PHAÙP TU CAÊN BAÛN CUÛA HEÄ NAM TOÂNG VAØ

PHAÙP TU CAÊN BAÛN CUÛA HEÄ BAÉC TOÂNG

Giaûng taïi chuøa Döôïc Sö - TP. HCM 12-2000

Hoâm nay, toâi giaûng buoåi cuoái naêm vôùi ñeà taøi Phaùp tu caên baûn cuûa heä Nam toâng vaø phaùp tu caên baûn cuûa heä Baéc toâng. Qua ñoù, ñoái chieáu cho quí vò thaáy moãi phaùi coù moät höôùng nhìn khaùc nhau, vì vaäy chia thaønh Nam toâng, Baéc toâng rieâng bieät.

Heä Nam toâng laáy Töù ñeá laøm phaùp tu caên baûn. Trong Töù ñeá, phaàn Ñaïo ñeá töùc Ba möôi baûy phaåm trôï ñaïo, thì Baùt chaùnh ñaïo laø phaàn caên baûn tu haønh. Baéc toâng coù nhieàu phaùp nhöng laáy Luïc ñoä laøm caên baûn tu haønh. Nhö vaäy chuùng ta ñoái chieáu phaùp Luïc ñoä cuûa Baéc toâng vaø Baùt chaùnh ñaïo cuûa Nam toâng, ñeå thaáy tinh thaàn khaùc nhau cuûa moãi beân.

Noùi veà Nam toâng, Baùt chaùnh ñaïo laø phaùp caên baûn, vì vaäy ngöôøi tu phaûi naém vöõng phaùp naøy. Toâi hieåu vaø dòch Baùt chaùnh ñaïo laø taùm ñoaïn ñöôøng ngay thaúng ñöa chuùng ta ñeán Nieát-baøn. Taùm ñoaïn ñöôøng chôù khoâng phaûi taùm neûo ñöôøng. Vì moãi moät ñoaïn ñöôøng laø moät chaëng, chuùng ta ñi töø chaëng soá moät ñeán chaëng soá hai soá ba, cuoái cuøng ñeán chaëng soá taùm thì vieân maõn söï tu haønh, töùc vieân maõn con ñöôøng ñi ñeán Nieát-baøn. Cho neân toâi goïi laø taùm ñoaïn ñöôøng ñöa ñeán Nieát-baøn.

Taùm ñoaïn ñöôøng ñoù laø gì? Thöù nhaát laø Chaùnh kieán, thöù hai laø Chaùnh tö duy, thöù ba laø Chaùnh ngöõ, thöù tö laø Chaùnh nghieäp, thöù naêm laø Chaùnh maïng, thöù saùu laø Chaùnh tinh taán, thöù baûy laø Chaùnh nieäm, thöù taùm laø Chaùnh ñònh.

Chaùnh kieán laø nhaän ñònh ñuùng ñaén chaân chaùnh. Nhaän ñònh ñuùng ñaén töø ñaâu maø ra, haøng phaøm phu coù nhaän ñònh naøy khoâng, muoán coù chaùnh kieán phaûi laøm sao? Choã naøy laâu nay nhieàu ngöôøi luùng tuùng khi nghieân cöùu noù. Ai cuõng coù theå nhaän ñònh theá naøy theá kia, nhöng laøm sao bieát ñoù laø nhaän ñònh ñuùng ñaén. Neáu khoâng naém vöõng choã naøy, töï nhieân chuùng ta seõ luùng tuùng, khoâng bieát theá naøo laø nhaän ñònh ñuùng ñaén, tö duy ñuùng ñaén. Neáu nhaän ñònh sai laàm thì tö duy cuõng sai laàm. Vaäy nhaän ñònh ñuùng ñaén phaùt nguoàn töø ñaâu?

Chuùng ta nhôù trong Tam tueä hoïc, thöù nhaát laø Vaên tueä. Coù Vaên tueä roài môùi tôùi Tö tueä. ÔÛ ñaây cuõng vaäy, muoán coù nhaän ñònh ñuùng ñaén tröôùc heát phaûi hoïc Kinh töùc lôøi Phaät, Toå daïy. Nhôø hoïc kinh, chuùng ta thaám nhuaàn giaùo phaùp chaân chaùnh, töø ñoù nhaän ñònh môùi ñuùng, tö duy môùi ñuùng. Ñoù laø ñieàu heát söùc roõ raøng. Neáu khoâng hoïc kinh Phaät thì khoù coù chaùnh kieán ñöôïc. Phaùp tu naøy thuoäc veà Thanh vaên thöøa, neân böôùc ñaàu laø nghe lôøi Phaät daïy. Vaên laø nghe, thanh laø aâm thanh, nghe ñöôïc aâm thanh Phaät daïy môùi thaáu hieåu. Nhôø thaáu hieåu môùi coù trí tueä nhaän ñònh ñuùng ñaén.

Vì vaäy muoán tu theo Nam toâng, tröôùc heát chuùng ta phaûi hoïc kinh töùc coù Vaên tueä, roài môùi ñeán Tö duy tueä, vaø sau cuøng laø Tu tueä. Theá neân Vaên tueä laø böôùc ñaàu ñeå coù Chaùnh kieán. Chuùng ta tu, laøm vieäc, phaûi coù nhaän ñònh ñuùng ñaén môùi suy nghó ñuùng ñaén. Suy nghó ñuùng ñaén môùi coù ngoân ngöõ ñuùng ñaén, töùc Chaùnh ngöõ.

Suy nghó ñuùng laø suy nghó nhö theá naøo? Coù phaûi suy nghó laøm aên theá naøy mau giaøu, theá kia mau phaùt taøi khoâng? Khoâng phaûi vaäy. Giaùo lyù caên baûn trong heä A-haøm luoân chæ cho chuùng ta thaáy taát caû phaùp laø voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ. Nghó nhö theá laø suy nghó ñuùng vôùi nhöõng gì Phaät daïy. Ñoù laø Chaùnh tö duy. Nhôø coù chaùnh kieán neân môùi coù Chaùnh tö duy.

Suy nghó ñuùng roài, chuùng ta noùi naêng hay daïy baûo ai cuõng ñuùng vôùi chaùnh phaùp cuûa Phaät daïy, ñoù laø Chaùnh ngöõ. Haønh ñoäng ñuùng nhö chaùnh phaùp laø Chaùnh nghieäp. Soáng cuoäc ñôøi an laønh giaûi thoaùt khoâng bò caùc nghieäp aùc troùi buoäc laø Chaùnh maïng. Töø Chaùnh maïng chuùng ta coá gaéng tinh taán tieán leân laø Chaùnh tinh taán. Töø Chaùnh tinh taán, chuùng ta chuyeân taâm nieäm caùc phaùp nhö Töù nieäm xöù… laø Chaùnh nieäm. Coù Chaùnh nieäm môùi ñi tôùi Chaùnh ñònh. Trong chaùnh ñònh, ñònh cuoái cuøng laø Dieät taän ñònh. Ñöôïc Dieät taän ñònh, cuõng goïi laø Dieät thoï töôûng ñònh, töùc giaûi thoaùt sanh töû chöùng Nieát-baøn.

Ngoaïi ñaïo cuõng coù nhöõng thöù ñònh nhö Sô thieàn, Nhò thieàn, Tam thieàn, Töù thieàn, Khoâng voâ bieân xöù, Thöùc voâ bieân xöù, Voâ sôû höõu xöù, Phi phi töôûng xöù, nhöng khoâng coù Dieät taän ñònh. Chæ nhöõng ngöôøi tu Phaät, saép chöùng A-la-haùn môùi ñi tôùi Dieät taän ñònh. Dieät taän ñònh thì nhaäp Nieát-baøn, voâ sanh, giaûi thoaùt sanh töû.

Cho neân Chaùnh kieán laø chaëng ñöôøng ban ñaàu, chaëng ñöôøng hoïc Phaät. Chuùng ta hoïc ñöôïc chaùnh phaùp cuûa Phaät, hieåu ñuùng roài môùi suy nghó ñuùng. Nhöng khoâng phaûi hoïc nhö con veït, hoïc roài coøn suy gaãm, tìm hieåu. Suy gaãm thaáy ñuùng chuùng ta môùi coù lôøi noùi vaø haønh ñoäng ñuùng. Ngöôøi ñeán vôùi ñaïo Phaät, tu theo Thanh vaên thì sôû nguyeän phaûi chöùng quaû Nieát-baøn, giaûi thoaùt sanh töû. Muoán theá caàn coù ñuû taùm ñieàu naøy: Chaùnh kieán, Chaùnh tö duy, Chaùnh ngöõ, Chaùnh nghieäp, Chaùnh maïng, Chaùnh tinh taán, Chaùnh nieäm, Chaùnh ñònh. Moãi moät ñieàu laø moät chaëng ñöôøng. Ñoù laø ñaïi cöông giaùo lyù caên baûn cuûa heä Nam toâng.

Baéc toâng thì laáy Luïc ñoä laøm caên baûn. Luïc ñoä töùc saùu ñieàu cöùu thoaùt: Boá thí, Trì giôùi, Nhaãn nhuïc, Tinh taán, Thieàn ñònh, Trí tueä. Saùu ñieàu naøy coù coâng naêng chuyeån xaáu dôû thaønh toát ñeïp neân goïi laø Luïc ñoä. Vì vaäy duøng Luïc ñoä ñeå ñoä luïc teä. Luïc teä töùc laø saùu ñieàu xaáu: san tham, phaù giôùi, saân nhueá, giaûi ñaõi, taùn loaïn, ngu si. Boá thí ñoä san tham, trì giôùi ñoä phaù giôùi, nhaãn nhuïc ñoä saân nhueá, tinh taán ñoä giaûi ñaõi, thieàn ñònh ñoä taùn loaïn, trí tueä ñoä ngu si. Kieåm laïi chuùng ta coù ñuû caû saùu teä, cho neân phaûi duøng Luïc ñoä ñeå cöùu mình töø xaáu teä trôû thaønh hay toát.

Toâi seõ ñoái chieáu Baùt chaùnh ñaïo cuûa Nam toâng vaø Luïc ñoä cuûa Baéc toâng cho quí vò thaáy. Baùt chaùnh ñaïo môû ñaàu laø chaùnh kieán, coøn Luïc ñoä môû ñaàu laø boá thí. Hai beân khaùc nhau theá naøo? Nam toâng laø phaûi thaáy ñuùng nhö chaùnh phaùp cuûa Phaät, coøn Baéc toâng ñaàu tieân phaûi coù ñuû loøng töø bi. Coù töø bi môùi boá thí, khoâng coù töø bi laøm sao boá thí.

Nhö vaäy vôùi Baéc toâng, böôùc ñaàu phaûi coù loøng töø bi thöông ngöôøi. Bôûi thöông ngöôøi neân ai khoå mình giuùp, ai ñoùi mình cho côm gaïo. Nhöng ñoùi coù ñoùi cuûa thaân vaø ñoùi chaùnh phaùp. Ngöôøi muoán nghe chaùnh phaùp maø khoâng ñöôïc nghe laø ñoùi chaùnh phaùp, haïng naøy phaûi boá thí chaùnh phaùp. Ñoùi côm thì cho côm, ñoùi phaùp thì cho phaùp, neân noùi boá thí taøi, boá thí phaùp. Boá thí phaùp thuoäc veà tinh thaàn, boá thí taøi thuoäc veà vaät chaát. Ngöôøi caàn nhöõng ñieàu thieát yeáu naøo chuùng ta giuùp thöù aáy, ñoù laø taâm boá thí. Taâm boá thí ñoù phaùt nguoàn töø loøng töø bi. Do thöông ngöôøi ngheøo thieáu, ta chòu khoâng noåi neân cöùu giuùp.

Boá thí tröø beänh boûn seûn tham lam. Ta coù tieàn cuûa, ngöôøi ta ñoùi khoâng cho laø boûn seûn. Ta bieát phaùp bieát ñaïo, ngöôøi ta theøm khaùt muoán ñöôïc nghe, maø khoâng chòu giaûng daïy laø boûn seûn. Cho neân nhôø coù taâm töø bi, chuùng ta giuùp ngöôøi baèng nhöõng phöông tieän vaät chaát cho ngöôøi ñöôïc an oån. Keá ñeán giuùp phaàn tinh thaàn laø chaùnh phaùp. Nhö vaäy laø chuùng ta tu haïnh boá thí, ñeå tieâu dieät loøng tham lam.

Ví duï quí Phaät töû moãi thaùng laøm ñöôïc moät trieäu baïc, nuoâi soáng mình khoaûng baûy taùm traêm, coøn dö vaøi traêm. Coù ngöôøi ñoùi thieáu quaù, hoï caàn moät traêm ñeå qua côn ñoùi, mình nghó sao? Ta dö ñeå daønh khi beänh hoaïn coù tieàn xaøi neân khoâng giuùp. Nhö vaäy laø taâm keo kieät, ích kyû chæ bieát nghó tôùi mình. Ta chöa ñau ñaõ lo ñeå daønh, ngöôøi ta ñoùi khoâng theøm cho. Ngöôøi ñang ñoùi vaø mình chöa ñau, vieäc naøo caàn hôn? Cöùu ngöôøi heát ñoùi laø moät nhu caàu caáp baùch. Coøn mình chöa ñau maø ñeå daønh thì xa quaù, nhö vaäy laø ích kyû, keo kieät roài. Ta coù dö, thaáy ngöôøi khaùc ñang caàn mình giuùp. Nhôø theá taâm tham lam cuûa mình khoâng coøn. Neáu cöù lo ñeå daønh, tích luõy hoaøi, ñöôïc moät ñoøi hai, ñöôïc hai ñoøi ba, cho tôùi traêm ngaøn muoân öùc, ñeå daønh hoaøi khoâng chaùn, ñoù laø ñaïi tham. Neân boá thí ñeå dieät taâm tham lam keo kieät. Vì vaäy noùi boá thí ñoä san tham. Ñoù laø phaùp tu thöù nhaát cuûa Luïc ñoä.

Thöù hai, Trì giôùi ñoä phaù giôùi. Nghóa laø chuùng ta giöõ giôùi ñeå tieâu dieät loãi phaù giôùi cuûa mình. Bôûi vì ngöôøi tu thoï giôùi roài, tuy coù giöõ nhöng töông ñoái thoâi, chôù khoâng troïn veïn tuyeät ñoái. Thí duï haøng xuaát gia thoï Sa-di, chieàu Phaät khoâng cho aên côm. Nhöng ñoùi quaù cuõng leùn aên chaùo hoaëc mua baùnh mì, nhö vaäy coù phaù giôùi khoâng? Coù. Coøn haøng cö só taïi gia coù giöõ troøn naêm giôùi khoâng? Saùt sanh, troäm cöôùp, taø daâm, noùi doái, uoáng röôïu. Giaû söû giöõ ñöôïc caùc giôùi khaùc, nhöng tôùi giôùi noùi doái thì sao? Nhieàu Phaät töû laøm aên buoân baùn baûo muoán coù lôøi phaûi noùi doái, nhö vaäy coù phaù giôùi khoâng?

Quí vò môùi thaáy chuùng ta thoï giôùi cuûa Phaät laø ñeå khuoân mình trong voøng ñaïo ñöùc, ñeå thoaùt khoûi nhöõng khoå ñau, nhöng thaät söï chuùng ta khuoân trong ñoù khoâng noåi, neân cöù xeù raøo hoaøi. Xeù raøo goïi laø phaù giôùi, vì giôùi laø haøng raøo. Thöôøng trong luaät daïy "phoøng phi chæ aùc" töùc laø ngöøa ñoùn loãi laàm, xaáu aùc. Cho neân giôùi laø haøng raøo bao boïc ñeå chuùng ta ñöøng rôùt vaøo hoá toäi loãi. Nhöng neáu mình xeù raøo thì phaûi rôùt thoâi.

Phaät vì thöông neân daïy chuùng ta tu ñeå ñaït ñöôïc baûn nguyeän giaûi thoaùt sanh töû, chaám döùt khoå ñau. Nhöng chuùng ta tu thì tu, maø nhöõng ñieàu Phaät raên Phaät caám cuõng cöù leùn leùn laøm. Leùn leùn chôù khoâng phaûi coâng khai, song cuõng goïi laø phaù giôùi. Phaù giôùi thì nhaát ñònh rôi vaøo hoá toäi loãi. Bôûi giôùi naøy phaù ñöôïc thì giôùi khaùc cuõng phaù. Nhö phaù giôùi noái doái ñöôïc, laâu laâu coù tieäc tuøng ai môøi uoáng röôïu, mình töï nghó uoáng chuùt chuùt chaéc khoâng sao, neân phaù theâm giôùi thöù hai nöõa. Ñoù laø lyù do khieán chuùng ta rôi vaøo hoá toäi loãi. Giôùi laø neàn taûng baûo boïc chuùng ta khoâng rôi vaøo toäi loãi. Neáu ngöôøi tu rôi vaøo toäi loãi thì laøm sao boá thí lôïi ích chuùng sanh. Cho neân muoán boá thí toát chuùng ta phaûi giöõ giôùi, giöõ giôùi thì khoâng coù loãi phaù giôùi. Cho neân ñoä thöù hai laø trì giôùi.

Thöù ba laø Nhaãn nhuïc. Trong chuùng ta coù ai khoâng noùng giaän ñaâu. Noùng giaän laø beänh phoå thoâng, ai cuõng coù heát. Bôûi vaäy Phaät daïy phaûi tu nhaãn nhuïc ñeå trò beänh noùng giaän, neân noùi nhaãn nhuïc ñoä saân nhueá. Boá thí phaù ñöôïc teä tham lam, giöõ giôùi phaù ñöôïc teä phaù giôùi. Nhaãn nhuïc phaù ñöôïc teä noùng giaän. Ai cuõng bieát noùng giaän laø teä, nhöng sao laïi chöùa, noù laø teä thì boû ñi.

Chuùng ta thöôøng töï cho raèng mình laøm chuû mình, vaäy nhöõng gì teä sao khoâng ñuoåi noù ra, nhöõng gì toát môùi neân nuoâi döôõng. Mình laøm chuû maø caùi teä thì chöùa, nhö vaäy oâng chuû naøy ñaõ dung aên troäm trong nhaø. Noùng giaän laø teä maø chuùng ta dung döôõng thì laøm sao veà Cöïc laïc, laøm sao ñöôïc Nieát-baøn. Muoán ñöôïc Nieát-baøn, muoán veà Cöïc laïc phaûi boû noùng giaän. Muoán boû noù phaûi coù phöông phaùp. Phöông phaùp aáy laø nhaãn nhuïc.

Sao goïi laø nhaãn? Khoâng giaän laø nhaãn. Laøm sao ñeå khoâng giaän? Ví duï ngöôøi ta chöûi mình, luùc ñoù chuùng ta noåi noùng leân mieäng saép la. La thì hieàn hay döõ. Vöøa noåi noùng leân môû mieäng noùi laø döõ. Baây giôø muoán nhòn laøm sao ñaây? Coù ngöôøi baûo noùng, uoáng ly nöôùc laïnh cho noù maùt laïi. Nhö vaäy ñöôïc chöa? Uoáng voâ maùt, moät laùt noùng laïi nöõa thì sao? Chaúng leõ uoáng caû chuïc ly nöôùc sao, nhö vaäy chaéc beå buïng. Coù ngöôøi baûo noùng quaù nieäm Phaät. Nieäm Phaät moät hoài heát nieäm, nhôù laïi noåi noùng nöõa. Nhö vaäy nieäm Phaät thì bôùt, buoâng ra thì noùng laïi. Ñoù laø ñieàu raát khoù giaûi quyeát.

Theo toâi thì theá naøy. Coù hai tröôøng hôïp, khi chuùng ta noåi noùng leân tröôùc nhaát laø phaûi nhòn. Laøm sao ñeå nhòn? Luùc ñoù quí vò thöû ñoïc caâu thaàn chuù naøy "Noùi laø daïi, nhòn laø khoân". Nghóa laø khi noùng trong buïng quaù, saép la thì ñoïc caâu thaàn chuù treân. "Noùi laø daïi, nhòn laø khoân"… ñoïc moät hoài queân giaän. Luùc ñoù môû mieäng ra thì noùi baäy, noùi baäy laø gaây chuyeän thöông toån vôùi nhau, laø daïi roài.

Ñoïc nhö theá ñeå qua côn noùng, nhöng muoán taåy heát noùng giaän phaûi khôûi "Quaùn Töø Bi". Quaùn töø bi laø quaùn theá naøo? Ta neân xem xeùt nhö vaày, ngöôøi ñang noåi noùng chöûi mình, göông maët deã thöông khoâng, lôøi noùi deã nghe khoâng? Maët hoï ñoû, mieäng noùi baäy. Maët ñoû noùi saøm coù phaûi laø ngöôøi ñieân chöa? Hoï ñang ñieân.

Chuùng ta khôûi nghó hoï ñang beänh, ñang ñieân cuoàng; maø ngöôøi beänh, ngöôøi ñieân cuoàng ñaùng thöông hay ñaùng giaän? Mình tænh saùng, ngöôøi ta beänh thì phaûi thöông maø tha thöù hoï. Nhö vaäy nhôø khôûi loøng töø bi, chuùng ta boû qua ñöôïc heát. Chôù cöù nghó hoï noùi nhö theá laø gaùc mình, noùi naëng mình thì khoâng bao giôø boû ñöôïc. Nghó tôùi hoï laø ngöôøi ñaùng thöông neân heát giaän luoân. Ñoù laø laáy nöôùc töø bi taåy saïch löûa haän trong taâm mình, khoâng traùch, khoâng hôøn gì caû.

Cho neân ñoái trò noùng giaän, tröôùc duøng nhaãn nhuïc cho qua côn, ñöøng noùi baäy. Qua côn noùng giaän roài phaûi khôûi quaùn töø bi ñeå deïp saïch loøng noùng giaän. Ñoù laø chuùng ta kheùo tu, bieát tu. Ña soá ngöôøi tu nghe noùi nhòn khoâng bieát nhòn laøm sao? Coù ngöôøi nhòn vaø baûo "toâi nhòn moät laàn roài nghen", ngöôøi kia vaãn tieáp tuïc maéng chöûi thì baûo "toâi nhòn hai laàn roài nghen", tôùi laàn thöù ba heát nhòn noåi thì noå tung. Nhö vaäy chæ laø keàm cheá, chôù chöa bieát nhaãn. Keàm cheá thì coù giôùi haïn, tôùi möùc naøo ñoù chòu heát noåi thì noå tung. Cho neân chuùng ta phaûi kheùo tu. Chuùng ta bieát nhaãn nhuïc, bieát quaùn töø bi thì taâm saân haän seõ khoâng coøn, neân noùi nhaãn nhuïc ñoä saân nhueá. Ñoù laø ñoä thöù ba.

Thöù tö laø Tinh taán. Taát caû chuùng ta ai cuõng coù beänh löôøi bieáng, khoâng nhieàu thì ít. Ngöôøi löôøi bieáng nhieàu tôùi giôø tuïng kinh, nhaát laø buoåi khuya nghe ñaùnh kieång, laên qua trôû laïi cöïa mình khoâng noåi neân naèm nguû luoân. Ngöôøi löôøi bieáng ít laên qua trôû laïi naêm laàn möôøi löôït roài cuõng raùng troãi daäy, nhöng ueå oaûi laém. Ngöôøi tinh taán nghe kieång thì troãi daäy lieàn, khoâng chaàn chôø, chaäm luït.

Phaät töû moãi toái coù moät thôøi kinh hoaëc saùm hoái, nhöng hoâm naøo trong mình hôi ueå oaûi moät chuùt thì nghó böõa nay meät quaù, thoâi ñeå mai seõ saùm hoái buø. Ñoù laø hieän töôïng giaûi ñaõi, löôøi bieáng. Khi thaáy trong ngöôøi ueå oaûi, mình coá gaéng thöùc daäy suùc mieäng röûa maët, maëc aùo voâ leã Phaät saùm hoái hoaëc tuïng kinh. Nhôø maïnh meõ nhö vaäy, xuaát haïn moà hoâi heát meät. Ngöôïc laïi, vöøa ueå oaûi lieàn truøm meàn laø seõ naèm luoân.

Vì vaäy caên baûn cuûa söï tu laø phaûi tinh taán, nhôø tinh taán chuùng ta tieán môùi nhanh. Trong kinh keå raèng, ñöùc Di-laëc hoài xöa laø baïn ñoàng tu vôùi Phaät Thích-ca. Nhöng ngaøi Di-laëc bò moät loãi laø caàu danh, thöôøng ñeán nhaø quan töôùng giaùo hoùa ñeå ñöôïc danh lôïi, neân vieäc tu haønh chaäm treã. Coøn ñöùc Phaät Thích-ca raát tinh taán, Ngaøi noã löïc tu neân thaønh Phaät ñaõ hôn hai ngaøn naêm roài, maø ñöùc Di-laëc chöa thaønh Phaät.

Nhö vaäy tinh taán laø goác ñeå chuùng ta ñaït ñöôïc ñaïo. Ñaõ laø ngöôøi tu thì phaûi coá gaéng tinh taán, ñöøng chaàn chôø, ñöøng giaûi ñaõi. Giaûi ñaõi laøm cho mình toán raát nhieàu thôøi giôø, traûi qua nhieàu ñôøi nhieàu kieáp vaãn chöa ñaït ñaïo. Chuùng ta ñöøng sôï tinh taán seõ sanh beänh hoaïn. Tinh taán ñuùng thôøi ñuùng tieát thì khoâng beänh hoaïn gì heát. Tröø nhöõng ngöôøi tinh taán quaù ñaùng môùi sanh ra beänh hoaïn.

Chuùng ta tu phaûi coá gaéng tinh taán, khoâng neân löôøi treã. Bôûi vì con ma löôøi noù ñaõ naèm saün trong taâm mình, chôø coù cô hoäi noù lieàn loâi keùo, xuùi giuïc mình nguû cho ngon, chôi cho khoûe, khoâng chòu coá gaéng tu. Nhôø tinh taán maø ma löôøi khoâng theå loâi keùo ñöôïc chuùng ta. Neân Tinh taán laø ñoä thöù tö.

Thöù naêm laø Thieàn ñònh ñoä taùn loaïn. Ngöôøi tu Thieàn khi ngoài laïi taâm nghó töù tung, ngöôøi tu nieäm Phaät cuõng theá. Do taâm khoâng chuyeân nhaát neân voïng töôûng daãn ñi töù tung. Cho neân phaûi duøng thieàn ñònh ñeå phaù teä taùn loaïn. Thieàn ñònh laø theá naøo? Ñöùc Phaät daïy ngöôøi nieäm Phaät muoán Phaät Di-ñaø ñoùn veà Cöïc laïc thì phaûi nieäm Phaät ñeán nhaát taâm. Trong kinh Di-ñaø noùi roõ töø moät ngaøy cho tôùi baûy ngaøy, nieäm Phaät nhaát taâm baát loaïn, thì khi laâm chung Phaät A-di-ñaø cuøng chö Thaùnh chuùng hieän ôû tröôùc maët ñoùn mình veà Cöïc laïc.

Nhaát taâm baát loaïn laø khoâng coøn moät chuùt loaïn töôûng naøo, chæ coù nhaát taâm. Coù moät soá ngöôøi nieäm Phaät coøn laàm laãn nhaát taâm vôùi nhaát nieäm. Nhaát nieäm laø chæ coøn moät nieäm Nam-moâ A-di-ñaø Phaät, khoâng coù nieäm naøo chen voâ ñoù caû. Nhöng coøn nieäm thì chöa phaûi nhaát taâm. Kinh noùi nieäm tôùi choã voâ nieäm, nghóa laø khoâng coøn moät nieäm naøo nöõa heát. Nhôø caâu nieäm Phaät ta döùt ñöôïc nhöõng nieäm khaùc, ñeán khi caâu nieäm Phaät cuõng laëng luoân, ñoù môùi goïi laø nhaát taâm. Ñöôïc nhaát taâm thì Phaät A-di-ñaø vaø Thaùnh chuùng môùi hieän tieàn.

Chö Toå noùi phaùp tu Tònh ñoä laø duøng phöông tieän ñaïp gai laáy gai maø leå. Ngöôøi lôõ ñaïp gai trong chaân, neân möôïn caùi gai khaùc beùn hôn ñeå leå boû gai cuõ. Gai cuõ ñaõ boû roài, neáu coøn ñeå caây gai môùi ôû ñoù thì sao? Thì cuõng nhö khoâng. Cho neân gai cuõ leå ñöôïc roài, gai môùi cuõng phaûi neùm luoân. Hai caây gai neùm heát luùc ñoù chaân môùi laønh. Nieäm Phaät laø duøng caâu nieäm Phaät ñeå trò taâm taùn loaïn. Taùn loaïn heát roài thì caâu nieäm Phaät cuõng buoâng luoân. Neân noùi nieäm ñeán choã voâ nieäm.

Ngöôøi tu Thieàn, theo kinh Ñaïi Töù Nieäm Xöù cuûa Nam toâng daïy raèng: Ngöôøi quaùn Töù nieäm xöù töø moät ngaøy, hai ngaøy, ba ngaøy ñeán baûy ngaøy maø taâm khoâng dôøi ñoåi, khoâng xao laõng, ngöôøi ñoù seõ chöùng töø Tam quaû A-na-haøm ñeán Töù quaû A-la-haùn. A-la-haùn laø voâ sanh. Muoán ñöôïc quaû voâ sanh, chöùng Nieát-baøn thì cuõng phaûi truï taâm nôi Töù nieäm xöù. Truï taâm nôi Töù nieäm xöù tôùi khoâng coøn choã truï nöõa, ñoù laø Nieát-baøn. Coøn ngöôøi tu theo Thieàn toâng buoâng xaû taát caû nhöõng nieäm loaïn töôûng. Buoâng xaû tôùi chöøng naøo, suoát ngaøy ñi ñöùng naèm ngoài khoâng coøn moät nieäm loaïn töôûng, môùi ngoä ñöôïc lyù Thieàn. Choã cöùu kính cuõng gioáng phaùp moân nieäm Phaät.

Toùm laïi, phöông phaùp tu naøo cuõng phaûi deïp heát loaïn töôûng. Nhôø deïp boû loaïn töôûng chuùng ta ngoä ñaïo, nhôø deïp boû loaïn töôûng chuùng ta ñöôïc Nieát-baøn, nhôø deïp boû loaïn töôûng chuùng ta ñöôïc veà Cöïc laïc.

Loaïn töôûng xaáu dôû ôû choã naøo maø chuùng ta phaûi deïp boû? Nhö chuyeän xaáu baäy thì boû ñöôïc, coøn chuyeän hay toát boû uoång quaù. Mình nghó mai ñi laøm töø thieän, moát ñi nghe phaùp, toát quaù boû sao ñaønh. Nhöng coøn nghó laø coøn loaïn töôûng. Bôûi vì trong kinh Phaät daïy, chuùng ta sanh töû luaân hoài trong saùu ñöôøng, thaáp nhaát laø ñòa nguïc, keá ñoù laø ngaï quæ, suùc sanh, roài ngöôøi, a-tu-la, trôøi. Trong saùu ñöôøng ñoù, ba ñöôøng aùc, ba ñöôøng thieän. Neáu nghó xaáu aùc, taïo toäi naëng thì ñoïa ñòa nguïc. Nghó xaáu aùc vôùi taâm gian xaûo, keo kieät thì ñoïa ngaï quæ. Nghó xaáu aùc vôùi taâm si meâ thì ñoïa suùc sanh. Ñoù laø ba ñöôøng aùc. Neáu nghó phaûi, xöùng ñaùng tö caùch con ngöôøi thì sanh laøm ngöôøi. Nghó laønh nhöng coøn noùng giaän thì sanh laøm a-tu-la. Coøn nghó laøm möôøi ñieàu laønh troïn veïn thì ñöôïc sanh coõi trôøi. Ñoù laø ba ñöôøng laønh.

Rieâng ngöôøi döùt heát caùc thöù nghó thì ñi ñöôøng naøo? Ñoù laø choã toâi muoán neâu leân ñeå chuùng ta naém cho thaät vöõng. Coøn nghó laø coøn nieäm, coøn nieäm thì coøn taïo nghieäp hoaëc nghieäp xaáu aùc, hoaëc nghieäp löông thieän. Nghieäp aùc thì ñi ba ñöôøng döõ, nghieäp luông thieän thì ñi ba ñöôøng laønh, nghóa laø coøn ñi trong luïc ñaïo luaân hoài. Baây giôø muoán ra khoûi luïc ñaïo luaân hoài thì phaûi laøm sao?

Choã naøy Luïc toå Hueä Naêng ñaõ baûo vôùi Thöôïng toïa Minh: "Khoâng nghó thieän khoâng nghó aùc, caùi gì laø Baûn lai dieän muïc cuûa Thöôïng toïa Minh? " Ngay caâu ñoù Thöôïng toïa Minh lieàn ngoä ñaïo. Nhö toâi ñaõ noùi nghó aùc thì ñi ñöôøng aùc, nghó thieän thì ñi ñöôøng thieän. Coøn ñi töùc laø coøn ôû trong luïc ñaïo luaân hoài. Baây giôø döøng heát nghó thieän, nghó aùc thì "Baûn lai dieän muïc" muoân ñôøi cuûa mình hieän ra. Nhö vaäy döùt nghó thieän, döùt nghó aùc thì taâm khoâng coøn sanh dieät, taâm khoâng coøn sanh dieät thì caùi chaân thaät baát sanh baát dieät hieän tieàn.

Chuùng ta ñaõ saün coù caùi chaân thaät aáy goïi laø Phaät taùnh, Chaân taâm nhöng vì nghó thieän, nghó aùc che phuû neân mình khoâng thaáy. Baây giôø döøng ñöôïc hai thöù naøy thì noù hieän ra. Vì vaäy nghe Luïc Toå noùi caâu aáy, ngaøi Hueä Minh lieàn ngoä. Roõ raøng Tònh ñoä hay Thieàn Ñaïi thöøa, Thieàn toâng, Thieàn Nguyeân thuûy… ñeàu ñi tôùi choã döøng heát caùc nieäm nghó töôûng. Tuy phöông tieän öùng duïng coù khaùc nhöng choã cöùu kính khoâng hai. Ñoù laø ñieåm gaëp nhau giöõa caùc phaùp tu.

Nhieàu ngöôøi khoâng bieát, cöù chæ trích nhau maø khoâng hieåu mình ñang tu theá naøo. Ñoù laø sai laàm lôùn. Trong ñaïo Phaät, cöùu kính khoâng hai ñöôøng. Khi naøo taâm baët heát nhöõng nieäm nghó töôûng, baët heát phaûi quaáy hôn thua, ñoái ñaõi thì caùi chaân thaät hieän ra. Neân noùi tu giaûi thoaùt sanh töû laø vaäy, vì caùi ñoù khoâng sanh khoâng dieät thì ñaâu coøn ñi trong luïc ñaïo. Khoâng ñi trong luïc ñaïo töùc laø nhaäp Nieát-baøn, laø giaûi thoaùt sanh töû.

Thieàn ñònh coát döøng taùn loaïn, neân nieäm Phaät ñöôïc nhaát taâm cuõng laø Thieàn ñònh, tu Töù nieäm xöù tôùi nhaát taâm cuõng laø Thieàn ñònh. Khi döùt heát taùn loaïn thì ñöôïc Nieát-baøn, khoâng nghi ngôø gì nöõa. Ñoù laø ñoä thöù naêm, Thieàn ñònh ñoä taùn loaïn.

Thöù saùu laø Trí tueä ñoä si meâ. Si meâ töùc laø voâ minh, noù khieán chuùng ta taïo nghieäp roài luaân hoài trong sanh töû. Vì vaäy muoán heát luaân hoài sanh töû phaûi coù trí tueä. Bôûi chæ coù trí tueä môùi phaù tan meâ laàm, khoâng meâ laàm thì khoâng coøn ñi trong sanh töû nöõa. Baùt chaùnh ñaïo khoâng noùi trí tueä maø noùi chaùnh kieán. Chaùnh kieán naøy töø hoïc maø coù, neân thuoäc Vaên tueä töùc Höõu sö trí. Coøn trí tueä töø Thieàn ñònh phaùt sanh cuûa Luïc ñoä thuoäc veà Trí voâ sö. Moãi beân coù moät höôùng khaùc nhau.

Heä Nam toâng vaøo ñaïo baèng trí tueä höõu sö, neân trong kinh Phaùp Cuù Phaät daïy: "Caùc ngöôi phaûi töï thaép ñuoác leân maø ñi, thaép leân vôùi chaùnh phaùp. " Chuùng ta môû saùng trí tueä baèng caùch nöông theo chaùnh phaùp cuûa Phaät. Heä Baéc toâng khai trieån trí tueä voâ sö, neân töø Thieàn ñònh maø coù.

Ñöùc Thích-ca giaùc ngoä sau khi thieàn ñònh döôùi coäi boà-ñeà boán möôi chín ngaøy ñeâm, cuoái cuøng Ngaøi chöùng ñöôïc Tam minh v. v… Giaùc ngoä do ñònh maø ñöôïc neân söï giaùc ngoä ñoù khoâng coù thaày. Vì vaäy Phaät tuyeân boá "Ta hoïc ñaïo khoâng coù thaày". Khoâng coù thaày thì ai daïy? Do Trí voâ sö saün coù vaäy. Khi taâm thanh tònh thì trí naøy töï saùng, khoâng phaûi do hoïc maø ñöôïc. Trí voâ sö laø trí baát sanh baát dieät, coøn Trí höõu sö laø trí sanh dieät. Trí voâ sö môùi cöùu chuùng ta giaûi thoaùt sanh töû. Thöôïng toïa Minh ngoä ñöôïc Baûn lai dieän muïc laø nhôø ñi tôùi choã khoâng nghó thieän, khoâng nghó aùc töùc döøng taâm ñoái ñaõi, baáy giôø Trí voâ sö hay Phaät taùnh môùi hieän ra, roõ raøng nhö vaäy.

Ngöôøi tu Phaät noùi tôùi giaûi thoaùt sanh töû laø phaûi döùt heát hai beân, coøn trong voøng ñoái ñaõi, laøm thieän tu phöôùc thì khoâng bao giôø giaûi thoaùt sanh töû, chæ ñi trong ba ñöôøng laønh thoâi. Nam toâng tu tôùi A-la-haùn laø Dieät taän ñònh thì nhaäp Nieát-baøn. Caùc ngaøi chæ mong moät ñôøi tu chöùng ñöôïc voâ sanh, coøn Baéc toâng tu ñeå nhaän ñöôïc Trí voâ sö saün coù. Vì vaäy Boà-taùt tu Luïc ñoä laáy trí tueä töùc giaùc ngoä laøm muïc ñích cöùu kính. Ñaõ giaùc ngoä roài Boà-taùt thaáy moïi chuùng sanh ñeàu coù taùnh Phaät, nhöng vì queân thaønh ra meâ. Do ñoù Boà-taùt phaùt nguyeän vaøo ñôøi ñoä sanh, giuùp taát caû chuùng sanh ngoä ñöôïc taùnh Phaät saün coù cuûa mình. Coøn A-la-haùn ñöôïc Dieät taän ñònh roài thaáy chuùng sanh meâ laàm khoù giaùo hoùa heát ñöôïc, neân nhaäp Nieát-baøn cho yeân. Vì vaäy trong kinh thöôøng traùch tu theo haïnh Thanh vaên laø tieâu cöïc. Ñoù laø vì caùc ngaøi ñeán ñöôïc choã an laønh roài, an truù moät mình maø khoâng phaùt nguyeän vaøo ñôøi ñoä sanh.

Tinh thaàn nhaäp theá cuûa Baéc toâng vì theá ñöôïc goïi laø tinh thaàn Ñaïi thöøa. Chuùng sanh naøo cuõng coù cuûa baùu nhöng laïi queân. Boà-taùt thaáy bieát maø khoâng chæ thì caûm thaáy mình khoâng xöùng ñaùng laø ngöôøi toát, laø ngöôøi ñi tröôùc, neân caùc ngaøi ñem heát khaû naêng, söùc löïc cuûa mình chæ moïi ngöôøi cuøng thaáy cuøng bieát, cho troøn boån phaän cuûa mình. Vì vaäy Boà-taùt khoâng chaáp nhaän nhaäp Nieát-baøn.

Chaúng nhöõng Boà-taùt maø moät vò A-la-haùn nhö ngaøi A-nan cuõng phaùt nguyeän: "Nhö nhaát chuùng sanh vò thaønh Phaät, chung baát ö thöû thuû Neâ-hoaøn", neáu coøn moät chuùng sanh chöa thaønh Phaät, con troïn khoâng nhaäp Nieát-baøn. Vì caùc ngaøi thaáy mình coù hoøn ngoïc quí, ngöôøi khaùc cuõng coù maø chöa thaáy, thì nôõ naøo laøm thinh boû ñi. Cho neân phaûi laên loän, phaûi chæ baûo cho moïi ngöôøi cuøng thaáy, cuøng bieát nhö mình. Chöøng ñoù thaûnh thôi muoán ñi ñaâu thì ñi, muoán nhaäp hay khoâng nhaäp Nieát-baøn cuõng ñöôïc.

Vì vaäy taâm Boà-taùt khaùc taâm Thanh vaên. Thanh vaên chöùng Dieät taän ñònh roài nhaäp Nieát-baøn. Boà-taùt chöùng ngoä chaân lyù roài, luoân luoân giaùo hoùa khoâng ngöøng nghæ ñeå taát caû chuùng sanh cuøng ngoä nhö mình, ñoù laø baûn nguyeän cuûa caùc ngaøi. Nam toâng chuù troïng saïch phieàn naõo ñöôïc voâ sanh, neân laáy Chaùnh ñònh laøm goác. Baéc toâng chuù troïng giaùc ngoä, nhaän ra taùnh Phaät saün coù cuûa mình, neân laáy trí tueä voâ sö laøm goác. Nhö vaäy hai loái tu coù nhöõng ñieåm khaùc nhau, vì vaäy taâm haïnh cuõng khaùc nhau.

Chuùng ta hoïc kinh ñieån Phaät, phaûi hieåu cho töôøng taän môùi thaáy ñöôøng tu heát söùc roõ raøng, khoâng coù gì nghi ngôø heát. Phaät daïy giaûi thoaùt khoâng coù ñaâu xa, ngay nôi coõi naøy maø khoâng bò vöôùng maéc, soáng ñöôïc vôùi caùi chaân thaät cuûa chính mình ñoù laø giaûi thoaùt, laø voâ sanh. Theá gian thích soáng, neân nghe Phaät noùi chöùng ñöôïc Nieát-baøn voâ sanh, buoàn quaù. Coøn tu Tieân, luyeän ñöôïc thuoác tröôøng sanh baát töû, soáng hoaøi khoâng cheát neân ngöôøi ta ham. Noùi tröôøng sanh baát töû, nhöng chuùng ta xem ngaøy nay coøn oâng Tieân naøo khoâng? Baát töû sao khoâng coøn, nhö vaäy ñaâu phaûi laø chaân lyù.

Phaät noùi Nieát-baøn laø voâ sanh, khoâng sanh thì laøm gì coù töû, neáu coù sanh thì coù töû. Töû sôùm laø naêm baûy möôi naêm, töû muoän laø vaøi traêm naêm, cuõng töû thoâi. Chæ voâ sanh môùi laø baát töû. Ñoù laø leõ thaät, laø chaân lyù.

Hoâm nay toâi giaûng veà ñeà taøi naøy ñeå quí vò xeùt kyõ hai ñöôøng loái tu caên cöù vaøo hai phaàn giaùo ñieån, moät laáy Baùt chaùnh ñaïo, moät laáy Luïc ñoä laøm caên baûn neân coù nhöõng ñieåm sai bieät. Nhö vaäy ñeå nhaän ra Baéc toâng khaùc hôn Nam toâng ôû choã naøo. Nhieàu ngöôøi noùi Tieåu thöøa laø coã xe nhoû, Ñaïi thöøa laø coã xe lôùn. Noùi vaäy ñuùng chöa? Neáu cho raèng Tieåu thöøa laø coã xe nhoû ñoä ít ngöôøi, Ñaïi thöøa laø coã xe lôùn ñoä nhieàu ngöôøi, nhö vaäy khoâng ñuùng.

Nhieàu vò tu theo Nguyeân thuûy ngoä ñaïo, ñoä cuõng raát nhieàu ngöôøi. Coøn vò tu theo Ñaïi thöøa maø khoâng tôùi ñaâu thì coù ñoä ñöôïc ai, laøm sao noùi nhieàu ít. Chæ khaùc nhau ôû choã, ngöôøi tu chöùng Dieät taän ñònh nhaäp Nieát-baøn, ngang ñoù nghæ vónh vieãn khoâng ñoä sanh thì mang tinh thaàn Tieåu thöøa. Coøn ngöôøi tu ngoä ñöôïc Phaùp thaân roài, laên loän trong ñôøi ñeå ñoä chuùng sanh khoâng cuøng, thì mang tinh thaàn Ñaïi thöøa. Hieåu nhö vaäy chuùng ta môùi thaáy giaù trò ñöôøng loái tu cuûa moãi beân. Nhöng phaûi tu tôùi nôi kìa, chôù coøn tu lô mô cuõng khoâng thaáy khoâng bieát ñöôïc gì. Giaù trò ôû söï tu chôù khoâng phaûi giaù trò ôû choã hoïc nhieàu. Hoïc nhieàu maø khoâng tu thì cuõng khoâng coù keát quaû.

Vì vaäy toâi mong moûi taát caû coá gaéng hieåu, öùng duïng tu cho ñöôïc toát. Nhö vaäy laø töï cöùu mình vaø cöùu ñöôïc moïi ngöôøi. Neáu khoâng chòu tu, baûn thaân chuùng ta khoâng töï cöùu ñöôïc thì mong gì cöùu ai. Mong taát caû coá gaéng thöïc hieän tu haønh ñuùng nhö lôøi Phaät toå daïy.

]