BOÛ TAÁT CAÛ LAØ ÑÖÔÏC TAÁT CAÛ

Giaûng taïi Chuøa Döôïc Sö

TP. HCM 07-2000.

Hoâm nay toâi seõ giaûng veà ñeà taøi "Boû taát caû laø ñöôïc taát caû". Nhöng ñeå laøm roõ hôn yù nghóa cuûa ñeà taøi naøy, toâi seõ noùi phaûn ñeà laïi "Ñöôïc taát caû laø maát taát caû" ñeå quí vò deã ñoái chieáu.

Taïi sao "Ñöôïc taát caû laø maát taát caû"? Hieän giôø chuùng ta thaáy ôû theá gian, coù ngöôøi muoán gì, laøm gì ñeàu ñöôïc thaønh coâng. Muoán taïo ñöôïc caùi nhaø lieàn ñöôïc caùi nhaø, muoán coù chieác xe hôi lieàn ñöôïc chieác xe hôi, muoán coù danh voïng lieàn ñöôïc danh voïng, muoán coù taøi saûn lieàn ñöôïc taøi saûn. Toùm laïi muoán gì ñöôïc naáy. Tuy nhieân nhö theá, nhöng ñeán khi heát duyeân nhaém maét ra ñi, thì taát caû nhöõng gì mình ñöôïc ñoù coù coøn khoâng? Maát heát. Vaäy thì ñöôïc taát caû roài seõ maát taát caû, chôù khoâng coù gì coøn maõi vôùi mình. Ngöôøi ñôøi öôùc ao mong moûi nhöõng gì mình muoán ñeàu ñöôïc toaïi nguyeän, ñoù laø haïnh phuùc. Nhöng thöïc ra ñöôïc bao nhieâu ñi nöõa, cuoái cuøng roài cuõng ra ñi vôùi hai baøn tay traéng. Taát caû nhöõng gì caû ñôøi mình coá coâng taïo döïng ñeàu ñeå laïi cho theá gian, vaäy thì ñöôïc ñoù chính laø maát. Cho neân ngöôøi bieát tu, thöùc tænh thaáy roõ cuoäc ñôøi nhö vaäy.

Ngöôøi xuaát gia tu haønh, coù nghóa laø xaû phuù caàu baàn, xaû thaân caàu ñaïo. Xaû töùc laø boû heát. Boû heát nhöõng giaøu sang ôû ñôøi, boû caû thaân maïng naøy ñeå caàu ñaïo. Ñaõ boû caû giaøu sang, queân caû thaân maïng thì coù gì maø boû khoâng ñöôïc? Thaân maïng coøn khoâng tieác thì caùi gì ñaùng tieác hôn? Vaäy maø coù khi gaëp nhöõng vieäc nhoû laïi xaû khoâng ñöôïc. Ñoù laø chöa thöïc hieän ñöôïc ñuùng vôùi baûn nguyeän cuûa mình.

Toâi noùi boû taát caû seõ ñöôïc taát caû laø sao? Chuùng ta ñoïc lòch söû bieát roõ ñöùc Phaät laø con nhaø vöông giaû, Ngaøi ñi tu boû laïi taát caû ngoâi vò, quyeàn töôùc, taøi saûn, söï nghieäp, ñaát nöôùc v. v… chæ coøn chieác aùo caåm baøo treân mình. Nhöng cuoái cuøng Ngaøi cuõng côûi ra, ñoåi laáy chieác aùo thôï saên ñeå vaøo röøng taàm sö hoïc ñaïo. Nhö vaäy taát caû danh voïng söï nghieäp theá gian, cho tôùi cha meï vôï con Ngaøi ñeàu xaû taát caû. Ngaøi chæ ñem theo chí nguyeän xuaát gia, caàu ñaïo giaûi thoaùt thoâi. Ñoù laø xaû phuù caàu baàn ñoù.

Keá ñoù, ñöùc Phaät xaû ñeán thaân. Saùu naêm tu khoå haïnh, Ngaøi aên uoáng ñôn giaûn, moät ngaøy chæ chuùt ít meø, chuùt ít ñaäu cho tôùi kieät söùc ngaát xæu. Trong kinh A-haøm dieãn taû luùc ñoù thaân Phaät chæ coù xöông söôøn, khoâng coøn chuùt da thòt naøo caû. Ñoái vôùi thaân Ngaøi khoâng coøn moät chuùt luyeán tieác, khoâng moät chuùt yeâu quí, mieãn sao tìm ñöôïc ñaïo giaûi thoaùt thì thoâi. Ñoù laø tinh thaàn xaû thaân caàu ñaïo cuûa ngöôøi quyeát chí tu haønh.

Roõ raøng ñoái vôùi hai thöù xaû ñoù, ñöùc Thích Ca ñaõ thöïc haønh heát roài. Tröôùc laø xaû phuù caàu baàn, keá laø xaû thaân caàu ñaïo. Chuùng ta baây giôø coù xaû ñöôïc khoâng? Xaû chöøng bao nhieâu? Ñoù laø caâu hoûi maø moãi ngöôøi phaûi töï ñaët ra, roài kieåm nghieäm laïi mình ñeå thaáy mình laøm ñöôïc tôùi ñaâu.

Ñöùng veà maët thaân, ñöùng veà söï nghieäp, ñöùc Phaät ñaõ xaû heát roài, Ngaøi laïi tieáp tuïc xaû ñeán taâm nöõa. Nghóa laø buoâng boû taát caû nhöõng nieäm töôûng laêng xaêng töø thoâ ñeán teá, cho ñeán khi taâm ñöôïc ñònh, hoaøn toaøn thanh tònh, chöøng ñoù Ngaøi môùi ñöôïc giaùc ngoä vieân maõn.

Nhö vaäy yù nghóa xaû ôû ñaây, moät laø xaû taát caû söï nghieäp taøi saûn, cha meï anh em beân ngoaøi. Keá ñoù xaû thaân maïng, sau cuøng laø xaû heát noäi taâm cuûa mình. Noäi taâm laø nhöõng thöù laêng xaêng loaïn töôûng, laøm cho mình phieàn naõo roái raém. Thieàn ñònh döôùi coäi Boà-ñeà suoát boán möôi chín ngaøy ñeâm, khi ñoù taâm Phaät hoaøn toaøn thanh tònh, khoâng coøn moät yù nieäm gì neân vaøo ñöôïc ñaïi ñònh. Töø ñaïi ñònh Ngaøi phaùt trieån tueä giaùc nhö thaät cuûa mình, thaáu suoát ñöôïc taùnh töôùng cuûa caùc phaùp, lieàn ñoù ñöôïc giaùc ngoä chöùng quaû vò Phaät.

Nhö vaäy xaû coù ba giai ñoaïn. Giai ñoaïn thöù nhaát laø xaû taát caû caùc thöù beân ngoaøi, töø söï nghieäp, danh voïng, taøi saéc cho tôùi thaân quyeán cha meï anh em vôï con. Giai ñoaïn hai laø xaû boû thaân maïng, lieàu cheát ñeå tu. Ñoù laø xaû thaân. Giai ñoaïn ba laø xaû taát caû taâm nghó töôûng laêng xaêng, khoâng coøn maûy may voïng ñoäng lo löï naøo, goïi laø xaû taâm. Sau ñoù môùi chöùng ngoä thaønh Phaät.

Khi thaønh Phaät roài thì theá naøo? Nhö hieän giôø chuùng ta kieåm tra noäi trong nöôùc Vieät Nam tính ra cuõng maáy chuïc ngaøn ngoâi chuøa, coøn Trung Quoác, Nhaät Baûn, Trieàu Tieân, Thaùi Lan, Xri Lanca, (Tích Lan), Mianma (Mieán Ñieän) v. v… coäng laïi khoâng bieát bao nhieâu ngoâi chuøa thôø Phaät. Nhö vaäy Ngaøi boû ngai vaøng, giang san, söï nghieäp trong nöôùc, ñeán khi thaønh Phaät roài thì coù taát caû. Ngaøi xaû boû quyeán thuoäc nhoû beù, ñeå roài sau ñoù nghìn muoân öùc trieäu ngöôøi nhìn nhaän laø con cuûa ñöùc Phaät, nhö vaäy coù phaûi laø ñöôïc taát caû khoâng. Xaû söï nghieäp rieâng ñöôïc söï nghieäp chung to lôùn hôn. Xaû thaân quyeán rieâng thaân quyeán chung nhieàu voâ keå. Xaû moät ñöôïc voâ soá thaân. Xaû taâm nghó töôûng laêng xaêng chöùng ñöôïc Tam minh, Luïc thoâng, Töù voâ sôû uùy, Thaäp baùt baát coäng v. v… Xaû nhöõng thöù voâ nghóa taàm thöôøng, thì ñaït ñöôïc nhöõng vi dieäu phi thöôøng. Roõ raøng Ngaøi xaû taát caû laø ñöôïc taát caû khoâng. Ngöôïc laïi vôùi theá gian, giöõ taát caû ñeå roài maát taát caû.

Giôø ñaây chuùng ta tu theo Phaät phaûi laøm sao? Neân giöõ hay neân xaû? Chuùng ta phaûi taäp xaû, ngöôøi xuaát gia thì xaû troïn veïn, coøn ngöôøi taïi gia thì xaû töøng phaàn, nhöng phaûi xaû chôù ñöøng coá giöõ. Toâi thí duï tröôùc veà ngöôøi taïi gia. Nhö quí Phaät töû laøm aên coù tieàn, coù côm gaïo, thaáy ai khoå mình giuùp, ñoù laø xaû. Boá thí laø xaû, xaû quyeàn lôïi cuûa mình giuùp cho ngöôøi thieáu, ngöôøi khoå. Ngöôøi ñôøi tranh giaønh danh lôïi, coøn mình tu roài thì bôùt khoâng tranh giaønh danh lôïi, ñoù laø xaû. Taát caû nhöõng lôøi hôn thua tranh caõi nhau mình cuõng boû heát, ñoù laø xaû. Taäp xaû ñöôïc nhö vaäy laø chuùng ta kheùo tu, coù tieán. Ngöôïc laïi caùi gì cuõng muoán giöõ heát thì khoâng theå naøo tu ñöôïc. Tu maø muoán laøm giaøu, muoán laøm quan, muoán hôn thieân haï, thì coù ñöôïc khoâng? Cho neân noùi tôùi tu laø noùi tôùi xaû, tôùi chöøa boû.

Phaät töû taïi gia coøn nhö theá, huoáng nöõa laø ngöôøi xuaát gia. Xuaát gia roài thì coù gì ñeå giöõ ñaâu. Taát caû ñeàu laø cuûa chung, cuoäc soáng cuûa mình chæ laø soáng ñeå tu, chôù khoâng phaûi soáng ñeå ñöôïc danh, ñöôïc lôïi, ñöôïc taát caû söï nghieäp ôû trong chuøa. Nhö vaäy ñaâu coù gì laø cuûa mình, cho neân ngöôøi tu laø ngöôøi deã xaû traêm phaàn. Xaû heát quyeàn lôïi, xaû heát nhöõng gì thuoäc veà söï nghieäp, hình thöùc beân ngoaøi, khoâng giöõ gì heát. Chaúng qua vì ñaïo maø coù chuøa coù ñoà chuùng ñeå truyeàn baù chæ daïy cho ngöôøi cuøng tu, chôù khoâng coù caùi cuûa mình. Nhôù roõ vaäy laø chuùng ta xaû. Ñoù laø xaû beân ngoaøi, coøn xaû veà baûn thaân thì sao?

Tröôùc toâi noùi veà cö só. Ngöôøi khoâng bieát ñaïo hoï lo laéng taám thaân trau chuoát cho ñeïp, nuoâi naáng cho sung tuùc maäp maïp. Coøn ngöôøi bieát tu khoâng caàn trau chuoát, chæ soáng bình dò, vöøa phaûi, ñuû no aám thoâi chôù khoâng quaù sung tuùc roài sanh ra beänh hoaïn. Ñoù laø Phaät töû cuõng xaû maø xaû vöøa chöøng, khoâng phaûi xaû nhieàu. Ngöôøi bieát tu ñoái vôùi danh khoâng ham, ñoái vôùi lôïi bieát vöøa ñuû, ñoái vôùi taøi saéc v. v… ñöøng ñeå dính nhieãm, ñoù laø xaû veà thaân.

Giôùi xuaát gia thì xaû theá naøo? Hoài chöa xuaát gia mình cuõng ñaàu toùc nhö ai, aên maëc nhö ai. Baây giôø xuaát gia roài caïo boû toùc, nhöõng gì theá gian cho laø duyeân daùng, laø ñeïp mình xaû heát, ñoù laø xaû roài. Tôùi aên maëc. Ngöôøi ñôøi thay ñoåi ñoà naøy ñoà kia cho ñeïp, ra veû sang troïng quí phaùi, coøn mình tu roài maëc aùo naâu aùo nhuoäm, ñoù laø xaû. Ngöôøi ñôøi aên moùn naøy moùn kia cho ngon mieäng, mình tu roài chæ aên töông rau chay laït, ñoù laø xaû. Cö só taïi gia moät ngaøy phaûi nguû ñuû taùm tieáng cho khoûe, coøn ngöôøi xuaát gia nguû chöøng boán naêm tieáng thoâi. Bôùt aên, bôùt nguû nhö vaäy laø xaû. Nghóa laø nhöõng gì trau chuoát, cung döôõng cho thaân, chuùng ta giaûm bôùt ñeå deã tu, khoâng coøn ña mang nhieàu thì môùi mong ñeán gaàn vôùi ñaïo. Ñoù laø xaû veà thaân. Baây giôø tôùi taâm.

Veà taâm, cö só taïi gia xaû nhö theá naøo? Neáu coù ai noùi gaùc moät caâu, quí vò coù nhòn ñöôïc khoâng? Chaéc laø khoù nhòn laém. Nhòn thì sôï ngöôøi ta noùi mình ngu, mình thua neân ít chòu nhòn. Baây giôø quí vò bieát tu roài, phaûi nhôù lôøi Phaät daïy voâ thöôøng ñeå chaän ñöùng taâm tranh ñua cuûa mình. Neáu nghó tôùi danh lôïi thì bieát noù laø voâ thöôøng, khoâng beàn laâu. Ñaõ voâ thöôøng maø daønh ñöôïc maát vôùi nhau laøm gì, ñoù laø xaû. Cheát soáng nay mai laø chuyeän lôùn maø khoâng lo, coøn hôn thua phaûi quaáy laø chuyeän nhoû laïi ñeå taâm lo laéng, coù phaûi khôø daïi khoâng. Cho neân nghó tôùi voâ thöôøng ñuoåi gaáp chuùng ta khoâng coøn thôøi giôø maø tu, huoáng nöõa tranh hôn tranh thua. Nhôù nhö vaäy thì taát caû nhöõng gì ngöôøi ñôøi laán hieáp mình, chuùng ta boû qua ñöôïc heát.

Ngöôøi daønh hôn daønh thua laø khoân hay ngöôøi nhòn boû ñeå tu laø khoân? Ngöôøi laán hieáp thaáy döôøng nhö hôn, ngöôøi nhòn thaáy döôøng nhö thua. Nhöng xeùt kyõ ngöôøi daønh hôn roài ñi tôùi choã cheát khoâng bieát veà ñaâu, coøn ngöôøi nhòn ñeå tu haønh, mai kia khi cheát ñaõ coù höôùng saün neân khoâng lo khoâng sôï, ñoù môùi laø ngöôøi khoân. Nhö vaäy ngöôøi bieát nghó tôùi chuyeän laâu daøi laø khoân, ngöôøi chæ nghó nhaát thôøi laø daïi. Vì vaäy chuùng ta ñöøng tranh hôn tranh thua, ñeå roài phieàn naõo ñau khoå, khoâng tu haønh. Ñoù khoâng phaûi laø thaät khoân. Ngöôøi thaät khoân phaûi traùnh, phaûi chöøa heát nhöõng ñieàu gaây cho taâm mình roái loaïn, phieàn naõo, söï tu môùi tieán. Tu tieán môùi mong cöùu ñöôïc mình.

Cho neân tu haønh laø phaûi aån nhaãn. Noùi aån nhaãn nhöng thaät ra coù aån nhaãn gì ñaâu. Thí duï ngöôøi naøo ñoù noåi saân, thaáy mình ñi ngang hoï noùi: "Cha maày". Luùc ñoù mình noåi noùng leân muoán chöûi laïi. Nhöng toâi xin hoûi chöõ "cha maày" ñoù naëng ôû choã naøo? Sao chuùng ta khoâng traû lôøi: "Phaûi toâi coù cha". Noùi cha maày töùc laø nhaéc cha cuûa mình thì mình nhaän, coù gì ñaâu phaûi giaän. Ñaèng naøy nghe ngöôøi ta noùi "cha maày" lieàn noåi saân noùi laïi "meï maàøy", theá laø coù chuyeän ñaùnh loän. Ngöôøi ta cöù soáng cuoàng loaïn vôùi nhau thaät voâ nghóa. Mình coù cha ngöôøi ta noùi cha mình thì nhaän laø xong, coù gì phaûi töùc giaän. Ngöôøi theá gian noùi ñieân khuøng, chaúng leõ mình tu cuõng ñieân khuøng theo. Hoï ñieân khuøng thì chuùng ta phaûi saùng suoát, nhöng khoâng hieåu sao ngöôøi ta cöù ñua nhau daønh phaàn ñieân veà mình. Thieân haï noùi mình naëng moät, mình noùi naëng hai, roài caõi nhau ñaùnh nhau, coù gioáng hai ngöôøi ñieân khoâng? Vaäy maø ta vaãn cöù daønh laøm ngöôøi ñieân!

Roõ raøng söï tu khoâng phaûi khoù, chæ laø söï saùng suoát chaân thaät ñeå cho mình ñöôïc an laønh. Nghó nhieàu khi chuùng ta khôø daïi thaät ñaùng thöông. Nghe ngöôøi ta noùi mình laø con choù, lieàn nhaûy tôùi taùt tai ngöôøi ta, nhö vaäy laø nhaän mình choù maát roài, môùi nhaûy ra caén ngöôøi ta. Ngöôøi ta noùi mình con choù, mình chæ caàn bình tónh traû lôøi toâi khoâng phaûi con choù, theá laø ñuû roài, ngöôøi ta cuõng seõ khoâng bieát noùi gì hôn nöõa. Ñoù laø söï laàm laãn si meâ cuûa con ngöôøi, vì chaáp ngaõ quaù naëng neân ñoäng tôùi mình lieàn sanh söï.

Ngöôøi tu laø phaûi xaû boû ngaõ chaáp ñoù, luoân luoân tænh taùo saùng suoát, chöøa boû nhöõng gì sai laàm, khoâng neân baùm giöõ. Nhö vaäy chuùng ta môùi bieát tu. Neáu khoâng bieát tu thì deã gaây saân haän oaùn hôøn nhau, roài ñau khoå caû ñôøi, mình khoå ngöôøi khoå. Theá gian khoå laø vì vaäy. Cho neân ngöôøi bieát tu trong taâm khoâng coá chaáp, khoâng nghó mình khoân hôn heát, ñeïp hôn heát, taøi gioûi hôn heát v. v… Maø chæ thaáy mình laø coïng coû, coïng rôm thoâi, khoâng coù gì quan troïng, neân raát deã soáng, nheï nhaøng, khoâng ñau khoå. Ngöôøi chaáp ngaõ saâu naëng quaù neân ñoäng tôùi noåi saân, ñoäng tôùi noåi giaän, ñoäng tôùi lieàn buoàn. Coøn chuùng ta xaû ñöôïc caùi ngaõ naøy, thì heát khoå heát buoàn.

Phaät noùi "chaáp laø keû meâ", noùi deã hieåu hôn chaáp laø ngöôøi ngu. Chaáp nhieàu thì ngu nhieàu, chôù ñöøng töôûng chaáp laø hay. Ngöôøi tu laø ngöôøi tænh, ngöôøi saùng suoát thì khoâng neân chaáp. Khoâng neân chaáp veà thaân, khoâng neân chaáp veà taâm, khoâng neân chaáp veà caûnh. Ñöôïc vaäy chuùng ta soáng ñöôïc bình an, tu haønh thanh tònh. Ñoù laø noùi veà ngöôøi taïi gia.

Böôùc qua laõnh vöïc cuûa ngöôøi xuaát gia, coøn xaû nhieàu hôn nöõa. Khi coù huynh ñeä giaän, chæ maët mình noùi: "Huynh ngu quaù", luùc ñoù mình cöôøi khoâng hay cuõng ñoû maët? Neáu nghe noùi "Huynh ngu quaù", chuùng ta lieàn ñaùp "Phaûi, ba taïng kinh toâi hoïc chöa ñöôïc moät phaàn taùm, khoâng ngu sao ñöôïc". Noùi vaäy thì ngöôøi kia heát noùi. Chæ kheùo moät chuùt thì chuùng ta bình an, khoâng gì giaän hôøn chi heát.

Hoaëc nghe ngöôøi ta noùi "Coi boä thaày (coâ) si meâ quaù", mình vui veû nhaän ngay "Toâi chöa giaùc, khoâng si meâ sao ñöôïc". Ñaùp nhö vaäy laø yeân. Chôù nghe ngöôøi ta noùi mình si meâ, noåi giaän caõi uøm leân thì quaû laø si roài. Chuùng ta chæ caàn kheùo moät lôøi noùi, kheùo moät caùi nhìn thì heát phieàn naõo. Ngöôøi ta cheâ mình ngu, cheâ mình si meâ, mình cöôøi thoâi khoâng coù gì quan troïng. Ñaèng naøy, huynh ñeä noùi lôøi hôi naëng moät chuùt, mình phieàn naõo hai ba ngaøy, boû aên boû nguû, thì chöøng naøo môùi thaønh Phaät. Ai tu cuõng muoán thaønh Phaät maø cöù chaáp. Caøng lôùn chaáp caøng nhieàu, chaáp quaù chöøng laø chaáp thì thaønh Phaät sao noåi. Cho neân chuùng ta tu phaûi boû, phaûi xaû heát moïi ngaõ chaáp.

Ngöôøi tu vui trong ñaïo, vui vôùi nhöõng lôøi cuûa Phaät daïy, moïi baøn luaän hôn thua laø troø ñuøa, khoâng coù giaù trò gì heát. Nhôù nhö vaäy, nghó nhö vaäy laø chuùng ta bieát tu. Ñöôïc theá söï tu môùi tieán nhanh, môùi ñöôïc lôïi ích. Cho neân xaû thaân ñaõ laø toát nhöng xaû taâm chaáp ngaõ môùi laø quan troïng. Ngöôøi kheùo tu caàn phaûi bieát ñieàu naøy.

Xaû taâm töùc laø xaû boû taát caû nhöõng voïng töôûng cuûa mình. Taïi sao xaû boû voïng töôûng quan troïng nhö vaäy? Bôûi voïng töôûng laø caùi meâ laàm, laø nhöõng cuïm maây ñen che maát trí tueä chaân thaät cuûa mình. Coøn voïng töôûng laø coøn meâ laàm, chöøng naøo saïch heát voïng töôûng môùi ñöôïc giaùc ngoä. Chuùng ta tu baát cöù phaùp moân naøo cuõng phaûi deïp voïng töôûng. Khoâng deïp voïng töôûng thì khoâng bao giôø thaønh Phaät.

Thí duï tu Tònh ñoä thì nieäm Phaät tôùi nhaát taâm baát loaïn. Nghóa laø nieäm ñeán choã chæ coøn moät caâu nieäm Phaät thoâi, khoâng nghó gì khaùc ngoaøi caâu nieäm Phaät. Nhaát taâm cuõng goïi laø nhaát nieäm. Duøng moät nieäm ñeå deïp taát caû nieäm, taát caû nieäm saïch roài cuoái cuøng moät nieäm aáy cuõng phaûi xaû luoân cho tôùi voâ nieäm. Nieäm tôùi choã khoâng coøn nieäm naøo nöõa thì môùi thaáy Phaät, môùi ñöôïc vaõng sanh.

Ngöôøi tu thieàn cuõng vaäy, ban ñaàu vì taâm loaïn töôûng quaù nhieàu, muoán noù döøng neân duøng phöông tieän hoaëc ñeám hôi thôû, hoaëc quaùn chieáu moät phaùp naøo nhö quaùn nguõ uaån giai khoâng v. v… Tôùi khi taát caû nhöõng nieäm laêng xaêng laëng roài, taâm thanh tònh voâ nieäm, ñoù laø vaøo ñònh. Tu thieàn phaûi ñeán choã an ñònh troïn veïn, chöøng ñoù môùi chöùng ñöôïc voâ sanh.

Trong kinh thöôøng daïy, chuùng ta ai ai cuõng coù taùnh Phaät. "Nhaát thieát chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh" nghóa laø taát caû chuùng sanh ñeàu coù taùnh Phaät. Ñöùc Phaät bieát soáng trôû veà vôùi taùnh Phaät cuûa Ngaøi, neân Ngaøi thaønh Phaät. Chuùng ta cuõng coù taùnh Phaät nhöng khoâng bieát trôû veà soáng vôùi taùnh Phaät cuûa mình, neân chuùng ta laøm chuùng sanh. Giôø ñaây muoán trôû veà taùnh Phaät cuûa mình phaûi laøm sao? Ñaây laø choã toâi nhaéc luoân. Chuùng ta coù taùnh Phaät nhöng vì queân, khoâng nhaän ra neân soáng vôùi nghieäp cuûa chuùng sanh. Nhö trong giôø ngoài thieàn, mình muoán taâm yeân laëng hay laêng xaêng? Muoán taâm yeân laëng, nhöng coù chòu yeân laëng ñaâu. Vöøa yeân laëng laø thaáy hôi buoàn, lieàn nghó caùi naøy, nghó caùi kia roài chaïy theo noù maát tieâu.

Taïi sao mình thöôøng hay nghó nhö vaäy? Bôûi vì taùnh Phaät haèng tri haèng giaùc nôi con ngöôøi khoâng coù hình boùng, khoâng coù töôùng maïo neân khoù nhaän voâ cuøng. Caùi gì coù töôùng maïo, coù hình boùng mình deã nhaän ra. Nhöng neáu nghieäm kyõ, chuùng ta thaáy khi taâm hoàn thanh thaûn, khoâng nghó suy gì heát ñöôïc ñoâi ba phuùt, trong thôøi gian aáy mình coù bieát khoâng? Vaãn bieát chöù. Maét thaáy tai nghe, vöøa coù ngöôøi ñi bieát coù ngöôøi ñi, vöøa coù tieáng noùi bieát coù tieáng noùi. Muõi cuõng vaäy, muøi thôm muøi hoâi ñeàu bieát roõ. Nhö vaäy saùu caên haèng tri haèng giaùc maø chuùng ta khoâng nhaän ra, ñôïi coù nghó suy môùi cho raèng bieát. Vì caùi bieát ñoù khoâng coù hình daùng, khoâng ñoäng neân mình deã queân.

Theá neân haøng ngaøy chuùng ta soáng vôùi taâm voïng töôûng, chaïy theo boùng daùng cuûa saùu traàn, cho ñoù laø taâm mình. Thaân voâ thöôøng sanh dieät cho laø thaân mình. Laáy thaân sanh dieät, taâm voâ thöôøng laøm mình thì khi nhaém maét nhaát ñònh ñi trong luaân hoài luïc ñaïo, khoâng nghi ngôø. Baây giôø tu laø muoán ra khoûi con ñöôøng ñoù, vaäy phaûi laøm sao? Chuùng ta thöôøng noùi tu ñeå giaûi thoaùt sanh töû, giaûi thoaùt baèng caùch naøo? Neáu chuùng ta khôûi nghó laønh, taïo nghieäp laønh, sanh coõi laønh; khôûi nghó döõ, taïo nghieäp döõ, sanh coõi döõ. Ba aùc ñaïo vaø ba thieän ñaïo do taâm nieäm laønh döõ cuûa mình maø ra. Neáu taâm nieäm laønh döõ ñeàu khoâng coøn thì mình ñi ñöôøng naøo? Khoâng ñi ñöôøng naøo, töùc laø giaûi thoaùt sanh töû roài. Thieàn ñònh chính laø khoâng coøn nieäm thieän aùc naøo daãn mình ñi trong sanh töû nöõa.

Nhö vaäy nhaân giaûi thoaùt ôû ñaâu, hieän giôø chuùng ta coù hay khoâng? Ai cuõng coù heát, ñoù laø Phaät taùnh, noù baøng baïc khaép nôi mình, chæ taïi chuùng ta khoâng nhôù. Coøn suy nghó phaûi quaáy, hôn thua coù hình boùng, neân mình bieát taâm sanh dieät ñoù maø khoâng bieát taâm thaät cuûa mình. Cöù chaïy theo taâm sanh dieät thì traùch naøo chuùng ta khoâng ñi trong luaân hoài. Giôø muoán ra khoûi luaân hoài phaûi döøng taâm sanh dieät. Nieát-baøn laø giaûi thoaùt sanh töû khoâng coøn bò trôû lui laïi trong luïc ñaïo luaân hoài nöõa. Caùi thaät bieát cuûa chính mình, khoâng hình, khoâng töôùng, khoâng ñoäng tònh, caùi bieát ñoù laø giaûi thoaùt sanh töû, chôù ñaâu phaûi khoâng coù. Nhieàu ngöôøi cho raèng boû noùi thaân giaû doái, boû taâm voïng töôûng roài thì khoâng coøn gì nöõa. Ñoù laø hieåu bieát noâng noåi, caïn côït.

Chuùng ta nhìn leân baàu hö khoâng, thaáy con chim bay qua. Luùc ñoù chæ nhôù con chim maø queân baàu hö khoâng. Con chim bay qua maát, laùt sau coù chieác phi cô bay laïi, luùc ñoù mình nhìn theo chieác phi cô. Phi cô laïi bay maát, coù ñaùm maây xuaát hieän, mình chaïy theo ñaùm maây. Cöù chaïy theo caùc söï ñoåi thay voâ thöôøng, maø queân baún baàu hö khoâng hieän tieàn yeân laëng vaø truøm khaép taát caû.

Taâm mình cuõng gioáng nhö vaäy. Heát nghó chuyeän A lieàn nhôù ngöôøi B, cho neân caû giôø ngoài thieàn cöù chaïy baäy, coù khi ñaáu khaåu nöõa. Lyù luaän vôùi ai thua, ñeán giôø ngoài thieàn ñaáu tieáp, nghó ra theá naøy theá kia, phaûi noùi nhö vaày hay hôn. Nhö vaäy ngoài ñoù ñeå lyù luaän chôù khoâng phaûi ñeå tu. Neáu maø taâm cöù oâm aáp nhöõng thöù aáy, laø chuùng ta oâm aáp taâm sanh dieät, gìn giöõ thaân sanh dieät, nhöng hai thöù ñoù baûn chaát cuûa noù voâ thöôøng, laøm sao giöõ ñöôïc? Giöõ thaân sanh dieät cho maáy cuõng coù ngaøy bò hoaïi, giöõ taâm sanh dieät caøng nguy hôn vì noù seõ daãn mình ñi trong luïc ñaïo luaân hoài. Buoâng heát hai thöù aáy, chæ coøn moät taâm haèng tri haèng giaùc hieän tieàn ñaây, ñoù môùi laø caùi chaân thaät. Cho neân ngöôøi hoïc Phaät phaûi tìm tôùi choã cöùu caùnh chaân thaät ñoù, chôù khoâng phaûi hoïc Phaät ñeå ñôøi sau sanh ra giaøu sang hôn ñôøi naøy, ñeïp hôn ñôøi naøy v. v…

Tu ñeå gôõ saïch moïi thöù nghieäp luaân hoài, ra khoûi doøng sanh töû, ñoù laø muïc ñích treân heát. Ñöùc Phaät daïy "Bò thieâu ñoát döôùi ñòa nguïc chöa phaûi laø khoå, bò ñoùi khaùt trong loaøi ngaï quyû cuõng chöa phaûi laø khoå, bò keùo caøy keùo xe cuõng chöa phaûi laø khoå. Chæ coù môø mòt khoâng bieát loái ñi ñoù môùi laø khoå". Vì khoå ôû ñòa nguïc heát toäi roài cuõng ñöôïc ra. Khoå ôû ngaï quyû heát kieáp ngaï quyû cuõng ñöôïc sanh trôû laïi. Khoå ôû loaøi suùc sanh keùo xe keùo caøy, heát nôï roài cuõng ñöôïc trôû laïi laøm ngöôøi. Chæ coù môø mòt khoâng bieát loái ra, töùc laø khoâng bieát ñöôøng ñi ñeå thoaùt khoûi luïc ñaïo luaân hoài, ñoù môùi laø caùi khoå hôn heát. Bôûi coøn trong luïc ñaïo luaân hoài thì cöù quay voøng sanh roài töû, töû roài sanh, khoâng bieát bao giôø môùi xong.

Chuùng ta kieåm laïi, ngöôøi ôû caûnh sung söôùng coù hoaøn toaøn söôùng hay cuõng khoå? Coù ai khoâng beänh, khoâng giaø, khoâng cheát ñaâu. Coù beänh, giaø, cheát töùc laø coù khoå. Coù thaân laø coù khoå. Laån quaån maõi trong sanh giaø beänh cheát, khoâng khoå sao ñöôïc. Chæ khi naøo ra khoûi ñoù môùi thöïc laø heát khoå. Vì vaäy Phaät noùi chæ heát si meâ môùi laø heát khoå.

Theá thì muoán heát khoå chuùng ta phaûi boû chaáp veà thaân, boû chaáp veà taâm. Taâm ñöôïc trong saïch laëng leõ, thì tri giaùc cuûa mình môùi hieän tieàn, ñoù laø giaûi thoaùt sanh töû. Coøn oâm aáp giaän hôøn, thuø oaùn, thöông gheùt khoâng bao giôø heát khoå. Toùm laïi, muoán heát khoå phaûi buoâng taát caû, ñeå moät taâm thanh tònh hieän tieàn haèng tri haèng giaùc, ñoù laø thoaùt ly sanh töû. Trong nhaø Phaät noùi: Boû moät thaân maø ñöôïc ba thaân laø Phaùp thaân, Baùo thaân, Hoaù thaân, roài ñöôïc Tam minh, Luïc thoâng, Töù voâ sôû uùy v. v… Nhö vaäy coù phaûi boû taát caû ñöôïc taát caû khoâng, coù thieät thoøi choã naøo ñaâu. Chæ vì chuùng ta khoâng daùm xaû, cöù khö khö chaáp caùi naøy cuûa mình, caùi kia cuûa mình neân chuùng ta khoå hoaøi. Mình ñaõ khoå maø khoâng ai thöông töôûng tôùi, laïi coøn gheùt nöõa. Coøn cöù xaû heát vì moïi ngöôøi, thì ta ñaõ khoâng khoå maø moïi ngöôøi laïi thöông mình nhieàu hôn.

Cho neân toâi noùi boû taát caû laø ñöôïc taát caû, coøn giöõ taát caû laø maát taát caû. Quí vò töï xeùt neân boû hay neân giöõ, tieán hay luøi laø quyeàn cuûa moãi ngöôøi chuùng ta vaäy.

]