù ngoan ngoaûn khaùo khænh, thöïc laø thuoác tieân hieäu nghieäm nhö thaàn !”. Muoán con choùng lôùn maø khoâng chòu chôø ñôïi thôøi gian laâu, chæ ñoøi trong töùc khaéc, thaät laø ngöôøi quaù aùm ñoän. Cuõng nhö theá, muoán ñaït ñöôïc ñaïo quaû maø khoâng nhaãn naïi tu taäp thôøi gian laâu daøi, ñoøi chöùng trong moät chieàu moät sôùm, thaät laø ngöôøi chöa hieåu ñaïo lyù. Ñieàu caàn thieát cuûa ngöôøi Phaät töû phaûi sieâng lo quaùn xeùt töï taâm dieät tröø phieàn naõo. Lo chaïy tìm kieám beân ngoaøi chuùng ta caøng xa ñaïo. Vieân “baûo chaâu nhö yù” ñaõ naèm saün trong lai aùo, chuùng ta chæ coù moãi moät vieäc “chòu khoù nhaän ra noù ñeå duøng”. Ñöùc Phaät chæ veõ ñöôøng loái cho chuùng ta. Chòu ñi hay khoâng töï taâm ta chuû ñoäng ñieàu khieån caëp chaân treân loä trình tieán ñeán haïnh phuùc. AÙnh ñuoác ñaõ thaép saün maø maét chuùng ta khoâng chòu môû, cöûa ñaõ môû roài maø chaân chuùng ta chöa muoán böôùc vaøo! Maõn lo phieàn traùch keû khaùc, deøm cheâ laàm loãi cuûa ngöôøi, taâm hoàn chuùng ta caøng ngaøy heùo xaøo caèn coãi. Caøng phanh phui tìm kieám loãi ngöôøi thì loøng chuùng ta deã sanh noùng giaän phieàn naõo vaø ñau khoå caøng doàn daäp chaát chöùa daãy ñaày. AÁy chaúng qua chæ vì mình thu heïp tình thöông, thích tìm toøi, ghi nhôù nhöõng xaáu xa laàm loãi cuûa ngöôøi. Chuùng ta muoán thöïc hieän ñieàu laønh, muoán tieán ñeán haïnh phuùc phaûi bieát tröø boû taâm taät ñoá ngaõ maïn, coá chaáp v.v... Chaúng vaäy, caøng ñi chuøa chuùng ta caøng taïo nghieäp xaáu, caøng muoán giaûi thoaùt, an vui laïi caøng bò raøng buoäc naõo phieàn. Nhö anh chaøng baùn nöôùc saâm ngaøy xöa: Moät hoâm coù khaùch quyù ñeán nhaø, anh ta muoán ñaõi khaùch moät cheùn nöôùc saâm maùt. Heàm vì thaáy nöôùc noùng quaù, anh laáy quaït quaït, ñònh buïng giuùp cho noù choùng nguoäi. Khoán noãi vì lính quính, anh ñaõ queân nhaéc noài nöôùc saâm xuoáng, maø vaãn ñeå nguyeân veïn treân loø löûa ñoû. Do ñoù, anh chaøng caøng coá coâng quaït, löûa caøng höøng, nöôùc caøng noùng. Caøng coá coâng chaúng nhöõng ñem laïi keát quaû voâ ích, maø coøn taêng tröôûng ñieàu traùi yù muoán cuûa anh. Cuõng theá, muoán an vui chuùng ta phaûi bieát töï xeùt loãi mình. Mình ñau khoå chæ vì mình khoâng chòu nhìn kyõ chính mình. Ñaõ khoâng nhìn kyõ laïi mình thì laøm sao mình chòu taûo tröø neát hö taät xaáu ? Ñoäng cô chính yeáu cuûa söï tu haønh laø gaïn loïc töï taâm, hay ngöï trò töï taâm. Theá maø, coù ngöôøi caû ñôøi khoâng khi naøo chòu khoù quaùn xeùt töï taâm, cöù ñeå noù maëc tình buoâng lung phuùng tuùng gaây taïo traêm ngaøn toäi aùc, ñeå sau naøy vì noù phaûi luaân chuyeån trong tam ñoà aùc ñaïo. Nhö oâng Tröôûng giaû xöa kia: Ngaøy xöa coù oâng Tröôûng giaû coù ñeán boán baø vôï. Baø vôï chaùnh xinh ñeïp dòu daøng, oâng yeáu quyù chaêm soùc khoâng rôøi moät phuùt giaây. Baø vöøa ñoùi, oâng ñaõ daønh saün thöùc aên. Y trang vöøa cuõ ñaõ coù lôùp môùi thay theá. Naøo höông xoâng xaï öôùp, naøo trang ñieåm chaâu baùu ngoïc ngaø, hao toán cöïc nhoïc bao nhieâu oâng cuõng khoâng neä. Baø thöù hai thì saéc xaûo ñieâu ngoa, khieán oâng luoân luoân lo sôï baø seõ boû troán boû oâng. OÂng xoay traùi, ngoù maët nôm nôùp nhaéc nhôû ngoù chöøng, chæ sôï baø troán maát. OÂng lo baûo veä gìn giöõ töø giôø thöùc ñeán giaác nguû. Baø thöù ba thì lòch thieäp ñon ñaû. Khi coù vieäc vui buoàn thì oâng ñem keå leå cho nghe ñeå chia sôùt vôùi oâng. Baø thöù tö thì oâng lô laø khoâng maáy khi ñeå yù ñeán. Baø coù ôû hay ñi oâng cuõng khoâng caàn bieát tôùi. Moät hoâm beänh ngaët, bieát mình saép cheát, oâng goïi baø vôï chaùnh ñeán yeâu caàu: “Troïn ñôøi ta yeâu daáu chaêm nom naøng heát daï. Giôø ñaây ta saép cheát, naøng haõy söûa soaïn cuøng cheát vôùi ta !”. - Ñaâu ñöôïc ! OÂng laø oâng maø toâi laø toâi. Moãi ngöôøi chuùng ta ñi moãi ngaõ, taïi sao oâng baûo toâi phaûi theo oâng ? OÂng laïi goïi baø thöù hai. Baø naøy chua ngoa baïc beûo ra maët: - OÂng vì tham duïc sôï maát toâi neân chaêm nom gìn giöõ, chôù naøo phaûi aân tình gì maø ñem ra keå leå ? Ñeán baø thöù ba, xem chöøng baø cuõng caûm ñoäng tröôùc giôø ly bieät. Nhöng baø cuõng kheùo leùo khöôùc töø: - Keå ra töø hoài naøo ñeán giôø chuùng ta ñaõ cuøng chia xeû vui buoàn. OÂng toát vôùi toâi laém. Nhöng thaät ra oâng cheát, toâi chæ ñöa oâng ñeán moä laø cuøng, chôù laøm sao cheát theo oâng ñöôïc ? OÂng thaát voïng, chaùn naûn nhöng cuõng muoän roài ! OÂng vöøa xoay qua baø thöù tö, nhö ñaõ saép ñaët töï bao giôø, baø naøy saün saøng chòu cheát theo oâng, trong khi oâng chöa kòp ngoû lôøi ! OÂng Tröôûng giaû trong caâu chuyeän naøy laø ví duï chuùng ta. Baø vôï thöù nhaát duï saéc thaân naøy. Luùc coøn maïnh khoûe khoâng phuùt giaây naøo chuùng ta queân noù. Nhöng khi cheát thì noù ly khai ta. Baø vôï thöù hai duï tieàn cuûa söï nghieäp. Bình nhaät chuùng ta lo gìn giöõ baûo thuû noù, ñeán luùc cheát ta khoâng mang theo ñöôïc gì caû. Baø vôï thöù ba duï gia quyeán thaân toäc. Luùc soáng coù vieäc vui buoàn cuøng taâm söï san sôùt nhau. Khi cheát thaân toäc chæ ñöa ra tieãn ñeán moä laø cuøng. Baø vôï thöù tö duï taâm yù chuùng ta. Bình thöôøng chuùng ta höõng hôø queân noù, nhöng khi cheát noù laïi trung thaønh theo ta. Thöôøng nhaät chuùng ta khoâng maáy khi chòu quaùn xeùt taâm yù mình, ñeå maëc tình noù tung hoaønh, sai laïc, xaáu xa. Noù aån taøng, leùn luùc boû ta ñi taän ñaâu ñauâ... Chuùng taõ queân maát noù, boû beâ noù, khoâng ngoù ngaøn ñeå yù ñeán noù, nhöng khoå thay chính noù laø coäi goác ! Khi soáng noù aâm thaàm chi phoái ñôøi ta, ñeán ngaøy ta cheát noù trung thaønh chòu moïi khoå vui maø ta ñaõ gaây taïo. Ñaõ laâu roài, vieân ngoïc nhö yù naèm im trong lôùp aùo traàn lao, chuùng ta chæ caàn coù thöùc tænh môû maét nhìn noù vaø chòu khoù lau chuøi buïi baëm thì seõ thaáy noù hieän aùnh saùng huyeàn dieäu lung linh... Chæ bieát lo höôùng ngoaïi, che daáu loãi laàm toäi aùc cuûa mình baèng moïi phöông caùch, khoâng can ñaûm hoài quang phaûn tænh thì caøng ñi chuøa caøng tuïng kinh, toäi nghieäp laïi caøng saâu daøy ! Ngöôøi Phaät töû neân chaân thaønh töï xeùt loãi mình, phaûi teá nhò gaïn loïc phieàn naõo ôû noäi taâm, thöïc haønh ñuùng hai chöõ “Taûo Tueä” cuûa ñöùc Phaät ñaõ daïy ngaøi Chaâu-lôïi-baøn-ñaëc, chaéc chaén khoâng bao laâu vieân ngoïc haïnh phuùc seõ caàm ñöôïc trong tay. Tuy soáng giöõa lôùp soùng ñôøi soâi ñoäng, nhöng taâm hoàn chuùng ta saùng suûa, traàm laëng thì phieàn naõo buïi hoàng ñaâu coøn thao tuùng hoaønh haønh laøm chuû ñöôïc ta ? ] |
||
