TU COÙ CHUYEÅN ÑÖÔÏC NHAÂN QUAÛ KHOÂNG ?

Töø laâu, chuùng ta thöôøng nghe noùi gaây nhaân naøo thì chòu quaû naáy, töùc laø ai taïo nhaân gì thì phaûi thoï quaû baùo ñuùng nhö vaäy, khoâng sai. Song, trong kinh Phaät coù daïy nhö vaäy khoâng ? Ñaây laø ñieàu maø chuùng ta phaûi tìm hieåu cho töôøng taän, vì ña soá ngöôøi môùi tu ñeàu nghó raèng : Xöa kia laøm ñieàu toäi aùc, ngaøy nay tu haønh laø mong giaûm bôùt khoå ñau. Nhöng, neáu tröôùc ñaõ gaây nhaân naøo sau phaûi chòu quaû naáy thì tu ñeå laøm gì ? Tu coát cho heát khoå, maø neáu gaây nhaân naøo phaûi thoï nhaän quaû naáy thì tu ñaâu coù heát khoå ? Neáu chuùng ta hieåu theo nghóa noâng caïn ñôn giaûn laø taùc nhaân naøo thoï quaû naáy, thì seõ thoái taâm khoâng tu ñöôïc. Lyù nhaân quaû cuûa ñaïo Phaät khoâng coá ñònh laø taùc nhaân naøo thoï quaû naáy, maø cuõng khoâng phaûi taùc nhaân maø khoâng thoï quaû, noù raát phöùc taïp.

Kinh A-haøm Phaät coù daïy : Ngöôøi gaây nhaân baát thieän, tröôùc hoaëc sau hoï bieát tu thaân, tu giôùi, tu taâm thì quaû seõ ñoåi thay. Neáu ngöôøi gaây nhaân baát thieän maø khoâng bieát tu thaân, tu giôùi, tu taâm thì gaây nhaân naøo seõ thoï quaû naáy, ñoù laø nhaân naøo  quaû naáy. Vaø gaây nhaân maø bieát chuyeån nghieäp thì quaû cuõng ñoåi thay. Phaät ví duï moät naém muoái neáu hoøa tan trong toâ nöôùc laïnh thì toâ nöôùc aáy maën khoâng uoáng ñöôïc. Cuõng naém muoái ñoù, neáu hoøa tan trong lu nöôùc lôùn dung löôïng ñoä vaøi ba traêm lít nöôùc trong lu seõ uoáng ñöôïc, nhöng vò nöôùc hôi maún maún. Vaø neáu naém muoái ñoù hoøa tan trong moät hoà nöôùc dung tích boán naêm ngaøn lít nöôùc khoâng coøn maën, duøng xaøi bình thöôøng. Nhaân baát thieän duï cho vò maën cuûa naém muoái hoøa tan trong toâ nöôùc thì quaû cuõng maën, khoâng giaûi khaùt ñöôïc. Nhaân maën cuûa naém muoái neáu hoøa tan trong lu nöôùc thì quaû maën loaõng ra, nöôùc coù theå taïm giaûi khaùt ñöôïc. Neáu nhaân maën cuûa naém muoái hoøa tan trong hoà nöôùc lôùn, thì quaû maën khoâng thaám vaøo ñaâu, nöôùc duøng xaøi bình thöôøng. Cuõng vaäy, ngöôøi maø khoâng bieát tu thaân, tu giôùi, tu taâm, taïo nhaân aùc thì traû quaû aùc nguyeân veïn, duï nhö naém muoái tan trong toâ nöôùc, khoâng giaûi khaùt ñöôïc. Neáu ngöôøi bieát tu thaân, tu giôùi duï nhö naém muoái tan trong lu nöôùc tuy vò nöôùc maën nhöng cuõng taïm duøng ñöôïc. Coøn ngöôøi bieát tu thaân, tu giôùi, tu taâm duï nhö naém muoái tan trong hoà nöôùc to, vò nöôùc khoâng maën, duøng xaøi bình thöôøng. Neáu tu thaân, tu giôùi, tu taâm thì nghieäp quaû seõ chuyeån khoâng thoï ñuùng nhö khi gaây nhaân. Nhö vaäy, neáu gaây nhaân aùc maø khoâng bieát tu, khoâng chuyeån nghieäp thì taùc nhaân naøo thoï  quaû  naáy  khoâng  sai  chaïy. Neáu  gaây  nhaân aùc bieát tu thaân, tu giôùi laø coù chuyeån nghieäp thoï quaû baùo nheï hôn. Coøn neáu gaây nhaân aùc bieát tu thaân tu giôùi tu taâm gaàn nhö nghieäp chuyeån hoaøn toaøn. Cho neân tu laø chuyeån ñau khoå ñöôïc an vui.

Kieåm laïi, moãi ngöôøi chuùng ta töø nhoû cho ñeán giaø, khoâng ai laø ngöôøi hoaøn toaøn thieän, cuõng coù khi ngöôøi naày laøm ngöôøi kia khoùc than, cuõng coù luùc ngöôøi kia laøm ngöôøi noï oaùn haän. Nhö vaäy, laø ñaõ taïo nhaân xaáu, neáu hieän taïi tu maø vaãn traû quaû xaáu nhö cuõ thì tu ñöôïc lôïi ích gì ? Theá neân phaûi bieát, tu laø chuyeån quaû xaáu, tuøy theo söùc huaân tu nhieàu hay ít maø quaû tuøy theo ñoù chuyeån ñoåi.

Sau ñaây Phaät daïy : Coù moät gia chuû chaên nuoâi moät baày deâ, moät hoâm coù ngöôøi thöôøng daân ñeán troäm deâ, bò gia chuû baét ñöôïc ñaùnh, ñöa ra phaùp luaät boû tuø. Laàn khaùc, keû troäm deâ laø ngöôøi cuûa quan lôùn, gia chuû chæ böïc töùc noùi naëng ñoâi caâu, chôù khoâng ñoái xöû thaäm teä nhö ngöôøi thöôøng daân tröôùc. Keá tieáp, keû troäm deâ laø lính cuûa vua, thì gia chuû khoâng daùm noùi naëng nheï vaø chæ van xin, naên næ ñöøng baét deâ. Trong ba tröôøng hôïp treân duï cho : Ngöôøi khoâng bieát tu thaân, tu giôùi, tu taâm gaây nhaân bao nhieâu thì phaûi traû quaû baáy nhieâu. Vì vaäy maø noùi nhaân naøo quaû naáy, ñoù laø duï ngöôøi thöôøng daân troäm deâ  khoâng  theá löïc. Tröôøng  hôïp  ngöôøi  troäm deâ laø  lính  cuûa  quan thì chæ bò traùch moùc naëng nheï. Ñoù laø du cho ngöôøi bieát tu thaân tu giôùi, tuy coù thoï nhaän quaû aùc nhöng quaû baùo nheï hôn. Tröôøng hôïp ngöôøi troäm deâ laø lính cuûa vua, thì khoâng bò ñaùnh ñaäp, khoâng bò noùi naëng nheï. Ñoù laø duï cho ngöôøi tuy coù taïo nhaân aùc, nhöng bieát tu thaân, tu giôùi, tu taâm thì nghieäp quaû ñöôïc hoùa giaûi.

Nhö vaäy ñeå thaáy cuøng taïo nhaân aùc, tuøy theo khaû naêng tu taäp cao thaáp maø thoï quaû coù sai khaùc. Neáu bieát tu thì quaû lieàn chuyeån, khoâng coá ñònh nhö ngöôøi khoâng bieát tu. Khi bieát roõ ngöôøi coù tu thaân, tu giôùi, tu taâm thì seõ giaûi thoaùt ñöôïc nhöõng nghieäp quaû ñaõ gaây tröôùc kia; tuy noùi thoaùt maø khoâng phaûi heát hoaøn toaøn. Nghóa laø naém muoái vaãn hoøa tan trong hoà nöôùc, song vì nöôùc trong hoà quaù nhieàu neân khoâng thaáy maën. Cuõng nhö chuù lính cuûa nhaø vua troäm deâ, tuy chuû deâ khoâng ñaùnh ñaäp khoâng noùi naëng nheï, nhöng trong loøng chuû nhaø khoâng vui, khoâng caûm tình. Ñoù laø nhaân quaû sai bieät theo khaû naêng tu taäp.

            Theá naøo laø tu thaân, tu giôùi, tu taâm ?

Tu thaân laø nôi thaân naøy khoâng laøm dieàu aùc, taát caû moïi ñieàu aùc duø lôùn hay nhoû ñeàu phaûi traùnh, coøn moïi ñieàu thieän phaûi coá gaéng laøm, luoân luoân nhôù vaø laøm, ñoù laø bieát tu thaân.

Tu giôùi laø ngöôøi Phaät töû taïi gia, sau khi quy y roài, Phaät daïy phaûi giöõ naêm giôùi :

1.- Khoâng saùt sanh : Laø khoâng gieát ngöôøi, vaät. Vì ai cuõng muoán soáng thì maïng soáng phaûi ñöôïc toân troïng khoâng neân gieát maïng soáng cuûa ngöôøi. Neáu gieát maïng soáng cuûa ngöôøi thì bò luaät phaùp tröøng trò. Vì toân troïng maïng soáng cuûa mình, neân phaûi toân troïng maïng soáng cuûa ngöôøi. Ñoù laø leõ coâng baèng, traùi vôùi leõ coâng baèng laø toäi loãi. Ngoaøi ra, ñoái vôùi nhöõng con vaät lôùn nhö traâu, boø, heo, choù... traùnh ñöôïc bao nhieâu laø toát baáy nhieâu. Chuû yeáu laø khoâng gieát ngöôøi. Moät laø töï tay mình gieát, ví duï mình oaùn thuø ai thì töï mình ñeán gieát ngöôøi ñoù cheát. Hai laø sai baûo ngöôøi khaùc gieát, ví duï mình oaùn thuø ngöôøi naøo, mình khoâg tröïc tieáp gieát ñöôïc beøn xuùi baûo hay möôùn ngöôøi khaùc gieát. Ba laø hoan hyû khi nghe thaáy gieát, ví duï mình oaùn thuø ngöôøi ñoù, töï mình khoâng gieát ñöôïc, khi thaáy hay nghe ngöôøi ñoù bò gieát, mình vui möøng thícg thuù. Nhö theá laø phaïm toä saùt sanh. Vì töï tay gieát laø thaân taïo nghieäp aùc, sai baûo ngöôøi gieát laø mieäng taïo nghieäp aùc, nghe thaáy ngöôøi gieát sanh taâm vui möøng laø yù taïo nghieäp aùc, neân Phaät caám khoâng cho Phaät töû laøm.

2.- Khoâng ñöôïc troäm cöôùp : Phaøm cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc, chaúng ñöôïc khoâng cho maø laáy töø moät caây kim, moät ngoïn coû cuõng vaäy, taát caû caùc vaät chaúng ñöôïc khoâng cho maø laáy. Hoaëc troäm  laáy, hoaëc  giöït,  hoaëc  löøa gaït  maø laáy, cho  ñeán  troán  xaâu  laäu thueá cuõng ñeàu goïi laø troäm cöôùp.

3.- Khoâng taø daâm : Ngöôøi Phaät töû sau khi laäp gia ñình coù ñoâi baïn roài, maø coøn ñi ngoaïi tình vôùi ngöôøi khaùc laø phaïm toäi taø daâm. Vì ñoù laø duyeân côù laøm cho gia ñình maát haïnh phuùc, laøm cho gia ñình tan vôõ, laø caùi nhaân gaây ñau khoå cho mình cho ngöôøi, vì vaäy maø Phaät caám.

4.- Khoâng noùi doái : Noùi doái coù boán tröôøng hôïp phaïm toäi.

a.  Chuyeän coù noùi khoâng, chuyeän khoâng noùi coù, coát löøa gaït ñeå laáy tieàn laáy cuûa ngöôøi.

b.  Noåi giaän, noùi lôøi hung döõ thoâ aùc, maéng chöûi ngöôøi, vu oan ngöôøi.

c.  Duøng lôøi hoa myõ vaên chöông theâu deät ñeå löøa gaït ngöôøi.

d.  Noùi lôøi ñaâm thoïc laøm cho ñoâi beân baát hoøa thuø oaùn nhau.

Ñoù laø nhöõng tröôøng hôïp noùi doái thì phaïm toäi. Neáu noùi doái ñeå traán an ngöôøi bònh ngöôøi khoå, hoaëc ñeå cöùu maïng ngöôøi thì khoâng phaïm.

5.- Khoâng uoáng röôïu : Noùi ñôn giaûn laø röôïu, ngoaøi ra caùc thöù nhö aù phieän, xì ke, ma tuùy ñeàu khoâng ñöôïc duøng. Vì noù laø  caùi  nhaân  sinh ra  bònh hoaïn, laøm cho tieâu taùn taøi saûn, maát heát trí tueä. Nhöng, neáu vì lyù do ñau beänh, caàn phaûi uoáng röôïu ñeå trò beänh thì ñöôïc pheùp uoáng.

Phaät daïy giöõ naêm giôùi laø vì loøng töø bi, sôï chuùng sanh             vi phaïm thì bò ñau khoå. Neáu gìn giöõ khoâng phaïm thì ñöôïc an vui. Ñoù laø tu giôùi.

Tu taâm, coù nhieàu ngöôøi noùi toâi lo tu taâm thoâi, ñi chuøa cuõng vaäy, laïy Phaät ñeå laøm gì ? Vaäy, tu taâm laø tu theá naøo?

Taâm caàn phaûi tu laø taâm tham, taâm saân, taâm si... Tu taâm laø boû ñöôïc loøng tham lam, taùnh saân haän, ñoá kî, si meâ... Tham thì ai cuõng coù, vaø coù nhieàu loaïi nhö tham danh, tham lôïi, tham taøi, tham saéc, tham aên, tham nguû... ÔÛ ñaây toâi ñeà caäp tham aên vaø tham nguû, ñöôïc moïi ngöôøi coi laø nhoû moïn, song muoán boû khoâng phaûi deã. AÊn neáu dôû quaù thì khoâng vui; neáu khoâng no thì cuõng khoâng ñöôïc; aên thì muoán cho ngon cho no ñuû. Nguû thì phaûi nguû cho ñuû giaác, neáu baét daäy sôùm thì khoâng vui. Vì vaäy, chuùng ta luùc naøo cuõng bò keït trong tham muoán, maø ñoù laø caùi bònh chung cuûa moïi ngöôøi, khoâng ai laø khoâng coù. Tu laø deïp boû loøng tham, coøn saân vaø si luoân luoân ñi chung, heã coù saân laø coù si.

Thuôû xöa coù moät gia ñình goàm ba ngöôøi, con ñi laøm ngoaøi ñoàng, oâng noäi vaø chaùu ôû nhaø. OÂng ñöa cho chaùu hai caùi toâ vaø hai ñoàng, baûo :

- Chaùu haõy ñi mua moät ñoàng töông vaø moät ñoàng chao.

- Ñöùa chaùu caàm toâ vaø tieàn ñi moät luùc trôû veà hoûi ;

- Thöa oâng noäi, ñoàng naøo mua töông ñoàng naøo mua chao ?

OÂng raày noù moät hoài, roài baûo :

-Ñoàng naøo mua cuõng ñöôïc. 

Noù lieàn chaïy ñi, ñi moät luùc laâu trôû veà hoûi :

- Thöa oâng noäi, hai caùi toâ, caùi naøo ñöïng töông, caùi naøo ñöïng chao ?

OÂng giaän quaù taùt cho noù maáy taùt tay, noù khoùc lu buø. Ngay khi ñoù, ngöôøi con ñi caøy veà, tay caàm roi ñaùnh traâu, thaáy con mình bò oâng giaø ñaùnh, noù la khoùc, neân noåi giaän noùi :

- OÂng ñaùnh con toâi, toâi ñaùnh con oâng cho oâng bieát. 

Ngöôøi con lieàn caàm roi töï quaát leân mình tuùi buïi, oâng giaø noùng ruoät quaù noùi :

- Maày ñaùnh con tao, tao treo coå cha maày cho maày bieát. 

OÂng kieàn laøm voøng, ñuùt ñaàu voâ treo coå. 

Keát luaän caâu chuyeän, quí vò thaáy gia ñình ñoù si meâ ôû möùc ñoä naøo ? Neáu noùi ngu thì gia ñình ñoù ngu khoâng ai baèng, ñöùa chaùu noäi ñaõ ngu, ngöôøi cha caøng ngu hôn, ñeán oâng noäi laïi quaù ngu ! Ngu laø do noåi giaän maø ra vaäy. Neân coù saân laø coù si, laøm maø khoâng bieát sai khoâng bieát haïi. Xeùt laïi xem, chuùng ta coù laøm nhöõng chuyeän na naù nhö vaäy khoâng ? Töôûng chöøng nhö khoâng, nhöng coù khi laøm maø khoâng hay. Chaúng haïn luùc naøo ñoù, con laøm traùi yù, cha meï noåi giaän chöûi “Maày laø ñoà traâu, ñoà choù...”. Neáu coù ngöôøi hoûi : “Noù laø traâu, laø cho, vaäy cha meïnoù laø gì ?”. Laøm cha meï chöûi con nhö vaäy coù khoân khoâng ? Theá maø coù laém ngöôøi chöûi nhö vaäy ! Neân bieát heã noåi saân laø lieàn ngu, khoâng bieát phaûi quaáy. Töôûng noùi cho ñôõ böïc, nhöng khoâng ngôø töï ngaàm nhaän mình laø traâu laø cho. Vì con laø traâu choù, cha meï ñöông nhieân phaûi laø traâu choù môùi sinh con traâu choù. Hoaëc coù ngöôøi khi giaän con thì chöûi oâng coá noäi, oâng coá ngoaïi noù... oâng coá noäi oâng coá ngoaïi noù laø ai ? Laø oâng noäi oâng ngoaïi mình. Mình chöûi con, khoâng ngôø chöûi oâng baø mình. Vaäy maø khi thì ngöôøi ta cöù noùi cöù laøm. Chaúng khaùc gì ngöôøi kia ñaùnh con oâng giaø ñeå cho oång töùc, nhöng töï ñaùnh mình thì mình ñau. Roài oâng giaø treo coå cha noù, cho noù hoaûng sôï, nhöng roài chính oâng cheát !

Vì saân maø chuùng ta khoâng nhaän bieát ñieàu phaûi leõ traùi, cöù laøm baäy, noùi baäy, khieán cho thieân haï cheâ cöôøi. Neân ca dao Vieät Nam coù caâu :

            Saân si nghieäp chöôùng koâng chöøa,

            Bo bo maø giöõ töông döa laøm gì ?

Tu maø khoâng chòu boû tham, boû saân, boû si maø cöù khoe “Toâi aên chay moät thaùng möôøi ngaøy, möôøi laêm ngaøy v.v...” AÊn chay, aên töông döa laø ñeå chöøa tham saân si. Coù chöøa boû ñöôïc tham saân si thì taâm môùi saùng suoát, taâm saùng suoát thì khoâng noùi baäy laøm baäy, khoâng noùi baäy laøm baäy thì nghieäp chöôùng toäi loãi theo ñoù maø giaûm. Neáu khoâng chöøa boû tham saân si thì nghieäp chöôùng toäi loãi khoù maø heát ñöôïc.

Tuy noùi tu thaân, tu giôùi, tu taâm, nhöng chuû yeáu laø tu taâm. neáu tu taâm maø ñöôïc vieân maõn thì moïi nghieäp chöôùng khoâng coøn, moïi hoïa khoå seõ heát, khoâng phaûi traû naëng neà nhö luùc gaây taïo. Noùi nhaân naøo quaû naáy laø chöa chính xaùc, chöa toät lyù nhaân quaû, vì chæ ñuùng coù moät tröôøng hôïp laø ngöôøi khoâng bieát tu, coøn ñoái vôùi ngöôøi bieát tu thì khoâng ñuùng.

Neáu ngöôøi taïo nghieäp aùc nhieàu, vì yeáu ñuoái khoâng coù gaéng laøm laønh, chaéc raèng nghieäp aùc khoù maø chuyeån noåi. Ví duï coù nhieàu ngöôøi lôõ nghieän röôïu ñeàu ñöôïc baùc só vaø caùc baïn toát khuyeân neân boû röôïu, vì uoáng röôïu haïi söùc khoûe, tinh thaàn khoâng minh maãn, toán keùm tieàn baïc, vôï con khoán khoå, gia ñình khoâng haïnh phuùc. Nghe lôøi khuyeân, hoï hieåu, thaáy roõ uoáng röôïu laø tai haïi. Nhöng coù ngöôøi khoâng boû ñöôïc, vì taâm  hoàn  hoï  yeáu  ñuoái  baïc  nhöôïc. Laïi coù ngöôøi yù chí maïnh meõ bieát uoáng röôïu coù haïi döùt khoaùt boû ngay. Vaäy, nghieäp cuõng coù theå chuyeån ñöôïc, tuøy theo yù chí maïnh hay yeáu cuûa moãi ngöôøi.

Coù nhieàu Phaät töû laáy laøm thaéc maéc hoaëc nuoái tieác veà nhöõng ngöôøi tu xuaát gia. Vì hoï cho raèng caùc thaày, caùc coâ coù raát nhieàu duyeân phöôùc môùi ñöôïc xuaát gia tu haønh. Taïi sao coù nhieàu ngöôøi tu möôøi maáy hai möôi naêm, hoïc haønh töng ñoái cuõng thoâng, boãng döng côûi aùo tu hoaøn tuïc. Hoï hoûi :

- Thaày tu ôû trong ñaïo an oån quaù, taïi sao hoaøn tuïc cho phieàn luïy ? 

Caùc thaày traû lôøi chung chung :

Taïi nghieäp cuûa toâi noù loâi.

Quí vò nghó sao ? Ai tu coù nghieäp cuõng bò nghieäp loâi hoaøn tuïc heát, hay coù ngöôøi bò loâi coù ngöôøi chuyeån ñoåi nghieäp ? Neáu ai tu cuõng bò nghieäp loâi hoaøn tuïc, thì chaéc chaén khoâng coù ngöôøi tu tôùi nôi tôùi choán. Chuùng ta sinh ra trong ñôøi naøy ñeàu coù lieân heä vôùi quaù khöù, keû coù nghieäp naøy ngöôøi coù nghieäp khaùc. Song, tuøy theo yù chí cuûa moãi ngöôøi yeáu hay maïnh maø chuyeån ñöôïc nghieäp hay khoâng. Ñöøng ñoå thöøa nghieäp, ñeå roài tu gaëp caûnh nghòch loøng, traùi yù lieàn boû ñaïo veà ñôøi, laïi noùi do nghieäp loâi. Ngöôøi nhö theá laø ngöôøi khoâng yù chí, khoâng gan daï, tinh thaàn caàu tieán quaù thaáp. Tuy nhieân, chuùng ta ñöøng khinh nhöõng ngöôøi tu hoaøn tuïc. Khi Phaät coøn taïi theá, Tyø-kheo-ni Lieân Hoa Saéc chöùng quaû A-la-haùn, treân ñöôøng ñi giaùo hoùa, baø gaëp caùc coâ gaùi treû, baø ruû :

Caùc con neân xuaát gia ñi tu.

Caùc coâ thöa :

- Caùc con coøn nhoû daïi, ham aên ham nguû tu khoâng ñöôïc. 

Baø noùi :

Khoâng sao, cöù ñi tu ñi. 

Caùc coâ noùi :

- Ñi tu laøm Tyø-kheo-ni, lôõ tuïi con phaïm giôùi ñoïa ñòa nguïc thì sao ?

- Khoâng sao, lôõ ñoïa ñòa nguïc, heát quaû baùo trôû leân tu tieáp.

 Theo Tyø-kheo ni Lieân Hoa Saéc thì neáu tu phaïm giôùi bò ñoïa, heát quaû baùo thì trôû laïi tu nöõa, vì chuûng töû tu haønh vaãn coøn, gaëp duyeân thì nhôù laïi. Neáu ngöôøi chöa tu lôõ taïo nghieäp aùc bò ñoïa, heát quaû baùo khoâng coù chuûng töû cuõ thì bieát bao giôø môùi tu ñöôïc. Baây giôø tuy ngöôøi tu phaïm giôùi bò ñoïa coù thua keùm nhöõng ngöôøi tu khaùc, nhöng vôùi ngöôøi chöa tu vaãn coù phaàn hôn, vì hoï coøn chuûng töû cuõ, ñuû duyeân hoï phaùt taâm tu trôû laïi.

Tôùi ñaây, toâi ñi xa hôn moät chuùt laø trình baøy lyù  nhaân  quaû  theo  tinh  thaàn  Thieàn  toâng.  Trong “Chöùng ñaïo ca” cuûa thieàn sö Huyeàn Giaùc coù hai caâu:

            Lieãu, töùc nghieäp chöôùng boån lai khoâng,

            Vò lieãu, öng tu hoaøn tuùc traùi.

Neáu lieãu ngoä thì nghieäp chöôùng xöa nay laø khoâng, coøn neáu chöa lieãu ngoä thì phaûi ñeàn nôï tröôùc. Nhöõng nhaân aùc nhöõng nghieäp baát thieän ñaõ gaây taïo töø tröôùc, neáu tu haønh khoâng lieãu ngoä thì phaûi traû ñuû. Coøn neáu tu maø lieãu ngoä ñöôïc thì nghieäp chöôùng cuõ theo ñoù maø hoùa giaûi khoâng coøn.

Sau coù moät thieàn khaùch teân Haïo Nguyeät ñeán thieàn sö Tröôøng Sa Caûnh Saàm hoûi raèng :

- Coå Ñöùc noùi : “Lieãu, töùc nghieäp chöôùng boån lai khoâng; vò lieãu, öng tu hoaøn tuùc traùi”. Nhö Toå Sö Töû vaø Toå Hueä Khaû vì sao laïi ñeàn nôï tröôùc?

Tröôøng Sa baûo :

- Ñaïi ñöùc chaúng bieát boån lai khoâng.

Haïo Nguyeät hoûi :

- Theá naøo laø boån lai khoâng ?

- Nghieäp chöôùng.

- Theá naøo laø nghieäp chöôùng ?

- Boån lai khoâng.

Taïi sao noùi nghieäp chöôùng boån lai khoâng ?

Theo Phaät giaùo thì nghieäp laø ñoäng löïc chi phoái ñôøi soáng cuûa con ngöôøi, töø ñôøi tröôùc cho tôùi ñôøi naøy vaø maõi veà sau. Neáu con ngöôøi coøn taïo nghieäp thì coøn troâi laên trong voøng luaân hoài sanh töû. Song, duøng trí quaùn saùt cho kyõ thì nghieäp khoâng thaät. Ví duï oâng A noùi lôøi hung aùc (khaåu nghieäp) laøm cho oâng B buoàn giaän, sau oâng A hoái haän aên naên xin loãi oâng B, oâng B vui veû tha thöù. Khaåu nghieäp cuûa oâng A tröôùc laøm oâng B buoàn giaän, sau hoái haän xin loãi thì oâng B heát buoàn giaän. Neáu nghieäp aùc laø thaät thì khoâng ñoåi ñöôïc, vì noù khoâng thaät neân chuyeån ñöôïc. Nghieäp coøn laø khi taâm chuùng ta meâ, neáu bieát thöùc tænh chuyeån noù thì noù heát, neân noùi nghieäp voán khoâng thaät. Tuy khoâng thaät, nhöng neáu chuùng ta meâ thì noù keùo ñi maõi trong voøng luaân hoài sinh töû khoâng döøng.

Ñaõ noùi “Nghieäp chöôùng boån lai khoâng” taïi sao Toå Sö Töû bò haønh hình, Toå Hueä Khaû cheát trong tuø ?  -Trong kinh, Phaät noùi coù nhaân laø coù quaû, nhöng quaû ñeán coøn tuøy theo söùc tu cao thaáp maø chuyeån. Toå Sö Töû khi tôùi nöôùc Keá Taân giaùo hoùa, bò ngoaïi ñaïo saøm taáu Ngaøi truyeàn baù taø ñaïo. Neân vua töùc giaän ñích thaân caàm göôm ñeán choã Ngaøi hoûi :

- Thaày ñöôïc khoâng töôùng chöa ?

- Ñaõ ñöôïc.

Ñaõ ñöôïc thì coøn sôï cheát chaêng ?

- Ñaõ lìa soáng cheát thì ñaâu coù sôï.

- Chaúng  sôï   thì  coù   theå  cho  traãm  caùi  ñaàu chaêng?

- Thaân chaúng phaûi caùi cuûa ta, huoáng nöõa laø caùi ñaàu.

Vua lieàn chaët ñaàu Ngaøi rôi xuoáng ñaát.

Vôùi con maét phaøm phu thì thaáy Ngaøi bò traû quaû chaët ñaàu. Nhöng döôùi con maét lieãu ngoä cuûa Ngaøi thì thaáy thaân naêm uaån laø khoâng thaät, naêm uaån coøn maát laø troø chôi, neân Ngaøi khoâng tieác caùi ñaàu thì coù gì goïi laø traû ? Sôû dó chuùng ta thaáy Ngaøi traû nghieäp, laø vì chuùng ta chöa lieãu ngoä coøn thaáy thaân naêm uaån thaät.

Toå Hueä Khaû cuõng vaäy, khi Ngaøi ngoä ñaïo ôû Toå Boà-ñeà-ñaït-ma, sau Ngaøi truyeàn taâm aán cho Toå Taêng Xaùn. Ngaøi noùi : “Ta coøn chuùt duyeân ñeå ñi trong nhaân gian”. Roài Ngaøi ñeán giaùo hoùa ôû moät vuøng noï, cuõng bò ngöôøi saøm taáu Ngaøi laø ngöôøi truyeàn ñaïo khoâng ñuùng chaùnh phaùp, quan ñòa phöông baét giam Ngaøi. Khi bò giam trong khaùm. Ngaøi chæ cöôøi maø khoâng buoàn. Ngaøi noùi duyeân ta heát ôû ñaây, roài Ngaøi tòch ôû trong khaùm. Ñoái vôùi chuùng ta khi bò nhoát trong khaùm, thaáy ñoù laø moät hình phaït raát khoå ñau, nhöng ñoái vôùi Ngaøi. Ngaøi khoâng thaáy coù nhöõng söï kieän böïc boäi, ñôùn ñau, neân Ngaøi cöôøi.Nhö  vaäy, ôû tuø maø khoâng thaáy ôû tuø, cheát trong khaùm maø khoâng thaáy cheát trong khaùm, ñoù laø do Ngaøi lieãu ñaïo. Caùi quaû maø chuùng ta Ngaøi traû, nhöng ñoái vôùi Ngaøi thì khoâng coù traû.

Toâi laáy moät ví duï thöïc teá cho deã hieåu : OÂng Taàn thuôû xöa chöûi bôùi laøm cho oâng Taán töùc giaän. Nhöng vì oâng Taán yeáu theá neân oâm haän khoâng daùm traû thuø. Sau oâng Taán coù cô hoäi traû thuø oâng Taàn, oâng Taàn ñaõ bieát tu vaø ngoä ñaïo, khi bò oâng Taán chöûi, oâng Taàn chæ cöôøi maø khoâng giaän. Hoài xöa oâng Taàn chöûi oâng Taán giaän, nay oâng Taán chöûi thì oâng Taàn cöôøi. Vaäy, oâng Taàn coù traû quaû khoâng ? Ngöôøi khoâng tu thaáy oâng Taàn bò chöûi, cho laø oâng Taàn traû quaû, nhöng vôùi oâng Taàn laø ngöôøi lieãu ñaïo, nghe tieáng chöûi nhö gioù thoaûng ngoaøi tai, qua roài thì maát, neân cöôøi khoâng buoàn. Vaäy, duø cho nghieäp chöôùng xaûy ra, ngöôøi ñôøi thaáy kinh hoaøng khuûng khieáp neân thaáy coù traû. Nhöng ñoái vôùi ngöôøi lieãu ñaïo thì khoâng coù giaù trò, neân thaáy khoâng coù traû.

Theá neân, chö Toå khoâng thaáy traû nghieäp maø ngöôøi phaøm tuïc thì thaáy coù traû nghieäp. Ñeå thaáy, chuùng ta tu töø thaáp laø giöõ naêm giôùi, thaân khoâng laøm aùc laø ñaõ chuyeån ñöôïc bao nhieâu thöù ñau khoå roài. Neáu tu tieán hôn nöõa laø boû tham lam, saân giaän, si meâ; tham saân si caøng ít, taâm caøng trong saùng, caøng thanh thoaùt, do ñoù maø ñöôïc an vui. Vaø, neáu tu tôùi choã vieân  maõn  thì  moïi  nghieäp  chöôùng  ñoái vôùi mình coi nhö khoâng coù. Khoâng bò nghieäp chi phoái laøm cho ñau khoå thì khoâng giaûi thoaùt laø gì ?

Hieän nay coù moät soá Phaät töû meâ tín quan nieäm sai laàm, cho raèng tuïng kinh Kim Cang, tuïng kinh Phaùp Hoa ñoå nghieäp, do tu, do tuïng kinh neân xaûy ra nhieàu tai naïn. Vaäy, nghieäp ñoå baèng caùch naøo? Do tuïng kinh nghieäp noù traøn ra, hay do xöa kia taïo nhieàu nghieäp aùc baây giôø ñoå bôùt ñi ? Ñaõ laø Phaät töû, taïi sao khoâng tìm hieåu nghieäp ñoå baèng caùch naøo, maø chæ nghe noùi ñoå nghieäp laø khoâng daùm tuïng kinh nöõa ? Hoïc ñaïo nhö vaäy quaù sai laàm, tu laø ñeå chuyeån nghieäp, giaûm nghieäp, chuyeån vaø giaûm khoâng coù nghóa laø theâm, laø ñoå ra.

Neáu xöa kia taïo nghieäp aùc, ñaùng lyù traû baèng söï ñaùnh ñaäp, hoaëc traû baèng tai naïn maát thaân maïng. Nhöng nhôø bieát tu neân chæ bò maéng chöûi hay bò troäm caép maát tieàn cuûa. khi bò maéng chöûi hay maát tieàn cuûa neân quaùn xeùt : Coù theå nghieäp chöôùng cuûa mình phaûi traû baèng tai naïn naëng neà khoå ñau hôn nhieàu, nhôø bieát tuïng kinh neân ñöôïc chuyeån nghieäp chæ bò maéng chöûi maát tieàn cuûa thì quaù toát. Xeùt nhö vaäy, thì söï tu hoïc môùi tieán boä, ngöôïc laïi, nghe noùi ñoå nghieäp cöù tin suoâng roài hoaûng sôï khoâng tu nöõa, laø sai laàm.

Laïi coù nhöõng Phaät töû quan nieäm raèng : Ñi chuøa qui y bieát tu  roài  thì  keå  töø  ñaây  veà  sau, cuoäc soáng seõ bình an khoâng coù gì trôû ngaïi. Tu laø phaûi hanh thoâng moïi vieäc, neáu coù truïc traëc thì thoái chí naûn loøng khoâng tu. Chuùng ta nhôù, tu laø boû aùc laøm laønh; moät khi ñaõ nguyeän boû aùc laøm laønh, thì ôû trong ñôøi neáu coù tai naïn xaûy ra, bieát ñoù laø nghieäp quaù khöù coøn rôi rôùt laïi, khoâng sôï haõi, khoâng thoái chí, vöõng loøng tin maø tieán tu khoâng thoái chuyeån. Ñöøng nghó tu laø moïi nghieäp xaáu saïch heát, moïi vieäc xaûy ra ñeàu nhö yù.

Chính ñöùc Phaät laø ngöôøi tu haønh coâng ñöùc vieân maõn, theá maø Ngaøi coøn gaëp nhöõng caùi khoù khaên nguy hieåm. Coù laàn Ngaøi ñi giaùo hoùa ôû moät laøng Baø la moân, gia ñình noï gioûi veà töôùng soá, sinh ñöôïc moät ngöôøi con gaùi raát ñeïp. OÂng Baø la moân naøy muoán gaû con gaùi oâng cho ngöôøi coù ñuû ba möôi hai töôùng toát, nhöng tìm maõi chöa ñöôïc. Boãng moät hoâm oâng tình côø gaëp Phaät ñang ñi giaùo hoùa, oâng möøng quaù chaïy veà nhaø keâu vôï ra xem. Baø ra thaáy Phaät, baø raát haøi loøng, ñuùng laø ngöôøi coù ñuû ba möôi hai töôùng toát, baø beøn ngoû yù gaû con gaùi cho Ngaøi. Phaät noùi : Ñoái vôùi baø thì con gaùi baø ñeïp, song ñoái vôùi Ngaøi thì ñoù laø moät ñaõi da hoâi thoái, taát caû trong thaân naøng ñeàu laø baát tònh. Nghe Phaät noùi vaäy, baø buoàn trôû veà nhaø thuaät laïi caâu chuyeän cho con gaùi nghe. Coâ ta töï aùi noåi giaän, oâm loøng thuø oaùn vaø theà raèng seõ traû thuø Phaät. sau, coâ ñöôïc laøm hoaøng haäu cuûa moät nöôùc, baáy giôø Phaät ñeán giaùo hoùa  ôû  xöù  ñoù, hoaøng haäu beøn taäp hoïp du ñaõng chaën ñöôøng Phaät ñeå maéng chöûi. Toân giaû A-nan ñi theo Phaät, thaáy du ñaõng vaây chöûi thaäm teä, Ngaøi khoâng chòu noåi môùi noùi :

- Baïch Theá Toân, xin Theá Toân neân ñi nöôùc khaùc giaùo hoùa.

Phaät hoûi :

- Ñi daâu ?

A-nan thöa :

- Theá Toân ñi nöôùc naøo cuõng ñöôïc, vì ôû nöôùc naøy cöù bò ngöôøi vaây chöûi, con khoâng kham chòu ñöôïc.

Phaät hoûi :

- Giaû söû ñi tôùi choã khaùc bò ngöôøi chöûi nöõa thì A-nan tính sao ?

A-nan thöa :

- Neáu tôùi ñoù maø bò chöûi nöõa thì chuùng ta veà nöôùc Xaù-veä, Ma-kieät-ñaø... choã maø Theá Toân coù nhieàu ñeä töû, ôû ñoù giaùo hoùa.

Phaät hoûi :

-Neáu laø thaày thuoác gioûi, A-nan coù neân ñeå baûng : Toâi chæ trò nhöõng beänh nheï, khoâng trò nhöõng beänh naëng chaêng ?

A-nan thöa :

- Baïch Theá Toân, khoâng ñöôïc, thaày thuoác gioûi phaûi trò beänh naëng môùi cöùu ñöôïc nhieàu ngöôøi. 

Phaät noùi :

- Cuõng vaäy, daân ôû ñaây hoï nhieàu meâ muoäi laø ngöôøi beänh naëng, neân gaëp ta hoï chöûi. Thoâi, thong thaû, ñeå ta giaùo hoùa hoï, vì hoï caàn ta.

Du ñaõng vaãn tieáp tuïc chöûi Phaät.

A-nan noùi :

- Hoï chöûi Theá Toân hoaøi, laøm sao giaùo hoùa ñöôïc ? 

- Chöøng naøo hoï khoâng nghe lôøi noùi cuûa ta thì ta ñi.

Nghe Phaät traû lôøi vôùi A-nan nhö vaäy, du ñaõng noùi :

- Thoâi, Cuø-ñaøm ôû ñaây giaùo hoùa, chuùng toâi seõ nghe lôøi Ngaøi daïy.

Töø ñoù Phaät noùi phaùp giaùo hoùa hoï.

Quí vò thaáy, Phaät maø coøn bò ngöôøi chöûi maéng huoáng laø chuùng ta. Nhöng ñieàu quan troïng laø Toân giaû A-nan cuõng nhö chuùng ta coøn taâm phaøm, neân nghe chöûi khoâng kham chòu ñöôïc. Coøn Phaät ñaõ giaùc ngoä, tieáng chöûi ñoái vôùi Ngaøi  nhö  gioù thoaûng  ngoaøi tai. Ngaøi khoâng ñoäng taâm, thöông hoï laø nhöõng ngöôøi meâ muoäi beänh naëng, neân noùi phaùp cöùu chöõa.

Cuõng vaäy, chuùng ta khi phaùt taâm tu, neáu gaëp ngöôøi laøm khoù khoâng neân buoàn giaän, maø phaûi quaùn khôûi loøng thöông vaø caûm hoùa hoï. Nhöùt laø nhöõng Phaät töû coù gia ñình maø bieát tu, hoaëc bò choàng ahy vôï, hay con laøm khoù deã, ñoù laø cô hoäi toát ñeå mình tu, chôù buoàn giaän vaø ñöøng cho raèng baïn mình, con mình phaù roái khoâng cho mình tu. Maø neân xeùt nghó thöông baïn, thöông con, vì chöa hieåu ñaïo, coøn môø coøn toái, caàn söï caûm hoùa cuûa mình. Theá neân, taát caû moïi khoù khaên, nhöõng lôøi xuùc naõo, neáu chuùng ta bieát tu, taâm saùng suoát hoùa giaûi taát caû thì ñöôïc an vui.

Moät laàn khaùc, Phaät ñi giaùo hoùa vuøng Baø la moân, caùc tu só Baø la moân thaáy ñeä töû cuûa mình theo Phaät nhieàu quaù, neân ra ñoùn ñöôøng Phaät chöûi. Phaät vaãn thong thaû ñi, hoï ñi theo sau chöûi. Thaáy Phaät thaûn nhieân laøm thinh, hoï töùc, chaën Phaät laïi hoûi :

- Cuø-ñaøm, coù ñieác khoâng ?

- Ta khoâng ñieác.

- Ngaøi Khoâng ñieác taïi sao khoâng nghe toâi chöûi ?

- Naøy Baø la moân, neáu nhaø oâng coù ñaùm tieäc, thaân nhaân tôùi döï, maõn tieäc hoï ra veà, oâng laáy quaø taëng, hoï khoâng nhaän thì quaø aáy veà ai ?

- Quaø aáy veà toâi chöù ai.

- Cuõng vaäy, oâng chöûi ta, ta khoâng nhaän thì thoâi.

Ngöôøi keâu teân Phaät chöûi maø ngaøi khoâng nhaän. Coøn chuùng ta, nhöõng lôøi noùi boùng, noùi gioù ôû ñaâu ñaâu cuõng laéng tai nghe, ñeå buoàn ñeå giaän. Nhö vaäy, môùi thaáy nhöõng lôø cuoàng daïi cuûa chuùng sanh Ngaøi khoâng chaáp khoâng buoàn. Coøn chuùng ta do si meâ, chæ moät lôøi noùi naëng, noùi hôn, oâm aáp maõi trong loøng, vì vaäy maø khoå ñau trieàn mieân. Chuùng ta tu laø taäp theo göông cuûa Phaät, moïi taät xaáu cuûa mình phaûi boû, nhöõng haønh ñoäng lôøi noùi khoâng toát cuûa ngöôøi ñöøng quan taâm, nhö theá môùi ñöôïc an vui.

Trong kinh Phaät ví duï ngöôøi aùc maéng chöûi ngöôøi thieän, ngöôøi thieän khoâng nhaän lôøi maéng chöûi ñoù. Ngöôøi aùc gioáng nhö ngöôøi ngöûa maët leân trôøi phun nöôùc boït, nöôùc boït khoâng tôùi trôøi maø rôi xuoáng ngay maët ngöôøi phun. theá neân, coù thoï nhaän môùi dính maéc khoå ñau, khoâng thoï nhaän thì an vui haïnh phuùc. Töø ñaây veà sau, quí vò coù nghe ai noùi gì veà mình duø toát hay xaáu, chôù neân thoï nhaän thì seõ ñöôïc an vui. Ña soá chuùng ta coù caùi taät nghe ngöôøi noùi khoâng toát veà mình qua mieäng ngöôøi thöù hai, thöù ba, thì tìm phaêng cho ra manh moái ñeå thoï nhaän roài noåi saân si phieàn naõo, ñoù laø keû khôø khoâng phaûi ngöôøi trí. Tuy coù chöôùng duyeân beân ngoaøi maø chuùng ta bieát giaûi, khoâng thoï nhaän, ñoù laø tu. Khoâng phaûi tu laø caàu an suoâng, maø phaûi coù ngöôøi thöû thaùch ñeå coù dòp coi laïi mình ñaõ laøm chuû ñöôïc mình chöa. Neáu coøn buoàn giaän vì moät vaøi lyù do baát nhö yù beân ngoaøi, ñoù laø tu chöa tieán.

Tinh thaàn nhaân quaû cuûa ñaïo Phaät khoâng phaûi gaây nhaân naøo chòu quaû naáy troïn veïn, ngoaïi tröø ngöôøi khoâng bieát tu thì nhaân quaû khoâng sai khaùc. Coøn vôùi ngöôøi bieát tu thì nhaân quaû bieán chuyeån theo coâng phu tu haønh cao thaáp maø coù sai khaùc. Tu laø chuyeån nghieäp giaûm heát phieàn naõo khoå ñau ñeå ñöôïc an vui haïnh phuùc; ñoù laø tu ñuùng theo lôøi Phaät daïy. Neáu tu sai thì khoâng chuyeån ñöôïc nghieäp neân phieàn luïy cöù dai daúng khoå ñau khoâng döùt tröø, laïi coøn thoái chí tu taäp, khoâng ñöôïc lôïi ích gì caû. Toâi mong raèng quí Phaät töû sau khi nghe phaùp, neân nghieäm xeùt öùng duïng tu haønh ñeå treân ñöôøng tu moãi ngaøy moãi tieán cho heát khoå ñöôïc vui.

]