DAÃN KHÔÛI

Baát cöù moät toân giaùo naøo phaàn nghi leã thôø phuïng vaãn ñöôïc coi laø phaàn thieâng lieâng quan troïng. Nhôø hình thöùc aáy gaây cho tín ñoà theâm vöõng nieàm tin vaø thaùnh hoùa taâm hoàn hoï trong nhöõng khi haønh leã. Nhöng, rieâng veà Phaät giaùo veà maët thôø phuïng, chuùng ta thaáy moãi chuøa cuûa moãi Toâng phaùi ñeàu coù loái thôø phuïng khaùc nhau, nhaát laø giöõa Nam toâng vaø Baéc toâng.

Nam toâng Phaät giaùo trong chuøa thôø Phaät, chæ thôø duy nhaát moät ñöùc Phaät Thích Ca. Ngoaøi ra, coù thôø caùc vò La-haùn ñeàu laø nhöõng vò ñeä töû toân tuùc cuûa ñöùc Phaät Thích Ca. Töôïng ñöùc Phaät Thích Ca, taïc hình luùc Ngaøi ñang tu khoå haïnh trong khoå haïnh laâm, thaân theå gaày oám chæ coøn da boïc xöông; hoaëc taïc hình luùc Ngaøi thaønh ñaïo ngoài döôùi coäi caây Boà-ñeà; hoaëc khi Ngaøi nhaäp Nieát-baøn thaân naèm ngay thaúng nghieâng beân höõu döôùi coäi caây Ta-la song thoï. Nhöõng hình töôïng aáy ñeàu caên cöù vaøo lòch söû ñöùc Phaät Thích Ca, vôùi hình thöùc ngöôøi AÁn Ñoä roõ raøng.

Baéc toâng Phaät giaùo trong chuøa khoâng nhöõng thôø ñöùc Phaät Thích Ca, maø coøn thôø Phaät Di Ñaø, Phaät Di Laëc (laø Phaät töông lai), Phaät Ñaïi Nhaät, Phaät Döôïc Sö... Ngoaøi ra, coøn thôø caùc vò Boà-taùt nhö: Boà-taùt Quan Theá AÂm, Ñaïi Theá Chí, Vaên Thuø, Phoå Hieàn, Ñòa Taïng...; caùc vò La-haùn nhö: Thaäp luïc La-haùn, hay Thaäp baùt La-haùn, OÂng Tieâu, OÂng Hoä, OÂng Thieän, OÂng AÙc... Nhöõng hình töôïng naøy ña soá coù tính caùch sieâu thöïc, nhöõng vò Phaät, Boà-taùt khoâng coù trong lòch söû ôû theá giôùi chuùng ta.

Söï thôø phuïng dò bieät ñoù, laø keát quaû cuûa hai quan nieäm khaùc nhau.

Nam toâng Phaät giaùo quan nieäm hieän thaân ñöùc Phaät Thích Ca laø moät con ngöôøi, nhö bao nhieâu con ngöôøi khaùc, cuõng giaø, cuõng beänh, cuõng cheát... Ñöùc Phaät chæ khaùc con ngöôøi ôû choã giaùc ngoä chaân lyù, coåi ñöôïc voøng sanh töû luaân hoài, töï taïi giaûi thoaùt khoâng coøn taùi sanh ñôøi sau. Ngoaøi ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni do hoaøng töû Só-ñaït-ta, ngöôøi AÁn Ñoä xuaát gia tu haønh thaønh ñaïo, khoâng coøn vò Phaät naøo khaùc, ngoaïi tröø baûy ñöùc Phaät tieáp noái ra ñôøi treân theá giôùi naøy. Quan nieäm aáy laø y cöù boán boä kinh Nikaya.

Baéc toâng Phaät giaùo quan nieäm hieän thaân ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni chæ laø söï thò hieän, laø moät hoùa thaân. Neáu coù giaø, beänh, cheát..., chaúng qua Ngaøi thò hieän cho gioáng ngöôøi ñôøi ñeå hoùa ñoä hoï, kyø thaät Phaùp thaân Ngaøi laø nhö nhö baát ñoäng, khoâng sanh khoâng dieät. Bôûi thò hieän neân khoâng nôi naøo xöù naøo maø chaúng coù Phaät, hieän thaân ngöôøi AÁn Ñoä chæ laø moät giai ñoaïn trong muoân trieäu giai ñoaïn, moät hoùa thaân trong muoân trieäu hoùa thaân. Cho neân, Baéc toâng Phaät giaùo khoâng thaáy ñöùc Phaät Thích Ca thaät laø ngöôøi AÁn Ñoä, maø laø ngöôøi cuûa taát caû chuùng sanh, tuøy ngöôøi nöôùc naøo töôûng nhôù Ngaøi thì Ngaøi hoùa thaân ngöôøi nöôùc aáy ñeå giaùo hoùa. Ngoaøi ñöùc Phaät Thích Ca coøn coù voâ soá ñöùc Phaät ôû nhieàu coõi khaùc, hieän thôøi cuõng tuøy duyeân hoùa ñoä chuùng sanh nhö ñöùc Phaät Thích Ca. Chö Phaät hoã töông hoùa ñoä neân hoã töông giôùi thieäu coâng haïnh, theä nguyeän cuûa nhau cho chuùng sanh coõi mình bieát, tuøy sôû thích cuûa hoï phaùt nguyeän tu haønh ñeå ñöôïc sanh vaøo coõi Phaät naøo cuõng quyù. Ñeán chö Boà-taùt cuõng theá, chaúng phaûi chæ rieâng ôû coõi naøy, maø ôû khaép caùc coõi trong möôøi phöông, thöôøng tuøy tuøng chö Phaät trôï löïc giaùo hoùa chuùng sanh, moãi vò coù moãi coâng haïnh, theä nguyeän ñaëc bieät rieâng. Quan nieäm naøy xuaát xöù töø trong caùc boä kinh Baùt Nhaõ, Laêng Nghieâm, Baûo Tích, Phaùp Hoa, Hoa Nghieâm...

Nhaän xeùt qua hai quan nieäm treân, nhöõng hình thöùc Phaät vaø La-haùn thôø trong chuøa Nam toâng, chuùng ta tìm hieåu chaéc khoâng khoù laém, vì coù lòch söû roõ raøng. Chæ nhöõng hình töôïng Phaät, Boà-taùt thôø trong caùc chuøa Baéc toâng môùi thaät khoù hieåu, vì thôø vôùi tính caùch töôïng tröng sieâu thöïc. Giôø ñaây, chuùng ta thöû tìm hieåu töøng töôïng moät xem yù nghóa theá naøo ?

]