ÑAÕI CAÙT TÌM VAØNG

Giaûng taïi chuøa Vieät Nam Hoa Kyø - 2000

Toâi ñeán chuøa Vieät Nam laàn naøy laø laàn thöù hai. Naêm 1994 toâi coù ñeán vaø giaûng taïi ñaây, khi aáy ngoâi chuøa coøn ñôn sô laém. Thaáy theá, toâi thaàm öôùc mong chuøa Vieät Nam taïi ñaây seõ ñöôïc khang trang huøng vó hôn, chôù khoâng theå ñôn sô nhö vaày. Saùu naêm sau, quaû nhö loøng mong öôùc cuûa toâi, thaày Truï trì vaø toaøn theå Phaät töû ñaõ chung söùc chung loøng, xaây döïng ngoâi chuøa khang trang nhö hoâm nay, thaät ñaùng vui möøng cho ngöôøi Vieät Nam chuùng ta.

Hoâm nay thaày Truï trì laïi môøi veà ñaây giaûng giaûi Phaät phaùp cho quí Phaät töû, toâi hoan hæ nhaän lôøi. Ñeà taøi toâi giaûng hoâm nay laø Ñaõi caùt tìm vaøng, nghe coù veû theá tuïc, nhöng neáu quí vò laéng taâm ghi nhaän, seõ thaáy töôøng taän hôn veà ñaïo lyù maø chuùng ta ñang hoïc hoûi, tu haønh.

Thöôøng vaøng trong moû hay trong khoaùng khoâng phaûi vaøng roøng, noù laãn vôùi soûi ñaù caùt. Muoán laáy ñöôïc vaøng roøng phaûi kheùo loïc, kheùo ñaõi roài naáu laïi môùi thaønh vaøng roøng. Nhö vaäy vaøng khoâng saün coù nguyeân chaát maø taïp laãn caùc thöù khaùc, ngöôøi muoán tìm vaøng phaûi boû coâng phu, chòu cöïc chòu khoå ñaõi loïc noù, sau môùi ñöôïc vaøng nguyeân chaát.

Cuõng vaäy, taát caû ngöôøi tu chuùng ta töø xuaát gia ñeán taïi gia, ai cuõng muoán loaïi boû nhöõng thöù dôû xaáu, giöõ gìn nhöõng thöù quí ñeïp. Dôû xaáu duï nhö soûi ñaù, quí ñeïp duï nhö vaøng roøng. Giaù trò cuûa ngöôøi tu laø cuoäc soáng moãi ngaøy moãi toát ñeïp hôn, cao thöôïng hôn, vì vaäy phaûi coù coâng phu luyeän loïc, chôù khoâng theå boãng döng ñöôïc toát ñeïp.

Phaät töû chuùng ta coù beänh hôi löôøi, tu deã nhö cuùng Phaät, caàu Phaät thì chòu, chôù phaûi loïc löïa, xua ñuoåi nhöõng thöù xaáu dôû thì ngaùn. Noùi ñi chuøa taäp tu nhöng thaät söï ñi chuøa ñeå caàu xin nhieàu hôn. Neáu caàu xin thì ñaâu phaûi tu. Tu laø coù coâng phu, coù noã löïc. Nhö ngöôøi ñi boøn vaøng maø thaép höông caàu nguyeän cho vaøng hieän leân maët ñaát coù ñöôïc khoâng? Chaéc khoâng bao giôø coù. Muoán coù vaøng phaûi khoå coâng luyeän loïc môùi ñöôïc.

Chuùng ta ñöøng töôûng coù ít tieàn ít quaø ñeán daâng cuùng Phaät, laïy ba laïy, roài noùi böõa nay toâi tu. Tu nhö vaäy chöøng naøo môùi tieán leân Hieàn Thaùnh? Thaäm chí nhieàu Phaät töû coøn coù quan nieäm raát loâi thoâi. Ñi chuøa naøy mong caàu khoâng ñöôïc, lieàn traùch Phaät ôû ñaây khoâng linh, tìm ñeán choã linh hôn, caàu xin cho thoûa loøng tham muoán rieâng. Ñoù laø ngöôøi chöa töøng bieát tu theo ñaïo Phaät.

Chuùng ta ñeán chuøa vì ñaïo hay vì loøng tham? Phaät daïy tham laø taät xaáu, mình mang taät xaáu tôùi vôùi ñaïo thì seõ laøm hoen oá ñeán ñaïo. Quí Phaät töû neân hieåu thaät chín chaén, chuùng ta tôùi chuøa laø ñeå tu. Vì vaäy phaûi coù coâng phu, phaûi naém vöõng ñöôøng loái ñeå töï gaïn loïc mình, traùnh boû ñieàu dôû thöïc hieän ñieàu hay. Ñöôïc vaäy vieäc tu môùi tieán, chôù caàu xin thì khoâng khi naøo tu tieán ñöôïc. Ñoù laø yù nghóa toâi muoán noùi ngöôøi khoå coâng ñaõi caùt tìm vaøng ôû ñaây.

Baây giôø, chuùng ta gaïn loïc nhöõng caùi dôû ngay baûn thaân mình chôù khoâng ôû ñaâu heát. Nôi baûn thaân chuùng ta coù nhöõng ñieåm raát toát, nhöng cuõng coù nhöõng ñieåm raát xaáu. Quí vò töï kieåm laïi coù ai toát hoaøn toaøn hay coù ai xaáu hoaøn toaøn khoâng? Khoâng coù, maø toát xaáu laãn loän. Tu laø laøm sao töø moät con ngöôøi xaáu trôû thaønh moät con ngöôøi toát, töø moät con ngöôøi dôû trôû thaønh moät con ngöôøi hay. Chaúng leõ vaøo chuøa tu naêm möôøi naêm, khoâng tieán ñöôïc böôùc naøo heát.

Nhieàu Phaät töû ñi chuøa khaù laâu, nhöng noùi moät caâu nghe raát ñaùng buoàn "Caøng ñi chuøa caøng phieàn naõo". Nhö vaäy tu ôû choã naøo? Tu ñeå heát phieàn naõo, tu ñeå ñöôïc an laïc, maø caøng ñi caøng phieàn naõo thì ñi chuøa laøm gì? Loãi naøy taïi chuùng ta chöa bieát tu. Cho neân khi ñaõ ñaët chaân vaøo coång chuøa, chuùng ta phaûi töï bieát raèng mình ñeán ñaây ñeå tu, ñeå hoïc Phaät phaùp, ñeå chöøa boû nhöõng thöù xaáu dôû cuûa mình, chôù khoâng phaûi tôùi ñeå caàu xin Phaät cho mình moïi thöù.

Noùi thaúng veà söï tu, chuùng ta neân gaïn loïc nhöõng gì? Ngöôøi naøo khoâng coù tham saân si? Taát caû chuùng ta ai cuõng coù tham saân si, noù laø thöù xaáu. Nhö vaäy tham saân si gioáng nhö caùt soûi. Nhöng ngoaøi tham saân si chuùng ta coøn coù taâm töø bi, ñöùc nhaãn nhuïc. Töø bi, nhaãn nhuïc gioáng nhö vaøng roøng. Caùc thöù naøy laãn loän vôùi nhau, neân coù luùc chuùng ta raát toát, coù luùc laïi raát xaáu.

Trong kinh Phaät daïy maïng ngöôøi soáng trong hôi thôû, ñaây laø moät leõ thaät. Thôû ra maø khoâng hít voâ laø cheát. Moät hoâm ñöùc Phaät hoûi caùc thaày Tyø-kheo: "Maïng ngöôøi soáng ñöôïc bao laâu? " Coù thaày noùi: "Baïch Theá Toân, maïng ngöôøi soáng ñöôïc ba naêm. " Phaät noùi: "OÂng chöa thaáy ñaïo. " Vò khaùc ñöùng leân thöa: "Baïch Theá Toân, maïng ngöôøi soáng ñöôïc moät naêm. " Phaät noùi: "OÂng chöa thaáy ñaïo. " Vò khaùc thöa: "Baïch Theá Toân, maïng ngöôøi soáng ñöôïc ba thaùng. " Phaät noùi: "OÂng cuõng chöa thaáy ñaïo. " Vò khaùc ñöùng leân thöa: "Baïch Theá Toân, maïng ngöôøi soáng ñöôïc baûy ngaøy. " Phaät noùi: "OÂng cuõng chöa thaáy ñaïo. " Vò khaùc ñöùng leân thöa: "Baïch Theá Toân, maïng ngöôøi soáng trong böõa aên. " Phaät noùi: "OÂng cuõng chöa thaáy ñaïo. " Cuoái cuøng moät vò ñöùng leân thöa: "Baïch Theá Toân, maïng ngöôøi soáng trong hôi thôû. " Phaät noùi: "OÂng ñaõ thaáy ñaïo. "

Thaáy ñaïo laø thaáy ñöôïc chaân lyù, thaáy ñöôïc leõ thaät. Maïng ngöôøi soáng trong hôi thôû, vì hôi thôû cuoái cuøng, thôû ra khoâng hít vaøo laø cheát, chôù khoâng phaûi ñôïi aên heát böõa aên môùi cheát, cuõng khoâng phaûi ñôïi ba ngaøy, baûy ngaøy môùi cheát. Cheát laø thôû ra khoâng hít vaøo, neân ngöôøi ta thöôøng duøng töø "truùt hôi thôû cuoái cuøng". Hôi thôû cuoái cuøng truùt saïch ra khoâng hít trôû laïi laø chaám döùt moät ñôøi ngöôøi. Nhö vaäy thaáy roõ maïng ngöôøi soáng trong hôi thôû laø thaáy ñuùng leõ thaät. Thaáy ñöôïc leõ thaät ñoù laø thaáy baèng trí tueä. Neân noùi ñoïc kinh Phaät ñeå môû saùng con maét trí tueä, thaáy ñöôïc leõ thaät cuûa kieáp ngöôøi.

Trong kinh cuõng thöôøng noùi "Thaân ngöôøi baån thæu, nhô nhôùp". Ña soá chuùng ta khoâng chòu nhö vaäy, nghe noùi mình nhô nhôùp thì buoàn böïc laém. Söû keå laïi, khi Phaät tu saép giaùc ngoä vieân maõn, ma vöông hieän ra hình aûnh myõ nöõ kieàu dieãm ñeå duï doã Ngaøi, Phaät chæ noùi: "Ñi, caùc ngöôi laø moät ñaõy da hoâi thoái, ta khoâng duøng. " Nghe vaäy chuùng xaáu hoå boû ñi. Ñoù laø ñöùc Phaät duøng con maét trí tueä thaáy ñuùng leõ thaät neân ma vöông khoâng theå duï doã ñöôïc. Chuùng ta ngöôïc laïi, thích soáng trong töôûng töôïng nhieàu hôn thöïc teá. Bôûi töôûng töôïng neân môùi say meâ, ñieân ñaûo. Do ñoù ñaém nhieãm theo caùc phaùp vaø bò chuùng keùo loâi.

Ñaïo Phaät noùi lyù nhaân duyeân. Trong kinh A-haøm Phaät daïy, caùi naøy coù neân caùi kia coù, caùi naøy sanh cho neân caùi kia sanh v. v… Toùm laïi, nhaân duyeân laø khoâng moät söï vaät naøo töï thaønh, maø do nhieàu yeáu toá hôïp laïi. Ñoù laø lyù nhaân duyeân. Hieåu ñöôïc lyù nhaân duyeân, cuõng phaûi duøng con maét trí tueä. Vì vaäy ngöôøi hoïc Phaät phaûi môû saùng con maét trí tueä môùi ñöôïc.

Caùc vieäc ñoïc kinh, hoïc ñaïo trong nhaø Phaät ñeàu laáy trí tueä laøm ñaàu. Ñöùc Phaät thöôøng noùi "Caùc ngöôi phaûi töï thaép ñuoác leân maø ñi. Thaép leân vôùi chaùnh phaùp". Ñuoác ñoù laø ñuoác trí tueä, neáu töï mình chöa coù phöông tieän thaép, thì phaûi moài vôùi chaùnh phaùp cuûa Phaät. Nhôø moài vôùi ñuoác Phaät maø caây ñuoác mình chaùy, goïi laø thaép ñuoác trí tueä. Chuùng ta hoïc Phaät ít nhieàu gì cuõng coù ñoïc kinh, töùc laø ñaõ moài vôùi ngoïn ñuoác cuûa Phaät, chaéc chaén nguoàn trí tueä nôi mình seõ saùng. Trí tueä laø chaân lyù, thaáy ñöôïc chaân lyù thì khoâng coøn laàm laãn trong cuoäc ñôøi meâ muoäi nöõa.

Phaät töû ai cuõng bieát tham lam, noùng giaän, si meâ laø taät xaáu thì phaûi chöøa boû. Coøn trí tueä töø bi quí baùu thì neân traân troïng giöõ gìn. Tham saân si duï nhö caùt soûi, töø bi trí tueä duï nhö vaøng. Chuùng ta tu phaûi loïc ñaõi caùt soûi boû, laáy vaøng keát tuï laïi thaønh khoái, nhö vaäy môùi thaønh coâng. Chuùng ta ai cuõng coù saün taâm töø bi, coù saün trí tueä, chæ caàn laøm sao phaùt huy ñöôïc nhöõng cuûa quí aáy thì thaønh töïu Phaät ñaïo. Ñoù laø ñieàu thieát yeáu nhaát treân böôùc ñöôøng tu taäp.

Tham saân si laø taät xaáu, nhöng muoán loaïi noù ra deã hay khoù? Khoù. Noù töø nôi mình ra, baây giôø khoâng muoán xaøi nöõa thì boû ñi. Cuõng nhö trong nhaø coù baøn gheá hö muïc, mình laø chuû khoâng muoán xaøi nöõa, ñem boû ra laø deã quaù. Nhöng taïi sao tham saân si cuõng thuoäc cuûa mình, mình boû laïi khoù?

Trong kinh keå laïi, moät hoâm Phaät hoûi caùc thaày Tyø-kheo:

- Naøy caùc Tyø-kheo, neáu trong thaát caùc oâng coù ba con raén ñoäc chui vaøo, caùc oâng nguû coù ngon khoâng?

Caùc thaày Tyø-kheo thöa:

- Baïch Theá Toân, chuùng con nguû khoâng ñöôïc.

Hoûi:

- Taïi sao?

- Vì coù raén ñoäc thì khoâng bao giôø nguû yeân.

Phaät hoûi:

- Caùc oâng muoán nguû yeân thì phaûi laøm sao?

Caùc thaày baïch:

- Baïch Theá Toân, chuùng con muoán nguû yeân, phaûi ñuoåi ba con raén ñoäc aáy ra khoûi thaát môùi ñöôïc.

Phaät noùi:

- Ba con raén ñoäc ñoù tuy haïi ngöôøi, nhöng noù khoâng nguy hieåm baèng ba thöù tham saân si. Vì sao? Vì raén ñoäc caén cheát moät ñôøi naøy thoâi. Coøn tham saân si khoâng nhöõng laøm chuùng ta khoå ñôøi naøy, maø coøn daãn chuùng ta taïo nghieäp khoå khoâng bieát bao nhieâu ñôøi kieáp nöõa. Nhö vaäy noù haïi chuùng ta khoâng nhöõng moät ñôøi maø raát nhieàu ñôøi, neân ba con raén ñoäc ít nguy hieåm hôn tham saân si.

Tham saân si ñoäc nhö vaäy maø giöõ laïi thì tai hoïa seõ theá naøo? Cho neân chuùng ta tu phaûi loaïi tröø noù ra. Tu moät naêm loaïi chöa heát, thì hai naêm ba naêm, nhaát ñònh phaûi loaïi cho heát. Ñoù laø ngöôøi bieát loïc boû caùt soûi ñeå laáy vaøng. Neáu chuùng ta cöù nuoâi noù hoaøi thì suoát kieáp tu khoâng tôùi ñaâu heát. Chaúng nhöõng tu khoâng tôùi ñaâu maø coøn nguy haïi ñeán nhieàu ñôøi sau, phaûi chòu ñau ñôùn gaáp traêm ngaøn laàn ñôøi naøy.

Vì vaäy chuùng ta tu phaûi coá gaéng deïp boû taát caû tham saân si. Tu moät naêm giaûm chöøng möôøi phaàn traêm, hai naêm giaûm hai chuïc phaàn traêm, möôøi naêm thì saïch trôn tham saân si. Tu nhö vaäy laø Thaùnh maát roài. Ñaèng naøy ñi chuøa nhieàu naêm phieàn naõo laïi caøng nhieàu vì khoâng deïp chuùt naøo heát, nhö vaäy ñaâu goïi laø tu.

Moãi naêm qua maïng soáng moãi giaûm maø vieäc tu haønh vaãn y nguyeân, khoâng tieán böôùc naøo heát thì con ñöôøng ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh, chôø ñoùn chuùng ta ôû phía tröôùc. Muoán trôû laïi laøm ngöôøi toát, muoán leân coõi trôøi, muoán thaønh Thanh vaên, Duyeân giaùc v. v… maø khoâng chòu tu tieán laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Cho neân noùi tôùi ngöôøi tu chuùng ta phaûi hieåu laø ngöôøi luoân luoân söûa ñoåi, loaïi boû caùi dôû höôùng ñeán caùi thieän. Naêm naøy boû ñöôïc phaân nöûa, naêm tôùi phaûi boû hoaøn toaøn. Nhôù nhö vaäy ñeå coá gaéng, ñoù laø tu.

Nhöng gaàn ñaây Phaät töû thaät hôøi hôït, cöù nghó raèm, ba möôi ñi chuøa saùm hoái laø heát toäi. Sau ñoù taïo toäi laïi, roài ñeán raèm ba möôi ñi saùm hoái nöõa. Cöù nhö vaäy saùm hoái hoaøi tôùi giaø toäi caøng theâm toäi. Chuùng ta phaûi can ñaûm noùi tu laø tu. Nhö quí vò coù chieác xe hö ñaåy voâ xöôûng söûa. Moät thaùng hai thaùng sau, chieác xe vaãn y nguyeân, khoâng söûa gì heát, quí vò coù raày oâng chuû xöôûng khoâng? Ñaõ söûa thì phaûi söûa cho toát hôn, caùi gì hö phaûi boû laøm laïi caùi môùi. Ñem söûa maø xöôûng khoâng chòu söûa thì mình cheâ traùch.

Cuõng vaäy, chuùng ta noùi tu töùc laø söûa, maø naêm naêm, ba naêm khoâng söûa gì heát thì sao? Ai cheâ traùch mình ñaây? Ñöùc Theá Toân ngoài treân toøa sen thaáy Phaät töû ñi chuøa Ngaøi vui, vì quí vò ñaõ tin kính Tam Baûo. Nhöng neáu ñi naêm naøy, naêm noï, naêm kia maø khoâng chòu söûa ñoåi loãi laàm gì heát Phaät coù coøn vui khoâng? Chaéc khoâng vui. Vì vaäy chuùng ta nguyeän tu theo Phaät thì phaûi laøm sao cho chính baûn thaân mình ñöôïc toát ñeïp, gia ñình ñöôïc haïnh phuùc. Moãi ngaøy ñeán vôùi ñaïo thì ñaïo caøng saùng suûa hôn, ñoù môùi thaät laø tu. Chôù tu coù chöøng, qui y ñeå Phaät baûo veä mình thì khoâng ñöôïc.

Ngöôøi bieát tu laø ngöôøi coù duïng coâng. Duïng coâng xeùt neùt nhöõng ñieàu xaáu dôû cuûa mình. Tham laø dôû, saân laø dôû, si laø dôû. Ba thöù ñoù ñaùng cheâ traùch, phaûi boû ñi. Boû baèng caùch naøo? Ñoù laø moät vaán ñeà. Gaëp duyeân noù noåi saân ñuøng ñuøng leân, heát duyeân noù aån ñaâu maát, ta khoâng bieát ôû ñaâu neân trôû tay khoâng kòp.

Trong kinh Phaät daïy, muoán trò beänh saân phaûi duøng thuoác nhaãn nhuïc. Nhaãn nhuïc trò saân nhueá. Nhöng ta lôõ noåi noùng, la hoaëc ñaùnh chöûi ngöôøi ta moät hoài roài laøm sao nhaãn, saùm hoái muoän quaù. Cho neân phaûi nhaãn tröôùc khi taïo caùc haønh ñoäng xaáu. Nhaãn töùc laø nhòn, muoán nhòn phaûi coù phöông phaùp, coù kinh nghieäm trong söï tu. Trong ba nghieäp, yù daáy khôûi tröôùc roài tôùi mieäng, tôùi tay chaân. Nhö vaäy leõ ra phaûi chaän ngay ôû yù, nhöng côn saân lôõ phaùt roài, luùc ñoù ta chaän ôû ñaâu? Chaän ôû mieäng, vì saân trong yù chöa laøm ngöôøi ta töùc giaän, oaùn hôøn mình, maø noùi ra môùi coù chuyeän. Neân vöøa thaáy hôi noùng trong buïng, neân ñoïc caâu thaàn chuù nhö theá naøy: "Noùi laø ngu, nhòn laø khoân. Noùi laø ngu, nhòn laø khoân. " Nhaéc tôùi nhaéc lui nhö vaäy ñoâi ba laàn thì keàm ñöôïc lôøi noùi baäy. Bôûi khi saân noùi baäy, noùi baäy töùc laø ngu. Coøn nhòn thì coù thì giôø tænh taùo, tænh taùo laø khoân.

Ngöôøi tu phaûi naém thaät vöõng caùc goác beänh vaø phöông thuoác trò lieäu töông öùng. Beänh naøo duøng thuoác naáy ñeå söï tu cuûa mình coù keát quaû toát. Keû khoân bieát choïn ñöôøng ñi, bieát chöøa boû nhöõng ñieàu xaáu xa ñeå trôû thaønh hay toát. Tu khoâng phaûi laø chuyeän ôû beân ngoaøi maø ngay nôi baûn thaân mình, noäi taâm mình, töøng phuùt töøng giaây chuùng ta phaûi loaïi boû nhöõng ñieàu xaáu, nuoâi döôõng nhöõng ñieàu toát. Tu nhö vaäy môùi tieán, môùi goïi laø thaät tu. Loaïi boû ba thöù ñoäc tham saân si, ví nhö ngöôøi ñaõi caùt tìm vaøng vaäy.

Loaïi boû ñöôïc tham saân si roài, chuùng ta seõ taêng tröôûng trí tueä, taêng tröôûng töø bi, ñoù laø vaøng. Ñaây laø choã thieát yeáu cuûa ngöôøi tu, chôù khoâng phaûi laïy Phaät nhieàu, aên chay gioûi laø tu. AÊn chay laïy Phaät laø phaàn phuï, phaàn chính laø loaïi boû taät xaáu, tröôûng döôõng caùc nghieäp laønh ñeå taêng tieán coâng phu tu haønh cuûa mình.

Nhieàu khi Phaät töû aên chay tröôøng thaáy mình oai laém roài, cheâ ngöôøi aên saùu ngaøy hoaëc hai ngaøy tu dôû. Cheâ ngöôøi aên chay ít tu dôû, nhöng neáu aên chay tröôøng maø ai ñoäng tôùi mình la om soøm thì dôû hay gioûi? Chæ gioûi taäp aên, chôù chöa phaûi gioûi taäp tu. Hieän nay coù nhieàu ngöôøi khoâng tu, hoï cuõng aên chay vì sôï beänh hoaïn, nhö vaäy hoï hôn Phaät töû aên chay kyø sao? Vì vaäy phaûi hieåu vieäc tu laø loïc luyeän ba ñoäc cho ñöôïc trong saïch, toát ñeïp ñeå taêng tröôûng trí tueä vaø töø bi. Ñoù laø böôùc thöù nhaát.

Ñeán böôùc thöù hai laø chuùng ta loïc luyeän nhöõng thöù taïm bôï hö doái trong noäi taâm cuûa mình, ñeå hieån baøy caùi chaân thaät. Giai ñoaïn naøy hôi khoù. Nhö quí thaày thöôøng daïy Phaät töû phaûi nieäm Phaät laø ñeå döøng heát loaïn töôûng, chæ coøn moät taâm thanh tònh thì Phaät Di-ñaø môùi ñoùn veà Taây phöông. Nhöõng loaïn töôûng ñoù laø caùt, coøn nhaát taâm baát loaïn laø vaøng. Hieåu nhö vaäy môùi thaáy con ñöôøng tu töø caïn tôùi saâu. Ñoù laø tu Tònh ñoä.

Coøn tu Thieàn thì phaûi ñònh, taát caû nhöõng ñieân ñaûo voïng töôûng laëng heát, taâm hoaøn toaøn thanh tònh môùi goïi laø ñònh. Coøn moät chuùt laêng xaêng vaãn chöa ñònh, chöa ñònh thì vieäc laøm cuûa mình chöa xong. Phaät daïy phaùp moân coù khaùc nhöng choã cöùu kính, muïc ñích khoâng hai.

Trong nhaø Thieàn duøng caâu "Maït vaøng tuy quí nhöng rôi vaøo maét cuõng thaønh beänh". Noù quí nhöng khoâng ñöôïc boû vaøo maét. Con maét duï cho chuùng ta saün coù taùnh Phaät saùng suoát thanh tònh. Nhöng vì mình queân neân caùc nieäm khôûi laêng xaêng. Baây giôø duøng phöông tieän ñeå deïp boû nhöõng nieäm laêng xaêng ñoù. Phöông tieän ví nhö maït vaøng, neáu caùc nieäm laêng xaêng heát roài, maø ta vaãn giöõ phöông tieän thì cuõng gioáng nhö boû maït vaøng vaøo trong con maét. Con maét nguyeân noù laø thanh tònh, coøn moät thöù gì trong ñoù laø coøn che laáp.

Hieåu nhö vaäy, chuùng ta môùi thaáy tu laø cao sieâu, chôù khoâng phaûi chuyeän bình thöôøng. Muoán giaûi thoaùt sanh töû phaûi tu cho saïch nghieäp, töùc laø döùt heát caùc thöù voïng töôûng, phieàn naõo. Vì sao? Vì nghieäp daãn chuùng ta ñi trong luïc ñaïo luaân hoài. Maø nghieäp do thaân mieäng yù cuûa mình taïo. Ngöôøi khoâng kheùo tu taïo nghieäp aùc, bò noù daãn xuoáng ba ñöôøng aùc. Ngöôøi kheùo tu taïo nghieäp laønh, noù daãn leân caùc ñöôøng laønh.

Nhö treân toâi ñaõ noùi ñaõi boû tam ñoäc ñeå taêng tröôûng töø bi trí tueä, ñoù laø ñi treân ñöôøng laønh. Song muoán ñeán choã cöùu kính thì moïi nghieäp laønh döõ ñeàu buoâng saïch heát. Tôùi nhaát taâm thì khoâng coøn nieäm laønh döõ nöõa. Ñöôïc chaùnh ñònh cuõng vaäy, khi ñoù goïi laø giaûi thoaùt sanh töû. Vì vaäy Toå Taêng Xaùn daïy: "Tín taâm baát nhò, baát nhò tín taâm. " Nghóa laø tin taâm mình thì khoâng coøn hai, choã khoâng hai chính laø taâm mình vaäy.

Trong kinh Phaùp Hoa, Boà-taùt Thöôøng Baát Khinh gaëp baát cöù ai, Ngaøi cuõng ñeàu noùi: "Toâi khoâng daùm khinh caùc ngaøi, vì caùc ngaøi seõ thaønh Phaät. " Coù khi bò ngöôøi ta maéng, ngöôøi ta raày, ngöôøi ta choïi ñaù, Ngaøi vöøa chaïy vöøa baùi noùi: "Toâi khoâng daùm khinh caùc ngaøi, vì caùc ngaøi seõ thaønh Phaät. " Caâu noùi ñoù coù yù nghóa gì? Bôûi Ngaøi bieát moïi ngöôøi chuùng ta ñeàu coù taùnh giaùc saün, goïi laø Phaät taùnh. Nhöng vì chuùng ta queân, neân cöù ngôõ raèng thaønh Phaät laø chuyeän sieâu thoaùt, ngöôøi phaøm tuïc khoâng theå laøm noåi. Cho neân nuoâi yù chí haï lieät, khoâng daùm töï nhaän mình coù khaû naêng thaønh Phaät.

Vì vaäy Boà-taùt Thöôøng Baát Khinh phaûi noùi lôùn leân raèng "Caùc oâng ñeàu seõ thaønh Phaät", khaúng ñònh nhö vaäy. Ñeå nhaéc taát caû chuùng ta coù ñuû khaû naêng thaønh Phaät. Taïi sao? Vì taùnh Phaät saün coù, chæ mình kheùo tu thì taùnh Phaät hieän baøy, khoâng kheùo tu thì taùnh Phaät chìm aån.

Muïc ñích cuûa ngöôøi Phaät töû tu laø ñeå thaønh Phaät, chôù khoâng noùi tu nöûa chöøng thoâi. Ñöùc Phaät Thích-ca cuõng töøng noùi: "Ta laø Phaät ñaõ thaønh, caùc ngöôi laø Phaät seõ thaønh. " Vaäy taïi sao chuùng ta khieâm toán quaù, khoâng daùm nhaän mình laø Phaät seõ thaønh, ñeå coá vöôn leân. Chuùng ta saün coù taùnh Phaät maø queân löûng ñi, chaïy theo bao nhieâu thöù ñieân ñaûo voïng töôûng. Taùnh Phaät nhö maët traêng ñeâm raèm treân hö khoâng, coøn nhöõng voïng töôûng nghó suy nhö nhöõng cuïm maây ñen, che bít buøng khoâng thaáy ñöôïc maët traêng. Maët traêng tuy khoâng thaáy nhöng luùc naøo cuõng saün coù trong hö khoâng, chöa töøng vaéng thieáu. Chuùng ta tu laø ñeå deïp nhöõng ñaùm maây che ñoù. Voïng töôûng laéng thì taùnh Phaät hieän ra, saün ñoù chôù khoâng phaûi ôû ñaâu ñem laïi. Neáu töø ñaâu ñeán thì khoù, coøn saün vaäy maø queân thì coù maát bao giôø maø sôï.

Cuõng trong kinh Phaùp Hoa, coù ví duï anh chaøng nhaø ngheøo ñi tôùi baïn. Baïn ñaõi röôïu, anh uoáng say laên ra nguû. Ngöôøi baïn laáy moät hoøn ngoïc quí nheùt trong tuùi aùo cuûa anh, roài ñi maát vì coù vieäc gaáp, khoâng noùi chuyeän ñöôïc. Tænh röôïu anh khoâng bieát mình coù hoøn ngoïc quí trong tuùi, cöù ñi aên xin hoaøi. Chuùng ta cuõng vaäy, coù hoøn ngoïc quí laø taùnh giaùc maø khoâng bao giôø daùm nhaän. Phaät, Boà-taùt phaûi nhaéc tôùi nhaéc lui, maø mình cuõng chæ haøi loøng vôùi ñòa vò phaøm phu cuûa mình thoâi. Tu cöù mong ñôøi sau söôùng hôn, ñeïp hôn, giaøu hôn ñôøi naøy. Mô öôùc bao nhieâu ñoù laø chaáp nhaän laøm phaøm phu suoát kieáp roài.

Chuùng ta tu laø töø phaøm phu chuyeån leân thaønh Phaät, chôù khoâng phaûi tu ñeå laøm phaøm phu muoân ñôøi. Chö Phaät, Boà-taùt duøng heát phöông tieän naøy ñeán phöông tieän noï ñeå ñaùnh thöùc maø chuùng ta khoâng thöùc khoâng tænh, ñoù laø loãi taïi mình.

Moät hoâm ngaøi Thaàn Quang chaáp tay thöa vôùi Toå Ñaït-ma: "Baïch Hoøa thöôïng, taâm con khoâng an xin Hoøa thöôïng daïy con phaùp an taâm. " Toå baûo: "Ñem taâm ra ta an cho. " Thaàn Quang xoay tìm, khoâng thaáy taâm ôû ñaâu lieàn thöa: "Con tìm taâm khoâng ñöôïc. " Toå baûo: "Ta ñaõ an taâm cho oâng roài. " Ngay ñoù, ngaøi Thaàn Quang lieàn ngoä ñaïo.

Ngaøy xöa toâi cuõng chòu khoù ñoïc saùch thieàn nhieàu laàn laém, nhöng ñoïc roài phaûi xeáp saùch laïi vì thaáy döôøng nhö Toå noùi ñuøa vaäy. Nhöng söï thaät nhöõng lôøi aáy thaám thía voâ cuøng, sieâu thoaùt phi thöôøng. Chæ vì noù quaù vaén taét, quaù thaät neân ít ai thaáy. Bôûi laâu nay chuùng ta quen cho caùi suy nghó phaûi quaáy, hôn thua, xaáu toát laø taâm mình, neân ngoài laïi nhôù chuyeän naøy chuyeän kia, thaønh ra baát an. Ñeán khi tìm laïi roõ raøng noù khoâng thaät neân maát taêm maát daïng. Maát taêm maát daïng laø an roài.

Nhö vaäy tu thieàn laø nhìn laïi taâm baát an ñoù, xem noù coù thaät khoâng? Nhìn laïi noù maát, ñoù laø an taâm. Cho neân trong nhaø thieàn thöôøng duøng töø "phaûn quan töï kyû", töùc laø soi saùng laïi chính mình. Ñoù chính laø phaùp an taâm cuûa Toå sö. Noùi phaùp maø thaät ra khoâng coù phöông phaùp gì caû.

Tu Tònh ñoä duøng caâu nieäm Phaät ñeå an taâm. Coøn tu Thieàn khoâng duøng caâu naøo heát, chæ phaûn quan laïi chính caùi baát an ñoù xem noù ôû ñaâu, ra sao. Khi nhìn noù, noù maát thì töï an. Ñôn giaûn nhö theá, khoâng coù moät phaùp, neân nhaø Thieàn thöôøng noùi raèng: "Toâng ta khoâng coù phaùp daïy cho ngöôøi" laø vaäy. Khoâng coù phaùp maø raát cuï theå. Moät beân duøng caâu nieäm Phaät ñeå ñi tôùi choã nhaát taâm hay an taâm, moät beân phaûn quan laïi nhöõng boùng daùng cuûa traàn caûnh, nhìn töôøng taän coäi goác cuûa noù khoâng thaät, noù maát tieâu, thì taâm an vaäy.

Chuùng ta tu phaûi naém vöõng phaùp mình tu töø ñaàu cho tôùi cuoái. Naém khoâng vöõng thì ngöôøi nieäm Phaät cheâ ngöôøi tu thieàn, ngöôøi tu thieàn cheâ ngöôøi nieäm Phaät khoâng ñuùng. Ñoù laø khoâng hieåu chôù thaät ra tu phaùp naøo cuõng vôùi muïc ñích laø ñöôïc an taâm.

Nhö vaäy roõ raøng tu laø tieán töø con ngöôøi phaøm tuïc leân con ngöôøi löông thieän, töø con ngöôøi löông thieän leân con ngöôøi giaûi thoaùt sanh töû, khoâng coøn bò nghieäp daãn ñi trong luïc ñaïo luaân hoài nöõa. Ñoù laø giaùc ngoä, hieån baøy ñöôïc taùnh Phaät cuûa mình.

Baây giôø chæ moät phuùt thoâi, quí vò ngoài bình tónh khoâng vöôùng baän moät boùng daùng naøo trong taâm, roãng rang khoâng nhôù, khoâng nghó gì heát. Luùc ñoù quí vò coù bieát khoâng? Bieát. Caùi bieát aáy coù thuoäc buoàn thöông giaän gheùt khoâng? Khoâng. Roõ raøng caùi bieát khoâng nghó suy, khoâng sanh dieät, chaân thaät haèng coù luoân beân mình. Chæ vì chuùng ta meâ muoäi chaïy theo voïng ñoäng neân khoâng nhaän ra noù thoâi. Gioáng nhö maët traêng ñeâm raèm bò maây ñen lieân tuïc keùo ñeán phuû che neân chuùng ta khoâng thaáy. Khi maây thöa thì ta seõ thaáy ngay. Tu laø deïp boû caùi bieát hö doái sanh dieät, ñeå caùi bieát chaân thaät saün nôi mình hieän baøy, vaäy thoâi.

Trong nhaø Phaät duøng töø "taâm" ñeå chæ cho caùi bieát chaân thaät. Taâm coù hai thöù taâm chaân, taâm voïng. Taâm voïng laø taâm nghó suy laêng xaêng sanh dieät. Taâm chaân laø buoâng heát nghó suy sanh dieät vaãn bieát roõ raøng. Chuùng ta tu, nhaát laø tu thieàn, khi naøo voïng töôûng thöa hôû töï nhieân mình thaáy saùng. Nhöõng vaán ñeà xöa nay mình giaûi quyeát khoâng ñöôïc, luùc ñoù boãng döng giaûi quyeát ñöôïc moät caùch deã daøng. Ñoù laø aùnh saùng cuûa Phaät taùnh hieän ra, noù quí nhö vaäy. Ngöôøi tu laø trôû veà cho ñöôïc vôùi taâm chaân thaät ñoù, khoâng phaûi döøng ngang ôû choã tu caàu phöôùc maø thoâi.

Toùm laïi, chuùng ta tu coù hai chaëng. Chaëng thöù nhaát laø loaïi boû xaáu aùc tam ñoäc ñeå ñöôïc töø bi, trí tueä. Chaëng thöù hai loaïi boû nhöõng ñieân ñaûo voïng töôûng ñeå taùnh Phaät hieän ra. Ñoù laø muïc ñích cuoái cuøng cuûa Phaät daïy. YÙ nghóa ñaõi caùt tìm vaøng cuûa toâi cuõng chính laø ñaây vaäy.

]