LAØM SAO BOÛ ÑÖÔÏC THAM - SAÂN - SI

Hoâm nay quí Phaät töû ñeán chuøa, xin toâi noùi phaùp höôùng daãn nhaéc nhôû cho quí vò tu haønh. Rieâng phaät töû ôû Bieân hoøa, maáy naêm nay ñöôïc nghe kinh nhieàu, hôn nöõa quívò hieän coù maët ôû ñaây ña soá laø ngöôøi lôùn tuoåi. Neân toâi khoâng noùi ñaïo lyù cao sieâu, maø chæ nhaéc cho quí phaät töû bieát roõ yù nghiaõ tu haønh.Vì quí vò ñaõ nghe kinh hieåu ñaïo, giôø caàn thieát laø phaûi tu.

Theá thöôøng noùi ñeán tu haønh ngöôøi ñôøi thöôøng hieåu laàm raèng : Tu laø phaûi bò haønh phaït, töï haønh phaït caùch naøy caùch noï. Hieåu nhö theá laø khoâng ñuùng. “Haønh” ñaây coù nghóa laø thöïc haønh ñieàu mình ñaõ hoïc qua kinh luaän Phaät Toå daïy, chôù khoâng phaûi hoïc hieåu suoâng. Nhieàu phaät töû ñeán chuaø nghe chuùng toâi giaûng daïy ñaõ hieåu maø veà nhaø khoâng thöïc haønh. Hoïc ñaïo nhö theá laø chöa troøn yù nghiaõ. Ví duï coù ngöôøi beänh ñeán nhôø baùc só khaùm beänh, baùc só khaùm xong ñöa toa vaø daën raèng : “OÂng uoáng theo toa thuoác naøy thì beänh seõ heát”. Ngöôøi beänh nhaän ñöôïc toa thuoác hay möøng quùa, caàm ñoïc thuoäc loøng, maø khoâng chòu mua thuoác uoáng. Nhö vaäy beäng coù heát khoâng ? Chaéc chaén laø khoâng heát duø thaày gioûi thuoác hay. Theá neân, khi ñöôïc toa thuoác roài phaûi mua thuoác uoáng môùi heát beänh. Hieän taïi quí phaät töû nghe kinh hoïc ñaïo bieát tham, saân, si laø xaáu, laø beänh. Vaäy quí vò boû ñöôïc chöa ? - Chöa. Ñaây laø ñieàu maø toâi muoán nhaán maïnh hoâm nay. Chuùng ta hoïc kinh luaän , ai cuõng bieát saân laø moùn ñoäc laøm tieâu moøn heát coâng ñöùc tu haønh. Moät laàn noåi saân thì bao nhieâu coâng ñöùc tu haønh gaây taïo hoài naøo ñeán giôø ngang ñaây lieàn tieâu taùn. Chaúng haïn töø tröôùc ñeán giôø quí vò ñoái xöû vôùi moïi ngöôøi raát toát, giuùp ích ñôû ñaàn hoï moïi vieäc, neân hoï bieát ôn vaø thöông meán quí vò. Nhöng moät hoâm naøo ñoù hoï laøm ñieàu baát chaùnh, khieán cho quí vò böïc mình noåi saân la chöôûi hoï laøm cho hoï gheùt quí vò, thì coâng ôn maø quí vò giuùp hoï maáy naêm qua khoâng coøn nöõa. Chæ moät phuùt giaây noåi saân laø coâng ñöùc tieâu tan heát. Saân giaän taùc haïi nhö theá ! Quí vò hoïc ba naêm qua, buoâng boû saân giaän ñöôïc bao nhieâu roài ? - Daï chuùt chuùt. Hoïc ba naêm maø boû ñöôïc chuùt chuùt, nhö vaäy laø tieán chaäm quaù ! Hoïc Phaät maø chöa boû ñöôïc tham, saân, si laø chöa coù thöïc haønh,chöa coù tu,thì seõ bò nhöôøi ñôøi cheâ cöôøi : Chò ñoù ñi chuaø hoïc ñaïo ñaõ laâu, theá maø ñuïng tôùi chò noåi saân aàm aàm, hoïc ñaïo  nhö  vaäy  ñaâu  coù lôïi ích !  Chính vì vaäy maø hoâm nay toâi phaûi nhaéc nhôû quí vò. Nhöõng ñieàu quí vò ñaõ hoïc thì phaûi noå löïc tu haønh vaø phaûi nhôù ñi chuøa veà nhaø ai noùi gì cuõng nhòn cuõng vui veõ.

Naêm vöøa qua coù moät phaät töû töø Beán tre ñeán Thieàn vieän, luùc möôøi giôø tröa, gaàn tôùi giôø thoï trai. OÂng xin toâi cho hoûi hai caâu, ñöôïc giaûi ñaùp xong laø oâng veà Beán tre lieàn. OÂng hoûi :

- Thöa Thaày, con hoïc ñaïo hieåu ñaïo, aên chay tröôøng, tuïng kinh nieäm Phaät. Nhöng khoâng bieát taïi sao noùng giaän con boû chöa ñöôïc, tham lam con boû cuõng khoâng ñöôïc, thaáy caùi gì ñeïp con cuõng ham. Xin Thaày chæ daïy con phöông phaùp boû ñöôïc tham, saân, si ?

Quí Phaät töû hieän coù maët ôû ñaây coù gioáng phaät töû Beán tre naøy khoâng ? Ña soá phaät töû ñeàu vaáp phaûi loãi naøy. Vaäy laøm sao boû ñöôïc noùng giaän, laøm sao boû ñöôïc tham lam ? Tuïng kinh nieäm Phaät cuõng chöa heát tham saân. Coøn tuïng kinh, coøn nieäm Phaät thì tham saân taïm loùng laëng moät chuùt. Ngöng tuïng kinh, thoâi nieäm Phaät gaëp duyeân thì tham saân vaãn boäc phaùt. nhö vaäy laøm sao cho heát tham saân ? Toâi hoûi ñaïo höõu aáy raèng :

-Theo ñaïo höõu thì moãi khi ngöôøi ta laøm traùi yù ñaïo höõu, ñaïo höõu noåi giaän luùc aáy ñaïo höõu phaûi laøm sao ?

Thöa, phaûi nhòn.

AØ  nhòn laàn thöù  nhaát. Nhöng  laàn  thöù hai hoï laøm nöõa, ñaïo höõu raùng nhòn laàn thöù hai. Laàn thöù ba hoï laøm nöõa thì ñaïo höõu laøm gì ? Chaéc noùi : “Toâi nhòn laàn thöù ba roài nghe, laàn nöõa laø toâi khoâng nhòn ñoù !”. Phaûi vaäy khoâng ? Bôûi nhòn ñaây laø do ñeø. Vì ñeø neân quaù söùc chòu ñöïng thì bung. Vaäy, muoán khoâng giaän maø cuõng khoâng caàn nhòn phaûi laøm sao ? - Caàn thaáy roõ nguoàn goác sanh ra noù. Sôû dó chuùng ta coù tham lam, coù saân giaän laø do chaáp ngaõ, thaáy mình quaù cao, quaù lôùn, muoán nhö theá naøy, muoán nhö theá noï; muoán maø khoâng ñöôïc thì töùc giaän. Ví duï quí vò ôû nhaø vôùi quyeàn laøm cha laøm meï, moãi khi con caùi laøm ñieàu gì traùi yù lieàn noåi giaän la raày. Coøn ñeán cô quan chính quyeàn, hoï laøm ngöôïc yù, quí vò coù daùm giaän khoâng ? - Khoâng. Taïi sao con caùi laøm traùi yù quí vò giaän coøn chính quyeàn laøm ngöôïc yù quí vò khoâng daùm giaän ? - Taïi sôï. vì ñeán cô quan chính quyeàn, quí vò töï thaáy mình thaáp hôn hoï, neân sôï khoâng daùm giaän. Coøn con caùi trong nhaø, quí vò thaáy noù nhoû, caùi ngaõ quí vò cao lôùn hôn noù neân deã noùng giaän. Roõ raøng beänh saân giaän goác töøchaáp ngaõ maø ra, chaáp ngaõ laø do si meâ. Nhö vaäy, muoán heát saân giaän phaûi phaù tröø chaáp ngaõ, laøm cho caùi ngaõ moøn ñi, thaáp xuoáng. Ñoù laø then choát cuûa söï tu haønh . Soû dó chuùng ta chaáp ngaõ laø do chuùng ta thaáy thaân taâm mình laø thaät,neân quí noù, thaáy noù cao troïng hôn moïi ngöôøi,lo vun boài toâ ñaép cho noù to lôùn theâm. Giôø ñaây  quaùn  chieáu  thaáy  noù voâ thöôøng, duyeân hôïp  taïm coù khoâng thaät, thaáy nhö hteá nieäm chaáp ngaõ lieàn tan.

Ña soá ngöôøi hoïc Phaät, thaáy Phaät Toå daïy trong kinh luaän : Thaân naøy laø voâ thöôøng giaû taïm, chuùng ta cuõng noùi theo thaân naøy laø voâ thöôøng giaû taïm. Chôù töï mình chöa coù kinh nghieäm baèng trí tueä thaáy roõ thaân naøy voâ thöôøng giaû taïm; neân mieäng noùi thaân voâ thöôøng giaû taïm, maø yù nieäm cöù nghó mình thaät, mình soáng laâu, neân tham lam saân giaän maõi khoâng heát. Giôø ñaây phaûi duøng trí quaùn saùt thaân naø thaät laø giaû, thì tham saân ngang ñoù lieàn heát. Baây giôø quí vò haõynghe toâi hoûi :

- Hieän taïi chuùng ta ngoài ñaây, loã muõi ñang laøm gì ?

- Daï ñang thôû.

- Thôû laø sao vaø ñeå chi ?

- Thôû laø hít khoâng khí cuûa trôøi ñaát ñeå soáng.

- Khoâng khí ôû ngoaøi cuûa trôøi ñaát, chuùng ta hít voâ laø möôïn, möôïn voâ roài traû ra, traû ra roài möôïn voâ, möôïn voâ roài traû ra... möôïn traû ñeàu ñaën goïi laø soáng. Neáu traû ra maø khoâng möôïn vaøo thì sao ?

Daï cheát.

Nhö vaäy, kieáp soáng cuûa con ngöôøi laø moät vieäc vay möôïn, coøn traû ra coøn möôïn vaøo laø coøn soáng, heát möôïn heát traû laø cheát. Vaäy laøm vieäc vay möôïn coù theå goïi laø mình soáng thaät khoâng ? Ví duï gia chuû caát ñöôïc moät caùi nhaø, maø chöa saém ñöôïc ñoà ñaïc, neân möôïn tuû baøn gheá... cuûa haøng xoùm ñeå trang trí trong nhaø. Nhöõng moùn ñoàmöôïn cuûa haøng xoùm noùi laø ño cuûa mình thaät ñöôïc khoâng ? Ñoà möôïn laø phaûi traû, noù ñaâu thaät cuûa mình ! Cuõng vaäy, thaân naøy möôïn khoâng khí voâ roài traû ra, traû ra roài möôïn voâ, coøn muôïn laø coøn soáng, traû ra khoâng möôïn vaøo thì cheát laøm sao noùi thaân naøy laø thaät ñöôïc ? Thaân naøy chaúng  nhöõng möôïn khoâng khí, maø coøn phaûi möôïn nöôùc; möôïn nöôùc roài cuõng traû, traû roài muôïn nöõa... Moät ngaøy, moät tuaàn khoâng möôïn nöôùc coù soáng khoâng ? - Daï cheát ! Chaúng nhöõng möôïn khoâng khí, möôïn nöôùc, maø coøn phaûi muôïn côm nöõa. Moät laùt möôïn moät cheùn côm, hai cheùn côm, ba cheùn côm... möôïn roài cuõng phaûi traû.  Phaät noùi thaân naøy do töù ñaïi ñaát, nöôùc, gioù, löûa hôïp laïi maø thaønh. Hoïp roài noù khoâng töï soáng, khoâng toàn taïi ñöôïc, maø phaûi möôïn ñaát nöôùc, gioù, löûa beân ngoaøi boài boå luoân luoân; thôû laø möôïn gioù, uoáng laø möôïn nöôùc, aên laø möôïn ñaát, trong töùc aên coù nhöõng chaát noùng laø löûa. Ñaát, nöôùc, gioù, löûa coù saún trong thaân maø khoâng töï toàn taïi ñöôïc, pphaûi tieáp tuïc möôïn ñaát, nöôùc, gioù, löûa beân ngoaøi luoân luoân. Coøn vay möôïn laø coøn soáng, traû maø khoâng möôïn laø cheát; keå caû boán thöù, thöù naøo traû maø khoâng möôïn laø cheát ngay. Nhö vaäy kieáp soáng con ngöôøilaø moät cuoäc vay möôïn, ñaõ laø vay möôïn  thì  khoâng  theå  nhaän laø thaät  ñöôïc. Cuoäc soáng ñaõ khoâng thaät thì caùi gì thaät laø NGAÕ maø chaáp “ta laø quan troïng, ta laø treân heát” ? Khi thaáy thaân naøy vay möôï taïm bôï khoâng beàn khoâng laâu, coù gì quan troïng ñeå tham lam saân giaän ? Giaû söû coù ngöôøi noùi nhöõng lôøi maéc moû, naëng neà, neáu mình thaáy thaân mình taïm bôï khoâng thaät, thì boû qua khoâng chaáp, khoâng caàn ñeø neùn gì heát. Chaúng haïn ngöôøi ñau naëng haáp hoái saép cheát, neáu ai chöôûi maéng hoï, hoï coù chöoûi laïi khoâng ? - Khoâng, vì luùc ñoù hoï lo thôû, ñang chôø cheát ñaâu ñeå yù chöôûi laïi. Do con ngöôøi luùc naøo cuõng thaáy thaân taâm mình thaät soáng laâu, neân choáng ñoái chöôûi laïi. Nhö vaäy, khi naøo thaáy thaân taâm mình thaät soáng laâu thì luùc ñoù coù hôn thua... Coøn luùc naøo thaáy thaân taâm taïm bôï giaû doáithì luùc ñoù khoâng coøn hôn thua, heát tham lam saân giaän.

Töø ñaây quí Phaät töû nhôù roõ thaân naøy laø taïm bôï giaû doái,noù laø söï vay möôïn khoâng beàn laâu; hôn thua ñeå laøm gì ? Neáu khoâng hôn thua laø mình ñaõ nhòn roài phaûi khoâng ? Nhòn nhö theá coù ngu khoâng ? - Khoâng. Chuùng ta nhòn maø khoâng ñeø neùn gì heát, thaáy thaân taïm bôï giaû doái neân khoâng hôn thua tranh chaáp. Ngaøy nay mình coøn ôû ñaây, ngaøy mai chaéc gì coøn, neáu cöù tranh giaønh hôn thua khoâng chòu lo tu, cheát ñeán seõ khoå ñau.Ngöôøi boû qua nhöõng chuyeän hôn thua ñeå tu; tu ñeå ngaøy mai ñöôïc an vui thanh nhaøn, ñoù laø ngöôøi trí. Coøn  nhöõng  ngöôøi cöù  caâu maâu hôn thua laøm khoå vôùi nhau,  chaúng nhöõng khoå trong hieän taïi maø khoå caû ngaøy mai; ngöôøi nhö theá khoâng khoân. Nhö vaäy, chính vì ngöôøi trí thaáy thaân naøy taïm bôï voâ thöôøng, cuoäc soáng quaù ngaén nguûi, lo tu haønh, boû qua moïi chuyeän tranh chaáp hôn thua. Do khoâng hôn thua neân ngöôøi ñôøi noùi laø nhaãn; söï thaät khoâng coù nhaãn. Vôùi maét trí tueä thaáy ngöôøi vaät khoâng beàn khoâng thaät neân khoâng chaáp; khoâng chaáp neân ñöôïc an vui, do khoâng chaáp maø taâm ñöôïc an vui neânñoái vôùi ngöôøi khoâng chaáp duø coù maéng chöôûi hoï, hoï vaãn cöôøi khoâng giaän. Khoâng nhö ngöôøi ñôøi nghe thaáy ai noùi laøm hôn mình, coá gaéng ñeø neùn, ñeø neùn quaù söùc chòu ñöïng thì noå bung, la loái maéng chöôûi laïi. Nhö theá laø chöa ñieàu phuïc ñöôïc saân giaän. Muoán ñieàu phuïc  saân giaän coù keát quûa toát, thì phaûi duøng trí thaáy roõ thaân naøy, cuoäc soáng naøy voâ thöôøng taïm bôï khoâng coù thaät ngaõ. Khi ñaõ thaáy thaân naøy, cuoäc soáng naøy taïm bôï khoâng thaät, thì khoâng khôûi nieäm tranh chaáp hôn thua.Ñaõ khoâng coù nieäm tranh chaáp hôn thua thì ñaâu coù saân giaän. Hôn nöõa, khi thaáy thaân naøy taïm bôï, soáng nhôø söï vay möôïn, thì coù tham muoán nhieàu khoâng ? - Khoâng. Con ngöôøi sôû dó tham aên ngon, tham maëc ñeïp, tham ôû cao sang... laø ñeå cho thaân naøy ñöôïc sung söôùng. Nhöng thaân naøy taïm bôï giaû doái, soáng sung söôùng ñeå chi ? Thoâi thì soáng sao cuõng ñöôïc, neân khoâng khôûi loøng tham. Do khoâng tham muoán neân söï maát coøn, hôn thua khoâng baän loøng, khoâng lo buoàn. Söï maát coøn hôn thua khoâng baän loøng thì ñaâu coù saân giaän. Nhö vaäy khi thaáy thaân naøy taïm bôï giaû doái khoâng thaät laø phaù ñöôïc si meâ, si meâ heát thì khoâng coøn tham, tham heát thì noùng giaän ñaâu coøn, khoå ñau heát saïch. Neáu quí Phaät töû tuïng kinh hay nieäm Phaät gioûi, vaãn coøn chaáp thaân naøy laø thaät laø quí thì tham saân khoâng bao giôø heát. Vì vaäy maø Phaät daïy chuùng ta quaùn thaân voâ thöôøng hay quaùn phaùp voâ ngaõ. Do thaáy kieáp soáng cuûa con ngöôøi laø söï vay möôïn khoâng beàn khoâng thaät, neân luùc toâi ôû Chaân Khoâng coù laøm moät baøi keä noùi veà maïng soáng con ngöôøi nhö sau :

            Maïng soáng trong hôi thôû,

            Trong nhòp ñaäp quaû tim.

            Theá naøo laø maïng soáng ?

            Söï vay möôïn lieân tuïc.

Kieáp soáng cuaû con ngöôøi laø gì ? Laø söï vay möôïn ñaát, nöôùc, gioù, löûa thöôøng xuyeân. Coøn vay möôïn laø coøn soáng, ngöøng vay möôïn laø ngöng thôû, tim khoâng ñaäp laø cheát. Kieáp soáng cuûa con ngöôøi taïm bôï khoâng thaät, vaäy maø ngöôøi ñôøi cöù töôûng laø thaät roài tranh giaønh hôn thua, gaây ñau khoå cho nhau khoâng döøng khoâng döùt.

Hoâm nay toâi khoâng giaûng nhieàu maø chæ nhaéc nhôû cho quí Phaät töû nghe hieåu ñöôïc lôøi Phaät daïy roài coá gaéng öùng duïng tu haønh, ñeå cho baûn  thaân  mình  bôùt  si, bôùt tham, bôùt saân, nhö  theá môùi laø ngöôøi Phaät töû coù tu, coù tieán boä. Neáu ñi chuøa laâu hoïc giaùo lyù nhieàu, maø tham, saân, si vaãn coøn nguyeân thì töï thaân mình khoâng ñöôïc lôïi ích, laïi coøn bò ngöôøi ñôøicöôøi cheâ. Vì vaäy, toâi mong quí vò nghe qua coá gaéng tu haønh cho tham, saân, si tieâu moøn ñeå ñöôïc an vui.

]