ÑÖÙC TÖØ BI VAØ NHAÃN NHUÏC

Hoâm nay nhaân quyù thaày chuøa Böûu Thoï môøi chuùng toâi veà döï leã an vò ñöùc Boà-taùt Quaùn Theá AÂm vaø khai ñaïi hoàng chung cuûa chuøa, neân toâi seõ giaûng veà ñeà taøi Ñöùc töø bi vaø nhaãn nhuïc. Bôûi vì toân töôïng Boà-taùt Quaùn Theá AÂm töôïng tröng cho haïnh töø bi trong ñaïo Phaät.

Töø bi vaø nhaãn nhuïc laø hai phaùp tu toái thieát yeáu cuûa ngöôøi Phaät töû cuõng nhö ngöôøi xuaát gia. Töø bi laø ban vui, cöùu khoå. Ngöôøi coù loøng töø bi laø ngöôøi thöông taát caû chuùng sanh bình ñaúng nhö nhau. Vì thöông moïi ngöôøi neân ñem heát caû taâm tö söùc löïc cuûa mình laøm cho moïi ngöôøi ñöôïc vui, heát khoå, neân goïi laø ban vui, cöùu khoå.

ÔÛ ñôøi ai khoâng coù khoå, hoaëc nhieàu hoaëc ít thoâi. Chö Phaät vaø Boà-taùt thöông muoán cho chuùng ta heát khoå neân caùc Ngaøi daïy chuùng ta tu. Vì vaäy töø bi laø haïnh thieát yeáu trong ñaïo Phaät. Keá ñeán laø nhaãn nhuïc. Bôûi coù töø bi maø thieáu nhaãn nhuïc thì khoâng bao giôø thöïc hieän ñöôïc haïnh töø bi. Nhaãn nhuïc luùc naøo cuõng ôû beân caïnh töø bi, khoâng theå rieâng reõ ñöôïc, neân toâi giaûng chung töø bi vaø nhaãn nhuïc.

Trong kinh Phaùp Hoa Phaät coù daïy, muoán vaøo nhaø Nhö Lai töùc phaûi coù loøng töø bi, muoán maëc aùo Nhö Lai töùc phaûi nhaãn nhuïc. Toùm laïi, muoán vaøo nhaø Phaät, maëc aùo Phaät phaûi tu haïnh töø bi vaø nhaãn nhuïc. Neáu khoâng coù töø bi, khoâng coù nhaãn nhuïc thì khoâng theå vaøo nhaø Phaät, maëc aùo Phaät ñöôïc. Neân ngöôøi Phaät töû thieáu töø bi thì chöa phaûi Phaät töû. Ñaây laø vaán ñeà maø quyù Phaät töû caàn phaûi hieåu.

Noùi töø bi theo nghóa cöùu khoå ban vui, quyù Phaät töû caûm thaáy khoù hieåu. Ñeå gaàn guõi vaø deã hieåu hôn, toâi coù theå noùi töø bi laø tình thöông vì moïi ngöôøi chôù khoâng phaûi vì mình. Chuùng ta ai cuõng coù tình thöông, nhöng tình thöông vì mình nhieàu hôn vì moïi ngöôøi. Ví duï ta ñi ñaâu treã xe hoaëc treã ñoø, coù moät ngöôøi töû teá môøi vaøo nhaø uoáng nöôùc, aên côm ñeå chôø tôùi chuyeán ñoø, chuyeán xe sau. Hoï xöû söï raát toát neân ta noùi ngöôøi ñoù deã thöông quaù. Taïi vì hoï toát vôùi mình neân mình noùi deã thöông. Neáu ngöôøi aáy xaáu vôùi mình thì mình khoâng thöông. Nhö vaäy ñeå thaáy tình thöông cuûa chuùng ta ñi ñoâi vôùi baûn ngaõ. Tình thöông ñoù khoâng goïi laø töø bi. Ñeán bao giôø chuùng ta thaáy ngöôøi lem luoác, xaáu xí, khoâng leã ñoä, ñoùi khoå maø ta vaãn thöông. Chuùng ta cho cheùn côm, oå baùnh mì, duø hoï khoâng caùm ôn nhöng chuùng ta vaãn thaáy vui. Ñoù laø tình thöông cuûa loøng töø bi, thaáy ngöôøi khoå mình thöông, mình giuùp maø khoâng caàn ñeàn ñaùp.

Laø ngöôøi Phaät töû bieát hoïc Phaät, tu Phaät thì neân taäp môû roäng tình thöông. Ai khoå, ai ñoùi thì chuùng ta thöông, khoâng vì baûn ngaõ, khoâng ñôïi ngöôøi giuùp mình, mình môùi thöông laïi. Ñoù laø tình thöông cuûa loøng töø bi. Coøn vì mình thì chöa phaûi töø bi. Neân hieåu cho töôøng taän, chôù thöông ngöôøi naøy, thöông ngöôøi kia roài cho ñoù laø töø bi thì khoâng theå ñöôïc. Bôûi töø bi heä troïng nhö vaäy neân ngöôøi Phaät töû böôùc chaân vaøo ñaïo phaûi taäp môû roäng loøng thöông moïi ngöôøi. Ñoù laø taäp taâm töø bi. Coù taâm töø bi roài thì chuùng ta tu môùi coù theå tieán ñöôïc. Coøn chöa coù töø bi thì khoâng theå naøo chuùng ta tieán ñöôïc treân ñöôøng tu.

Taïi sao töø bi phaûi ñi ñoâi vôùi nhaãn nhuïc? Nhö ôû theá gian coù ngöôøi con hieáu thaûo, thöông cha meï nhöng gia caûnh ngheøo laøm khoâng ñuû aên. Baáy giôø Giaùm ñoác moät xí nghieäp nhaän vaøo laøm, trong xí nghieäp anh ta bò raày, bò quôû nhieàu thöù, xuùc chaïm tôùi töï aùi. Nhöng vì thöông cha meï thieáu thoán neân vaãn chòu ñöïng, nhòn nhuïc laøm coù tieàn ñeå nuoâi cha meï. Do ñoù phaûi aån nhaãn, cöïc khoå, nhuïc nhaõ chôù khoâng daùm boû vieäc.

Nhö vaäy tình thöông giuùp cho chuùng ta coù söùc chòu ñöïng, söùc nhaãn naïi. Ñoù goïi laø nhaãn nhuïc. Neáu chuùng ta khoâng thöông cha meï thì khi gaëp caûnh bò raày la, khinh baïc lieàn boû quaùch, caàn gì phaûi laøm, choã naøy khoâng ñöôïc kieám choã khaùc. Nhöng vì thöông cha meï cho neân nhaãn chòu moïi söï phieàn haø, xuùc phaïm. Ñoù laø vì tình thöông maø phaûi nhaãn nhuïc.

Moät ví duï nöõa, nhö ngöôøi phuï nöõ gaëp oâng choàng baïo haønh, nhöng ñaõ coù vôùi nhau hai, ba maët con. Ngöôøi choàng baïo haønh chòu heát noåi thì leõ ra phaûi ly dò nhöng vì thöông con, sôï con bô vô khoâng coøn ñuû cha meï, vieäc hoïc haønh sa suùt v. v… Thöông con maø nhaãn nhòn söï baïo haønh cuûa choàng. Nhö vaäy cuõng vì tình thöông maø phaûi chòu ñöïng. Tröôøng hôïp tröôùc laø ngöôøi con hieáu, vì thöông cha meï maø nhaän chòu nhöõng khoù khaên, khinh bæ. Tröôøng hôïp sau vì thöông con maø khoâng boû ñöôïc ngöôøi baïn töøng haønh haï mình, chòu ñöïng moïi ñieàu v. v… Neân bieát, nhôø tình thöông maø ngöôøi ta coù theå nhaãn chòu nhöõng caùi khoù nhaãn. Neáu khoâng coù tình thöông thì chaéc raèng con ngöôøi seõ khoâng ñuû söùc ñeå vöôït qua nhöõng caûnh khoù khoå.

Soáng trong ñôøi chuùng ta muoán laøm ñieàu laønh, ñieàu toát nhöng chaéc gì ñöôïc moïi ngöôøi taùn thaùn. Cho neân muoán laøm ñieàu laønh ñieàu toát ñeå giuùp moïi ngöôøi, thì tröôùc chuùng ta phaûi taäp coù loøng thöông maïnh meõ ñoái vôùi moïi ngöôøi. Ñoù laø töø bi. Keá phaûi coù söùc nhaãn naïi, chòu ñöïng nhöõng khoù khaên.

Chuùng ta khoâng neân hieåu laàm nhaãn nhuïc laø ñieàu xaáu, theo quan nieäm cuûa nhieàu ngöôøi, nhaãn laø phaûi chòu nhuïc. Theo toâi thì khoâng phaûi vaäy. Nhaãn nhuïc laø moät söùc maïnh chôù khoâng phaûi yeáu ñuoái. Theá gian thöôøng cho raèng ngöôøi laøm vieäc gì bò la raày, quôû maéng nhöng vaãn raùng chòu ñöïng laø ngöôøi yeáu ñuoái, nhu nhöôïc, vì khoâng daùm choáng cöï laïi, ñoâi khi coøn baûo laø ngu. Nhöng trong ñaïo Phaät khoâng phaûi vaäy. Ñaïo Phaät daïy nhaãn nhuïc laø moät söùc maïnh. Neáu chuùng ta ñeå yù seõ thaáy ôû nhöõng ngoâi chuøa xöa thöôøng vieát caâu Ñaïi Huøng Böûu Ñieän, töùc laø ñieän baùu thôø ñaáng Ñaïi Huøng. Ñöùc Phaät laø ñaáng Ñaïi Huøng, nhöng Ngaøi coù ñaùnh deïp ai ñaâu maø toân vinh laø Ñaïi Huøng?

Trong kinh Phaùp Cuù, Phaät coù daïy theá naøy:

Thaéng moät vaïn quaân khoâng baèng thaéng mình

Thaéng mình môùi laø chieán coâng oanh lieät nhaát

Nghóa laø ngöôøi naøo thaéng ñöôïc mình môùi goïi laø ngöôøi huøng. Thaéng giaëc beân ngoaøi chöa phaûi laø huøng. Nhö vaäy nhaãn nhuïc laø vieäc deã hay khoù? Bò ngöôøi sæ nhuïc, maéng nhieác ta, ta sæ nhuïc, maéng nhieác laïi laø deã hay nhòn nhuïc laø deã? Maéng laïi laø deã chôù boû qua khoù laém. Ñöøng noùi chi ngöôøi lôùn, treû con khi bò öùc hieáp noù töùc giaän la loái deã hay laøm thinh deã? Nhö vaäy khi traùi yù, noåi giaän la loái con nít laøm cuõng ñöôïc, coøn nhaãn nhòn, ngöôøi lôùn ñoâi khi laøm chöa noåi nöõa. Qua ñoù thì bieát caùi naøo khoù! Khoù maø laøm ñöôïc neân goïi laø Ñaïi Huøng. Ñöùc Phaät ñöôïc goïi laø Ñaïi Huøng vì Ngaøi nhaãn ñöôïc nhöõng ñieàu khoù nhaãn.

Trong kinh keå laïi, coù laàn ñöùc Phaät treân ñöôøng du hoùa, moät thaày Baø-la-moân leõo ñeõo theo sau chöûi nhöng Phaät cöù thong thaû ñi. OÂng töùc quaù chaän laïi hoûi:

- Ngaøi Coà Ñaøm! Ngaøi coù ñieác khoâng?

Phaät ñaùp:

- Khoâng.

- Khoâng ñieác sao oâng nghe toâi maéng chöûi maø khoâng coù phaûn öùng?

- Ta khoâng ñieác. Vieäc maéng chöûi cuûa oâng coù lieân heä gì vôùi ta ñaâu.

Phaät lieàn noùi ví duï:

- Nhö nhaø oâng coù gioã môøi baø con quyeán thuoäc tôùi döï. Khi hoï saép veà, oâng goùi quaø baùnh taëng. Nhöõng ngöôøi aáy khoâng nhaän thì quaø ñoù veà ai?

OÂng Baø-la-moân ñaùp:

- Neáu hoï khoâng nhaän thì quaø ñoù veà toâi chôù veà ai.

Phaät baûo:

- Cuõng vaäy, oâng chöûi ta maø ta chaúng nhaän thì nhöõng lôøi maéng chöûi ñoù xin göûi laïi cho oâng.

Ngöôøi ta cöù nghó raèng nhòn laø thua, nhöng tröôøng hôïp vöøa keå, ñöùc Phaät coù thua khoâng? Chöûi Ngaøi maø Ngaøi khoâng choáng cöï laïi thì haäu quaû töï trôû veà ngöôøi chöûi. Chuùng ta thöû taäp khi bò maéng chöûi maø chuùng ta cöù laëng leõ laøm thinh khoâng noùi gì heát thì roát cuoäc ngöôøi naøo töùc hôn. Ngöôøi bò chöûi töùc hay ngöôøi chöûi töùc? Cho neân töôûng raèng tranh hôn thua laø hay, khoâng ngôø caøng tranh laø caøng luùn saâu vaøo phieàn naõo. Chaúng khaùc naøo nhö löûa chaùy maø cöù cheá theâm daàu hoaøi. Coøn moät beân noùng giaän, moät beân im laëng, khoâng coù lôøi thaùch ñoá nhau thì laøm gì coù chuyeän ñaáu tranh ñeå daãn ñeán nhöõng vieäc tai haïi lôùn lao. Roõ raøng nhaãn nhòn laø ñieàu heát söùc quan troïng, khoâng phaûi vieäc thöôøng. Ngöôøi bieát nhaãn nhòn laø ngöôøi laøm ñöôïc vieäc lôùn, coøn ngöôøi khoâng nhaãõn nhòn ñöôïc thì khoâng laøm ñöôïc vieäc gì heát. Cho neân chuùng ta muoán laøm ñöôïc ñieàu hay ñieàu toát thì phaûi coù ñöùc nhaãn nhòn maïnh meõ, nhö vaäy vieäc laøm môùi thaønh coâng.

Chuùng ta ai cuõng bieát caâu chuyeän Quan AÂm Thò Kính. Toâi löôïc keå ñieåm hay ñaëc bieät cuûa baø Quan AÂm Thò Kính. Theo söû saùch Trung Quoác thì baø thuoäc gia ñình khaù giaû, coù danh giaù, choàng baø laø moät nho sinh hieáu hoïc. Gia ñình hai beân cuõng moân ñaêng hoä ñoái. Moät hoâm nhaân choàng hoïc haønh meät moûi neân naèm nguû tröa. Baø nhìn thaáy coù sôïi raâu moïc ngöôïc leân treân khoù coi, neân laáy keùo ñònh hôùt giuøm sôïi raâu. Nhöng vöøa ñöa keùo ñuïng vaøo thì oâng giaät mình chuïp tay la: "AÙm saùt toâi". OÂng la leân nhö vaäy thì caû nhaø ñeàu tin theo, noùi baø ñònh duøng keùo aùm saùt oâng choàng.

Vieäc ñoù coù oan khoâng? Vì oâng nguû mô maøng khoâng tænh taùo neân bò ñuïng vaøo da lieàn giaät mình hoaûng hoát, thaáy baø ñang caàm keùo thì la leân noùi vôï aùm saùt mình. Duø baø coù noùi gì cuõng khoâng ai tin heát. Cuoái cuøng gia ñình beân choàng giao traû baø veà cha meï cuûa baø, vì laø naøng daâu hö. Cha meï baø cuõng khoâng bieát noùi sao hôn neân ñaønh ñem con veà. Veà nhaø mình roài, baø nghó söï tuûi nhuïc vì laø con nhaø theá phieät maø baây giôø mang tieáng gieát choàng, nhöng khoâng bieát laøm sao minh oan ñöôïc. Vì vaäy baø ñònh ñi tu ñeå khoûi mang tai tieáng cho cha meï.

Hoài xöa ôû Trung Hoa chöa coù phaùi nöõ ñi tu, chæ coù phaùi nam thoâi. Neân muoán ñi tu baø phaûi giaû trai. Khi vaøo chuøa ñöôïc Hoøa thöôïng nhaän cho ôû, nhöng vì coù nhan saéc neân giaû trai baø cuõng ñeïp. Do ñoù ñoäng loøng Thò Maàu, con moät nhaø giaøu thöôøng lui tôùi vieáng chuøa. Thò Maàu coù taâm khoâng toát neân sau naøy gaàn guõi vôùi ngöôøi noâ boäc cuûa gia ñình, coâ mang thai roài ñoå oan cho oâng ñaïo Kænh Taâm, töùc phaùp danh cuûa baø. Söï vieäc Thò Maàu khai tröôùc laøng xaõ ñoøi baø ñeán coâng ñöôøng tra hoûi. Baø traû lôøi khoâng coù gì heát nhöng chaúng ai tin. Duø bò tra khaûo ñaùnh ñaäp ñi khoâng noåi nhöng baø vaãn chòu ñöïng, khoâng tieát loä mình laø ngöôøi nöõ ñeå minh oan. Cuoái cuøng laøng môøi Hoøa thöôïng ñeán traû baø veà chuøa nuoâi daïy laïi. Nhö vaäy môùi thaáy söùc chòu ñöïng phi thöôøng cuûa baø.

Khi veà chuøa, Hoøa thöôïng khoâng bieát söï vieäc theá naøo neân xöû söï vôùi baø khaùc luùc tröôùc. Baø khoâng ñöôïc ôû trong chuøa maø phaûi ôû haønh lang. Thôøi gian sau Thò Maàu sanh ñöùa con trai, coâ boàng ñöùa beù ñeán chuøa giao cho baø noùi raèng: "Con cuûa oâng nay toâi giao traû cho oâng".

Chuùng ta thaáy roõ raøng söï vieäc khoâng coù gì dính daùng maø baây giôø xaûy ra ñeán möùc ñoä nhö vaäy. Baø can ñaûm nhaän nuoâi ñöùa beù, bôûi baø nghó ngöôøi tu duø cho coâng phu nhieàu maø khoâng coù loøng töø bi thì cuõng khoâng xöùng ñaùng. Vì chuùng sanh, vì cöùu moät maïng ngöôøi neân baø chaáp nhaän heát moïi nhuïc nhaõ, moïi hình phaït. Cho neân trong moät ñoaïn thô truyeän Quan AÂm Thò Kính coù caâu naøy:

Duø xaây chín baäc phuø ñoà,

Khoâng baèng laøm phöôùc cöùu cho moät ngöôøi.

Phuø ñoà töùc laø caùi thaùp, yù caâu naøy noùi duø xaây thaùp chín taàng, khoâng baèng cöùu moät sinh maïng con ngöôøi. Nghó vaäy neân baø ñaønh oâm ñöùa nhoû nuoâi. Söï vieäc naøy caøng laøm cho Hoøa thöôïng nghi ngôø, neáu khoâng phaûi con cuûa baø thì sao nhaän laõnh nuoâi. Soáng trong hoaøn caûnh aáy baø vaãn aâm thaàm chòu ñöïng. Moãi ngaøy aüm ñöùa beù ñi khaép xoùm laøng xin söõa buù, chòu ñöïng moïi khinh bæ, cheâ bai cuûa thieân haï. Baø kieân nhaãn nuoâi cho ñöùa beù lôùn leân. Thôøi gian chòu nhuïc nhaõ khoâng bieát laø bao nhieâu. Moät ñöùa treû khoâng coù lieân heä maùu muû gì heát maø vì loøng töø bi muoán cöùu moät maïng soáng, khoâng ñeå cho noù cheát neân baø phaûi chòu nhuïc nhaõ, ñuû thöù xaáu xa. Tôùi khi ñöùa beù lôùn roài, töø ñoù baø môùi ñöôïc tu haønh yeân oån, vaø ñeán luùc laâm chung moïi ngöôøi phaùt hieän baø laø ngöôøi nöõ thì baø ñaõ ñaéc quaû vò Boà-taùt. Ngöôøi ñôøi sau thöôøng goïi laø Quan AÂm Thò Kính.

Ñoù laø toâi keå toång quaùt, baây giôø toâi nhaán maïnh theâm tinh thaàn nhaãn nhuïc cuûa baø ñeå chuùng ta noi theo tu taäp.

Thöù nhaát, baø nhaãn khi bò choàng vu oan. Vieäc ngaãu nhieân thoâi maø bò haøm oan nhö theá. Neáu ngöôøi khoâng coù can ñaûm, bò oan öùc ñoù coù theå töï töû. Thöôøng ngöôøi ta cho raèng töï töû laø gan, nhöng toâi thì noùi ngöôïc laïi, töï töû laø khoâng can ñaûm. Bôûi vì xaáu hoå chòu ñöïng khoâng noåi, khoâng ñuû söùc nhaãn neân môùi töï töû, neáu ñuû söùc nhaãn thì ñaâu coù töï töû. Baø khoâng töï töû maø soáng vaø tu. Ñoù laø moät ñöùc nhaãn nhuïc lôùn.

Thöù hai, khi ñi tu bò ngöôøi ta vu oan laø quan heä vôùi Thò Maàu coù thai. Ñieàu ñoù heát söùc voâ lyù vì baø laø ngöôøi nöõ. Neáu muoán minh oan raát deã, chæ caàn noùi toâi laø ngöôøi nöõ thì moïi vieäc ñeàu eâm xuoâi heát. Nhöng vì muoán ñöôïc tieáp tuïc tu haønh, baø khoâng muoán loä toâng tích mình laø ngöôøi nöõ, neân phaûi nhaän laõnh söï haønh haï, ñaùnh ñaäp, khaûo tra.

Tröôøng hôïp tröôùc nhaãn ñeå ñöôïc soáng vaø tu. Tröôøng hôïp thöù hai, vì söï tu neân cam chòu khoå nhoïc. Vaø ñeán giai ñoaïn cuoái cuøng laø loøng töø bi thöông ñöùa beù ra ñôøi khoâng coù cha meï nuoâi döôõng. Sôï noù cheát toäi neân nhaän nuoâi, chòu nhuïc nhaõ, khoâng phaûi moät ngaøy maø caû maáy chuïc naêm trôøi. Chính vì loøng töø bi neân baø ñaõ coù söùc kieân nhaãn phi thöôøng nhö vaäy. Khi ñaõ vöôït qua söùc chòu ñöïng ñoù baø lieàn thaønh töïu Boà-taùt. Chuùng ta thaáy loøng töø bi, söùc nhaãn nhuïc vöôït hôn taát caû ngöôøi thöôøng tình. Do ñoù thaønh töïu ñöôïc Boà-taùt haïnh. Baây giôø chuùng ta toân vinh baø laø Phaät Baø Quan AÂm.

Nhö vaäy, ngöôøi chòu ñöïng ñöôïc laø ngöôøi maïnh meõ, coù moät söùc nhaãn phi thöôøng. Cho neân tu muoán ñeán nôi ñeán choán ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù ñuû hai maët, vöøa coù loøng töø bi vöøa coù ñöùc nhaãn nhuïc. Töø bi nhaãn nhuïc ñuû thì chuùng ta môùi tu tieán, môùi thaønh coâng. Coøn chæ coù töø bi maø thieáu nhaãn nhuïc thì khoù thaønh coâng. Ví duï nhö chuùng ta thaáy ngöôøi ngheøo khoå muoán giuùp ñôõ nhöng hoï khoâng bieát mang ôn. Vaäy laø chuùng ta khoâng muoán giuùp nöõa. Ñoù laø chuùng ta laøm vieäc laønh, vieäc toát maø chöa coù ñöùc nhaãn nhuïc neân deã luøi laém.

Ñoù laø toâi noùi Boà-taùt Quaùn Theá AÂm ôû trong truyeän thô Quan AÂm Thò Kính. Baây giôø toâi noùi Boà-taùt Quaùn Theá AÂm treân hình töôïng maø quyù vò ñang thôø. Chuùng ta ñeán chuøa leã Boà-taùt Quaùn Theá AÂm thöôøng thaáy Ngaøi döôùi hình thöùc ngöôøi nöõ, nhöng thaät ra Boà-taùt khoâng coù nam nöõ. Trong kinh Phoå Moân coù noùi roõ, Boà-taùt Quaùn Theá AÂm khi caàn ñoä ñoàng nam thì hieän thaân ñoàng nam. Khi caàn ñoä ñoàng nöõ thì hieän thaân ñoàng nöõ, caàn ñoä Teå Quan thì hieän thaân Teå Quan. Nhö vaäy Ngaøi khoâng coù thaân nhaát ñònh laø nam hay nöõ, maø tuøy theo caên cô chuùng sanh thích thaân gì thì hieän ra thaân aáy. Song vì ngöôøi nöõ giaøu tình thöông, Ngaøi thöôøng hieän thaân nöõ.

Vì vaäy khi noùi veà tình thöông, ngöôøi ta hay noùi nhö meï hieàn thöông con. Cha cuõng thöông nhöng coù khi phaûi raên, phaûi ñaùnh. Coøn meï thöông thöôøng vuoát ve maø ít ñaùnh. Do ñoù maø noùi meï hieàn, ít noùi cha hieàn. Cha nghieâm neân hay goïi nghieâm phuï, meï hieàn neân hay goïi töø maãu. Do ñoù loøng töø thöôøng ñöôïc töôïng tröng qua ngöôøi nöõ. Ngaøi Quaùn Theá AÂm tu haïnh töø bi neân Ngaøi hieän thaân ngöôøi nöõ ñeå theå hieän haïnh nguyeän cuûa mình.

Keá ñoù chuùng ta thaáy treân tay traùi Ngaøi caàm tònh bình, tay phaûi caàm caønh döông. Nhö vaäy yù nghóa nhö theá naøo? Bình laø ñeå chöùa nöôùc cam loà. Toâi xin ñoïc laïi moät ñoaïn nguyeân vaên chöõ Haùn trong Töø bi Thuûy saùm: "Thuøy döông lieãu nhi bieán saùi cam loà. Tröø nhieät naõo ó giai ñaéc thanh löông. Taàm thinh cöùu khoå ö töù sanh. Thuyeát phaùp ñoä thoaùt ö luïc ñaïo".

Nhö vaäy laø Ngaøi caàm caønh döông röôùi nöôùc cam loà töø trong tònh bình. Nöôùc cam loà vaø caønh döông töôïng tröng cho caùi gì? Chöõ cam laø ngoït, loä laø söông. Muø söông ñoïng treân laù caây, nöôùc ñoù trong saïch vaø ngoït goïi laø cam loà. Nöôùc cam loà laø töôïng tröng cho taâm töø bi. Taâm aáy trong saïch, dòu ngoït nhö cam loà. Vì vaäy töø bi tôùi ñaâu thì löûa nhieät naõo taét nguïm tôùi ñoù. Ngoïn löûa phieàn naõo cuûa chuùng ta chaùy höøng höïc neân chæ coù nöôùc töø bi môùi daäp taét ñöôïc. Phieàn naõo noùng giaän laø saân. Muoán cho heát saân, qua ñöôïc côn noùng giaän phaûi coù loøng töø bi. Neân nöôùc cam loà töôïng tröng cho loøng töø bi. Khi ta gaëp khoå ñau, ngöôøi coù loøng töø bi khuyeân daïy ta seõ giaûm. Nhöõng chuùng sanh ñang trong caûnh ñoùi thieáu, ñuû thöù tai naïn, gaëp ñöôïc nhöõng ngöôøi coù loøng töø bi thì hoï seõ ñöôïc cöùu giuùp. Cho neân khoå ñau chæ coù loøng töø bi môùi ñöa ñeán söï bình an.

Nöôùc cam loà ñem röôùi cho moïi ngöôøi ñöôïc maùt meû thì phaûi nhôø caønh döông. Coù ngöôøi laáy caønh truùc hay caønh tre thay theá caønh döông ñeå röôùi nöôùc cam loà. Nhöng söï thaät yù nghóa nöôùc cam loà chæ röôùi ñöôïc qua caønh döông. Taïi sao vaäy? Vì caønh döông nhoû, maûnh, khi gaëp gioù thì noù uyeån chuyeån nhöng maø khoâng gaõy. Nhö vaäy ñeå noùi leân yù nghóa ngöôøi coù ñöùc nhaãn nhuïc, gaëp caûnh khoù khaên luoân tuøy thuaän, nhaãn naïi, khoâng choáng ñoái. Môùi nhìn nhö yeáu, laïi deûo dai chòu ñöïng, khoâng bò gaõy, bò thua. Nhö vaäy hình aûnh caønh döông noùi leân ñöùc nhaãn nhuïc. Vì nhaãn nhuïc môùi coù theå ñem nöôùc cam loà hay loøng töø bi chan raûi cho moïi ngöôøi ñöôïc. Neáu khoâng coù nhaãn nhuïc thì khoâng bao giôø chan raûi ñöôïc loøng töø bi.

Roõ raøng töø bi vaø nhaãn nhuïc nöông nhau thì laøm vieäc gì cuõng thaønh töïu. Coù töø bi maø thieáu nhaãn nhuïc hay ngöôïc laïi, coù nhaãn nhuïc maø thieáu töø bi cuõng khoâng ñöôïc. Cho neân trong kinh noùi caàm caønh döông Ngaøi röôùi nöôùc cam loà leân khaép caû. Tröø nhieät naõo, Ngaøi laøm cho moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc taém trong doøng suoái thanh löông. Nghe tieáng keâu maø cöùu khoå cho töù sanh. Ngaøi thuyeát phaùp ñoä khaép caû luïc ñaïo.

Qua ñoù chuùng ta thaáy hình töôïng Ngaøi caàm caønh döông raûi nöôùc cam loà leân taát caû moïi ngöôøi, ñoù laø ñem loøng töø bi chan raûi khaép muoân loaøi. Do söùc maïnh cuûa loøng töø bi maø tieâu dieät ñöôïc loøng saân haän cuûa con ngöôøi. Chuùng ta soáng neáu khoâng coù loøng töø bi thì khoâng theå naøo thöïc hieän ñöôïc nhöõng ñieàu ñöùc Phaät ñaõ daïy.

Toâi nhaéc laïi khi ñöùc Phaät coøn taïi theá, coù laàn treân ñöôøng giaùo hoùa, gaëp moät nhoùm coân ñoà maéng chöûi thaäm teä, nhöng Ngaøi vaãn thaûn nhieân, khoâng coù thaùi ñoä naøo toû veû khoù chòu hay baát maõn. Nhöng toân giaû A Nan chòu khoâng noåi, lieàn thöa vôùi Phaät:

- Baïch Theá Toân, chuùng ta neân ñi nôi khaùc.

Phaät baûo:

- Baây giôø ñi choã naøo A Nan?

Ngaøi A Nan thöa raèng:

- Ñi choã naøo khoâng coù ngöôøi chöûi maéng mình thì môùi coù theå truyeàn ñaïo.

Phaät baûo:

- Giaû söû chuùng ta ñi ñeán choã khaùc cuõng coù ngöôøi maéng chöûi nöõa thì laøm sao A Nan?

Ngaøi A Nan thöa:

- Nhö vaäy thì chuùng ta tìm laïi nhöõng nôi ñaõ töøng giaùo hoùa nhö thaønh Xaù Veä hoaëc nhöõng nôi coù ñeä töû cuûa Ngaøi.

Phaät baûo:

- Naøy A Nan! Neáu laø thaày thuoác gioûi thì coù neân treo taám baûng tröôùc nhaø raèng: "ÔÛ ñaây chæ nhaän chöõa nhöõng beänh thoâng thöôøng, coøn beänh naëng thì môøi ñi nôi khaùc"?

Ngaøi A Nan thöa:

- Khoâng

Phaät hoûi:

- Taïi sao vaäy?

Ngaøi A Nan thöa:

- Thaày thuoác gioûi thì trò beänh naëng, coøn beänh thöôøng coù gì quan troïng.

Phaät baûo:

- Cuõng vaäy, ngöôøi ta ñang beänh ta phaûi trò cho hoï, chöøng naøo hoï khoâng caàn thì ta môùi ñi.

Ngaøi A Nan noùi:

- Hoï ñang chöûi mình thì hoï ñaâu caàn mình.

Nhöõng ngöôøi coân ñoà nghe noùi vaäy lieàn thöùc tænh leân tieáng:

- Baïch Ngaøi, chuùng con caàn Ngaøi.

Do ñoù ñöùc Phaät ñaõ ôû laïi giaùo hoùa ñoä nhöõng ngöôøi ñoù.

Caâu chuyeän ñaõ cho chuùng ta thaáy, Phaät duø hoùa ñoä chuùng ta nhöng khoâng phaûi tôùi ñaâu ngöôøi ta cuõng kính ngöôõng nhö nhau. Ngay caû ñöùc Phaät ñi giaùo hoùa cuõng gaëp nhieàu cay ñaéng, bò trôû ngaïi ñuû thöù heát, nhöng Ngaøi cuõng thaûn nhieân chòu ñöïng. Nhôø vaäy Ngaøi môùi thaønh ñaïo vaø truyeàn baù Phaät phaùp cho tôùi ngaøy nay.

Chuùng ta laø haøng ñeä töû cuûa Phaät thì phaûi hoïc göông saùng cuûa Ngaøi. Vì thöông nhöõng ngöôøi khoå hay ngöôøi ngang ngaïnh neân duø hoï coù gaây khoù khaên, laøm ñieàu hung döõ, chuùng ta vaãn phaûi ñoä hoï, khoâng neân giaän hoï. Trong ñaïo Phaät luùc naøo cuõng nhaéc nhôû ngöôøi Phaät töû luoân coá gaéng thöïc hieän cho ñöôïc tinh thaàn töø bi nhaãn nhuïc. Chöa haønh ñöôïc haïnh ñoù thì chuùng ta chöa phaûi laø ñeä töû cuûa Phaät.

Thaät ra chuùng ta ai cuõng coù loøng töø bi, nhöng loøng töø bi ñoù bò haïn cheá. Ví duï coù ngöôøi ñi xem haùt thaáy caùc dieãn vieân bi luïy rôi nöôùc maét hoï cuõng khoùc theo, nhö vaäy thì coù tình thöông, thaáy caûnh khoå môùi khoùc. Nhöng coù ñieàu laï laø thaáy caûnh khoå treân saân khaáu thì khoùc, maø thaáy ngöôøi khoå thaät ôû ngoaøi thì thaûn nhieân. Neân caùi khoùc ñoù laø do caùc dieãn vieân kheùo gôïi caûm xuùc cuûa mình, coøn nhöõng caûnh khoå khoâng gôïi ñöôïc caûm xuùc thì khoâng khoùc, chæ thöông vì toäi nghieäp thoâi.

Ñoù laø do loøng töø bi coøn bò aûnh höôûng trong tình caûm rieâng tö. Cho neân chuùng ta hieåu ñaïo Phaät roài taäp theo ñöùc töø bi, chuùng ta seõ ñöôïc nhöõng ñieàu lôïi ích lôùn. Taát caû nhöõng gì chuùng ta laøm lôïi cho ngöôøi khaùc, môùi thaáy nhö thieät thoøi nhöng thöïc tình chuùng ta giuùp cho moïi ngöôøi, roài sau naøy mình seõ ñöôïc moïi ngöôøi giuùp laïi. Mình xöû söï toát vôùi moïi ngöôøi thì ngöôøi seõ xöû söï toát vôùi mình. Cuõng coù ngöôøi thaéc maéc sao toâi xöû söï toát vôùi ngöôøi maø ngöôøi laïi xöû söï xaáu vôùi toâi? Chuùng ta khoâng neân voäi nghó "laøm ôn laïi maéc oaùn". Söï thaät khoâng phaûi nhö vaäy.

Toâi thöôøng ví duï nhö tröôùc kia chuùng ta laøm khoå ai ñoù, baây giôø mình phaùt taâm hieàn laønh toát, nhöng söï caûi tieán cuûa mình chöa xöùng vôùi vieäc mình laøm khoå ngöôøi khi tröôùc. Do ñoù duø chuùng ta giuùp ngöôøi nhöng hoï vaãn khoâng mang ôn chuùng ta maø laïi coøn haàm haàm nöõa chöù. Cho neân hieåu ñöôïc nhaân quaû roài thì khoâng giaän hoï maø phaûi bieát vì vieäc laøm cuûa mình chöa xöùng ñaùng, chöa thaät quyù, chöa cao thöôïng neân ngöôøi chöa vöøa loøng.

Coù ngöôøi noùi töø tröôùc tôùi giôø toâi chöa töøng laøm khoå ai chuùt naøo, nhöng chuùng ta neân nhôù trong nhaø Phaät noùi nhöõng söï vieäc xaûy ra vôùi chuùng ta khoâng chæ xaûy ra trong ñôøi naøy maø coù söï lieân heä tôùi nhieàu ñôøi tröôùc nöõa. Ngaøy nay chuùng ta töû teá vôùi ngöôøi nhöng bieát ñaâu tröôùc kia chuùng ta laøm khoå ngöôøi quaù nhieàu. Söï oaùn hôøn cuûa quaù khöù coøn nuùp trong taøng thöùc cuûa ngöôøi, baây giôø gaëp laïi, duø chuùng ta coù laøm ñieàu laønh ñieàu toát, nhöng chöa xöùng vôùi vieäc cuõ neân hoï khoâng haøi loøng, khoâng thoâng caûm vôùi ta.

Hieåu nhö vaäy chuùng ta chæ traùch mình chôù khoâng traùch ngöôøi. Nhôø theá vieäc tu haønh môùi khoâng trôû ngaïi. Hieåu ñöôïc nhö vaäy, taát caû chuùng ta ai cuõng yù thöùc ñöôïc raèng cuoäc ñôøi cuûa mình neáu ñöôïc toát ñeïp xöùng ñaùng, ñoù laø chuùng ta bieát töø bi, bieát thöông ngöôøi, bieát cöùu giuùp ngöôøi. Khoâng phaûi chuùng ta chæ bieát baèng lôøi noùi suoâng thoâi maø coøn phaûi coù söùc chòu ñöïng, nhaãn nhuïc.

Toâi keå theâm caâu chuyeän nöõa, coù laàn ñöùc Phaät ñi khaát thöïc, moät thaày Baø-la-moân theo sau chöûi bôùi thaäm teä maø Phaät vaãn thaûn nhieân ñi. Thaày Baø-la-moân böïc töùc chaïy leân tröôùc chaän ñöôøng hoûi:

Coà Ñaøm! Ngaøi thua toâi chöa?

Phaät lieàn traûi toïa cuï ngoài xuoáng, noùi baøi keä:

Ngöôøi hôn thì theâm oaùn

Keû thua nguû chaúng yeân

Hôn thua hai ñeàu xaû

AÁy ñöôïc an oån nguû.

Ngaøi noùi ai coøn thaáy hôn, thaáy thua laø coøn khoå. Hôn ngöôøi thì oaùn hôøn, coøn thua ngöôøi thì ñeâm ñeán traèn troïc nguû khoâng ñöôïc. Chæ ngöôøi boû ñöôïc hôn thua thì ñöôïc an oån, haïnh phuùc.

Nhö toâi ñaõ noùi, chuùng ta toân ñöùc Phaät laø ñaáng Ñaïi Huøng, vì trong tröôøng hôïp naøo Ngaøi cuõng nhòn heát, khoâng heà choáng cöï hoaëc haønh haï ai. Ngaøi chæ nheï nhaøng nhaéc nhôû giaùo hoùa thoâi. Vì vaäy Ngaøi khoâng hôøn, khoâng giaän, khoâng oaùn thuø. Söùc chòu ñöïng ñoù goïi laø Ñaïi Huøng.

Ñöùc Phaät laø ñaáng Ñaïi Huøng, chuùng ta ít ra cuõng laøm ñöôïc tieåu huøng vì chuùng ta laø con Phaät. Vaäy trong gia ñình cho tôùi ngoaøi xaõ hoäi chuùng ta phaûi soáng vaø tu nhö theá naøo? Neáu ôû gia ñình, ngöôøi choàng lôùn tieáng thì vôï phaûi nhaãn nhòn. Nhaãn nhòn khoâng coù nghóa laø xaáu hoå, laø thua suùt. Nhaãn nhòn ngöôøi ngoaøi coøn khoâng thua, huoáng nöõa laø nhaãn nhòn ngöôøi trong nhaø. Chuùng ta nhaãn nhòn ñöôïc töùc laø chuùng ta töï cheá ngöï ñöôïc söï noùng giaän cuûa mình. Nhòn ngöôøi lôùn hôn hoaëc baèng mình thì deã, coøn nhòn nhöõng ngöôøi nhoû hôn môùi thaät laø khoù. Coù nhöõng ngöôøi nhoû keùm ñöùc haïnh, aên noùi thoâ loã, chaúng leõ chuùng ta laïi ñi caõi vaõ vôùi hoï sao? Cho neân nhòn taát caû, lôùn nhoû gì caàn nhaãn nhòn thì chuùng ta cöù nhaãn nhòn. Neân nhôù töø bi nhaãn nhuïc khoâng chæ ñoái vôùi ngöôøi ngoaøi maø coøn ñoái vôùi trong gia ñình nöõa. Ñöôïc vaäy chuùng ta môùi bieát tu, môùi goïi laø ñeä töû cuûa ñaáng Ñaïi Huøng ñöôïc.

Neáu muoán trôû thaønh moät Phaät töû chaân chính thì phaûi coù taâm töø bi, coù ñöùc nhaãn nhuïc. Ñaõ laø Phaät töû maø ngöôøi ñoäng tôùi moãi vieäc ñeàu noåi giaän hoaëc thaáy keû ñoù khoå khoâng thöông khoâng giuùp, thì coù xöùng ñaùng goïi laø Phaät töû chöa? Trong kinh Phaät thöôøng hay nhaéc nhôû chuùng ta phaûi coù loøng töø bi thöông chuùng sanh, phaûi chòu ñöïng nhöõng khoù khoå ñeå taâm trong saùng, thanh tònh. Ñoù laø ñieàu khoâng theå thieáu ñöôïc.

Chuùng ta coøn phaûi bieát raèng treân ñöôøng tu luoân gaëp chöôùng duyeân. Neáu khoâng hieåu chuùng ta seõ nghó, chaúng leõ mình khoâng coù phöôùc? Ngöôøi tu haïnh nhaãn nhuïc maø ñeán ñaâu cuõng ñöôïc quyù kính thì chöa theå haønh haïnh nhaãn nhuïc. Ví nhö ñöùc Phaät neáu khoâng coù ngöôøi maï lò thì laøm sao chuùng ta thaáy ñöôïc ñöùc taùnh cao caû cuûa Ngaøi. Nhôø coù keû caøn böôùng daùm maéng chöûi Ngaøi, chuùng ta môùi thaáy ñöôïc nhaãn löïc phi thöôøng cuûa Ngaøi. Chuùng ta tu maø coù ngöôøi kính, coù ngöôøi chöûi, coù ngöôøi khinh, chuùng ta cuõng töï nhieân nhö vaäy, môùi goïi laø ngöôøi thaät tu.

Ña soá Phaät töû ngaøy nay cöù ngôõ tu laø cuùng kính, laø laøm phöôùc maø khoâng bieát tu laø xaây döïng cho baûn thaân mình moät caùi taâm töø bi nhaãn nhuïc. Vì vaäy nhöõng trôû ngaïi treân ñöôøng tu, toâi khoâng goïi trôû ngaïi maø goïi thaéng duyeân. Nhôø coù ngöôøi chöûi mình maø troøn ñöôïc haïnh nhaãn nhuïc. Neáu khoâng thì chuùng ta ñaâu coù bieát mình nhaãn ñöôïc hay khoâng.

Quyù Phaät töû tu ñöøng sôï khoù, ñöøng sôï bò thöû thaùch. Bôûi vì thöû thaùch chính laø cô hoäi toát ñeå chuùng ta theå hieän tinh thaàn tu haønh cuûa mình. Tu laø coù söùc an nhaãn, coù söùc chòu ñöïng moïi thöû thaùch, chôù khoâng phaûi tu laø ñeå ñoùn nhaän moïi thöù an laønh heát. Bôûi ngöôøi tu cuõng nhö cheøo thuyeàn ngöôïc nöôùc, ngöôïc gioù. Neáu chuùng ta thaû lôi thì thuyeàn seõ troâi ra tôùi bieån. Coøn neáu ra söùc cheøo choáng thì chuùng ta môùi ñeán ñöôïc taän nguoàn, taän nôi chuùng ta muoán. Ngöôøi tu haønh muoán chi ñöôïc naáy thì coøn gì tu nöõa.

Phaät töû ñeán chuøa laïy xin Phaät cho con laøm aên phaùt ñaït, moïi vieäc ñeàu toát ñeïp, con caùi hoïc haønh gioûi v. v… Xin moïi thöù chôù khoâng chòu tu. Nhö vaäy laø xin hay tu? Neáu xin Phaät khoâng ñöôïc thì ñaâm chaùn. Nghe noùi coù Baø Chuùa xöù linh laém, chaïy qua xin Baø. Xin Phaät khoâng ñöôïc thì xin Baø. Ngöôøi nhö vaäy laø chöa bieát tu. Tu laø gaây döïng cho mình moät ñöùc tính toát ñeïp, moät haïnh nguyeän cao sieâu, chôù ñaâu phaûi tu laø ñi xin xoû. Phaät töû chuùng ta hay xin quaù! Ñi chuøa thì ñi nhöng nghe choã naøo linh lieàn chaïy ñi caàu xin. Ñoù laø thoùi thöôøng cuûa nhöõng ngöôøi chöa hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa söï tu haønh.

Khi hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa söï nhaãn nhuïc roài thì chuùng ta khoâng coøn than tu haønh sao gaëp nhieàu khoù khaên quaù. Vò naøo tu gaëp trôû ngaïi neân vui möøng noùi vôùi huynh ñeä raèng: Toâi thaät laø ñaïi phöôùc, tu gaëp caû möôøi caùi trôû ngaïi vaø ñeàu vöôït qua heát. Vaäy ñoù, nhôø coù trôû ngaïi chuùng ta môùi thaønh coâng. Neáu khoâng coù trôû ngaïi thì ñaâu coù thaønh coâng. Nhö ngöôøi taäp nhaûy cao, luùc ñaàu ñeå caây thaáp, laàn laàn ñöa leân cao, nhö vaäy ngöôøi caàm caây gaây trôû ngaïi hay giuùp cho ngöôøi taäp nhaûy cao? Chuùng ta tu cuõng vaäy. Tu laø ñeå moãi ngaøy ñöôïc thanh tònh, moãi ngaøy ñöôïc saùng suoát. Muoán ñöôïc nhö vaäy thì taát caû trôû ngaïi chuùng ta ñeàu vöôït qua, xem nhö troø chôi, khoâng coù gì ñaùng ñeå taâm. Nhö vaäy môùi thaønh coâng, coøn sôï khoå, sôï khoù, bò trôû ngaïi thì tu mong cho sung söôùng, chôù khoâng phaûi tu ñeå ñöôïc giaûi thoaùt.

Hieåu nhö vaäy quyù Phaät töû neân suy xeùt laïi cho chín chaén, ñöøng buoàn, ñöøng sôï khi chuùng ta gaëp trôû ngaïi hay bò baïc ñaõi. Chuùng ta phaûi coù söùc maïnh, laäp chí cho vöõng, quyeát taâm ñi ñeán nôi ñeán nôi ñeán choán. Ñöôïc vaäy môùi laø ngöôøi quyeát chí tu chaân chaùnh. Tu coøn caàu xin laø tu taø ñaïo. Tu chaân chaùnh thì phaûi bieát chuyeån söûa nhöõng ñieåm dôû, ñieåm xaáu cuûa mình thaønh hay, thaønh toát.

Ñöùc Phaät thöôøng daïy raèng: Ta khoâng coù quyeàn ban phöôùc giaùng hoïa cho ai. Neáu Phaät coù quyeàn ban phöôùc giaùng hoïa cho ngöôøi, thì chaéc raèng Phaät khoâng daïy chuùng ta phaûi nhaãn nhuïc, phaûi töø bi, tu nhaân quaû. Gaây nhaân toát thì ñöôïc quaû toát, gaây nhaân xaáu thì chòu quaû xaáu. Neáu Phaät cho ñöôïc thì chuùng ta ñaâu caàn gaây nhaân, cöù laïy Phaät roài Phaät cho. Vaäy Phaät coù cöùu chuùng ta khoâng? Phaät chæ cho chuùng ta moät con ñöôøng, ai ñi ñuùng ñöôøng thì an vui, ai ñi sai ñöôøng thì ñau khoå.

Nhö quyù Phaät töû khi quy y tam baûo, Phaät daïy phaûi giöõ naêm giôùi. Neáu giöõ naêm giôùi troïn veïn thì ñöôïc laøm ngöôøi toát. Coøn khoâng giöõ naêm giôùi thì seõ ñoïa vaøo ñöôøng aùc nhö ñòa nguïc v. v… Giöõ naêm giôùi laø tu, khoâng giöõ naêm giôùi laø khoâng tu. Phaät chæ daïy chuùng ta tu, chôù khoâng phaûi ñöa chuùng ta vaøo loaøi ngöôøi hay xuoáng ñòa nguïc, ngaï quyû. Con ñöôøng Phaät vaïch ra laø ñeå cho chuùng ta ñi, chôù khoâng phaûi Phaät duøng thaàn thoâng ban phöôùc giaùng hoïa cho chuùng ta. Hieåu nhö vaäy môùi laø hieåu ñaïo. Hieåu roài quyù Phaät töû öùng duïng tu thì coù lôïi ích voâ cuøng. Baèng ngöôïc laïi, tuy ñi chuøa nhöng khoâng ñöôïc lôïi ích bao nhieâu.

Toùm laïi, chuùng ta tu Phaät laø phaûi môû roäng loøng töø bi vaø ñöùc nhaãn nhuïc. Nhaãn nhuïc töø bi ñoù phaûi töø söï tu söûa cuûa chuùng ta, chôù khoâng phaûi ôû ñaâu ñem ñeán. Coâng phu coù ñöôïc chính laø do söï huaân taäp haøng ngaøy maø thaønh töïu. Vì vaäy chuùng ta neân taäp ñöùc töø bi nhaãn nhuïc trong cuoäc soáng, trong töøng giaây phuùt ñeå chuùng ta coù ñuû ñaïo löïc khi gaëp caùc chöôùng duyeân. Ngaøy naøy, giôø naøy chuùng ta thaáy thua thieät nhöng phöôùc ñöùc seõ saâu daøy ôû nhieàu ñôøi nhieàu kieáp sau, khoâng bao giôø maát.

Khoâng coù moät vò Phaät naøo ngaãu nhieân maø thaønh Phaät. Caùc Ngaøi ñeàu do tu maø thaønh Phaät, khoâng coù vò Boà-taùt naøo boãng döng thaønh Boà-taùt. Taát caû ñeàu qua bieát bao naêm thaùng tu haønh môùi ñöôïc. Vì vaäy, laø ñeä töû Phaät, chuùng ta coá gaéng tu taäp cho xöùng vôùi yù nghóa Phaät ñaõ daïy.

Mong taát caû ghi nhôù vaø thöïc haønh cho, ñeå ñaït ñöôïc keát quaû nhö sôû nguyeän.

]