KÍNH ÑEÀ TÖÏA

            Ñaây laø lôøi cuûa Thieàn sö Taùnh Quaûng taùn thaùn quyeån Thaùnh Ñaêng Luïc. Ngaøi ñem coâng haïnh cuûa naêm vò vua trong Thaùnh Ñaêng Luïc so saùnh vôùi caùc thieàn sö Trung Hoa. Ngaøi noùi, tuy caùc thieàn sö Trung Hoa tu thieàn ngoä ñaïo vaø truyeàn ñaïo, laøm cho Phaät Phaùp höng thònh ôû ñôøi Ñöôøng ñôøi Toáng, thì ôû Vieät Nam caùc vò vua ñôøi Traàn tu thieàn ngoä ñaïo truyeàn ñaïo ôû Vieät Nam, laøm cho Phaät Phaùp höng thònh ñaâu coù thua caùc thieàn sö Trung Hoa. Neáu chuùng ta khoâng tìm hieåu ñöôïc caùi hay cuûa thieàn sö Vieät Nam, thì cöù maëc caûm chæ coù thieàn sö Trung Hoa, Nhaät Baûn, môùi coù taøi vaø tu thieàn ñaït ñaïo laøm cho Phaät Phaùp höng thònh ôû ñôøi. Ñaâu bieát chính caùc thieàn sö vaø cö só Vieät Nam, cuõng ngoä ñaïo cuõng thaáu suoát lyù thieàn moät caùch töôøng taän saâu xa, naøo thua keùm caùc thieàn sö Hoa Nhaät! Theá neân chuùng ta phaûi hoïc cho raønh hieåu cho roõ, ñeå bieát Toå tieân mình tu haønh ñaït ñaïo vaø truyeàn baù ra sao. Töø ñoù chuùng ta môùi thaáy Phaät giaùo Vieät Nam coù choã ñöùng vöõng vaøng ñoái vôùi Phaät giaùo theá giôùi. Phaät giaùo Vieät Nam khoâng phaûi laø moät hình thöùc tu haønh loän xoän nhö ngaøy nay, choã maø toâi caàn neâu leân cho quí vò roõ.

            Nieâm hoa vi tieáu chí kim truyeàn,

            Trieån chuyeån phong thanh bieán ñaïi thieân

            Truïc khoái Haøn Loâ ñoà nghó nghò,

            Giaûo nhaân sö töû khôûi ngoân thuyeân.

            Taûo khoâng ngoä lieãu tuøng ñaàu khôûi,

            Taåy taän haøo ly heä nieäm duyeân.

            Thaùnh Luïc döông döông kim coå taïi,

            Hoaøn tha ñaïo nhaõn nhaäm chu vieân.

            Dòch :

            Ñöa hoa cöôøi móm ñeán nay truyeàn,

            Laàn löôït tin vang khaép ñaïi thieân.

            Uoång nghó, Haøn Loâ ñuoåi theo khoái,

            Lôøi ñaâu, sö töû caén ngöôøi lieàn.

            Queùt tan ñöôøng ngoä töø ñaàu daáy,

            Röûa saïch maûy may buoäc nieäm duyeân.

            Thaùnh Luïc raïng ngôøi coøn maõi ñaáy,

            Trao haøng ñaïo nhaõn maëc vuoâng troøn.

            Ñöa hoa cöôøi móm ñeán nay truyeàn laø hình aûnh ñöùc Phaät ñöa caønh hoa sen leân nhìn ñaïi chuùng, ngaøi Maha Ca Dieáp thaáy, nhaän ñöôïc yeáu chæ chuùm chím cöôøi. Ñöùc Phaät bieát Ma ha Ca Dieáp ñaõ laõnh hoäi ñöôïc yù chæ, neân Ngaøi tuyeân boá truyeàn taâm aán cho Ma ha Ca Dieáp.

            Laàn löôït tin vang khaép ñaïi thieân. Toâng chæ Thieàn goác töø ñöùc Phaät Thích Ca truyeàn, Toå Ma ha Ca Dieáp laø ngöôøi nhaän ñöôïc, roài truyeàn daàn daàn khaép caû ñaïi thieân theá giôùi, khoâng giôùi haïn moät nôi moät nöôùc naøo.

            Uoång nghó, Haøn Loâ ñuoåi theo khoái, Lôøi ñaâu, sö töû caén ngöôøi lieàn. Boùng traêng roïi treân theàm, con choù möïc (loâ = ñen) cuûa hoï Haøn töôûng caùi gì laï, neân ñuoåi leân tôùi theàm nhöng khoâng thaáy gì caû. Con choù möïc cuûa hoï Haøn tuy gioûi, nhöng noù cuõng chæ chaïy theo boùng, chôù khoâng thaáy ñöôïc leõ thaät. Nhöõng ngöôøi chæ hieåu Phaät Phaùp treân lyù thuyeát treân ngoân ngöõ, cuõng gioáng con choù möïc cuûa hoï Haøn ñuoåi boùng vaäy thoâi, khoâng thaáy ñöôïc leõ thaät. Chæ coù ngöôøi ngoä ñaïo thaáy leõ thaät môùi khoâng maéc keït treân ngoân ngöõ, moãi khi ngöôøi hoïc ñaïo ñeán, caùc Ngaøi duøng nhöõng thuaät kyø ñaëc khoù hieåu, gioáng nhö sö töû khoâng lôøi gaëp ngöôøi lieàn chuïp caén moät caùi laø cheát. Hai caâu naày yù taùc giaû muoán noùi: Ngöôøi hoïc ñaïo treân lyù thuyeát ngoân ngöõ, gioáng nhö con choù möïc cuûa hoï Haøn ñuoåi theo boùng traêng khoâng tôùi ñaâu heát. Coøn ngöôøi ngoä ñaïo thaáu lyù thieàn thaáy ñöôïc leõ thaät, thì gioáng nhö con sö töû thaáy ngöôøi, lieàn chuïp caén cheát ngay chôù khoâng heùt khoâng roáng. Haïng ngöôøi naày khoâng caàn ngoân ngöõ, maø hoï coù theå laøm cho ngöôøi ñeán tham hoïc ngoä ñaïo. Nhö ñöùc Phaät ñöa caønh hoa sen tröôùc ñaïi chuùng ñaâu coù ngoân ngöõ gì, theá maø ngaøi Ma ha Ca Dieáp nhìn lieàn ngoä ñaïo. Ñoù laø caùi kyø ñaëc cuûa Thieàn toâng.

            Queùt tan ñöôøng ngoä töø ñaàu daáy, röûa saïch maûy may buoäc nieäm duyeân. Ngaøi noùi, ngöôøi ñaõ ngoä ñaïo ñaït ñöôïc lyù thieàn, duøng phöông tieän hoaëc heùt hoaëc ñaùnh, hoaëc noùi caâu voâ nghóa, chæ thaúng cho ñoà ñeä thaáy caùi manh moái khôûi nieäm ñeå queùt saïch noù, cuõng nhö nhöõng nieäm duyeân troùi buoäc ñeàu röûa saïch khoâng coøn maûy may naøo.

            Thaùnh Luïc raïng ngôøi coøn maõi ñaáy, trao haøng ñaïo nhaõn maëc vuoâng troøn. Theo ngaøi Taùnh Quaûng thì Thaùnh Ñaêng Luïc saùng toû raïng ngôøi, töø xöa ñeán nay coøn maõi maõi. Thaùnh Ñaêng Luïc ñöôïc truyeàn cho haøng ñaïo nhaõn, laø ngöôøi saùng maét ñaït ñaïo. Haøng ñaïo nhaõn ñöôïc quyeån Thaùnh Ñaêng Luïc naày thì tuøy yù söû duïng, tuøy yù doïc ngang truyeàn baù khaép cuøng.

            Ñôøi Leâ nieân hieäu Caûnh Höng thöù möôøi boán (1753), nhaèm ngaøy thöù naêm Canh Ngoï, vieát taïi vieän Thieàn Phong.

            Neáu tính theo naêm, Canh Ngoï laø naêm 1750 chôù khoâng phaûi 1753. Ñaây laø ñoaïn vaên keát thuùc Lôøi Töïa cuûa ngaøi Taùnh Quaûng. Qua Lôøi Töïa chuùng ta thaáy Ngaøi xeùt veà nguoàn goác quyeån Thaùnh Ñaêng Luïc vaø choã sai laàm trong baûn in laàn tröôùc cuûa Ngaøi Chaân Nghieâm taïi chuøa Suøng Quang.

            Sau ñaây laø baøi keä keát thuùc cuûa Ngaøi:

            Truy toâng truïc tích coå Nam thieàn,

            Vónh traán toàn y phaùp löu mieân.

            Theá laõng nhaân quy chaân baát thöùc,

            Do lai khaùch khí nieäm ngoaïi duyeân.

            Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc cöông coát tuûy,

            Truùc Laâm thieát chuûy ñaïo voâ bieân.

            Hoái vaõn thao quang thuøy tri hieåu?

            Thieàn phong ñoâng chaán thích ñoaøn ñoaøn.

            Dòch :

            Truy tìm toâng tích nöôùc Nam thieàn,

            Vöõng maõi coøn ñaây phaùp löu truyeàn.

            Quy cuõ ngöôøi ñôøi toaøn thaû loûng,

            Bôûi do tö thaùi nhôù ngoaïi duyeân.

            Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc xöông tuûy cöùng,

            Truùc Laâm moû saéc noùi voâ bieân.

            Ñeâm qua ngaøy aån ai bieát saùng?

            Thieàn phong ñoâng chaán môû troøn vìn.

            Truy tìm toâng tích nöôùc Nam thieàn, vöõng maõi coøn ñaây phaùp löu truyeàn. Ngaøi Taùnh Quaûng noùi tìm toâng tích cuûa Thieàn toâng nöôùc Nam, thì Thieàn toâng nöôùc Nam khoâng phaûi laø thöù thieàn yeáu ñuoái baïc nhöôïc, maø laø doøng thieàn vöõng vaøng maïnh meõ, coøn löu truyeàn maõi tôùi ngaøy nay khoâng döùt.

            Quy cuõ ngöôøi ñôøi toaøn thaû loûng, bôûi do tö thaùi nhôù ngoaïi duyeân. Ngaøi Taùnh Quaûng than ngöôøi tu trong thôøi cuûa Ngaøi (naêm 1750) khoâng theo quy cuõ Thieàn moân, khoâng giöõ giôùi luaät Phaät daïy. Soáng buoâng lung maëc tình thaû loûng cho taâm duyeân theo caûnh, do phoùng taâm chaïy theo caûnh neân ngöôøi tu ôû chuøa aên côm Phaät, maø phaù trai phaïm giôùi maát heát phaåm haïnh cuûa ngöôøi tu. Thôøi Ngaøi khoaûng naêm 1750 Ngaøi coøn than nhö theá, saùnh vôùi thôøi nay 1997 chaéc chuùng ta than nhieàu hôn! Ñoù laø chuyeän ñaùng buoàn trong taêng ñoaøn cuûa thôøi xöa vaø nay.

            Thaùnh Taêng Ngöõ luïc, xöông tuûy cöùng, Truùc Laâm moû saét noùi voâ bieân. Theo Ngaøi thì quyeån Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc laø xöông tuûy cuûa Thieàn toâng, raát caàn thieát ñoái vôùi tu só Phaät Giaùo Vieät Nam. Ngöôøi tu theo Phaät Giaùo Vieät Nam maø khoâng ñoïc Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc laø moät thieáu soùt lôùn. Gioáng nhö thaân ngöôøi coù maùu thòt da, maø khoâng coù xöông tuûy thì seõ bò suïm khoâng coù theá cöùng vöõng, khoâng coøn daùng voùc cuûa con ngöôøi. Ngaøi noùi Thieàn Truùc Laâm cöùng vöõng, khoâng coù caùi gì laøm cho rung chuyeån tan hoaïi. Gioáng nhö moû chim baèng saét, moå ñaâu laø thuûng ñoù. Theá neân baây giôø toâi ñeà xöôùng Taêng Ni phaûi noã löïc nghieân cöùu tu theo thieàn Truùc Laâm. Ñoù laø choã thaáy cuûa ngaøi Taùnh Quaûng. Ngaøi mong moûi chuùng ta phaûi thaáu suoát thieàn Truùc Laâm, vì thieàn Truùc Laâm cöùng vöõng voâ cuøng.

            Ñeâm qua ngaøy aån ai bieát saùng? Thieàn phong ñoâng chaán môû troøn vìn. Ñeâm qua laø saùng, ngaøy aån laø toái. YÙ noùi traûi qua bao nhieâu thaùng naêm maõi cho tôùi ngaøy nay, Phaät Giaùo Vieät Nam vaãn coøn saùng rôû maø ít coù ai bieát. Do ñoù Ngaøi noùi “Thieàn phong ñoâng chaán môû troøn vìn”. Nghóa laø Thieàn phong ôû nöôùc Nam naày vaãn luoân luoân saùng toû, theá maø moïi ngöôøi queân khoâng nhôù. Luùc naøo noù cuõng hieän höõu qua Thaùnh Ñaêng Luïc, Tam Toå Truùc Laâm... chính vì choã naày, neân nhöõng cuoán saùch thuoäc veà Thieàn hoïc Phaät Giaùo Vieät Nam, toâi phaûi dòch giaûng vaø in ra, ñeå cho Thieàn phong Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng bò mai moät. Neáu khoâng thì chuùng ta coù cuûa quùi maø khoâng bieát, cöù ñi tìm nôi naày nôi kia ñeå hoïc, roài maëc caûm raèng Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng coù gì ñeå hoïc. Ñoù laø moät loãi laàm lôùn.

            Qua baøi töïa naày chuùng ta caûm thoâng ñöôïc taâm moä ñaïo, kính ñaïo vaø duy trì ñaïo cuûa Thieàn sö Taùnh Quaûng. Ngaøi laø ngöôøi nhieät taâm tu haønh, thaáy roõ ñöôïc moái quan troïng cuûa Phaät Giaùo Vieät Nam töø ñaâu phaùt xuaát.

]