NGHIEÄP DAÃN LUAÂN HOÀI TRONG LUÏC ÑAÏO

Giaùo lyù cuûa ñöùc Phaät coát yeáu daïy cho con ngöôøi tu ñeå giaûi thoaùt luaân hoài sanh töû. Tuy nhieân, tuøy theo söùc huaân tu cao thaáp maø giaûi thoaùt cuõng coù nhieàu taàng baäc. Ñaïi löôïc chuùng ta coù theå chia laøm hai baä laø : töøng phaàn giaûi thoaùt vaø toaøn phaàn giaûi thoaùt.

Töøng phaàn giaûi thoaùt laø baäc thöù nhöùt, tu maø coøn luaân hoài sanh töû, nhöng bieát choïn löïa nghieäp laønh ñeå ñi trong ñöôøng toát höôûng phöôùc baùu. Nhöõng loaøi chuùng sanh ñi trong caùc ñöôøng : Ñòa nguïc, Ngaï quæ, Suùc sanh, A-tu-la ñeàu khoâng bieát choïn nghieäp laønh, neân ñi vaøo ñöôøng aùc chòu quaû baùo khoå ñau. Vaø ngay nhö loaøi ngöôøi coù ngöôøi bieát choïn nghieäp thieän, laïi cuõng coù ngöôøi khoâng bieát choïn neân taïo laém nghieäp aùc, vì vaäy maø chòu khoâng bieát bao nhieâu thöù ñau khoå. Theá neân, tuy coøn ôû trong voøng luïc ñaïo luaân hoài, sau khi boû thaân naøy, muoán cho ñôøi soáng cuûa thaân sau ñöôïc an vui haïnh phuùc, thì ngay hieän taïi phaûi bieát löïa choïn nghieäp laønh ñeå laøm vaø traùnh xa nghieäp aùc, ñoù laø goác cuûa söï tu haønh.

Nghieäp laø ñoäng löïc daãn chuùng ta ñi trong luaân hoài sanh töû, neân raát heä troïng ñoái vôùi söï tu haønh. Vaäy nghieäp laø gì ? Nghieäp ñöôïc dòch töø chöõ Phaïn Karma; nghóa laø ñoäng taùc daáy khôûi töø yù, mieäng vaø thaân. Ñoäng taùc aáy ñöôïc laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn thaønh thoùi quen, vaø khi ñaõ thaønh thoùi quen thì noù coù söùc maïnh chi phoái daét daãn con ngöôøi theo noù.

Nghieäp laø vieäc laøm cuûa chính mình, mình laøm chuû vaø taïo taùc thaønh thoùi quen, roài cuõng chính mình thöøa nhaän haäu quaû do noù ñöa tôùi. Kinh Phaät daïy : “Chuùng sanh laøm chuû taïo nghieäp vaø thöøa keá caùi nghieäp maø mình ñaõ taïo” khoâng do ai khaùc ngoaøi mình.

Chuùng ta töø thuôû sô sanh lôùn daàn cho tôùi 9, 10 tuoåi, ñaâu coù ai maéc bònh ghieàn röôïu, ghieàn traàu hay ghieàn thuoác... Theá maø töø 15, 16 tuoåi cho tôùi giaø do söï taäp taønh thaønh thoùi quen, ngöôøi thì ghieàn röôïu, ngöôøi thì ghieàn thuoác, keû thì ghieàn aù phieän... Ñöùa treû 15, 16 tuoåi  thaáy ngöôøi lôùn caàm thuoác huùt nhaû khoùi phì phaø, töôûng ñoù laø oai laø sang, neân baét chöôùc huùt, thaønh thoùi quen roài ghieàn thuoác. Luùc môùi taäp huùt thì mình laø chuû thích huùt thì huùt, khoâng thích thì thoâi, nhöng huùt nhieàu laàn daàn daàn thaønh thoùi quen, thieáu thuoác thì khoù chòu, ngaùp, buoàn, phaûi ñi mua veà huùt. Khi ñaõ ghieàn roài thì khoâng coøn laøm chuû ñöôïc nöõa maø noù laøm chuû ngöôïc laïi mình, sai söû mình laøm theo thoùi quen öa thích ñoù. Vaäy, nghieäp laø caùi chuùng ta töï taïo, chuùng ta laøm chuû taïo thaønh thoùi quen, khi thoùi quen thuaàn thuïc thì noù laøm chuû daãn daét sai söû chuùng ta. Neáu chuùng ta taäp thoùi quen laøm thieän thì ñöôïc daãn daét tieáp tuïc laøm vieäc thieän, neáu chuùng ta taäp thoùi quen laøm vieäc baát thieän thì bò daãn daét tieáp tuïc laøm vieäc baát thieän. Chaúng haïn, ngöôøi moãi chieàu ñi chuøa, tuïng kinh laâu daàn  thaønh thoùi quen, moät hoâm tôùi giôø tuïng kinh khoâng ñi, caûm thaáy thieáu, thaáy buoàn, coù moät ñoäng löïc thoâi thuùc baét phaûi ñi chuøa tuïng kinh. Coøn ngöôøi khaùc, moãi chieàu ñi quaùn uoáng röôïu, laâu ngaøy thaønh thoùi quen neân ghieàn, tôùi cöõ ñi uoáng röôïu, khoâng ñi thì caûm thaáy böùc röùt, khoù chòu, ngaùp daøi, coù moät ma löïc cöù thoâi thuùc sai khieán tôùi quaùn ñeå uoáng röôïu. Ngöôøi ñi chuøa tuïng kinh taäp thaønh thoùi quen ñoù laø nghieäp thieän, ñöa tôùi söï an vui lôïi ích cho baûn thaân mình. Ngöôøi ñi quaùn uoáng röôïu taäp thaønh thoùi quen laø nghieäp aùc, ñöa tôùi ngheøo thieáu, bònh hoaïn keùm trí tueä. Vaäy, nghieäp phaùt xuaát töø ñaâ ? Neáu thaân taïo taùc thieän ñoù laø nghieäp thieän cuûa thaân, thaân taïo taùc aùc ñoù laø nghieäp aùc cuûa thaân. Mieäng noùi lôøi laønh laø nghieäp thieän cuûa mieäng, mieäng noùi lôøi hung döõ laø nghieäp aùc cuûa mieäng. YÙ nghó toát laø nghieäp thieän cuûa yù, yù nghó xaáu laø nghieäp aùc cuûa yù. Ñoù laø nghieäp phaùt xuaát töø thaân khaåu yù. Taïo nghieäp chuû ñoäng laø mình, neáu muoán luaân hoài choã toát  thoï thaân laønh maïnh toát ñeïp soáng ñöôïc an vui haïnh phuùc, thì  hieän  taïi phaûi bieát taïo nghieäp thieän. Ngöôïc laïi taïo nghieäp aùc thì luaân hoài ñeán coõi xaáu, thoï thaân xaáu, soáng ñôøi ñaày  ñau khoå u toái. Haïnh phuùc hay ñau khoå do mình chuû ñoäng troïn veïn, chôù khoâng do ai khaùc, ngay Phaät Trôøi cuõng khoâng döï phaàn trong ñoù. Nhö vaäy, chuùng ta laø chuû töï choïn laáy höôùng ñi cho chuùng at mai sau, neáu khoân ngoan ñaõ choïn cho mình moät höôùng ñi toát ñeïp thì cöù theo höôùng ñoù maø ñi, chôù coù thay ñoåi. Cuõng nhö caùc hoïc sinh sau khi ñaõ choïn ngheà vaø thi toát nghieäp ra tröôøng, phaûi theo caùi ngheà mình ñaõ choïn maø soáng, söôùng hay khoå laø tuøy theo caùi ngheà cuûa mình choïn.

Vaäy, chuùng ta tu laø phaûi laøm sao ? Coù nhieàu Phaät töû than vì bònh taät vì ngheøo khoù khoâng theå tu. Ngöôøi than nhö vaäy laø chöa bieát tu, vì hoï töôûng phaûi ñi chuøa nhieàu, tuïng kinh gioûi môùi laø tu. Ñoù laø moät söï hieåu laàm raát lôùn. Nhö ñaõ noùi, tu laø chuyeån nghieäp aùc thaønh nghieäp thieän, maø nghieäp thì phaùt xuaát töø thaân, khaåu, yù. Giaû söû nhö ngöôøi buoân baùn traùo haøng thaät ra haøng giaû, hoaëc caân ño thieáu, hoaëc khi baùn gaëp ngöôøi traû giaù khoâng ñuùng, noåi giaän la chöûi, ñoù laø thaân mieäng taïo nghieäp aùc, khoâng bieát tu. Ngöôøi buoân baùn vôùi ñònh möùc lôøi vöøa phaûi, haøng thaät noùi laø haøng thaät, haøng giaû noùi laø haøng giaû, caân ño ñuùng, khaùch traû ñuùng giaù thì vui veû baùn, khaùch traû khoâng ñuùng giaù, tuy khoâng baùn vaãn vui cöôøi  khoâng  töùc  giaän  maéng chöûi; hoaëc ñi ñöôøng gaëp ngöôøi giaø yeáu nhöôøng loái ñi, nhöôøng choã ngoài, ñöa qua ñöôøng, ñöa qua caàu, böng xaùch naëng giuøm ngöôøi... ñoù laø thaân khaåu thieän, bieát tu, tu trong coâng vieäc laøm aên, tu ngoaøi ñöôøng, tu ngoaøi chôï. ÔÛ trong nhaø, ñoái vôùi ngöôøi thaân cuõng phaûi giöõ thaân mieäng luoân laønh, laøm cha meï giöõ ñuùng tö caùch cuûa cha meï, con caùi coù loãi laàm phaûi töø toán raên daïy, höôùng daãn phuø hôïp vôùi ñaïo lyù cho con neân ngöôøi, ñoù laø tu. Neáu yû quyeàn cha meï, khi con laøm khoâng vöøa yù, tay ñaùnh ñaäp, mieäng la heùt, chöûi ruûa ñoù laø khoâng bieát tu. Phaän laøm con ñoái vôùi cha meï phaûi bieát thöông kính, chaêm lo vieäc aên maë thuoác thang cho cha meï, ñöøng ñeå cho cha meï buoàn tuoåi luùc tuoåi giaø. Neáu cha meï coù sanh taät, khoù khaên thì neân an uûi khuyeân lôn hôn laø hôøn traùch cheá gieãu. Ñoù laø chuyeån nghieäp thaân, nghieäp khaåu thieän. Veà yù nghieäp coù phaàn vi teá hôn, vôùi ngöôøi bieát tu cuõng chuyeån ñöôïc nghieäp aùc thaønh nghieäp thieän. Giaû söû ñang ngoài chôi, hay ñi, hoaëc laøm vieäc, khôûi nghó buoàn giaän ngöôøi, bieát ñoù laø yù aùc lieàn döøng khoâng nghó, maø khôûi nghó thöông ngöôøi ngheøo khoù, quí kính baäc hieàn  ñöùc, tìm  caùch  giuùp  ñôõ  ngöôøi  khoán khoå... ñoù laø chuyeån nghieäp yù aùc thaønh nghieäp  yù thieän. Neáu cho raèng ñi chuøa hay tuïng kinh môùi laø tu, thì tu quaù ít. Bònh naøo taät naáy vaã coøn nguyeân, tham saân ích kyû vaãn khoâng chöøa. Tu nhö theá hieän taïi töï mình khoâng lôïi ích vaø cuõng khoâng ñem ñöôïc an hoøa cho moïi ngöôøi chung quanh, mai sau seõ bò nghieäp loâi vaøo ñöôøng aùc laø ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh. Theá neân Phaät daïy trong taát caû ngaøy giôø cuûa moïi sinh hoaït, ñeàu phaûi tu môùi chuyeån ñöôïc ba nghieäp troïn hieàn. Ba nghieäp hieàn roài, ngay ñôøi hieän taïi töï mình khoâng phieàn naõo, luùc naøo cuõng nheï nhaøng an vui. Trong gia ñình moïi ngöôøi khoâng thaéc maéc raày raø, treân thuaän döôùi hoøa, ñaàm aám haïnh phuùc. Ngoaøi xaõ hoäi ñöôïc an bình khoâng loaïn ly. Tu nhö theá môùt thaät laø tu. Ñöøng vì muoán ñöôïc ñi chuøa thöôøng xuyeân, muoán ñöôïc tuïng kinh nhieàu maø pheá boû caû vieäc nhaø, thaân mieäng y khoâng chuyeån cho hieàn. ÔÛ trong nhaø thì thaéc maéc, gaây caõi heát ngöôøi naøy tôùi ngöôøi noï laøm cho gia ñình xaøo xaùo. Ñoái vôùi ngöôøi ngoaøi xaõ hoäi thì khoâng nhòn moät lôøi khoâng nhöôøng moät böôùc. Ñi chuøa tuïng kinh nhö theá laø chöa thaät tu.

Coù moät baø cuï Nhaät Baûn laàn chuoãi nieäm Phaät raát gioûi; khi laàn chuoãi nieäm Phaät thì raát chaêm chæ, nhöng khi döøng nieäm Phaät thì raày raø con chaùu inh oûi. Con trai ba thaáy baø tu maø nhö theá neân buoàn vaø noùi :

- Maù aø, maù tu maù cöù lo nieäm Phaät ñi, sao maù cöù raày raø hoaøi khieán taâm xao laõng laøm sao Phaät chöùng cho maù ?

Baø noùi : 

- Khi naøo tao nieäm Phaät thì Phaät thoâng caûm cho tao, coøn khi naøo tao raày tuïi baây thì tuïi baây bieát cho tao. 

Baø chia laøm hai phaàn, phaàn nieäm Phaät thì tu vôùi Phaät, phaàn raày la thì daønh cho con chaùu ! Ngöôøi thaät tu laø vöøa tu vôùi Phaät vöøa tu vôùi ngöôøi theá gian, tu nhö theá môùi troïn veïn. 

Coù ngöôøi ngoaïi ñaïo ñeán hoûi Phaät : 

- Thöa ngaøi Cuø-ñaøm, caùi gì ñònh ñaët cho con ngöôøi, sinh ra keû thì ngheøo naøn khoå sôû, ngöôøi thì giaøu sang sung söôùng, keû thì soáng laâu, ngöôøi thì cheát yeåu, keû thì yeáu ñau, ngöôøi thì khoûe maïnh, keû thì ngu toái, ngöôøi thì thoâng minh ?  

Phaät traû lôøi : 

- Taát caû söï sai bieät giöõa con ngöôøi vaø con ngöôøi laø do nghieäp maø hoï ñaõ taïo ñònh ñaët ra, neân coù ngöôøi öu keû lieät. 

- Do taïo nghieäp gì khieán cho ngöôøi soáng laâu vaø do taïo nghieäp gì khieán cho ngöôøi cheát yeåu ? 

- Ngöôøi khoâng taïo nghieäp saùt haïi chuùng sanh thì ñöôïc thoï maïng laâu daøi. Ngöôøi taïo nghieäp saùt, ñoaûn maïng soáng cuûa chuùng sanh neân thoï maïng yeåu. 

- Do taïo nghieäp gì maø thaân ngöôøi ñöôïc khoûe maïnh vaø do taïo nghieäp gì maø thaân hay yeáu ñau beänh taät ? 

Do nghieäp aùc laøm cho ngöôøi ñau khoå neân thoï thaân hay beänh taät ñau yeáu. Vaø do taïo nghieäp laønh an uûi giuùp ñôõ ngöôøi qua nhöõng tai naïn khoán khoå, neân ñöôïc thoï thaân khoûe maïnh vui töôi. 

- Do taïo nghieäp gì maø sanh thaân trong gia ñình giaøu sang sung söôùng vaø do taïo nghieäp gì maø sanh thaân trong gia ñình ngheøo ñoùi khoán khoå ? 

- Do ñôøi tröôùc bieát laøm laønh, bieát boá thí cuùng döôøng, bieát giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo ñoùi beänh taät, neân ñôøi naøy ñöôïc sanh ra trong caûnh giaøu sang sung söôùng. Ngöôøi ôû ñôøi tröôùc khoâng bieát boá thí cuùng döôøng, khoâng bieát giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo khoù, laïi coøn tham lam ruùt ræa cuûa ngöôøi, neân ñôøi naøy sanh thaân trong caûnh ngheøo ñoùi thieáu thoán. 

- Do taïo nghieäp gì ngöôøi sanh ra ñöôïc thoâng minh saùng suoát vaø do taïo nghieäp gì ngöôøi sanh ra laïi ngu doát toái taêm ? 

- Ngöôøi ñôøi tröôùc do sieâng naêng hoïc hoûi tìm hieåu chaân lyù, öa thích giuùp ngöôøi ñöôïc hoïc hoïc hoûi hieåu bieát neân  ñôøi  naøy  ñöôïc  thoâng  minh. Ngöôøi ôû ñôøi tröôùc do löôøi bieáng hoïc khoâng chòu tìm hieåu chaân lyù, caû ngaên söï hoïc hoûi cuûa ngöôøi; neân ñôøi naøy bò toái taêm meâ môø. 

Vaäy, taát caû quaû toát hay xaáu maø chuùng ta ñang thoï nhaän hieän nay, goác laø töø caùi nhaân chuùng ta gaây thuôû tröôùc, chôù khoâng phaûi boãng döng maø coù. Khi ñaõ bieát nhö theá, chuùng ta muoán ngaøy mai ñöôïc toát ñeïp an vui hay bò ñau khoå, thì ngay baây giôø chuùng ta phaûi chuaån bò. Neáu chuaån bò baèng nghieäp thieän thì seõ ñöôïc ñeán coõi laønh vaø ñöôïc an vui haïnh phuùc, neáu chuaån bò baèng nghieäp aùc thì seõ ñi vaøo ñöôøng döõ vaø bò khoå ñau.

Coù ngöôøi nghi vaán : Hieän taïi thaân naøy haønh ñoäng taïo nghieäp thieän hay aùc, mai kia thaân hoaïi roài haønh cuõng maát, vaäy nghieäp coøn hay maát ? Ña soá ngöôøi khoâng tin lyù nhaân quaû, hoï nghó raèng sau khi thaân hoaïi haønh ñoäng khoâng coøn thì nghieäp cuõng maát. trong kinh Phaät thöôøng noùi nghieäp theo mình nhö boùng vôùi hìng vaäy; ñôøi quaù khöù, ñôøi hieän taïi, ñôøi vò lai coù söï lieân heä tuøy theo nghieäp cuûa moãi ngöôøi. Ví duï coù hai ngöôøi khaùch qua soâng, moät ngöôøi chuyeân ngheà giaùo, moät ngöôøi chuyeân ngheà thöông maïi, khi ñi ñöôøng ngöôøi thöông mai mang theo nhieàu vaøng baïc cuûa caûi, nhaø giaùo chæ mang theo moät caëp saùch vôû vaø chuùt ít tieàn loä phí, thuyeàn qua giöõa soâng baát thaàn gaëp soùng laøm chìm. Khi thuyeàn chìm, maïnh ai naáy lo  loäi  vaøo  bôø  ñeå  thoaùt cheát, leân ñeán bôø thì taát caû cuûa caûi tieàn baïc cuûa nhaø thöông maïi khoâng coøn, caëp giaáy tôø, tieàn loä phí cuûa nhaø giaùo cuõng maát. Caû hai ñeàu traéng tay, nhöng kieán thöùc giaùo duïc cuûa nhaø giaùo khoâng maát, kieán thöùc mua baùn cuûa nhaø thöông maïi cuõng khoâng maát. Kieán thöùc laø caùi chuyeân moân, sôû tröôøng cuûa con ngöôøi khoâng maát töùc laø ngheà nghieäp khoâng maát. Nhö vaäy, ñeå thaáy, qua nhöõng cuoäc bieán ñoåi taát caû nhöõng caùi coù hình töôùng ngoaøi mình thì maát, neân khi thaân naøy coù hoaïi ñi, nghieäp thöùc khoâng ngoaøi mình neân khoâng maát. Cuûa caûi taøi saûn theá gian, chuùng ta taïo saém nhieàu theá maáy, khi cheát roài taát caû ñeàu phaûi ñeå laïi khoâng mang theo ñöôïc moät moùn naøo, chæ coù mang theo nghieäp maø thoâi. Ñoù laø moät leõ thaät. Theá maø, coù nhieàu ngöôøi khoâng hieåu khoâng tin, roài meâ tín daùn nhaø laàu xe hôi, mua giaáy tieàn vaøng baïc ñoát, ñeå ñem theo cho cha meï hay choàng con cheát xaøi !

Coù ngöôøi hoûi toâi :

- Con chaùu vì thöông cha meï, sau khi cha meï cheát hoï daùn nhaø, xe , mua giaáy tieàn vaøng baïc thaät nhieàu ñem ñoát vaø caáu nguyeän cho cha meï ñöôïc höôûng. Nhö vaäy cha meï coù ñöôïc höôûng khoâng?

- Neáu con chaùu ñoát giaáy tieàn vaøng baïc roài caàu nguyeän cho cha meï nhaän, toâi e raèng ôû tuø chôù chaúng ñöôïc höôûng. Taïi sao ? Vì mang baïc giaû  xuoáng Dieâm 

Vöông xaøi laø baát hôïp phaùp. Neáu ñoát nhaø laàu xe hôi, caàu cho thaân nhaân nhaän ñeå ôû vaø ñi. Theo toâi neáu ai laøm nhö vaäy laø haïi thaân nhaân cuûa mình. Vì neáu hoï nhaän ñöôïc laø hoï coù nhaø laàu ñeå ôû, coù xe hôi ñeå ñi, coù tieàn baïc ñeå xaøi, ñuû tieän nghi quaù thì hoï seõ ôû maõi trong coõi aâm, khoâng ñi ñaàu thai. Ñoù laø tröôøng hôïp thaân nhaân cuûa mình trong sanh tieàn coù chuùt ít phöôùc laønh. Coøn neáu laø keû coù toäi thì cheát ñoïa ñòa nguïc bò giam nhoát haønh haï, laøm sao maø nhaän laõnh tieàn baïc, nhaø, xe ñeå xaøi ? Ñoù laø chöa noùi ñeán nhaø xe, tieàn baïc bò ñoát thaønh tro thì laøm sao duøng ñöôïc? Thaät laø voâ lyù!

Nhö vaäy, ñeå thaáy chính nghieäp hay nghieäp döõ maø mình ñaõ taïo, noù daãn mình ñi thoï thaân trong caûnh giôùi söôùng hay khoå. Taát caû vieäc laøm beân ngoaøi cuûa ngöôøi thaân, vì thöông muoán giuùp mình, khoù maø giuùp ñöôïc, mình laøm mình phaûi chòu, ngöôøi khaùc khoâng theå theá ñöôïc.

Laïi coù ngöôøi neâu caâu hoûi : 

- Taïi sao coù ngöôøi laøm aùc maø hoï soáng phaây phaây ? Coù nhieàu ngöôøi raát hieàn laønh, laøm phöôùc, laøm nghóa maø laïi gaëp nhieàu hoaïn naïn ? Nhö vaäy luaät nhaân quaû baát coâng sao ? Laïi coù nhieàu ngöôøi khoâng laøm aùc, vöøa laøm aùc laø thoï quaû baùo aùc lieàn, hoaëc vöøa laøm thieän thì thoï quaû baùo laønh lieàn. Nhö vaäy laø sao ?

Trong kinh Phaät coù daïy : Neáu noùi : Taïo nghieäp thieän seõ ñöôïc phöôùc baùo laønh, taïo nghieäp aùc bò quaû baùo khoå thì Phaät chaáp nhaän. Neáu noùi raèngtaïo nghieäp thieän sau khi cheát seõ sanh veà coõi Trôøi, taïo nghieäp aùc sau khi cheát seõ ñoïa ñòa nguïc lieàn, ñieàu ñoù Phaät khoâng chaáp nhaän. Taïi sao noùi laøm aùc chòu quaû baùo aùc laøm thieän ñöôïc quaû baùo thieän thì Phaät chaáp nhaän, maø noùi taïo nghieäp aùc sau khi cheát ñoïa ñòa nguïc, taïo nghieäp thieän sau khi cheát sanh veà coõi Trôøi thì Phaät khoâng chaáp nhaän ? Veà thuyeát nghieäp, Phaät coù noùi caän töû nghieäp vaø tích luõy nghieäp. Tích luõy nghieäp laø nghieäp chöùa nhoùm nhieàu kieáp ñeán giôø. Caän töû nghieäp laø nghieäp môùi taïo taùc luùc saép cheát. Caän töû nghieäp vaø tích luõy nghieäp coù aûnh höôûng chi phoái nhau maø quyeát ñònh ñöa ngöôøi cheát ñeán coõi laønh hay coõi döõ. Ví duï ngöôøi coù tích luõy nghieäp laønh töø xöa ñeán nay, baát thaàn hoï meâ muoäi coù ngöôøi xuùi giuïc hoï laøm ñieàu aùc, laøm ñieàu aùc naøy ñaùng lyù phaûi ñoïa ñòa nguïc, nhöng vì tích luõy nghieäp laønh hoï coøn nhieàu neân chöa ñoïa ñòa nguïc lieàn. Laïi cuõng coù ngöôøi laøm nhieàu ñieàu aùc, ñaùng lyù phaûi ñoïa ñòa nguïc, nhöng gaàn cheát hoï laøm laønh. Taâm hoï luoân nghó töôûng ñeán ñieàu laønh, neân khoâng ñoïa ñòa nguïc. Theá neân noùi laøm aùc khi cheát nhöùt ñònh ñoïa ñòa nguïc, laøm thieän leân thieân ñaøng, thì khoâng ñuùng haún. Vì tuy hoï coù laøm aùc, nhöng luùc gaàn cheát caän töû nghieäp thieän hoï quaù maïnh coù theå ñöa hoï ñeán coõi thieän. Coøn ngöôøi tuy laøm nhieàu ñieàu thieän nhöng khi gaàn cheát hoï noåi saân quaù hung döõ, luùc ñoù caän töû nghieäp aùc coù theå ñöa hoï ñeán caùc ñöôøng xaáu. Theá neân, khoâng phaûi chæ tu khi saép cheát, hoaëc chæ tu ôû giai ñoaïn thaân coøn khoûe maïnh, maø phaûi luoân giöõ thaân, khaåu, yù laønh töø luùc coøn treû trung maïnh khoûe cho ñeán chung cuoäc cuûa kieáp ngöôøi.

Xöa coù Ma-ha-nam con cuûa Cam-loä-phaïn Vöông em nhaø chuù cuûa ñöùc Phaät, Ma-ha-nam tu cö só giöõ naêm giôùi, tu thaäp thieän, thoï baùt quan trai... Moät hoâm hoûi Phaät raèng :

- Baïch Theá Toân, bình thöôøng con giöõ naêm giôùi, thoï baùt quan trai, tu thaäp thieän, giaû söû con cheát baát ñaéc kyø töû bôûi moät moät tai naïn xaûy ra, sau khi cheát con seõ ñi veà ñaâu?

Phaät traû lôøi baèng moät ví duï :

- Coù moät caây moïc töø ñaát leân, thaân vaø caønh caây nghieâng veà moät beân. Vaäy khi cöa, thaân caây ngaõ beân naøo ?

Ma-Ha-Nam ñaùp :

- Caây seõ ngaõ veà beân maø noù ñang nghieâng.

Phaät daïy tieáp :

- Cuõng vaäy, bình thöôøng oâng hay laøm ñieàu laønh, khi cheát tuy bò khuûng hoaûng, nhöng nghieäp thieän tích luõy nhieàu seõ höôùng oâng ñeán choã laønh, khoâng sao, ñöøng sôï.

Vaäy, chuû yeáu cuûa vieäc tu haønh, chaúng nhöõng taïo nghieäp laønh trong luùc coøn maïnh khoûe, maø luùc gaàn cheát taâm nieäm cuõng phaûi laønh thì môùi baûo ñaûm ñi ñeán nôi laønh. Coøn neáu bình thöôøng taïo nghieäp laønh, maø luùc gaàn cheát taïo nghieäp döõ thì chöa baûo ñaûm ñi ñeán coõi laønh. Vaø bình thöôøng neáu lôõ laøm aùc, luùc gaàn cheát taâm nieäm laønh thì cuõng chuyeån ñöôïc phaàn naøo nghieäp döõ, vì nghieäp khoâng coá ñònh.

Ñeå keát thuùc buoåi noùi chuyeän hoâm nay, toâi nhaéc laïi caâu chuyeän Lyù Baïch ñôøi Ñöôøng ôû Trung Hoa. OÂng laø moät nhaø thô noåi tieáng nghe danh Thieàn sö OÂ Saøo laø moät cao taêng ñaéc ñaïo, môùi tìm tôùi tham vaán. Tôùi nôi thaáy Thieàn sö OÂ Saøo ngoài treân chaùng ba cuûa caây coå thuï; choã Ngaøi ôû gioáng nhö oå quaï, neân ngöôøi ñôøi goïi Ngaøi laø Thieàn sö OÂ Saøo.

OÂng ñöùng döôùi ñaát nhìn leân hoûi :

- Baïch Hoøa thöôïng, xin Hoøa thöôïng daïy cho toâi moät phöông phaùp tu ngaén vaø goïn, ñeå toâi coù theå tu ñöôïc.

Thieàn sö OÂ Saøo ôû treân noùi xuoáng :

            Chö aùc maïc taùc,

            Chuùng thieän phuïng haønh, 

            Töï tònh kyø yù,

            Thò chö Phaät giaùo.

OÂng haõy veà tu ñi !

Lyù Baïch nghe qua, cöôøi vaø noùi :

- Hoøa thöôïng noùi baøi keä ñoù con nít taùm tuoåi cuõng thuoäc. Vaäy Hoøa thöôïng ñem daïy toâi ñeå laøm gì?

Thieàn sö OÂ Saøo noùi :

Phaûi, con nít taùm tuoåi cuõng thuoäc, nhöng oâng giaø taùm möôi tuoåi cuõng chöa xong.

“Chö aùc maïc taùc” laø taát caû nghieäp aùc chôù coù laøm. “Chuùng thieän phuïng haønh” laø vaâng laøm taát  caû nghieäp laønh. “Töï tònh kyø yù” laø kheùo loùng laëng taâm yù cho thanh tònh. “Thò chö Phaät giaùo” ñoù laø lôøi daïy cuûa chö Phaät. Tu coát laø boû nghieäp aùc cuûa thaân khaåu yù vaø chuyeån thaønh nghieäp laønh. Baøi keä treân vöøa nghe qua laø ñaõ nhôù vaø döôøng nhö thaáy deã laøm. Song ñi vaøo kinh nghieäm tu haønh thì khoâng ñôn giaûn vaø deã daøng, vì tình thöùc meânh mang, chuûng töû taäp khí saâu daøy, vöøa boû ñöôïc thoùi xaáu naøy ñeå phaùt huy ñieàu toát noï, thì laïi coù dö taäp dôû khaùc ñang nguû ngaàm hoäi ñuû duyeân noù troài daäy laïi phaûi ñieàu phuïc nöõa. Vaø, cöù theá laøm maõi cho ñeán chung cuoäc cuûa kieáp ngöôøi coù khi chöa xong, taâm vaãn coøn lao xao loän xoän, theá neân ngöôøi bieát höôùng thieän luoân luoân phaûi xoay laïi mình ñeå lo tu taäp. ÔÛ trong moïi hoaøn caûnh, trong moïi tröôøng hôïp ngöôøi roãi raûnh hay baän roän, giaøu sang hay ngheøo heøn, ai cuõng tu ñöôïc. Ñieàu tieân quyeát laø phaûi döøng nghieäp aùc, roài tuøy theo hoaøn caûnh laøm laønh : ngöôøi ngheøo thì ra coâng söùc giuùp ñôõ, keû giaøu thì ra tieàn cuûa boá thí. Ai ai cuõng bieát tu thì töï mình ñöôïc an vui, gia ñình ñöôïc haïnh phuùc, xaõ hoäi ñöôïc an bình. Tu chính laø neàn taûng vöõng chaéc ñeå xaây döïng cuoäc ñôøi hieän taïi ñöôïc töôi ñeïp, vaø taïo cô hoäi cho ñôøi sau caøng ñöôïc an vui saùng suoát hôn.

Vaäy, töø ñaây veà sau troïn ñôøi quí Phaät töû coá gaéng traùnh taát caû caùc ñieàu aùc, laøm taát caû caùc nghieäp laønh. Laøm ñoù laø laø laøm cho chính mình chôù khoâng phaûi laøm cho ai khaùc. Ñaïo Phaät ñöôïc coi laø ñaïo cöùu khoå ban vui, maø cöùu khoå ban vui laø chæ cho moïi ngöôøi con ñöôøng naøo ñöa ñeán khoå ñau vaø con ñöôøng naøo ñöa ñeán an laïc. Khi bieát con ñöôøng ñöa tôùi an laïc thì coá gaéng ñi, ñoù laø ñaïo Phaät cöùu khoå ban vui cho quí vò. Coøn neáu quí vò bieát con ñöôøng thieän ñöa tôùi an laïc, con ñöôøng aùc ñöa tôùi khoå ñau maø cöù ñi con ñöôøng ñau khoå, ñoù laø taïi quí vò khoâng bieát choïn ñöôøng ñi, khoå laø do mình chôù khoâng do ai khaùc. Vì Phaät ñaõ vaïch loái chæ ñöôøng raát roõ raøng, neáu choïn vaø thöïc haønh ñuùng lôøi Phaät daïy thì ñöôïc an vui, lôïi ích, ngöôïc laïi thì khoå ñau. Ñoù laø then choát maø quí vò phaûi bieát roõ vaø naém vöõng ñeå tu haønh.

]