TU LAØ DÖØNG, CHUYEÅN

VAØ SAÏCH NGHIEÄP

Giaûng taïi chuøa Phong Hoøa Sa Ñeùc - 2000.

Ñeà taøi toâi giaûng hoâm nay: Tu laø döøng nghieäp, chuyeån nghieäp, vaø saïch nghieäp. Tröôùc khi ñi vaøo ñeà taøi, toâi xin ñaët moät caâu hoûi: "Taïi sao chuùng ta phaûi tu? " Quyù Phaät töû thöôøng ñi chuøa, leã Phaät, aên chay, chaéc raèng ai cuõng noùi mình bieát tu roài, phaûi khoâng? Vaäy neáu coù ngöôøi hoûi taïi sao phaûi tu, thì quyù vò traû lôøi theá naøo? ÔÛû ñaây toâi seõ giaûi thích veà ñieàu naøy.

Chuùng ta ñeàu yù thöùc raèng ngöôøi bieát tu laø ngöôøi caàu tieán, laø ngöôøi vöôn leân. Taïi sao? Thí duï coù ngöôøi tröôùc kia say röôïu leø nheø, nhöng baây giôø ngöôøi ñoù bieát tu theo Phaät, giöõ naêm giôùi. Do giöõ giôùi neân khoâng uoáng röôïu say nöõa, ñoù laø ñaõ tieán hôn xöa. Hoaëc nhö ngöôøi chuyeân ñi aên troäm, ngöôøi ñoù bò xaõ hoäi ñaùnh giaù laø haïng baát löông. Baây giôø ngöôøi ñoù bieát tu, thoï giôùi cuûa Phaät. Phaät caám khoâng ñöôïc troäm cöôùp. Khi khoâng coøn troäm cöôùp nöõa, thì ngöôøi ñoù coù tieán boä chöa?

Thöôøng thöôøng theá gian thaáy ai hö hoûng, roài thöùc tænh laïi, laøm laønh thì ngöôøi ta baûo ngöôøi ñoù giaùc ngoä. Ñoù laø moät böôùc tieán. Nhö vaäy vì caàu tieán maø chuùng ta tu. Ngöôøi bieát tu laø luùc naøo cuõng söûa ñoåi haønh vi xaáu, ngoân ngöõ xaáu, yù nieäm xaáu cuûa mình trôû thaønh hay, trôû thaønh toát. Nhö vaäy coù phaûi laø tieán boä khoâng? Cho neân noùi bieát tu laø coù tieán. Vì vaäy muoán caàu tieán, ngöôøi Phaät töû phaûi taäp tu. Ñoù laø lyù do thöù nhaát.

Lyù do thöù hai, chuùng ta tu laø vì muoán ñem laïi söï an laïc cho baûn thaân mình trong hieän taïi vaø vò lai. Taïi sao? Thí duï nhö moät Phaät töû tröôùc kia chöa bieát tu, ôû gia ñình vôï choàng nghi ngôø nhau khoâng hoøa thuaän. Baây giôø neáu hai vôï choàng bieát tu, giöõ nguõ giôùi töùc khoâng taø daâm, khoâng ngoaïi tình vôùi keû khaùc, thì vôï choàng heát nghi nhau. Heát nghi nhau thì bình an, haïnh phuùc. Nhö vaäy nhôø tu maø ñem laïi söï bình an cho gia ñình, söï toát ñeïp cho xaõ hoäi. Neân ngöôøi bieát tu laø ngöôøi tieán leân, chuaån bò cho cuoäc soáng luoân ñöôïc an laïc. Theá môùi thaáy tu laø vieäc thieát yeáu. Phaät töû khi hieåu ñöôïc lôïi ích ñoù roài ai cuõng phaùt taâm tu. Ñoù laø lyù do thöù hai.

Khi ñaõ phaùt taâm tu theo Phaät, thì ñieàu ñaàu tieân Phaät daïy chuùng ta tu laø ñeå döøng nghieäp. Taïi sao tu ñeå döøng nghieäp? Tröôùc khi traû lôøi caâu naøy, toâi xin oân laïi lòch söû ñöùc Phaät moät chuùt. Chuùng ta nhôù ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni khi ngoài döôùi coäi Boà-ñeà suoát boán möôi chín ngaøy ñeâm, ñeán ñeâm thöù boán möôi chín, töø ñaàu hoâm ñeán canh hai Ngaøi chöùng ñöôïc Tuùc maïng minh.

Tuùc maïng minh töùc laø trí saùng suoát, thaáu roõ heát bao nhieâu kieáp veà tröôùc cuûa mình, ñaõ töøng laøm gì, ôû ñaâu, cha meï anh em teân gì… ñeàu bieát roõ heát. Chaúng nhöõng moät ñôøi maø voâ soá ñôøi cuõng ñeàu bieát roõ. Neân goïi laø Tuùc maïng minh, töùc trí saùng suoát, bieát voâ soá maïng kieáp veà tröôùc. Sau naøy ñi giaûng ñaïo, Ngaøi nhaéc laïi ñôøi tröôùc Ngaøi ñaõ töøng laøm gì, ôû ñaâu, lôïi ích cho ai v. v… Nhöõng söï vieäc nhö theá ñöôïc keát taäp laïi goïi laø kinh Baûn Sanh vaø Baûn Söï, hieän giôø vaãn coøn.

Töø canh hai ñeán canh ba, Ngaøi chöùng ñöôïc Thieân nhaõn minh. Thieân nhaõn minh laø taát caû nhöõng gì gaàn xa, nhoû nhieäm nhaát Ngaøi ñeàu thaáy ñöôïc. Cho neân khi ñöùc Phaät chöùng ñöôïc Thieân nhaõn minh roài, Ngaøi nhìn thaáy trong baùt nöôùc coù voâ soá vi truøng. Ngaøy xöa noùi trong nöôùc coù vi truøng ngöôøi ta khoâng tin. Nhöng baây giôø nhôø khoa hoïc cheá ra kính hieån vi, ngöôøi ta môùi thaáy vi truøng. Nhö vaäy ñöùc Phaät ñaõ thaáy hôn hai ngaøn naêm roài, baây giôø chuùng ta môùi bieát. Baèng Thieân nhaõn minh Ngaøi nhìn raát xa, thaáy ngoaøi theá giôùi naøy, coøn coù voâ soá theá giôùi khaùc, tính khoâng heát. Danh töø chuyeân moân trong nhaø Phaät goïi laø Haèng haø sa soá. Haèng haø ñoù laø soâng Haèng ôû AÁn Ñoä, sa soá laø soá caùt. Soâng Haèng ôû AÁn Ñoä daøi tôùi maáy ngaøn caây soá, thì caùt soâng Haèng chöøng bao nhieâu? Voâ soá keå. Phaät noùi theá giôùi trong hö khoâng nhieàu nhö soá caùt soâng Haèng vaäy. Ngaøy xöa khoâng ai tin ñieàu naøy caû. Nhöng baây giôø nhôø caùc nhaø thieân vaên, ngöôøi ta tìm thaáy roõ raøng ngoaøi thieân haø cuûa chuùng ta, coøn voâ soá thieân haø nöõa. Cho neân bieát trong vuõ truï khoâng bieát bao nhieâu laø theá giôùi. Nhö vaäy Phaät noùi khoâng sai, vì ñoù laø caùi thaáy thaät.

Keá ñoù, Ngaøi nhìn thaáy con ngöôøi khi cheát roài laïi taùi sanh vaøo caùc loaøi. Ngöôøi ta cöù nghó cheát roài laø heát, hoaëc baûo cheát roài trôû laïi laøm ngöôøi. Nhöng Phaät thaáy roõ raøng, khi chuùng ta cheát roài, do nghieäp cuûa mình taïo haøng ngaøy, hoaëc laønh hoaëc döõ; neáu laønh thì noù daãn chuùng ta sanh trong coõi laønh, neáu döõ noù daãn chuùng ta sanh vaøo coõi döõ. Cho neân trong kinh coù moät ñoaïn Phaät noùi: "Ta nhìn thaáy chuùng sanh do nghieäp daãn ñi luaân hoài trong luïc ñaïo nhö ngöôøi ñöùng treân laàu cao nhìn xuoáng ngaõ tö ñöôøng, thaáy roõ raøng ai nghieäp gì, ñi ñöôøng naøo, khoâng coù nghi ngôø. "

Vì vaäy Phaät daïy chuùng ta tu, böôùc ñaàu laø döøng nghieäp. Döøng nghieäp ñeå laøm gì? Ñeå khi cheát chuùng ta khoâng bò nghieäp aùc daãn ñi vaøo ñöôøng aùc. Neáu cöù taïo nghieäp aùc, thì khi cheát chuùng ta bò nghieäp daãn trong ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh. Cho neân ngöôøi Phaät töû tu laø laøm sao trong hieän taïi, döøng nhöõng haønh ñoäng xaáu aùc, ñeå baûn thaân laø moät ngöôøi toát, coù lôïi ích cho xaõ hoäi, cheát ñi mình laïi ñöôïc nghieäp laønh daãn sanh vaøo coõi laønh. Nhö vaäy coù phaûi tu laø ñeå cho chuùng ta an oån trong ñôøi naøy vaø ñôøi sau khoâng? Vì taàm quan troïng nhö vaäy cho neân chuùng ta môùi tu.

Nhö haøng Taêng Ni xuaát gia, leõ ra caùc vò ôû ngoaøi ñôøi höôûng nhöõng laïc thuù theá gian, taïi sao laïi caïo ñaàu vaøo chuøa aên chay, maëc aùo nhuoäm cho khoå vaäy? Coù caùi gì caàn, caùi gì quyù, mình môùi laøm ñieàu ñoù chöù. Vì thaáy roõ ñöôïc lôïi ích vieäc tu taäp roài, neân chuùng ta môùi ñi tu.

Ñeán canh naêm, khi sao mai vöøa moïc, Ngaøi lieàn chöùng ñöôïc Laäu taän minh, töùc laø trí saùng suoát thaáy roõ nguyeân nhaân vì sao con ngöôøi phaûi luaân hoài sanh töû. Ngaøi thaáy roõ raøng, khoâng nghi ngôø gì heát. Neân sau ñoù Ngaøi ñeán vöôøn Loäc Uyeån, giaûng baøi phaùp ñaàu tieân cho naêm anh em oâng Kieàu Traàn Nhö nghe. Ñoù laø baøi phaùp Töù Dieäu Ñeá. Ngaøi chæ roõ quaû ñau khoå vaø nhaân gaây ra ñau khoå; chæ cho quaû giaûi thoaùt vaø nhaân tu seõ ñöôïc giaûi thoaùt. Ñoù laø do Phaät tu chöùng ñöôïc neân Ngaøi noùi ra, chôù khoâng phaûi nhö caùc trieát gia suy luaän roài noùi.

Vì vaäy Phaät daïy chuùng ta treân ñöôøng tu, phaûi laøm sao ñaït ñöôïc keát quaû toát ñeïp, laøm sao tu cho cuoäc ñôøi cuûa mình hieän taïi an vui, haïnh phuùc, lôïi ích cho chuùng sinh. Khi cheát ñi sinh trôû laïi, ñöôïc laøm ngöôøi toát ñeïp hôn, cao quyù hôn. Tu laø nhö vaäy.

ÔÛ ñaây, ñieåm quan troïng toâi muoán nhaán maïnh: Tu laø döøng nghieäp, laø chuyeån nghieäp vaø saïch nghieäp. Döøng nghieäp, töùc laø döøng nhöõng nghieäp aùc, chuùng ta khoâng taïo nhöõng toäi loãi phaûi chòu khoå ñau nöõa. Vaäy tu döøng nghieäp baèng caùch naøo?

Trong nhaø Phaät daïy, duø taïi gia hay xuaát gia, khi böôùc chaân vaøo ñaïo, tröôùc tieân phaûi gìn giöõ giôùi luaät. Gìn giöõ giôùi luaät laø tu döøng nghieäp. Taïi sao? Bôûi vì ñöùc Phaät thaáy roõ raøng, con ngöôøi khi noùng giaän hay tham lam raát laø cuoàng loaïn. Ñieàu toäi aùc naøo ngöôøi ta cuõng coù theå laøm ñöôïc. Maø taïo toäi aùc thì phaûi ñoïa, phaûi chuoác quaû ñau khoå. Vì vaäy Phaät daïy phaûi giöõ nhöõng ñieàu giôùi, ñöøng taïo aùc. Khoâng taïo aùc thì khoûi ñoïa.

Nhö haøng Phaät töû taïi gia, ñöùc Phaät daïy phaûi giöõ naêm giôùi:

1- Khoâng ñöôïc saùt sanh.

2- Khoâng ñöôïc troäm cöôùp.

3- Khoâng ñöôïc taø daâm.

4- Khoâng ñöôïc noùi doái.

5- Khoâng ñöôïc uoáng röôïu, khoâng ñöôïc huùt aù phieän, xì ke, ma tuùy.

Naêm ñieàu ñoù caàn phaûi gìn giöõ cho ñuùng. Nhö ngöôøi nam khi chöa bieát tu, coù ai ruû uoáng röôïu thì sao? Tuy ban ñaàu chöa bieát uoáng, nhöng baïn beø ruû thì vò tình, uoáng roài thaønh ghieàn. Ghieàn roài thaønh say. Ñoái vôùi aù phieän, xì ke, ma tuùy cuõng vaäy. Tröôùc ñaâu coù, cha meï sanh ra ñaâu coù ghieàn. Do bò baïn beø ruû reâ maø khoâng bieát tu môùi nhaøo theo. Nhaøo theo roài thì hö moät ñôøi, haïi gia ñình, haïi xaõ hoäi. Neân Phaät caám nhöõng ñieàu ñoù laø thöông hay laøm khoù khaên mình? Ñoù laø Phaät thöông. Bôûi röôïu, aù phieän, xì ke, ma tuùy laø hoá saâu nguy hieåm, Phaät muoán cho chuùng ta khoâng rôùt vaøo hoá ñoù, neân môùi duøng haøng raøo giôùi luaät ñeå chaën.

Thí duï Phaät töû ñaõ thoï nguõ giôùi roài, neáu baïn beø tôùi ruû uoáng röôïu, lieàn noùi: "Toâi ñaõ thoï giôùi Phaät roài, khoâng ñöôïc uoáng röôïu. Thoâi, toâi xin khoâng uoáng". Nhö vaäy laø ngaên chaën mình taïo toäi. Neáu khoâng thoï, khoâng giöõ giôùi thì baïn beø ruû cöù ngoài uoáng coù sôï gì ñaâu. Roài tôùi aên troäm, aên cöôùp, cho ñeán gieát ngöôøi… trong nhöõng vieäc ñoù coù gì bình an khoâng hay vieäc naøo cuõng khoå. Mình laøm cho mình khoå, mình laøm cho ngöôøi khaùc cuõng khoå, cöù khoå laây vôùi nhau.

Baây giôø Phaät caám khoâng ñöôïc gieát ngöôøi, duø giaän bao nhieâu ñi nöõa, cuõng khoâng daùm ñoäng ñeán sinh maïng cuûa ngöôøi khaùc, ñoù laø tu. Tu laø giöõ giôùi. Cho neân böôùc ñaàu vaøo ñaïo, Phaät baûo phaûi giöõ naêm giôùi. Chuùng ta höùa giöõ ñeå trong loøng luùc naøo cuõng nhôù khoâng ñöôïc laøm caùc vieäc ñoù. Nhôø höùa vôùi Phaät, höùa vôùi quyù thaày nhö vaäy, khoâng daùm queân neân khoâng taïo toäi. Ñaây goïi laø döøng nghieäp.

Chuùng ta ñoái nôi thaân, nôi mieäng, nôi yù thöôøng hay buoâng lung taïo toäi. Thí duï nôi thaân, treû nhoû thaáy con chim ñaäu treân caønh caây, noù laøm sao? Noù muoán baén. Nhieàu khi con chim nhoû xíu khoâng ñaùng gì heát, khoâng ñöôïc moät mieáng aên nöõa, maø cuõng cöù baén. Thaáy con coùc, con nhaùi, muoán laáy ñaù choïi v. v… Baây giôø mình bieát tu thì vieäc gì khoâng coù lôïi cho mình, cho ngöôøi maø laøm ñau khoå chuùng sanh thì ñöøng laøm. Nhôø khoâng laøm neân khoâng khoå cho nhöõng con vaät nhoû, khoâng khoå cho ngöôøi. Nhö vaäy nhôø bieát gìn giöõ giôùi, khoâng laøm vieäc aùc, ñoù laø chuùng ta tu.

Ñeán mieäng, chuùng ta toaøn noùi laønh hay cuõng coù khi noùi döõ? Coù ngöôøi naøo noùi laønh suoát ñôøi chöa, hay khi vui thì noùi laønh, khi giaän thì noùi döõ. Baây giôø chuùng ta bieát tu roài, vui noùi laønh maø giaän thì thoâi, laøm thinh, ñöøng noùi gì caû. Bôûi vì neáu noùi thì seõ noùi baäy, noùi toäi loãi. Cho neân khi giaän, laøm thinh boû qua, moät hoài seõ heát. Chuùng ta giöõ thaân khoâng laøm ñau khoå cho chuùng sanh, mieäng khoâng noùi lôøi döõ, lôøi aùc khieán ngöôøi khinh mieät mình. Ñoù laø baûo veä giaù trò tinh thaàn ñaïo ñöùc cuûa mình.

Quyù Phaät töû thaáy khi giaän lôøi noùi coù giaù trò thaät khoâng? Thí duï khi giaän ngöôøi ta noùi "Maøy laø con choù", noùi theá maø mình coù thaønh con choù ñaâu. Neáu tænh taùo, mình seõ traû lôøi: "Toâi ñaâu coù boán chaân ñaâu maø thaønh con choù". Nhöng ñaèng naøy, nghe noùi con choù lieàn muoán taùt tai ngöôøi ta, nhö vaäy voâ tình mình nhaän laø choù roài. Bôûi vöøa noùi choù laø mình caén lieàn, phaûi khoâng? Khi noùng giaän ngöôøi ta deã ñieân cuoàng, khoâng coù chuùt gì khoân ngoan, saùng suoát caû. Cho neân khi noùng giaän caàn phaûi im laëng, ñoù laø ngöôøi khoân, ngöôøi kheùo tu.

Nhö vaäy chuùng ta tu thaân, tu mieäng vaø tu luoân caû yù nöõa. YÙ cuûa quyù vò nghó toát nhieàu hay nghó xaáu nhieàu? Coù khi xaáu nhieàu toát ít, coù khi toát nhieàu xaáu ít, toát xaáu laãn loän. Baây giôø tu roài khi nghó moät ñieàu gì xaáu, chuùng ta bieát ñoù laø baäy, laø toäi loãi neân khoâng nghó nöõa, caám noù nhö vaäy laâu daàn thaønh quen. Nghó toát thì cho nghó, nghó xaáu thì döøng. Ñoù laø chuùng ta tu.

Neáu ngöôøi thaân khoâng laøm nhöõng ñieàu xaáu aùc, mieäng khoâng noùi nhöõng lôøi döõ, yù khoâng nghó nhöõng ñieàu baäy xaáu, thì ngöôøi ñoù laø ngöôøi toát. Ngöôøi ta noùi tu hieàn, nhöng hieän nay coù nhieàu ngöôøi tu maø chöa hieàn. AÊn chay thì aên maø khoâng hieàn chuùt naøo caû. Bôûi tu khoâng phaûi chæ aên chay maø tu laø söûa thaân ñöøng laøm toäi loãi, mieäng ñöøng noùi toäi loãi, yù ñöøng nghó toäi loãi. Coøn aên chay, aên maën chæ laø phaàn phuï thoâi. Ngöôøi aên maën maø noùi naêng ñaøng hoaøng hieàn laønh, coøn ngöôøi aên chay maø la loái baäy baï thì ai hôn ai? Hieåu vaäy quyù vò môùi thaáy leõ thaät cuûa söï tu.

Ngay trong ñôøi soáng naøy phaûi taïo cho mình moät cuoäc soáng coù giaù trò. Neáu trong gia ñình hai vôï choàng ñeàu bieát tu. Choàng khoâng laøm baäy, khoâng noùi baäy, khoâng nghó baäy, vôï cuõng vaäy thì gia ñình ñoù ñaàm aám, haïnh phuùc khoâng? Sôû dó ngaøy nay gia ñình chia ly, ñau khoå, laø vì ngöôøi ta khoâng bieát tu. Tu döøng nghieäp laø ñöøng laøm baäy, ñöøng noùi baäy, ñöøng nghó baäy thoâi, chöù chöa laøm gì hay toát. Bao nhieâu ñoù cuõng khoù roài.

Laâu nay ngöôøi ta quen buoâng lung, baây giôø chaën laïi neân khoù, chôù vieäc ñoù ñaâu phaûi khoù. Neáu giaän ngöôøi ta maø mình laøm thinh, khoâng la loái gì heát. Moät hoài côn giaän seõ nguoâi, vaø töø töø mình queân heát. Queân heát thì coù thieät thoøi gì cho mình ñaâu. Coøn noùng chöûi ngöôøi ta, ngöôøi ta ñaùnh laïi mình thì seõ sinh ra bao nhieâu chuyeän raéc roái, bao nhieâu phieàn naõo vaø toäi loãi khaùc nöõa. Taát caû chuùng ta ai cuõng caàn phaûi tu ñeå trôû thaønh ngöôøi hay toát. Ñoù laø ngöôøi khoân ngoan, saùng suoát. Neáu ñeå thaân mieäng yù laêng xaêng loän xoän hoaøi, ñoù laø ngöôøi xaáu, ngöôøi dôû.

Toâi ñaõ noùi phaàn tu laø döøng nghieäp. Keá ñeán phaàn tu laø chuyeån nghieäp.

Chuyeån laø ñoåi. Chuyeån nghieäp laø chuyeån ñoåi nghieäp cuûa mình. Toâi thöôøng hay noùi, Phaät töû chuùng ta hieåu nghóa chöõ tu dôû hôn caû maáy chuù söûa xe honda nöõa. Taïi sao vaäy? Vì maáy chuù ñoù goïi söûa xe hö ít laø "tieåu tu", xe hö nhieàu hôn laø "trung tu", xe hö thaät nhieàu laø "ñaïi tu". Coù khi naøo mình ñem chieác xe cuõ hö ñi söûa, tôùi ngaøy laáy noù y nguyeân nhö cuõ maø mình vaãn chòu khoâng? Ñaâu coù. Phaûi söûa toát hôn ngaøy mình giao xe môùi ñöôïc.

Nhö vaäy tu laø söûa töø caùi hö, caùi xaáu trôû thaønh caùi toát, caùi hay. Ngöôøi bieát söûa laø ngöôøi bieát tu. Quyù Phaät töû tu bao nhieâu naêm roài, coù bieát söûa chöa hay chæ xin Phaät thoâi. Coù gì buoàn, laïy Phaät: "Phaät cöùu ñoä con", "Phaät cho con heát beänh hoaïn", "cho con heát tai naïn" v. v… Neáu tu nhö vaäy chaéc Phaät cuõng laéc ñaàu, khoâng bieát noùi sao. Bôûi ñöùc Phaät töøng baûo raèng: "Ta khoâng coù quyeàn ban phöôùc, xuoáng hoïa cho ai". Neáu Ngaøi ban phöôùc xuoáng hoïa cho ngöôøi, thì Ngaøi khoâng daïy mình tu döøng nghieäp, chuyeån nghieäp, khoâng daïy tu nhaân quaû. Nhaân taïo laønh thì ñöôïc höôûng quaû laønh; nhaân taïo aùc thì phaûi chòu quaû aùc. Phaät chæ daïy chuùng ta bieát theá naøo laø toäi phaûi traùnh, theá naøo laø phöôùc neân laøm, ñoù laø daïy chuùng ta tu.

Phaät töû baây giôø khoâng chòu tu, coù vieäc gì lieàn chaïy xin Phaät cho nhanh. Chæ toán coù moät dóa quaû, moät boù nhang laø xong. Phaät töû xin thì xin, chöù Phaät ñaâu coù cho ñöôïc. Laâu nay Phaät töû chuùng ta cöù tu nhö vaäy, khoâng caàn bieát ñuùng hay sai vôùi yù nghóa chöõ tu trong nhaø Phaät gì caû. Bôûi tu khoâng ñuùng yù nghóa, neân caøng tu caøng thaáy lung tung. Trong nhaø sanh chuyeän phieàn naõo vôùi nhau; ra phoá ñi ñaâu ñuïng ñoù. Neáu bieát tu ñuùng vôùi nhöõng lôøi Phaät daïy thì caøng tu gia ñình caøng haïnh phuùc, caøng tu laùng gieàng caøng möøng vui, ñöôïc gaàn ngöôøi hieàn, ngöôøi laønh.

Nhö vaäy chuyeån nghieäp laø chuyeån theá naøo? Töø nghieäp xaáu ngaøy xöa ñaõ laøm, baây giôø ñoåi thaønh nghieäp toát. Nhö khi xöa mình taïo nhöõng haønh ñoäng xaáu xa, laøm ñau khoå cho ngöôøi, baây giôø mình döøng khoâng laøm vieäc aáy nöõa. Ngang ñoù mình khoûi toäi loãi, nhöng chöa ñöôïc bao nhieâu phöôùc. Neân baây giôø khoâng laøm khoå ngöôøi, maø coøn laøm lôïi ích, giuùp ñôõ cho ngöôøi ñöôïc vui veû. Ñoù laø chuyeån nghieäp xaáu thaønh nghieäp toát. Chuyeån ñöôïc thaân nghieäp laø laøm caùc vieäc laønh, giuùp ngöôøi naøy cöùu keû kia. Moïi ngöôøi ñöôïc an vui thì ngöôøi ñoù trôû thaønh ngöôøi toát, ñaùng khen. Ñoù laø tu chuyeån nghieäp veà thaân.

Mieäng chuùng ta ngaøy xöa noùi döõ noùi doái, baây giôø bieát tu roài khoâng noùi döõ, khoâng noùi doái, maø coøn noùi lôøi hieàn hoøa, deã thöông, noùi lôøi chaân thaät. Gaëp ngöôøi buoàn khoå, noùi lôøi an uûi cho ngöôøi bôùt khoå. Ngöôøi khoâng hieåu ñuùng leõ thaät, noùi cho ngöôøi hieåu ñuùng leõ thaät, ñoù laø tu. Chuyeån nghieäp xaáu cuûa thaân thaønh nghieäp toát cuûa thaân; chuyeån nghieäp xaáu cuûa mieäng thaønh nghieäp toát cuûa mieäng; chuyeån nghieäp xaáu cuûa yù thaønh nghieäp toát cuûa yù.

Neáu coù gì phieàn haø laøm cho mình khoù chòu, vöøa muoán giaän lieàn töï nhaéc "khoâng ñöôïc giaän", "giaän laø xaáu, boû". Neân nghó ngöôøi laøm sai laø ngöôøi ñaùng thöông, chöù khoâng ñaùng giaän. Nhö vaäy chuyeån töø gheùt giaän trôû thaønh thöông meán, taâm hung döõ trôû thaønh taâm töø bi. Nhö vaäy laø tu. Tu laø töø nghieäp xaáu chuyeån thaønh nghieäp toát. Vieäc naøy deã laøm hay khoù laøm? Döøng nghieäp ñaõ laø khoù roài, huoáng nöõa phaûi laøm caùi toát. Chính vì vaäy ngöôøi tu môùi ñöôïc theá gian kính phuïc. Neáu trong xaõ hoäi, trong gia ñình, ai cuõng bieát chuyeån nghieäp xaáu thaønh nghieäp toát heát thì gia ñình ñoù theá naøo? Gia ñình ñoù hoaøn toaøn ñöôïc haïnh phuùc, xaõ hoäi cuõng toát ñeïp theo. Neân bieát chuùng ta tu laø ñem laïi söï an vui, haïnh phuùc cho mình, cho moïi ngöôøi.

Trong kinh Phaät daïy raát roõ: "Chuùng sanh taïo nghieäp töø thaân, mieäng, yù". Cho neân sau khi giöõ naêm giôùi roài, Phaät töû phaûi tu theâm Thaäp thieän. Giöõ naêm giôùi laø döøng ñöôïc nghieäp aùc, tu Thaäp thieän laø chuyeån nghieäp aùc thaønh nghieäp laønh. Hoài xöa, mình thöôøng hay gieát haïi thì ngaøy nay thöông chuùng sanh. Thaáy chuùng sanh naøo bò baét, saép bò gieát haïi, mình mua thaû. Ngaøy xöa thay vì gieát, baây giôø laïi cöùu. Hoài xöa mình tham lam troäm caép cuûa ngöôøi ta, baây giôø coù duyeân mình boá thí. Hoài xöa mình coù nhöõng haïnh xaáu khoâng trinh baïch, baây giôø taäp tu haïnh trinh baïch.

Nhö vaäy thay vì thaân coù ba nghieäp saùt sanh, troäm caép, taø daâm; baây giôø mình chuyeån ba nghieäp ñoù. Saùt sanh chuyeån thaønh phoùng sanh, troäm cöôùp chuyeån thaønh boá thí, taø daâm chuyeån thaønh trinh baïch. Ñöôïc vaäy ñôøi mình toát ñeïp voâ cuøng.

Ngaøy xöa hay noùi doái, hay noùi hung döõ, baây giôø Phaät daïy chuyeån thaønh boán thöù: noùi lôøi chaân thaät, noùi lôøi hoøa aùi, noùi lôøi hoøa hôïp, noùi lôøi ñuùng lyù. Thay vì noùi doái gaït, thì baây giôø chuùng ta noùi lôøi chaân thaät. Chuyeån lôøi naëng neà aùc ñoäc thaønh lôøi hoøa nhaõ deã thöông. Ñoù laø chuyeån boán nghieäp nôi mieäng.

Keá ñeán chuyeån nôi yù. YÙ chuùng ta thöôøng deã sanh tham lam, khi tu döøng ñöôïc tham lam roài, chuùng ta phaûi taäp hyû xaû. Hyû xaû töùc laø tha thöù, laø buoâng boû. Thí duï ngaøy xöa, chuùng ta laøm moät muoán ñöôïc hai, laøm hai muoán ñöôïc ba boán… cöù muoán choàng leân. Baây giôø chuùng ta laøm vieäc vöøa phaûi, coù ñuû cho cuoäc soáng mình bình an thoâi. Phaàn dö vui veû ñem ra giuùp ñôõ cho nhöõng ngöôøi thieáu, ñoù goïi laø hyû xaû.

Ngaøy xöa chuùng ta hay noùng giaän. Giaän ngöôøi naøy giaän ngöôøi noï, thì ngaøy nay taäp loøng töø bi thöông xoùt moïi ngöôøi, ñeå mình khoâng khoå, maø maø ngöôøi cuõng khoâng khoå. Noùi tôùi töø bi chuùng ta thaáy raát khoù. Taïi sao? Vì ôû ñôøi coù ngöôøi aên noùi deã thöông, coù ngöôøi aên noùi khoù thöông. Coù ngöôøi tö caùch deã thöông, coù ngöôøi tö caùch khoù thöông… neân mình cuõng khoù thöông. Baây giôø töø bi laø phaûi thöông taát caû, thì laøm sao maø thöông ñaây?

Thí duï khi vaøo beänh vieän taâm thaàn, chuùng ta bò nhöõng ngöôøi ñieân trong ñoù keâu teân mình chöûi, hoaëc nhoå nöôùc boït leân mình v. v… luùc ñoù chuùng ta theá naøo? Cöï loän vôùi hoï hay laø thöông hoï. Mình khoâng coù loãi laàm gì vôùi hoï, maø hoï chöûi mình, roài coøn phun nöôùc boït voâ mình, deã giaän khoâng? Nhöng neáu giaän, mình cöï loän vôùi hoï thì ngöôøi chung quanh seõ noùi sao? Ñaùnh loän vôùi keû ñieân thì chæ coù ngöôøi ñieân môùi laøm thoâi. Ngöôøi ta ñieân cho neân laøm baäy, coøn mình tænh phaûi thöông hoï, chöù ñaâu neân giaän.

Phaät töû xeùt kyõ, nhöõng ngöôøi mình khoâng laøm quaáy, khoâng laøm ñieàu toäi loãi vôùi hoï, maø ngöôøi ta noùi mình quaáy, mình coù toäi loãi thì mình neân nghó: "Chuyeän khoâng coù maø hoï noùi, ñoù laø hoï khoâng tænh saùng. Ngöôøi khoâng tænh saùng laø ngöôøi ñaùng thöông, chôù khoâng ñaùng giaän. Mình ñang tænh saùng thì khoâng neân hôn thua vôùi ngöôøi khoâng tænh saùng. Nhôù nhö vaäy chuùng ta seõ coù loøng töø bi deã daøng, khoâng khoù. Cöù theá mình taäp taâm töø bi caøng ngaøy caøng lôùn leân, ñoù laø tu.

Taâm chuùng ta thöôøng ngaøy hay si meâ, nghó sai traät, nghó laàm maø chuùng ta töôûng laø ñuùng. Nhö Phaät töû ñeán thaùng hai thaùng ba, thöôøng leân nuùi Sam ñeå vay tieàn Baø veà laøm aên phaûi khoâng? Ñoù laø ñieàu khoâng coù leõ thaät, theá maø Phaät töû vaãn tin laøm. Neáu tôùi mieáu Baø vay tieàn veà laøm aên, ai cuõng giaøu heát, thì töø Long Xuyeân leân Chaâu Ñoác ngöôøi ta caát nhaø ngoùi heát. Nhöng quyù vò thaáy nôi ñoù coù nhaø ngoùi heát chöa? Keá caän mieáu Baø daïi gì khoâng voâ vay tieàn laøm aên cho ñöôïc giaøu. Roõ raøng ñieàu naøy ñaâu coù ñuùng. Moät vieäc khoâng coù lyù nhö vaäy, nhaø Phaät goïi laø taø kieán. Töùc hieåu bieát sai laàm, khoâng ñuùng söï thaät. Theá maø Phaät töû vaãn nghe theo, khoâng phaûi sai laàm laø gì?

Phaät töû chuùng ta phaûi coù moät nhaän ñònh ñuùng ñaén môùi goïi laø tu. Neáu hieåu sai laàm nhö vaäy khoâng phaûi laø tu. Chuùng ta tu laø ñeå ñem laïi an vui, ñem laïi lôïi ích cuï theå, thieát thöïc cho mình cho ngöôøi. Phaät töû tin ñöôïc lyù nhaân quaû, hieåu roõ gieo nhaân thì gaët quaû, nhaân laønh thì quaû laønh, nhaân aùc thì quaû aùc.

Ví nhö ngöôøi noâng phu phaûi löïa gioáng toát gieo xuoáng ruoäng, thì tôùi muøa thu hoaïch môùi ñöôïc luùa toát, nhieàu. Neáu gieo gioáng xaáu thì keát quaû xaáu, khoâng nghi ngôø. Tuy nhieân khoâng haún ñôn giaûn gioáng toát thì ñöôïc quaû toát heát. Gioáng toát coøn phaûi bieát boùn phaân, nhoå coû, coi chöøng saâu raày, nöôùc noâi nöõa, ñoù laø nhöõng duyeân phuï. Duyeân chaùnh laø chaùnh nhaân töùc haït gioáng, duyeân phuï laø nhöõng ñieàu kieän trôï giuùp cho chaùnh nhaân phaùt trieån, ñi ñeán keát quaû toát ñeïp. Neáu coù ngöôøi noâng daân tôùi muøa luùa maø khoâng chòu gieo maï, cöù chaép tay nhôø trôøi Phaät cho con naêm nay ñöôïc truùng muøa thì coù trôøi, Phaät naøo cho ñöôïc khoâng?

Chuùng ta cuõng nhö vaäy, chæ caàu xin maø khoâng chòu taïo nhaân toát thì ñoøi quaû toát sao ñöôïc. Ñieàu ñoù khoâng hôïp vôùi leõ thaät, khoâng ñuùng vôùi chaùnh phaùp. Cho neân ngöôøi Phaät töû chuùng ta phaûi thaáy, phaûi hieåu cho ñuùng, ñöøng ñeå sai laàm. Neáu sai laàm thì töï mình khoå vaø cuõng laøm cho ngöôøi khaùc khoå nöõa, chöù khoâng coù lôïi ích gì.

Toâi ñaõ noùi hai phaàn, tu laø döøng nghieäp aùc vaø tu laø chuyeån nghieäp aùc thaønh nghieäp thieän roài. Keá ñeán toâi seõ noùi tu laø laøm cho saïch nghieäp. Taát caû caùc nghieäp chuùng ta ñaõ taïo, ngaøy nay bieát tu chuùng ta phaûi goät röûa heát. Nhö vaäy muoán tu saïch nghieäp, phaûi tu baèng caùch naøo? Veà ñieåm naøy, toâi seõ höôùng daãn töø töø.

Neáu ngöôøi tu Tònh ñoä muoán ñöôïc saïch nghieäp phaûi laøm sao? Trong kinh Di Ñaø daïy chuùng ta nieäm Phaät phaûi nhieáp taâm cho thanh tònh. Do taâm thanh tònh môùi khoâng nhôù baäy, khoâng nghó baäy. Nghóa laø muoán taâm saïch thì phaûi nhôù Phaät, phaûi nieäm Phaät, ñöøng nhôù chuyeän hôn thua, phaûi quaáy cuûa theá gian, thì taâm daàn daàn trong saïch. Vì vaäy muoán nghieäp saïch hoaøn toaøn thì phaûi raùng tu cho mieân maät. Phaät daïy ngöôøi tu ñeán choã giaûi thoaùt, heát khoå ñau, heát sanh töû thì heát nghieäp. Vì nghieäp daãn mình ñi trong luaân hoài, baây giôø muoán heát luaân hoài thì phaûi saïch nghieäp. Neân muoán saïch nghieäp thì chuùng ta phaûi tu ñeán nôi ñeán choán, chöù khoâng theå tu lô laø ñöôïc.

Ngaøy nay nhieàu Phaät töû hay yû laïi mình coøn khoûe, coøn treû lo laøm aên ñaõ, chöøng naøo giaø haõy nieäm Phaät ruùt thì Phaät seõ ñoùn. Tu nhö vaäy khoûe. Phaät töû töôûng töôïng ñieàu ñoù ñôn giaûn nhö theá, nhöng noù laïi khoâng coù leõ thöïc. Nhö trong kinh Di Ñaø noùi, chuùng ta nieäm Phaät töø moät ngaøy, hai ngaøy, ba ngaøy cho ñeán baûy ngaøy nhaát taâm baát loaïn. Khi saép cheát Phaät vaø Thaùnh chuùng môùi ñoùn veà Cöïc Laïc. Neáu nhaát taâm töø moät ngaøy, hai ngaøy, ba ngaøy ñeán baûy ngaøy thì taâm coù coøn nghó gì khaùc Phaät khoâng? Khi ñoù taâm thanh tònh töùc nghieäp cuõng thanh tònh. Nhö vaäy laø saïch caùc nghieäp xaáu roài.

Toâi thöôøng noùi trong ba nghieäp thaân, mieäng, yù thì troïng taâm laø yù nghieäp. YÙ nghó xaáu thì mieäng noùi xaáu, thaân laøm xaáu. YÙ nghó toát thì mieäng noùi toát, thaân laøm toát. Nhö vaäy goác laø yù. Vì vaäy Phaät daïy phaûi nhaém thaúng vaøo yù. YÙ hoaøn toaøn trong saïch thì heát nghieäp, heát nghieäp thì ñöôïc Phaät ñoùn veà Cöïc Laïc khoâng nghi. Neáu nieäm sô sô, coøn tính laøm aên ñuû thöù thì chaéc Phaät khoâng ñoùn ñöôïc ñaâu. Nhieàu Phaät töû tu, mang xaâu chuoãi maø vaãn coøn tính toaùn hôn thua nhieàu quaù thì laøm sao maø Phaät röôùc qua beân ñoù ñöôïc.

Laïi coù ngöôøi baûo mình mang nghieäp veà Taây phöông, thuûng thaúng tu nöõa cuõng ñöôïc. Ñieàu ñoù toâi khoâng tin. Ví duï moät con choù gheû laùc bò xaø maâu aên, noù naèm döôùi ñaát. Baây giôø baûo ñem noù leân laàu ba cho heát xaø maâu, coù ñöôïc khoâng? Muoán noù heát xaø maâu thì phaûi trò thuoác. Trò laønh roài thì ôû döôùi ñaát hay treân laàu gì noù cuõng maïnh. Chuùng ta ngay ñaây tu cho saïch nghieäp, thì daàu ñöôïc veà Cöïc Laïc hay ôû ñaây, mình cuõng thanh tònh, an vui nhö ôû Cöïc Laïc vaäy thoâi. Ñoù laø moät leõ thaät. Neân trong kinh Di Ñaø, ñöùc Phaät daïy phaûi nieäm Phaät cho tôùi baûy ngaøy ñöôïc nhieáp taâm baát loaïn, khi laâm chung Phaät vaø Thaùnh chuùng môùi hieän ôû tröôùc, röôùc veà coõi Phaät.

Baây giôø toâi noùi tôùi nhöõng vò tu Thieàn. Tröôùc tieân laø tu theo thieàn Nguyeân thuûy. Trong kinh Ñaïi nieäm xöù cuûa boä A Haøm, Phaät coù daïy raèng: Ngöôøi naøo quaùn Töù nieäm xöù: Quaùn thaân dô nhôùp, quaùn caûm thoï laø khoå, quaùn taâm voâ thöôøng, quaùn caùc phaùp voâ ngaõ. Quaùn nhö vaäy suoát ngaøy, khoâng nghó gì khaùc, töø moät ngaøy, hai ngaøy, ba ngaøy, boán ngaøy cho tôùi baûy ngaøy, ngöôøi ñoù seõ chöùng töø quaû A Na Haøm ñeán quaû A La Haùn.

Nhö vaäy Phaät daïy duø tu Tònh ñoä hay tu Thieàn cuõng phaûi nhieáp taâm, chuyeân nhaát. Moät beân nieäm danh hieäu Phaät, moät beân quaùn Töù nieäm xöù. Do quaùn neân thaáy roõ trong noäi taâm, buoâng saïch heát khoâng nghó gì khaùc. Nhôø khoâng nghó gì khaùc, taâm môùi ñöôïc trong saïch. Taâm trong saïch laø nghieäp trong saïch. Nghieäp trong saïch neân chöùng quaû. Chöùng quaû laø khoâng coøn traàm luaân trong sanh töû nöõa. Ñoù laø tu theo thieàn Nguyeân thuûy.

Keá ñeán toâi noùi tu theo Thieàn toâng. Chuùng toâi höôùng daãn Taêng Ni vaø Phaät töû tu thieàn laø xoay trôû laïi quaùn saùt chính mình. Khi vöøa môùi khôûi nieäm nghó ngöôøi naøy, ngöôøi noï lieàn buoâng, ñöøng chaïy theo nieäm. Nhö vaäy töø moät ngaøy, hai ngaøy tôùi baûy ngaøy, ñi ñöùng ngoài naèm ñeàu buoâng heát caùc taïp nieäm, khoâng theo noù. Laàn laàn noù laëng, khoâng khôûi caùc nieäm thì taâm thanh tònh. Bôûi vì khôûi nieäm laø nghó toát, nghó xaáu, laø taïo nghieäp. Baây giôø heát nghó, laëng leõ trong saïch, ñoù laø thanh tònh. Thanh tònh thì nghieäp heát. Töø ñoù nhaän ra baûn taâm thanh tònh cuûa mình. Chính baûn taâm naøy môùi khoâng bò nghieäp daãn ñi trong luaân hoài sanh töû nöõa.

Toâi thöôøng hay daãn caâu chuyeän vua Traàn Nhaân Toâng khi coøn laø Thaùi thöôïng hoaøng, Ngaøi coù laøm baøi phuù "Cö traàn laïc ñaïo", (ôû coõi traàn maø vui vôùi ñaïo). Keát baøi phuù ñoù, Ngaøi duøng boán caâu keä chöõ Haùn, caâu choùt Ngaøi noùi raát roõ raøng: ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn, töùc laø ñoái vôùi caûnh maø khoâng coù moät yù nieäm dính maéc thì ñöøng hoûi chi thieàn cho dö. Taïi sao? Vì khi taâm khoâng chaïy theo caûnh, khoâng dính maéc caûnh, ñoù laø thieàn roài.

Nhö vaäy ñeå thaáy taát caû phaùp cuûa Phaät duø Tònh ñoä, thieàn Nguyeân thuûy hay Thieàn toâng ñeàu daïy chuùng ta tu cho saïch heát nghieäp. Maø nghieäp phaùt xuaát töø yù cho neân yù laëng, yù ñöôïc nhaát taâm, ñoù laø trong saïch. Trong saïch thì ñöôïc thaáy Phaät, ñöôïc chöùng quaû, ñöôïc theå nhaäp hoaøn toaøn phaùp thaân. Chuyeän tu roõ raøng nhö vaäy, khoâng coù gì nghi ngôø nöõa.

Taát caû chuùng ta tu phaûi ñi töø baäc. Baäc thöù nhaát laø döøng nghieäp, baäc thöù hai laø chuyeån nghieäp, baäc thöù ba laø saïch nghieäp. Quyù Phaät töû muoán tu döøng nghieäp, tröôùc phaûi phaùt taâm qui y, nguyeän giöõ naêm giôùi, ñeå ñöøng sa vaøo hoá toäi loãi. Chaën ñöùng khoâng sa vaøo hoá toäi loãi roài, keá ñoù môùi tieán qua böôùc thöù hai laø laøm lôïi ích cho ngöôøi, taïo phöôùc laønh cho mình. Ñeán giai ñoaïn thöù ba, chuùng ta bieát taát caû nghieäp töø yù maø sanh cho neân mình döøng nieäm. Thanh loïc taâm yù trong saïch laø laøm cho saïch nghieäp. Saïch nghieäp thì ñöôïc giaûi thoaùt sanh töû.

Phaät töû giöõ ñöôïc naêm giôùi thì hieän taïi trong gia ñình hoøa vui, trong xaõ hoäi mình laø ngöôøi löông thieän, toát ñeïp. Ñôøi sau do khoâng phaïm giôùi saùt sanh neân tuoåi thoï daøi. Khoâng phaïm giôùi troäm cöôùp neân giaøu coù. Khoâng phaïm giôùi taø daâm neân ñeïp ñeõ trang nghieâm. Khoâng phaïm giôùi noùi doái neân noùi naêng löu loaùt, ai cuõng tin quyù. Khoâng phaïm giôùi uoáng röôïu, xì ke ma tuùy neân trí tueä minh maãn. Tu theo phaùp aáy goïi laø Nhaân thöøa Phaät giaùo, töùc ñôøi naøy laø ngöôøi toát, ñôøi sau caøng toát hôn.

Sang böôùc thöù hai, laøm möôøi ñieàu laønh goïi laø tu Thieân thöøa Phaät giaùo, töùc tieán theâm moät baäc nöõa. Coâng ñöùc cuûa mình toát ñeïp hôn, xöùng ñaùng hôn neân ñöôïc sanh caùc coõi trôøi. Ngöôøi chuyeân laøm nghieäp laønh, khoâng taïo nghieäp döõ thì ñöôïc sanh coõi trôøi.

Ñeán böôùc thöù ba laø tu saïch nghieäp. Ñaây laø chaëng ñöôøng cuûa haøng xuaát gia, tu ñeå giaûi thoaùt sinh töû. Tuy nhieân, noùi vaäy khoâng coù nghóa laø phaùp tu naøy chæ daønh rieâng cho ngöôøi xuaát gia. Neáu ngöôøi xuaát gia khoâng laøm ñuùng nhö vaäy thì cuõng khoâng ra khoûi sanh töû. Coøn ngöôøi taïi gia tu saïch ñöôïc nghieäp roài cuõng ra khoûi sanh töû nhö thöôøng.

Cho neân nhieàu Phaät töû khoâng hieåu, cöù nghó raèng phaûi voâ chuøa, caïo ñaàu nhö quyù Thaày, quyù Coâ tu môùi giaûi thoaùt. Neáu ôû chuøa maø hay saân hay giaän, hoaëc coøn tham lam thì coù giaûi thoaùt noåi khoâng? Giaûi thoaùt laø do nghieäp saïch, taâm thanh tònh, chôù khoâng phaûi voâ chuøa maø ñöôïc giaûi thoaùt. Bôûi vì taâm laø goác taïo nghieäp, neáu taâm khoâng thanh tònh thì nghieäp khoâng saïch, nghieäp khoâng saïch thì laøm sao giaûi thoaùt ñöôïc. Chuùng ta tu laø phaûi laøm sao tieán leân cho ñöôïc saïch nghieäp.

Moãi khi Phaät töû qui y ñeàu ñöôïc phaùt laù phaùi, trong laù phaùi coù baøi keä:

Chö aùc maïc taùc

Chuùng thieän phuïng haønh

Töï tònh kyø yù

Thò chö Phaät giaùo.

Dòch:

Chôù laøm caùc ñieàu aùc

Vaâng laøm caùc vieäc laønh

Giöõ taâm yù trong saïch

Laø lôøi chö Phaät daïy.

Chôù laøm caùc ñieàu aùc laø döøng nghieäp. Giöõ naêm giôùi, khoâng laøm caùc ñieàu aùc laø döøng nghieäp. Vaâng laøm caùc vieäc laønh laø chuyeån nghieäp. Nghieäp xaáu chuyeån thaønh nghieäp toát. Giöõ taâm yù trong saïch laø saïch nghieäp. Laø lôøi chö Phaät daïy, Phaät Thích Ca daïy nhö vaäy, Phaät Di Ñaø cuõng daïy nhö vaäy. Taát caû chö Phaät ñeàu daïy nhö vaäy heát, chöù khoâng rieâng moät ñöùc Phaät naøo. Nhö vaäy quyù vò thaáy raèng chæ thuoäc moät baøi keä ñoù, tu haønh chaân chaùnh cuõng ñuû roài.

Quyù vò nhôù giöõ naêm giôùi cho troïn laø döøng ñöôïc caùc nghieäp aùc. Töø giöõ naêm giôùi roài, taäp laøm theâm caùc vieäc laønh. Thaân laøm laønh, mieäng noùi laønh, yù nghó laønh. Nhöng noùi thaân laøm laønh, coù nhieàu Phaät töû laïi hieåu laø phaûi boá thí, laøm phöôùc môùi ñöôïc. Gaëp tröôøng hôïp mình ngheøo quaù laøm sao boá thí. Ñöøng nghó vaäy, vì trong nhaø Phaät daïy boá thí coù ba: Moät laø taøi thí, töùc ñem tieàn cuûa giuùp ngöôøi. Hai laø phaùp thí, töùc ñem phaùp cho ngöôøi. Ba laø voâ uùy thí, töùc ñem khoâng sôï haõi ñeán vôùi ngöôøi.

Laïi trong taøi thí coù phaân laøm hai: Moät laø ngoaïi taøi, hai laø noäi taøi. Ngoaïi taøi töùc ñem tieàn cuûa hoaëc ñoà ñaïc giuùp ngöôøi ta. Noäi taøi laø ñem coâng söùc töø chính baûn thaân mình ra giuùp ngöôøi. Ví duï nhö Phaät töû bieát ñaùnh gioù, coù ngöôøi haøng xoùm beân caïnh bò truùng gioù, mình lieàn hoan hyû ñaùnh gioù, giuùp cho ngöôøi ta heát beänh, ñoù boá thí noäi taøi. Nhö vaäy ngöôøi ngheøo cuõng coù theå boá thí vaäy. Hoaëc khi ra ñöôøng quyù Phaät töû thaáy moät cuï giaø luïm cuïm muoán baêng qua ñöôøng, maø xe coä nhieàu quaù qua khoâng ñöôïc, mình caàm tay cuï ñöa giuøm qua ñöôøng, ñoù laø boá thí noäi taøi.

Coøn nhö ngöôøi tu khoâng coù noäi taøi, ngoaïi taøi thì boá thí phaùp. Ñem phaùp noùi cho quyù Phaät töû nghe, giuùp Phaät töû nhaän roõ chaùnh taø. Theá naøo laø ñaïo ñöùc, theá naøo laø phi ñaïo ñöùc, giuùp quyù Phaät töû hieåu, soáng vaø öùng duïng Phaät phaùp vaøo cuoäc soáng ñeå thaân taâm luoân ñöôïc an vui, ñoù laø boá thí phaùp.

Nhö vaäy ôû theá gian ai cuõng coù theå boá thí caû, chöù khoâng phaûi chæ giaøu môùi boá thí ñöôïc. Coøn phaùp cuõng ñaâu chæ haïn cuoäc ngöôøi tu môùi coù theå boá thí, quyù Phaät töû hieåu ñaïo roõ raøng roài, thaáy ai laøm sai laøm traät mình nhaéc hoï, chæ cho hoï söûa ñoåi cuõng laø boá thí phaùp. Nhö vaäy taát caû chuùng ta ñeàu coù quyeàn boá thí taøi, boá thí phaùp heát, chöù khoâng phaûi rieâng ngöôøi naøo.

Thöù ba laø boá thí voâ uùy. Voâ uùy nghóa laø sao? Laø khoâng sôï. Ví duï coù ngöôøi ñoù beänh traàm troïng, coù theå qua khoâng khoûi maø hoï sôï cheát quaù. Baây giôø mình giaûi thích cho hoï hieåu con ngöôøi sinh ra, coù sinh aét phaûi coù töû, khoâng ai thoaùt khoûi. Hoaëc töû sôùm hoaëc töû muoän thoâi. Baây giôø anh hay chò ñi tröôùc thì chuùng toâi cuõng ñi sau, chöù coù ai ôû laïi maõi ñöôïc ñaâu. Chuùng ta an uûi giuùp hoï bôùt sôï haõi, ñoù laø boá thí voâ uùy. Hoaëc nhö coù ñöùa beù, ban ñeâm ñi treân nhöõng ñoaïn ñöôøng vaéng quaù, noù sôï ma thì mình ñoát ñuoác, naém tay daãn noù veà nhaø, ñoù laø boá thí voâ uùy. Nhieàu laém, khoâng bieát bao nhieâu vieäc ñeå chuùng ta laøm. Trong nhöõng haïnh boá thí naøy, ai ai cuõng coù theå laøm ñöôïc, chôù khoâng rieâng quyù Thaày, quyù Coâ môùi laøm ñöôïc. Cho neân ngöôøi tu theo ñaïo Phaät laø phaûi giöõ gìn ba nghieäp thaân, mieäng, yù cuûa mình, chöù khoâng phaûi tu chæ bieát aên chay, chæ bieát ñeán chuøa cuùng Phaät laø ñuû.

Ngaøy xöa ôû Trung Quoác vaøo ñôøi Ñöôøng, coù moät Thieàn sö, ngöôøi ta chöa bieát Ngaøi teân gì, nhöng thaáy Ngaøi treøo leân chaùng ba caây, chaët nhaùnh keát laïi thaønh choã ngoài gioáng nhö oå quaï. Ngaøi toïa thieàn treân ñoù, neân ngöôøi ta ñaët teân Ngaøi laø OÂ Saøo Thieàn sö. Ngaøi tu ñöôïc ngoä ñaïo. Ai naáy bieát tin ñeàu ñoàn ñaõi khaép. Luùc ñoù coù moät nhaø thô noåi tieáng laø Baïch Cö Dò raát haâm moä Phaät phaùp, nghe danh Ngaøi oâng tìm tôùi. Thaáy Ngaøi ngoài treân chaùng ba, oâng ñöùng ôû döôùi chaép tay hoûi: "Baïch Hoøa thöôïng, xin Ngaøi daïy cho con phaùp yeáu vaén taét nhaát ñeå con tu. " Ngaøi lieàn noùi baøi keä:

Chö aùc maïc taùc

Chuùng thieän phuïng haønh

Töï tònh kyø yù

Thò chö Phaät giaùo.

Nghe vaäy oâng cöôøi: "Thöa Ngaøi, baøi keä naøy ñöùa con nít taùm tuoåi cuõng thuoäc nöõa, noùi chi con". Ngaøi traû lôøi: "Phaûi, con nít taùm tuoåi cuõng thuoäc, nhöng oâng giaø taùm möôi laøm cuõng chöa xong! ". Ñoù, quyù Phaät töû thaáy chöa. Caâu traû lôøi cuûa Thieàn sö caûnh tænh chuùng ta raát nhieàu. Chuùng ta coù theå khoâng laøm caùc ñieàu aùc lôùn, chöù ñieàu aùc nhoû vaãn phaïm. Ñieàu laønh nhoû ñaõ laøm, nhöng ñieàu laønh lôùn cuõng chöa laøm ñöôïc. Roài taâm yù mình ñaõ thanh tònh chöa? Ñieàu naøy thaät khoù, chôù khoâng phaûi deã. Cho neân nghe qua thì ñôn giaûn, nhöng öùng duïng tu cho ñeán nôi, ñeán choán thì khoâng phaûi laø deã.

Cho neân taát caû quyù Phaät töû bieát ñaïo lyù roài phaûi deø daët, canh chöøng taâm cuûa mình, canh chöøng mieäng cuûa mình, canh chöøng haønh ñoäng nôi thaân cuûa mình. Ñöøng cho noù hoaëc voâ tình hoaëc coá yù taïo nhöõng ñieàu toäi loãi. Leõ thöïc laø nhö vaäy. Cho neân noùi tôùi tu laø noùi tôùi nhìn laïi mình nhieàu hôn laø nhìn keû khaùc. Phaûi nhôù nhìn laïi xem lôøi noùi mình coù ngay thaúng chöa, yù nghó mình coù chaân chaùnh chöa. Ñeå töø ñoù lo tu söûa laáy mình. Nhö vaäy môùi goïi laø ngöôøi tu.

Ña soá Phaät töû baây giôø nhìn mình ít maø nhìn ngöôøi thì nhieàu, phaûi khoâng? Ngöôøi ta laøm quaáy, laøm aùc, khi cheát hoï ñoïa ñòa nguïc, chôù ñaâu phaûi mình ñoïa ñòa nguïc. Can döï gì mình ñaâu maø cöù lo nhìn ngöôøi ta hoaøi. Nhìn ngöôøi deã sanh ra beänh hay pheâ phaùn. Maø pheâ phaùn chaéc gì ñaõ ñuùng? Neân tuïc ngöõ ta coù caâu "suy buïng ta ra buïng ngöôøi". Heã ta khoâng muoán thì ngöôøi cuõng chaúng öa. Ñieàu naøy ñuùng khoâng? Coù theå ñuùng maø cuõng coù theå khoâng ñuùng. Thí duï keû gian tham troäm cöôùp, hoï nghó nhöõng ngöôøi hieàn cuõng nhö vaäy. Coøn ngöôøi hieàn löông ñöùc haïnh, cho raèng ai cuõng hieàn löông ñöùc haïnh heát thì ñuùng chöa? Ñoù laø caùi nghó sai laàm.

Nhö vaäy ôû ñôøi chuùng ta ñöøng chuû quan. Phaûi bieát raèng nhöõng gì mình laøm, mình chòu traùch nhieäm vaø coá gaéng chuyeån ñoåi neáu noù xaáu, ñoù môùi thaønh coâng. Coøn chuyeän cuûa ngöôøi khaùc laøm, ngöôøi khaùc nghó thì hoï seõ coù quaû rieâng cuûa hoï, mình baän taâm lo chuyeän cuûa hoï chi cho maát thì giôø, voâ ích. Nhöng thöôøng thöôøng chuùng ta coù beänh hay doøm ngoù chuyeän cuûa keû khaùc. Chaúng nhöõng doøm ngoù maø coøn coá tình nghe loûm chuyeän cuûa ngöôøi ta nöõa. Thaáy ai noùi ruø rì, muoán gheù laïi nghe coi hoï noùi caùi gì. Nghe roài lieàn nghó baäy, noùi baäy, laøm baäy. Thöû hoûi laøm sao ba nghieäp thanh tònh ñöôïc. Ba nghieäp khoâng thanh tònh thì mong chi ñöôïc giaûi thoaùt!

Toâi nhaéc laïi caâu choùt trong baøi keä cuûa vua Traàn Nhaân Toâng: "Ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn", nghóa laø ñoái caûnh maø taâm mình khoâng coù nieäm khôûi, khoâng dính maéc, ñoù laø thieàn vaäy. Neân ngöôøi tu thieàn laø ngöôøi ñoái vôùi moïi caûnh, khoâng bò nhieãm, khoâng bò dính, khoâng bò keït. Cho neân quyù vò thaáy hình aûnh Phaät Di Laëc coù saùu ñöùa nhoû vaây quanh, ñöùa moùc loã tai, ñöùa moùc loã muõi, ñöùa moùc mieäng, ñöùa thoïc leùt, nhöng Ngaøi vaãn cöôøi. Taïi sao? Vì Ngaøi ñaõ töï taïi, khoâng coøn dính maéc. Maáy ñöùa beù ñoù töôïng tröng cho saùu traàn ôû beân ngoaøi. Moùc loã tai laø thinh traàn, moùc loã muõi laø höông traàn; moùc con maét laø saéc traàn v. v… Noù quaáy nhieãu maø Ngaøi khoâng dính maéc. Bôûi khoâng dính maéc neân Ngaøi laø Boà-taùt.

Chuùng ta thì dính maéc ñuû caû, nhieàu nhaát laø loã tai vaø con maét. Loã tai neáu nghe ngöôøi ta chöûi khoâng theøm ñeå yù laø deã, hay vöøa nghe ngöôøi ta chöûi lieàn töùc giaän laø deã? Nghe chöûi maø khoâng theøm ñeå yù laø heát söùc khoù. Coøn nghe ngöôøi ta chöûi maø noåi giaän leân thì con nít cuõng laøm ñöôïc maø.

Nhö vaäy quyù Phaät töû ñöøng sôï ngöôøi ta noùi naëng noùi nheï mình. Khi nghe noùi naëng noùi nheï maø mình boû lô khoâng theøm vöôùng maéc, ñoù khoâng phaûi laø thua. Maø chính nhôø ñoù sau naøy ngöôøi ta môùi kính mình. Coøn neáu mình tranh hôn vôùi nhau, caõi cho lanh, caõi cho thaéng, thì sau naøy ngöôøi ta cöôøi chöù khoâng coù gì hay heát. Neân nhôù ngöôøi coù ñaïo ñöùc khoâng tranh giaønh hôn thua. Quan troïng laø mình phaûi thaéng mình. Moät yù nieäm xaáu mình lieàn bieát, chaän noù laïi, moät yù nieäm toát mình lieàn bieát vaø cho noù taêng tröôûng. Tu nhö vaäy môùi hay chöù khoâng phaûi laéng nghe chuyeän thieân haï laø hay.

Chuùng ta coù beänh, khi noùi veà mình chæ toaøn noùi toát vaø giaáu caùi xaáu. Taïi sao giaáu caùi xaáu? Vì khoâng muoán boû, khoâng muoán chöøa neân môùi giaáu. Baây giôø chuùng ta bieát tu roài, caùi gì xaáu, caùi gì dôû phaûi thaáy cho töôøng taän ñeå chöøa boû. Coøn ngöôøi khaùc mình chöa ñuû khaû naêng giaùo hoùa hoï thì thoâi, ñöøng baøy chuyeän noùi qua noùi laïi cho theâm phieàn. Ñoù laø quyù Phaät töû bieát tu vaø kheùo tu.

Nhö vaäy baøi giaûng hoâm nay toâi chæ caàn keát thuùc baèng boán caâu keä:

Ñöøng laøm caùc ñieàu aùc

Vaâng laøm caùc vieäc laønh

Giöõ taâm yù thanh tònh

Laø lôøi chö Phaät daïy.

Mong quyù vò nhôù baøi keä naøy ñeå vieäc tu coù keát quaû toát ñeïp.

]