CHAÙNH BAÙO VAØ Y BAÙO

Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi hoïc Phaät, tu theo Phaät, chuû yeáu laø phaûi hieåu Phaät daïy nhö theá naøo, ñeå ñi ñuùùng ñöôøng khoâng laàm laïc ñöôïc lôïi ích, ñöôøng höôùng aáy ñöôïc daïy ôû baøi chaùnh baùo vaø y baùo. Chaùnh baùo laø quaû baùo goác hay quaû baùo chuû yeáu cuûa nghieäp nhaân ñaõ taïo, coøn y baùo laø quaû baùo nöông nôi chaùnh baùo maø coù nhö nhaø cöûa caûnh vaät xung quanh... Chaùnh baùo vaø y baùo laø chæ cho con ngöôøi vaø caûnh vaät thuoäc veà con ngöôøi. Vaäy chaùnh baùo vaø y baùo caùi naøo laø goác caùi naøo laø ngoïn ? Neáu chuùng ta khoâng hieåu seõ bò laàm laãn vaø khoâng bieát caùi naøo laø goác ñeå tu, cöù maõi chaïy theo caùi ngoïn, roài caû ñôøi tu khoâng ñöôïc lôïi ích. Vaäy, quí Phaät töû hoïc xong, töï kieåm laïi xem töø laâu mình tu laø tu theo ngoïn hay tu theo goác?

Taïi sao noùi chaùnh baùo toát thì y baùo toát ?

- Vì coù con ngöôøi toát môùi coù caûnh vaät toát. Chöõ toát ôû ñaây laø chæ cho ngöôøi coù taøi, coù trí, coù ñöùc haïnh. Ngöôøi taøi trí ñöùc haïnh ôû ñaâu thì hoaøn caûnh seõ chuyeån theo hoï trôû thaønh toát ñeïp. Coù khi naøo moät ngöôøi baát taøi voâ trí thieáu ñaïo ñöùc taïo ñöôïc moät söï nghieäp veû vang khoâng ? Neáu coù laø nhôø phöôùc dö ôû quaù khöù, chæ coù trong giai ñoaïn ngaén roài cuõng hoaïi, khoâng beàn. Ngöôøi taøi trí ñöùc haïnh duø hoaøn caûnh khoâng toát, nhöng hoï coù theå chuyeån laàn laàn thaønh toát. Ví duï nhöõng nhaø kieán truùc, nhöõng kyõ sö coù taøi ñöùc, vì moät lyù do naøo ñoù hoï ñeán ôû nôi nuùi röøng xa vaéng. Vôùi caûnh röøng nuùi naøy, hoï hoïp taùc kieán thieát xaây döïng cuoäc soáng môùi. Moät thôøi gian sau caûnh hoang vaéng röøng nuùi ñoù trôû thaønh vuøng truø phuù xanh töôi. Coøn neáu ngöôøi baát taøi voâ trí, thieáu ñaïo ñöùc, duø ôû trong hoaøn caûnh toát roài cuõng trôû thaønh hö xaáu, vì hoï thieáu khaû naêng xaây döïng kieán taïo, maø caûnh vaät thì mau hö hoaïi, khoâng ñöôïc söûa chöõa.

Moät söï kieän tröôùc maét chuùng ta laø khu Thöôøng Chieáu, tröôùc naêm 1974 laø moät vuøng ñaát hoang vaéng, chæ coù tre gai, tranh, maéc côû... khoâng coù nhaø cöû caây traùi. Sau naøy nhôø nhöõng ngöôøi bieát tu coù chaùnh baùo toát, bieán nôi naøy thaønh moät caûnh giaø lam nghieâm tònh, thanh lòch. Vaø Vieân Chieáu cuõng vaäy. Moïi ngöôøi ñeàu ghi nhaän caûnh Thöôøng Chieáu, Vieân Chieáu thanh tònh ñeïp ñeõ. Vaäy caûnh tònh vaø ñeïp ñoù, laø do töï caûnh ñeïp hay do ngöôøi maø coù?

Moïi caûnh ñeàu tuøy thuoäc vaøo con ngöôøi neân con ngöôøi laø chuû laø chaùnh baùo, coøn caûnh vaät laø baïn tuøy thuoäc vaøo con ngöôøi, neân goïi laø y baùo. Ñoù laø chaùnh baùo y baùo cuûa ngöôøi xuaát gia. Baây giôø ñeán chaùnh baùo y baùo cuûa ngöôøi taïi gia. Moãi Phaät töû ai cuõng coù gia ñình nhaø cöûa, neáu laø moät Phaät töû  bieát tu  ñuùng  nhö lôøi Phaät daïy vaø laø ngöôøi taøi ñöùc thì, caûnh gia ñình nhaø cöûa cuûa Phaät töû aáy seõ eâm aám trang nhaõ saïch seõ. Ngöôïc laïi, neáu laø ngöôøi khoâng bieát tu, laø keû baát taøi voâ trí thì caûnh gia ñình hoï khoâng haïnh phuùc, nhaø cöûa hoï luïp xuïp, toài taøn, tuùng thieáu. Vì vaäy neân noùi “nhìn qua caûnh bieát ñöôïc ngöôøi”; töùc laø nhìn “y baùo bieát ñöôïc chaùnh baùo” chaùnh baùo toát thì y baùo cuõng toát, chaùnh baùo xaáu thì y baùo xaáu theo.

Ngöôøi ñôøi thöôøng noùi: “thôøi theá taïo anh huøng” töùc laø hoaøn caûnh ñöa ñaåy con ngöôøi trôû thaønh anh huøng. Cuõng coù ngöôøi noùi ngöôïc laïi “anh huøng taïo thôøi theá”, töùc laø ngöôøi huøng, ngöôøi taøi ñöùc taïo neân söï nghieäp veû vang trong ñôøi. Hai caâu naøy caâu naøo ñuùng? Ngöôøi ñôøi hay baøn taùn: Coù nhöõng ngöôøi tröôùc kia hoï laø nhöõng keû taàm thöôøng khoâng coù taøi ñöùc, nhôø gaëp cô hoäi toát hoï nghieãm nhieân trôû thaønh con ngöôøi xuaát chuùng. Nhö vaäy laø “thôøi theá taïo anh huøng”. Laïi coù moät soá ngöôøi khaùc baøn raèng: Vua Quang Trung tuy laø ngöôøi aùo vaûi ôû choán queâ muøa, nhöng laïi laø ngöôøi taøi trí phi thöôøng, neân töø moät con ngöôøi aùo vaûi queâ muøa trôû thaønh moät vò töôùng gioûi, moät oâng vua taøi trí. Nhö vaäy khoâng phaûi “anh huøng taïo thôøi theá” laø gì ? Keát luaän, taát caû moïi ngöôøi thaønh coâng treân ñôøi ñeàu laø “anh huøng taïo thôøi theá. Taïi sao vaäy ? Vì neáu thôøi theá ñoåi thay maø chuùng ta laø keû thieáu phöôùc, baát taøi, voâ trí, chuùng  ta khoâng caûi caùch gì ñöôïc hoaøn caûnh, chæ yø ra ñoù thì vaãn laø keû taàm thöôøng nhö bao nhieâu keû khaùc. Ngöôïc laïi, duø cho thôøi theá coù bieán chuyeån, ñoåi thay traêm ngaøn laàn ñi nöõa, ñoái vôùi ngöôøi coù taøi trí ñöùc haïnh duø tröôùc caûnh thuaän hay nghòch, hoï vaãn laø ngöôøi duõng maõnh ñöùng leân caûi caùch xaõ hoäi, laøm neân vieäc lôùn. Vì hoï laø ngöôøi coù saün taøi trí, phöôùc ñöùc. Ngöôøi ñôøi vì khoâng hieåu roõ chaùnh baùo, y baùo neân cho raèng nhôø thôøi theá toát, neân ñöa ñaåy con ngöôøi trôû thaønh ngöôøi taøi gioûi, neân noùi “thôøi theá taïo anh huøng”. Hoï ñaâu bieát baûn chaát cuûa ngöôøi ñoù ñaõ coù caùi hay caùi gioûi ñang tieàm aån saün, khi gaëp thôøi theá coù cô hoäi phaùt trieån beøn trôû thaønh ngöôøi taøi gioûi. Ñeå thaáy roõ con ngöôøi laø goác, hoaøn caûnh tuøy thuoäc vaøo con ngöôøi laø ngoïn. Ngöôøi ñôøi keû nhìn khía caïnh naøy, ngöôøi nhìn khía caïnh noï neân noùi nhö theá, khoâng ñuùng leõ thaät. Theá neân ôû ñaây chuùng toâi khaúng ñònh “ngöôøi toát thì caûnh toát”. Ñoù laø tröôøng hôïp thöù nhaát.

Ñeán tröôøng hôïp thöù hai “chaùnh baùo xaáu thì y baùo xaáu”. Neáu laø ngöôøi baát taøi voâ ñöùc, duø hoï coù dôøi nhaø hay thay ñoåi hoaøn caûnh haøng traêm ngaøn laàn ñi nöõa, hoï cuõng vaãn laø keû taàm thöôøng khoán khoù, heát thaát baïi naøy ñeán thaát baïi khaùc, ôû ñaâu roài caûnh vaät cuõng ñieâu taøn luïn baïi, vì hoï khoâng coù khaû naêng xaây döïng kieán taïo, laøm sao coù ñöôïc caûnh vaät toát ñeïp? Nhö vaäy, caûnh khoâng theå laøm cho con ngöôøi hay, toát, maø chính con ngöôøi môùi laøm neân caûnh toát, caûnh ñeïp. Ñeå thaáy raèng ngöôøi coù chaùnh baùo xaáu maø muoán y baùo toát, vieäc ñoù khoâng theå ñöôïc, neân noùi “ngöôøi xaáu thì caûnh xaáu”, hoaëc chaùnh baùo xaáu thì y baùo cuõng toài teä.

ÔÛ Vieät Nam coù moät soá ngöôøi coù caùi taät caát nhaø löïa choã haøm roàng, ñeå sau naøy laøm aên phaùt ñaït, hoaëc choân oâng baø cha meï löïc choã haøm roàng, ñeå sau con chaùu phaùt quan, maø khoâng lo tu nhaân tích ñöùc. Löïa choã toát ñeå cho con ngöôøi ñöôïc toát, vaäy ngöôøi coù toát khoâng ? Neáu ngöôøi khoâng tu nhaân laønh duø coù choïn choã toát, söï nghieäp ngöôøi aáy vaãn khoâng toát, vì khoâng taøi, khoâng ñöùc, thieáu phöôùc laøm sao coù ñöôïc quaû baùo toát? Vaû laïi, nhöõng thaày ñòa lyù chính thoáng, nhìn ngöôøi, thaáy caûnh, bieát ngöôøi vaø caûnh hôïp toát. Tuy hoï coù höôùng daãn cho quí vò ñeán ñeå an cö, hoï luoân luoân nhaán maïnh laø phaûi tu nhaân tích ñöùc, neáu khoâng tu nhaân tích ñöùc thì khoâng laøm neân söï nghieäp. Nhö vaäy, löïa caûnh toát maø ngöôøi khoâng toát, vaãn baát taøi thieáu ñöùc thì coù giaøu sang phaùt quan khoâng ? Ñoù laø moät söï laàm laãn raát lôùn. Do chuùng ta khoâng thaáy ñöôïc caùi goác, cöù chaïy theo caùi ngoïn, ñeå roài loanh quanh laån quaån, khoâng ñöôïc lôïi ích thieát thöïc. Taát caû chuùng ta neáu thöïc laø ngöôøi coù taøi ñöùc thì duø ôû trong caûnh ngoä naøo, cuõng bieán caûnh ñoù daàn daàn trôû thaønh toát.

Khi  nhaän  cuoäc  ñaát  Thöôøng Chieáu naøy, ñöùng ngoaøi coång nhìn vaøo, chuùng toâi thaáy phía tröôùc ñöôøng ñi thoai thoaûi thaáp, phía trong laø goø ñaát cao. Chuùng toâi nghó: Neáu caát chuøa treân goø ñaát cao, nhìn ra ñöôøng thì ñeïp laém. Baáy giôø chöa coù tieàn caát chuøa, chuùng toâi troàng hai haøng döông tröôùc, ñeán khi ñuû duyeân caát chuøa thì döông ñaõ coù saün, taïo thaønh caûnh chuøa nghieâm tònh, thanh lòch, ña soá ngöôøi ñeán chuøa ñeàu öa thích. Ñeå thaáy ñoù  laø  phöôùc  duyeân cuûa con ngöôøi, neân saép ñaët coâng vieäc ñöôïc thaønh coâng, neáu khoâng coù phöôùc duyeân thì tính traät thaát baïi. Neân noùi “ngöôøi laø chuû, caûnh laø baïn tuøy thuoäc theo ngöôøi”, hay noùi “chaùnh baùo toát thì y baùo toát”. Hieåu nhö vaäy, Phaät töû chuùng ta phaûi laøm sao xaây döïng chaùnh baùo cho toát ñeïp, vì chaùnh baùo chính laø taøi trí ñöùc haïnh con ngöôøi. Y baùo laø söï nghieäp cuûa caûi taøi saûn thuoäc veà con ngöôøi.

Noùi chaùnh baùo laø con ngöôøi, ñoù laø loái noùi ñôn giaûn, chöù chaùnh baùo laø phaàn saâu kín teá nhò hôn, ñoù laø taâm. Vì taâm chuû ñoäng taát caû. Neáu taâm nghó toát thì mieäng môùi noùi toát vaø thaân môùi haønh ñoäng toát, taát caû caûnh sôû thuoäc veà ngöôøi môùi toát ñeïp. Bôûi vaäy noùi ñeán chaùnh baùo laø noùi ñeán taâm. Kinh Duy ma Caät, phaåm Tònh Quoác Ñoä coù caâu: “Tuøy kyø taâm tònh töùc Phaät ñoä tònh” nghóa laø taâm thanh tònh thì coõi nöôùc theo ñoù maø thanh tònh. Do ñoù noùi taâm ngöôøi laø goác. Toâi daãn moät caâu chuyeän ñeå quí vò thaáy taâm ngöôøi laø goác vaø caûnh do taâm maø chuyeån. Toân giaû Muïc-kieàn-lieân laø ñeä töû lôùn cuûa Phaät, noåi tieáng laø coù thaàn thoâng baäc nhaát. Sau khi chöùng A-la-haùn. Ngaøi nghó ñeán meï laø baø Thanh Ñeà, bình sanh baø soáng khoâng löông thieän, taùnh tình keo kieät tham lam, toân giaû sôï baø thaùc sanh vaøo ñöôøng aùc, neân duøng thieân nhaõn thoâng tìm xem coi baø sanh ôû coõi naøo. Toân giaû nhìn ñeán coõi ngaï quæ, thaáy baø ñang laøm quæ ñoùi thaân hình tieàu tuïy voâ cuøng ñoùi  khoå. Ñoäng  loøng thöông, toân giaû ñi khaát thöïc ñöôïc moät baùt côm, lieàn vaän thaàn thoâng ñem daâng cho meï. Baø voán laø keû ñaày loøng tham lam boûn xeûn, khi vöøa ñöôïc baùt côm moät tay baø boác côm moät tay che laïi, sôï keû khaùc thaáy giöït côm cuûa baø. Do loøng tham lam boûn xeûn coøn ñaày daãy trong loøng baø, neân côm vöøa ñöa tôùi mieäng thì hoùa thaønh löûa baø khoâng aên ñöôïc, vaãn ñoùi khoå. Neáu luùc ñoù baø phaùt taâm töø bi hyû xaû, thì chaéc côm khoâng hoùa thaønh löûa. Toân giaû Muïc-kieàn-lieân troâng thaáy caûnh khoå cuûa meï, Ngaøi khoâng bieát laøm sao cöùc meï thoaùt kieáp ngaï quæ, beøn trôû veà baïch Phaät töï söï. Theá Toân daïy: “Moät mình khoâng ñuû oai löïc chuyeån taâm nieäm cuûa meï oâng. Vaäy nhaân ngaøy chuùng Taêng hoâi veà töï töù, oâng haõy saém söûa trai nghi ñeå cuùng döôøng caùc vò Thaùnh taêng vaø nhôø caàu nguyeän khieán cho meï oâng chuyeån taâm tham lam boûn xeûn thì seõ thoaùt kieáp ngaï quæ”.

Nghe qua, aét quí vò coù nghi ngôø. Theo lyù nhaân quaû  ngöôøi  khi  ñaõ  taïo  nhaân  thì phaûi thoï quaû. Baø Thanh Ñeà taïo nhaân tham lam   boûn  xeûn  neân  phaûi chòu quaû baùo laøm quæ ñoùi, taïi sao chuùng taêng caàu nguyeän maø baø khoûi kieáp ngaï quæ ñöôïc ? Neáu chuùng Taêng caàu nguyeän maø baø thoaùt kieáp ngaï quæ thì traùi vôùi lyù nhaân quaû ? Nhö tröôùc ñaõ noùi taâm laø goác, taâm laø chaùnh baùo. Neáu taâm chuyeån thì chaùnh baùo vaø y baùo theo ñoù maø chuyeån. Taâm baø Thanh Ñeà tham lam boûn xeûn ñoù laø chaùnh baùo xaáu, neân y baùo cuõng xaáu laø soáng trong coõi ngaï quæ ñoùi khoå. Baáy giôø baø ñöôïc chuùng Taêng thaønh taâm caàu nguyeän, chuyeån taâm tham lam boûn xeûn cuûa baø thaønh taâm töø bi hyû xaû. Vì taâm cuûa chö Thaùnh Taêng thanh tònh ñoàng höôùng veà baø, neân coù oai löïc coù söùc maïnh, khieán baø caûm ñöôïc nieäm laønh, baø lieàn thöùc tænh chuyeån taâm tham lam boûn xeûn thaønh taâm töø bi hyû xaû, ngay ñoù baø thoaùt ñöôïc kieáp ngaï quæ, sanh leân coõi thieän laønh. Chuùng ta ñöøng nghó laàm raèng: chö Taêng caàu nguyeän laø thaân nhaân mình ñöôïc giaûi thoaùt. Ñieàu ñoù khoâng ñuùng. Neáu chuùng Taêng caàu nguyeän maø thaân nhaân mình thöùc tænh, chuyeån taâm aùc thaønh taâm thieän thì môùi chuyeån ñoåi ñöôïc kieáp ñoïa laïc maø sanh vaøo coõi thieän. Ngöôïc laïi, neáu khoâng chuyeån ñöôïc taâm thì hoaøn caûnh cuõng khoâng ñoåi thay. Vì y baùo tuøy thuoäc vaøo chaùnh baùo laø taâm.

Chuû yeáu cuûa ngöôøi tu laø phaûi chuyeån taâm, khi taâm chuyeån thì thaân vaø caûnh môùi chuyeån theo. Neáu taâm  khoâng  chuyeån  thì  thaân  vaø  caûnh  khoâng theå chuyeån ñöôïc. Taïi sao moät mình  toân  giaû  Muïc-kieàn-lieân khoâng khieán cho taâm baø Thanh Ñeà chuyeån ñöôïc, maø phaûi nhôø nhieàu vò Thaùnh Taêng khaùc ? Ñieàu naøy môùi nghe qua coù veû huyeàn bí, nhöng kyø thaät khoâng coù chi laø huyeàn bí caû. Thöïc teá moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu coù nhaân ñieän, maø nhaân ñieän ñoù noù coù moät söùc maïnh, neáu chuùng ta bieát luyeän taäp vaø bieát öùng duïng vaøo cuoäc soáng, thì noù coù taùc duïng raát cuï theå, chaúng haïn nhö trò beänh baèng caùch xoa saùt hay xoay baám huyeät, ñoù laø chuyeàn nhaân ñieän laøm cho ngöôøi heát beänh nôi thaân. Cuõng vaäy, chö Thaùnh Taêng laø nhöõng baäc tu haønh vieân maõn, taâm caùc Ngaøi thanh tònh trong saùng, cuøng höôùng veà moät ngöôøi caàu nguyeän thì coù moät söùc maïnh, coù söï caûm öùng nôi ngöôøi nhaän. Vaán ñeà naøy trong thöïc teá chuùng ta thaáy coù nhöõng söï kieän xaûy ra raát cuï theå, nhö trong gia ñình hoaëc cha hay meï haáp hoái, khi ñoù coù ngöôøi con ñang ôû xa, caû gia ñình töø cha meï ñeán anh chò em ñeàu troâng ngöôøi con aáy veà ñeå gaëp maët. Khi ñoù ngöôøi con ôû xa caûm thaáy loøng xao xuyeán böùc röùt. Taïi sao ? Vì taâm löïc (nhaân ñieän) cuûa nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình ñang höôùng veà ngöôøi con aáy, neân coù söùc giao caûm khieán cho loøng xao xuyeán böùc röùt. Nhöng vì taâm löïc (nhaân ñieän) cuûa nhöõng ngöôøi thaân ñoù yeáu, neân ngöôøi con ôû xa chæ caûm thaáy loøng xao xuyeán thoâi. Neáu taâm moïi ngöôøi thanh tònh thì seõ coù söùc giao caûm maïnh, khieán cho ngöôøi nhaän bieát roõ ñieàu maø ngöôøi trong gia ñình muoán cho bieát. Söï kieän naøy raát cuï theå, tuy quaù taàm maét cuûa chuùng ta neân khoù tin, nhöng khoâng phaûi laø khoâng coù. Theá neân nhöõng nhaø thoâi mieân hoï duøng nhaân ñieän ñieàu khieån ñöôïc nhöõng ngöôøi maø hoï muoán ñieàu khieån moät caùch deã daøng. Ñeå thaáy moãi ngöôøi chuùng ta ai cuõng coù nhaân ñieän, neáu nhaân ñieän maïnh cuûa nhieàu ngöôøi ñoàng höôùng veà moät ngöôøi naøo, ñeå caàu nguyeän cho ngöôøi ñoù chuyeån taâm nieäm thì seõ ñöôïc thaønh töïu. Do ñoù caàu nguyeän coù keát quaû laø vaäy, chôù khoâng phaûi chö Taêng nguyeän, roài Phaät hay thieân thaàn tôùi röôùc ñi veà coõi khaùc. Ñoù laø do loøng thaønh, do söùc nguyeän caàu, khieán cho taâm xaáu aùc cuûa ngöôøi trôû thaønh taâm thaùnh thieän. Khi taâm thaùnh thieän thì nghieäp ñaõ chuyeån neân sanh veà coõi thieän, ñaâu coù traùi lyù nhaân quaû. Hieåu nhö theá chuùng ta môùi khoâng nghi ngôø chaùnh baùo vaø y baùo traùi vôùi lyù nhaân quaû. Nhöng nhôù, chaùnh baùo maø chuyeån ñöôïc laø phaûi coù cô hoäi, coù söùc maïnh ñaùnh thöùc môùi chuyeån ñöôïc, chôù bình thöôøng khoù maø chuyeån noåi. Cuõng nhö quí Phaät töû khi chöa bieát ñaïo khoâng thích ñi chuøa, khoâng thích laøm phöôùc. Nhöng nhôø moät cô duyeân naøo ñoù, chaúng haïn nhö trong gia ñình coù xaûy ra tai bieán khoå ñau, baïn beø ruû ñi nghe phaùp, neân ñöôïc thöùc tænh vaø chuyeån taâm nieäm lieàn thay ñoåi cuoäc soáng.

Quí vò ñaõ thaáy taàm möùc quan troïng nhaân  ñieän cuûa chö Taêng, ñaùnh thöùc taâm nieäm cuûa ngöôøi nghieäp chöôùng naëng neà. Vaø, quí vò phaûi nhôù, Phaät daïy haøng Thaùnh Taêng ñaõ chöùng luïc thoâng La-haùn taâm thanh tònh môùi coù ñuû oai löïc, chôù khoâng phaûi haøng Taêng só loâi thoâi. Chuùng ta baây giôø vì khoâng hieåu yù nghóa, chæ chuù troïng hình thöùc, mieãn thænh ñöôïc caùc thaày ñaàu troøn aùo vuoâng tuïng eâ a, chuoâng moõ reàn vang laø ñöôïc roài. Chôù khoâng caàn bieát caùc vò Taêng aáy coù giöõ trai giôùi phaïm haïnh thanh tònh khoâng, phaàn söùc maïnh tinh thaàn thì khoâng caàn löu yù. Neáu chö Taêng khoâng giöõ trai giôùi phaïm haïnh thanh tònh maø caàu nguyeän, thì coù khaùc gì quí Phaät töû caàu nguyeän. Vaäy toát hôn laø caû gia ñình, caû gia quyeàn hôïp laïi tuïng kinh, thaønh kính caàu nguyeän cho cha meï coøn coù yù nghóa hôn. Taäp trung tinh thaàn höôùng veà moät ngöôøi ñeå caàu nguyeän, neáu tinh thaàn nhöõng ngöôøi caàu nguyeän trong saùng thì coù aûnh höôûng toát, neáu tinh thaàn cuûa nhöõng ngöôøi caàu nguyeän ñen toái thì laøm sao chuyeån noåi nghieäp chöôùng cho ngöôøi, e coøn laøm naëng neà theâm laø khaùc. Vì “taâm tònh laø coõi nöôùc tònh”, neân phaùp moân Tònh ñoä daïy Phaät töû nieäm Phaät laø phaûi nieäm cho nhaát taâm, môùi ñöôïc sanh veà coõi Cöïc laïc (coõi tònh). Khi nieäm Phaät nhaát taâm roài thì khoâng coøn moät nieäm daáy khôûi, maø nieäm khoâng daáy khôûi thì ñaâu coù nghó xaáu nghó baäy, taâm khoâng tònh laø gì ? Taâm tònh nhaát ñònh sanh veà coõi tònh. Ngöôïc laïi, neáu  tay  laàn chuoãi mieäng nieäm Phaät laâm raâm, maø taâm coøn toan tính chuyeän hôn chuyeän thua chuyeän ñöôïc maát, duø cho coù nieäm voâ soá caâu A Di Ñaø Phaät taâm vaãn coøn nhieãm oâ, Phaät cuõng khoâng theå röôùc veà coõi tònh.

Coù moät soá Phaät töû hoûi raèng: Ngöôøi nieäm Phaät caàu sanh veà Tònh ñoä, sau khi cheát ñöôïc Phaät A Di Ñaø röôùc veà coõi Cöïc laïc. Coøn ngöôøi tu Thieàn khoâng caàu sanh veà coõi naøo, vaäy sau khi cheát ñi veà ñaâu, chaúng leõ ñi lang thang?

Ngöôøi tu Thieàn coù hai tröôøng hôïp: Moät laø ñaït ñöôïc thieàn ñònh; ñoái vôùi nhöõng ngöôøi saïch heát voïng töôûng taâm thanh tònh nhaát nhö, quyeát ñònh laø seõ ñöôïc giaûi thoaùt - Nieát baøn. Hai laø ñoái vôùi ngöôøi loaïn töôûng ñaõ giaûm, taâm chöa trong saïch hoaøn toaøn nhöng coù phaàn thanh tònh, khi cheát chöa vaøo Nieát baøn ñöôïc. Tuy nhieân, tuøy taâm tònh ôû möùc ñoä naøo thì ñaeán coõi tònh ôû möùc ñoä naáy. Neáu taâm tònh ñöôïc 50% thì ñeán coõi tònh 50%. Neáu t6am tònh ñöôïc 80% thì veà coõi tònh 80%... Raát laø voâ lyù, khi taâm tònh maø khoâng bieát choã ñeán laïi ñi lang thang laø kieáp ngaï quæ, do nhaân tham lam boûn xeûn môùi chòu quaû baùo ñoùi khaùt lang thang. Ngöôøi tu taâm thanh tònh, laïi töø bi hyû xaû thì laøm gì phaûi lang thang ? Ví duï coù moät ngöôøi ñi Hueá, ngöôøi aáy coù thaân nhaân ôû Hueá, cho neân yeân loøng ra ñoù seõ ôû nhaø thaân nhaân. Moät ngöôøi khaùc cuõng ñi Hueá, ngöôøi naøy thì khoâng coù thaân nhaân ôû Hueá, nhöng  ngöôøi aáy coù mang theo tieàn ñeå chi duøng trong chuyeán ñi, khi ñeán Hueá hoï möôùn khaùch saïn ôû. Cuøng ñeán Hueá, ngöôøi ôû nhaø thaân nhaân, ngöôøi ôû khaùch saïn, vaäy ai hôn ai ? Chuùng ta coù theå baûo ngöôøi khoâng coù thaân nhaân ôû Hueá, ñeán Hueá hoï ñi lang thang ñöôïc khoâng?

- Khoâng. Vì hoï coù haønh trang ñeå ñi ñöôøng. Cuõng vaäy, chæ sôï ngöôøi tu taâm khoâng tahnh tònh, ñöøng lo khoâng coù coõi tònh ñeå mình ñeán. Phaûi hieåu cho thaät roõ choã naøy keûo tu bò laàm laïc. ñöøng ñöùng beân naøy chæ trích beân kia, pheâ phaùn beân noï, laøm moät vieäc gaây hoang mang nghi ngôø cho ngöôøi môùi tu hoïc, laø loãi laàm khoâng lôï ích. Xhuùng ta hieåu roõ taâmai thöôøng thanh tònh, ngöôøi ñoù seõ ñöôïc sanh coõi tònh. Chaúng nhöõng Phaät töû tu Thieàn tu Tònh ñoä, maø ngöôøi khoâng quy y laøm Phaät töû neáu taâm hoï tònhcuõng ñöôïc sanh vaøo coõi tònh. Vì chaùnh baùo toát aét haún y baùo phaûi toát.

Baây giôø öùng duïng lyù chaùnh baùo vaø y baùo vaøo vieäc tu haønh.

Tröôùc laø baûn thaân cuûa ngöôøi xuaát gia. Thoâng thöôøng nhieàu ngöôøi xuaát gia coù quan nieâïm tu laø phaûi caát chuøa to, ñuùc töôïng Phaät lôùn, trang trí caûnh chuøa cho ñeïp , queân ñi phaàn tu hoïc cho baûn thaân. Neáu ngöôøi xuaát gia maø khoâng tu hoïc laøm sao coù taøi coù ñöùc, ñeå cho ngöôøi kính tin keát duyeân maø laøm Phaät söï ? Vì vaäy maø phaûi xoay laïi  baûn  thaân  mình ñeå lo tu hoïc, moät khi coù ñuû taøi ñöùc thì chuøa to caûnh ñeïp aét seõ coù. Xöa coù nhieàu vò thieàn sö aån tu trong nhöõng hang ñaù, am tranh treân nuùi röøng, laø nhöõng ngöôøi tu haønh chaân chaùnh taøi ñöùc veïn toaøn. Khi coù ngöôøi bieát ñeán lieàn thænh veà kinh ñoâ truï trì nhöõng ngoâi chuøa lôùn, ñeå hoaèng döông chaùnh phaùp. Chuùng ta ham ôû chuøa to caûnh ñeïp maø baát taøi, thieáu ñöùc laïi tu haønh loâi thoâi, sôùm muoän gì cuõng bò ngöôøi môøi ra khoûi chuøa, ñeå thænh ngöôøi xöùng ñaùng veà truï trì. Nhö vaäy môùi thaáy chaùnh baùo khoâng toát maø ñoøi y baùo toát thì khoâng theå ñöôïc. Chuùng ta tu phaûi laøm sao cho coù taøi trí ñöùc haïnh, chôù lo khoâng coù chuøa ôû.

Keá laø vieäc giaùo hoùa ñeä töû. Ngöôøi tu caàn phaûi lo cho ñeä töû nhö theá naøo ? Neáu ngöôøi thoâng lyù chaùnh baùo y baùo, tröôùc phaûi daïy ñeä töû tu hoïc coù ñöùc coù taøi. Ñöùc do tu maø coù, taøi do hoïc maø ñöôïc. Taøi ñöùc veïn toaøn roài thì lo gì mai sau  khoâng xieån döông ñöôïc Phaät phaùp. Vì ñaõ coù chaùnh baùo toát, chaén chaén y baùo seõ theo ñoù maø toát. Coøn lo caát chuøa cho ñeïp cho kieân coá, ñeå laïi haøng traêm naêm cho ñeä töû ôû, neáu laø ñeä töû baát taøi voâ ñöùc tu haønh loâi thoâi thì, chaúng laøm gì lôïi ích cho Phaät phaùp. Laïi coù theå, noù côûi aùo tu hoaøn tuïc boû chuøa hoang, khoâng ngöôøi höông khoùi. Lo cho ñeä töû nhö vaäy khoâng baûo ñaûm. Vaäy lo caát chuøa ñeå laïi cho ñeä töû coù ñöùc coù taøi, tu haønh chôn chaùnh hôïp vôùi chaùnh phaùp.

Chuùng toâi thöôøng noùi raèng: Sau naøy  chuùng toâi tòch roài, chæ ñeå laïi moät soá ngöôøi bieát tu, bieát ñaïo chôù khoâng ñeå laïi chuøa toát, chuøa sang. Ngoâi chaùnh ñieän Thöôøng Chieáu toâi caát chæ coù hai möôi ngaøy laø xong. Caùc nôi nghe toâi caát chuøa chæ coù hai möôi ngaøy, hoï cöôøi noùi “chuøa daõ chieán”. Maø thaät “chuøa daõ chieán”. Vì noù khoâng ra gì heát. Treân Chaân Khoâng coù bao nhieâu vaät lieäu, ñem xuoáng Thöôøng Chieáu raùp laïi vöøa ñuû, khoâng theâm caùi gì hôn. Chuùng toâi chæ caàn coù choã cho Taêng Ni tu, Phaät töû ñeán hoïc ñaïo laø ñöôïc roài. Sau khi toâi tòch, neáu ai coù taøi trí phöôùc ñöùc hôn toâi hoï caát chuøa to laø tuøy hoï. Chuùng toâi chæ nghó laøm sao ñaøo taïo moät soá Taêng Ni coù hoïc, coù tu, coù taøi, coù ñöùc, ñeå laïi cho ñaïo laø ñuû roài, coøn chuøa caûnh thì chuùng toâi khoâng ñaët naëng. Ñoù laø phöông höôùng giaùo hoùa ñeä töû.

            Keá ñeán laø laøm Phaät söï. Phaät söï thì coù lieân heä ñeán Phaät töû taïi gia nhieàu. Phaät töû khi laøm Phaät söï thì nhaém vaøo y baùo hay chaùnh baùo ? Ña soá Phaät töû nghe noùi xaây chuøa ñuùc töôïng thì thích laém, coøn nghe noùi nuoâi Taêng Ni tu hoïc thì khoâng thích. Taïi sao vaäy ? Vì mình laøm cöïc khoå môùi coù tieàn cuûa, ñem ñeán nuoâi ngöôøi nhaøn roãi hôn mình laø moät ñieàu khoâng ñöôïc vui, neân khoâng thích. Hôn theá nöõa, ñem bao nhieâu cuûa ñeán Taêng Ni aên cuõng heát, khoâng coøn ñeå laïi caùi gì thaáy laø cuûa mình ñaõ cuùng. Coøn caát chuøa taïc töôïng ñuùc chuoâng ñeå laïi ñôøi ñôøi, caùi maø mình ñaõ cuùng vaãn coøn ñoù thì  thích  hôn. Vì noù coù hình thöùc deã thaáy, hình thöùc ñoù thuoäc veà y baùo. Neáu chuøa toát Phaät to chuoâng thanh, maø khoâng coù moät vò Taêng tu haønh chaân chaùnh gìn giöõ, xieån döông chaùnh phaùp thì caát chuøa coù lôïi ích gì ? Vaäy, Phaät töû hieåu ñaïo roài neân öùng duïng lyù chaùnh baùo vaø y baùo ñeå laøm Phaät söï môùi hôïp ñaïo. Chuùng ta phaûi laøm sao cho ngaøy mai coù nhöõng Taêng Ni taøi ñöùc, ñeå duy trì phaùp Phaät ñöôïc löu truyeàn, sau ñoù môùi gìn giöõ chuøa chieàn laø nôi thôø kính Phaät. Vieäc chính cuûa chuùng ta laø phaûi phaùt trieån chaùnh baùo cho toát, roài y baùo theo ñoù seõ toát. Neáu chæ moät beà lo y baùo maø khoâng lo chaùnh baùo thì seõ bò suy thoaùi veà sau. Ñaâu quí vò kieåm laïi xem Phaät söï quí vò ñaõ laøm laø nhaém vaøo goác hay ngoïn ? Ña soá laø nhaém vaøo hình thöùc. Ví duï nhö caùc thaày döï ñònh xaây coång chuøa, coù moät Phaät töû ñeán xin cuùng moät mình, ñeå coång chuøa aáy mang teân cuûa mình cuùng. Teân ngöôøi cuùng coång chuøa vaãn coøn löu laïi ñeán naêm ba möôi naêm coøn neáu cuùng moät hai trieäu ñeå nuoâi moät traêm vò Taêng tu aên chæ vaøi thaùng laø heát, teân ngöôøi cuùng cuõng khoâng coøn, neân khoâng vui khoâng thích. Cuùng coãng chuøa moãi laàn ñi ngang qua nghó coång chuøa mình cuùng coøn ñaây. Quí vò queân raèng chö Taêng aên cuûa tín thí tuy heát, nhöng hoï lo tu hoïc taâm trí ñöôïc saùng suoát, ñöùc haïnh ñöôïc taêng tröôûng, thanh tònh. Mai sau hoï laø ngöôøi hoaèng döông chaùnh phaùp, laøm cho Phaät phaùp tröôøng toàn lôïi ích chuùng sanh. Neáu khoâng coù nhöõng toàn lôïi ích chuùng sanh. Neáu khoâng coù nhöõng ngöôøi ñoù thì laáy ai duy trì Phaät phaùp giaùo hoùa chuùng sanh?

Baây giôø ñeán phaàn öùng duïng lyù chaùnh baùo, y baùo trong cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa Phaät töû. Tröôùc heát laø ngay baûn thaân mình, vieäc tröôùc maét laø phaûi trao doài taøi ñöùc, chôù ñöøng nghó mai kia mình seõ coù coù ñòa vò laøm oâng naøy baø noï, seõ giaøu sang phuù quí. Neáu mình coù ñuû taøi ñöùc thì moïi vieäc toát seõ ñeán vôùi mình. Giaû söû coù moät hoïc sinh ñi hoïc, ngaøy ngaøy cöù mô öôùc mai sau seõ laøm baùc só hoaëc baùc hoïc, maø hieän taïi vaøo lôùp noù khoâng chòu hoïc haønh, cöù tha hoà mô öôùc vieãn voâng. Cuoái naêm thì thi rôùt, vaäy mai kia coù laøm baùc hoïc, baùc só ñöôïc khoâng ? Chaéc chaén laø khoâng. Ngöôïc laïi, coù moät hoïc sinh khaùc khoâng mô öôùc mai sau laøm gì caû, moãi ngaøy voâ lôùp chaêm chæ, sieâng naêng hoïc haønh, neân hoïc gioûi nhaát nhì trong lôùp. Vaø cöù nhö theá, heát nieân khoùa naøy tôùi nieân khoùa khaùc, vaø cuoái cuøng laø ñöôïc tuyeån vaøo khoa hoïc hay y hoïc ñeå roài ra laøm baùc só, baùc hoïc. Mô öôùc nhöõng ñieàu cho ngaøy mai laø vieäc laøm khoâng thöïc teá. Maø thöïc teá laø hieän taïi phaûi laøm sao trau gioài cho coù taøi ñöùc thì, moïi söï toát ñeïp duø khoâng muoán noù cuõng ñeán. Vì chaùnh baùo ñaõ toát thì y baùo toát seõ ñeán.

Sau laø vieäc daïy doã con chaùu. Coù nhieàu Phaät töû quan nieäm laø phaûi laøm sao cho coù nhieàu tieàn cuûa ñeå laïi cho con chaùu. Neáu coù nhieàu tieàn  cuûa  maø  con chaùu baát taøi voâ ñöùc, leâu loûng aên chôi thì caøng theâm hö hoûng. Cuûa caûi khoù beà baûo quaûn, sôùm muoän gì roài cuõng tieâu taùn. Theá neân thöông vaø lo cho con chaùu laø phaûi cho noù hoïc ñeå coù taøi, phaûi giaùo duïc cho noù coù ñöùc. Neáu coù taøi coù ñöùc thì mai kia noù seõ neân ngöôøi, laøm ñöôïc vieäc maø chuùng ta mong muoán. Chôù daønh duïm cuûa caûi cho nhieàu ñeå laïi cho con chaùu, maø noù baát taøi thieáu ñöùc thì khoâng gìn giöõ ñöôïc. Vì cuûa caûi thì coù theå bò con chaùu phaù, troäm caép cöôùp ñoaït maát ñi. Chôù taøi ñöùc thì khoâng ai cöôùp giöït ñöôïc. Laïi coù nhieàu ngöôøi nhìn phieán dieän, chæ lo cho con hoïc gioûi thoâi, khoâng nghó ñeán ñöùc haïnh cuûa noù. Ñoù laø moät khuyeát ñieåm lôùn cuûa ngöôøi laøm cha meï. Treân ñôøi nhieàu ngöôøi laøm nhöõng toäi aùc taøy trôøi ñaâu phaûi laø nhöõng ngöôøi doát, baát taøi. Chaúng haïn nhö nhöõng thuû laõnh cuûa nhöõng ñaûng cöôùp löøng danh theá giôùi ñaâu phaûi laø keû ngu, keû baát taøi. Ngöôøi caøng taøi gioûi maø khoâng ñaïo ñöùc laø caøng hoïa to cho xaõ hoäi, cho neân coù taøi thì caàn phaûi coù ñöùc. Taøi thì nhaø tröôøng ñaøo taïo, ñöùc khoâng phaûi töï noù coù maø do cha meï keát hôïp nhaø tröôøng höôùng daãn giaùo duïc. Ñöôïc nhö theá noù môùi coù theå giöõ gìn ñöôïc söï nghieäp cuûa mình vaø laøm lôïi ích cho nhaân quaàn xaõ hoäi.

Nhö chuùng ta ñaõ bieát goác cuûa chaùnh baùo laø taâm. Gaàn ñaây, quí Phaät töû nghe noùi phaùp tu Tònh ñoä quaù ñôn giaûn, laø gaàn laâm chung nieäm Phaät töø baûy caâu ñeán möôøi caâu, cuõng ñöôïc Phaät  röôùc  veà  coõi Cöïc laïc. Ñieàu naøy caàn phaûi nghieäm laïi cho kyõ. Kinh A Di Ñaø phaät daïy: nieäm Phaät cho ñeán nhaát taâm baát loaïn ít nhaát laø moät ngaøy, hoaëc hai ngaøy... cho ñeán baûy ngaøy. Nhaát taâm baát loaïn töùc laø ñònh, maø ñònh laø taâm thanh tònh, maø taâm thanh tònh thì sanh veà coõi Phaät tònh. Phaät daïy thaät roõ raøng. Vaäy maø tay chuùng ta laàn chuoãi, mieäng nieäm Phaät, taâm thì nghó nhôù voâ soá chuyeän. Nhö vaäy taâm quaù loaïn thì sao veà coõi tònh ñöôïc ? Neáu Phaät vì loøng töø bi coù röôùc veà coõi Phaät, chuùng ta cuõng khoâng ôû ñöôïc, vì taâm chuùng ta quaù oâ nhieãm, tham saân si coøn daãy ñaày laøm sao töông öng ñöôïc vôùi coõi tònh maø ôû, roát cuoäc roài cuõng phaûi trôû laïi coõi Ta baø ueá tröôïc naøy. Vì chaùnh baùo naøo y baùo naáy. Chuyeän theá gian gaàn nhaát laø nhieàu ngöôøi ñi nöôùc ngoaøi, trong soá ñoù cuõng coù moät soá ngöôøi chòu soáng ôû nöôùc ngoaøi, nhöng cuõng coù moät soá ngöôøi muoán trôû veà Vieät Nam. Trong khi ñi hoï nghó raèng ra nöôùc ngoaøi seõ sung söôùng hôn. Nhöng khi ñeán nöôùc ngoaøi vì vaên hoùa keùm, ngoân ngöõ cuûa ngöôøi khoâng noùi ñöôïc, phong tuïc taäp quaùn cuûa ngöôøi mình khoâng kheá hôïp ñöôïc... neân caûm thaáy laïc loaøi, muoán trôû veà Vieät nam. Ngöôøi nieäm Phaät maø taâm khoâng thanh tònh, coøn loaïn ñoäng bôûi tham saân si maø muoán veà coõi Cöïc laïc cuõng na naù nhö vaäy.

Ngöôøi tu Thieàn cuõng vaäy, chuùng ta ñöøng mong mau chöùng Nieát baøn, maø phaûi tu laøm sao cho heát voïng töôûng phieàn  naõo. voïng  töôûng  phieàn  naõo heát thì Nieát baøn hieän tieàn. traùi laïi, tu maø mong mau chöùng ñaéc Nieát baøn, seõ bò ma quaáy nhieãu roài daãn vaøo ñöôøng taø. Nieát baøn laø gì ? Nieát baøn laø taâm thanh tònh; neáu voïng töôûng phieàn naõo heát thì taâm thanh tònh laø Nieát baøn, khoâng caàn mong caàu tìm kieám. Ñoù laø moät leõ thöïc, ñöøng mong öôùc Nieát baøn trong khi taâm mình coøn ñaày daãy voïng töôûng phieàn naõo, thì khoâng bao giôø ñöôïc Nieát baøn nhö yù muoán.

Vaäy, chuû yeáu cuûa söï tu haønh laø ôû taâm. T6am ñöôïc thanh tònh laø do tu thieàn ñònh, gaïn loïc tham saân si phieàn naõo heát saïch, roài traõi loøng thöông giuùp ñôõ ngöôøi, laøm cho moïi ngöôøi ñöôïc an vui lôïi ích. Mình vui, ngöôøi vui thì ñaâu coù chaùn naûn moùng taâm ñi ñaây ñi kia ! Vì taâm mình ích kyû ñoá kî ganh gheùt, thaáy ai cuõng xaáu xa toài teä neân chaùn, töï coâ laäp mình thaønh moät caùi oác ñaûo coâ ñôn laïc loaøi. Neáu ôû choã naøy vôùi taâm ích kyû phieàn naõo thaáy mình laïc loaøi, tôùi choã khaùc cuõng seõ bò laïc loaøi. Tu laø hieän taïi phaûi chuyeån taâm, taâm chuyeån thì caûnh chuyeån. Chôù traùch caûnh, traùch ngöôøi xaáu, maø haõy töï traùch mình coøn nhieàu thoùi hö taät xaáu, neân y baùo xaáu noù theo mình. Vì vaäy, töï mình phaûi lo tu söûa cho taâm ñöôïc toát, cho taâm ñöôïc thanh tònh.

Chuùng ta hieåu roõ lyù chaùnh baùo, y baùo roài, thì phaûi öùng duïng trong ñôøi tu, trong khi laøm Phaät söï, trong cuoäc soáng gia ñình, giaùo duïc con caùi cho ñuùng, thì seõ ñöôïc lôïi ích raát lôùn, khoâng rieâng cho baûn thaân mình maø coøn lôïi ích cho taát caû moïi ngöôøi chung quanh.

]