HAÏNH NHAÃN NHUÏC

Noùi ñeán nhaãn nhuïc thì ña soá ngöôøi ñeàu coù quan nieäm raèng: nhaãn laø phaûi nhuïc. Nhöng, kyø thaät nhaãn coù phaûi laø nhuïc khoâng ? Nhaãn nhuïc laø chöõ Haùn, dòch theo tieáng Vieät laø nhòn chòu, chôù khoâng phaûi nhaãn laø nhuïc. Neáu nhaãn laø nhuïc thì Phaät bò nhuïc nhieàu laém, vì Ngaøi nhaãn hoaøi. Song, Ngaøi laø baäc trí tueä vaø töø bi, coù ñuû moïi coâng ñöùc cao caû, ngöôøi ñôøi taùn döông coâng haïnh aáy, neân goïi Ngaøi laø Ñaáng Ñaïi Huøng Ñaïi Löïc, vaäy thì nhuïc ôû choã naøo?

Taïi sao chuùng ta phaûi tu haïnh nhaãn nhuïc? Phaät noùi coõi Ta baø laø coõi khoå, chuùng sanh sanh trong coõi Ta baø phaûi coù söùc chòu ñöïng. Ta baø coøn coù nghóa laø kham nhaãn; kham laø coù theå chòu ñöôïc, nhaãn laø nhaän chòu. Noãi khoå ôû coõi Ta baø chuùng sanh coù theå chòu noåi, chôù khoâng phaûi khoâng chòu ñöôïc. Chuùng ta kieåm ñieåm laïi, töø khi khoân lôùn cho tôùi ngaøy nay, nhöõng ñieàu xaûy ra trong cuoäc ñôøi naøy coù bao nhieâu ñieàu nhö yù vaø bao nhieâu ñieàu baát nhö yù ñoái vôùi chuùng ta ? Coù ñeán 70% ñieàu baát nhö yù, coøn laïi chöøng 30% ñieàu nhö yù. Ñieàu mình khoâng baèng loøng maø noù cöù ñeán  hoaøi, laøm  sao  vui  ñöôïc ? Ñieàu mình muoán maø noù ít ñeán neân cuoäc ñôøi khoå nhieàu vui ít. Khoå nhieàu maø chòu noåi laø nhôø coù söùc kham nhaãn. Coù kham nhaãn môùi soáng ñöôïc trong coõi Ta baø naøy. Song, nhaãn ôû ñaây khoâng phaûi chæ nhaän chòu söï maéng chöûi, ñoái xöû teä baïc cuûa ngöôøi ñôøi, maø nhaãn ôû ñaây laø nhòn chòu moïi tröôøng hôïp.

Tröôøng hôïp thöù nhaát laø nhòn chòu söï ñoøi hoûi quaù ñaùng ôû noäi taâm mình, ñoù laø tham duïc. Tham duïc coù nhieàu thöù laø tham tieàn cuûa, tham saéc ñeïp, tham danh voïng, tham aên ngon, tham nguû kyõ. Neáu thoûa maõn nhöõng thöù tham ñoù thì con ngöôøi neân hay hö. Chaéc chaén laø hö, theá neân phaûi nhòn bôùt. Muoán möôøi chæ thoûa maõn naêm ba thoâi, neáu ñoøi thoûa maõn troïn veïn thì khoâng theå naøo oån ñöôïc. Chaúng haïn nhö tham nguû, ñoái vôùi moät thanh nieân trung bình nguû baûy tieáng ñoàng hoà laø ñuû, vöøa coù thì giôø laøm vieäc hoaït ñoäng cho cô theå khoûe maïnh, vöøa coù thì giôø hoïc haønh cho tinh thaàn saùng suoát minh maãn, neáu nguû moät ngaøy  möôøi hoaëc möôøi hai tieáng ñoàng hoà thì thaân theå beùo pheä naëng neà, tinh thaàn ueå oaûi meâ meät soáng moät ñôøi beâ tha gaøn dôõ. Vì vaäy maø phaûi haïn cheá söï nguû nghæ cho coù chöøng möïc. Khi haïn cheá khoâng cho nguû nhö yù thích laø ñaõ baét mình phaûi nhòn chòu ñeå giaûm bôùt loøng tham nguû. Roài ñeán tham taøi, tham saéc, tham danh, tham lôïi, ñeàu phaûi haïn cheá, khoâng cho thoûa maõn ñuùng möùc. Nhö vaäy, ñoái vôùi nguõ duïc trong theá gian naøy, chuùng ta  luoân  luoân phaûi coù söùc kham nhaãn ñeå haïn cheá nhòn chòu loøng tham cuûa mình. Tieát cheá ñoù laø tu nhaãn nhuïc.

Thöù nöõa, baûn thaân chuùng ta khi gaëp caûnh böùc ngaët nhö muoãi moøng, noùng laïnh, ñoùi reùt... xaûy ra baát thöôøng, chuùng ta cuõng phaûi nhaän chòu taát caû. Ví duï ñang tuïng kinh muoãi cöù bay vo ve caén treân ñaàu treân maët ñau nhoùi, neáu ñöa tay leân ñaäp muoãi thì loaïn ñoäng maát trang nghieâm, neân phaûi ñöùng yeân. Bò muoãi caén ñau nhöùc maø phaûi ñöùng yeân nhaän chòu ñoù laø nhaãn nhòn muoãi moøng. Hoaëc khi ñang ngoài thieàn boãng coù caûm giaùc con gì boø nhoät treân maët, roài boø leân coå roài chui voâ loã tai... nhoät nhoät khoù chòu. Neáu xaû thieàn ra xoa chaø thì xao ñoäng, baát an vaø roài cöù xoa chaø hoaøi, vì heát choã naøy lan qua choã khaùc. Neân phaûi nhòn chòu khoâng xoa chaø, ngoài yeân. Ñoù laø nhaãn nhòn söï phieàn toaùi böùc baùch treân thaân. Hoaëc ñang khi naéng noùng maø phaûi laøm vieäc ngoaøi trôøi, moà hoâi ra nheã nhaïi, vaãn vui vôùi vieäc laøm khoâng böïc boäi, khoâng than reân, khoâng boû dôõ coâng vieäc, ñoù laø nhaãn chòu söï noùng böùc. Ñeå thaáy, nhaãn khoâng phaûi chæ nhaãn nhòn khi bò ngöôøi chöûi maéng laán hieáp, maø chuùng ta coøn phaûi nhaãn nhòn vôùi baûn thaân mình: loøng tham quaù trôùn cuõng phaûi haïn cheá, noùng giaän quaù ñaùng cuõng phaûi ñieàu phuïc, thaân nhoïc nhaèn noùng böùc, ñoùi reùt cuõng phaûi kham chòu. Ñoù laø nhaãn ôû taâm mình vaø nhaã ôû thaân mình.

Theá thöôøng, ngöôøi ñôøi quan nieäm nhaãn laø khi ngöôøi ta noùi laøm traùi tai gai maét, mình phaûi traân mình, mím moâi ñeå nhòn. Nhaãn theo caùch naøy thì coù giôùi haïn, nhaãn laàn thöù nhaát, roài laàn thöù hai, ñeán laàn thöù ba thì khoâng chòu noåi. Neân coù nhieàu ngöôøi hay noùi: “Toâi nhòn ñoù nghe, toâi nhòn moät laàn, hai laàn roài, laàn thöù ba toâi khoâng nhòn ñöôïc nöõa ñoù !” Do vì traân mình mím moâi ñeå nhòn neân coù giôùi haïn. Phaät daïy chuùng ta nhaãn khoâng phaûi goàng mình chòu, maø nhaãn vôùi caùi nhìn baèng trí tueä bieát nhö thaät, neân raát nheï nhaøng eâm aùi. Taïi sao nhaãn nhuïc maø eâm nheï nhö vaäy ? Phaät duï ngöôøi döõ maéng chöûi haõm haïi ngöôøi hieàn, gioáng nhö keû ngaäm nöôùc boït ngöûa maët phun trôøi xanh. Nöôùc boït khoâng tôùi trôøi maø rôùt laïi treân maët ngöôøi phun. ÔÛ treân, trôøi vaãn xanh khoâng coù chuùt bôïn nhô nöôùc boït, cuõng nhö ngöôøi hieàn khoâng thoï phaùp aùc neân vaãn an vui khoâng khoå. Phaät laïi coøn noùi: “Ngöôøi döõ muoán haïi ngöôøi hieàn gioáng nhö ngöôøi ñöùng ngöôïc gioù neùm buïi”. Ngöôøi ñöùng döôùi gioù hoát buïi neùm, gioù ñuøa buïi laïi phuû treân ñaàu treân maët ngöôøi neùm. Ngöôøi bò neùm thì buïi khoâng bay tôùi, neân khoâng dô khoâng dính buïi. Nhö vaäy ngöôøi hieàn bò ngöôøi döõ haïi vaãn bình thaûn khoâng buoàn, vì thaáy vieäc laøm aùc cuûa hoï khoâng coù taùc ñoäng ñeán mình, chæ gaây haäu quaû khoâng toát cho hoï maø thoâi, neân khoâng buoàn. Song, ngöôøi ñôøi thì khoâng nhö vaäy, nghe ai ôû xa xa noùi ñeán teân mình, laø ñaõ noåi töùc leân giaønh caùi khoå veà  mình  roài.

Ñoù laø khoâng bieát tu nhaãn nhuïc. Neáu nghó keû kia maéng chöûi muoán haïi mình, cuõng gioáng nhö hoï ñang ngöûa maët treân trôøi xanh maø phun nöôùc boït thì luùc ñoù giaän hay laø thöông hoï ? thaáy hoï ngu khôø toäi nghieäp, laøm sao giaän ñöôïc ? Nhaãn nhö vaäy ñaâu coù baäm moâi traân mình gaéng göôïng chòu, maø quaù nheï nhaøng ! Nhaãn ñöôïc nhö vaäy laø nhôø trí tueä thaáy ñöôïc leõ thaät.

Toâi noùi theá, quí vò seõ nghó Phaät daïy nhöõng tröôøng hôïp bò phæ baùng, bò maï nhuïc, bò eùp böùc... thì chuùng sanh phaûi nhaãn. Coøn Phaät laø baäc maø ai cuõng toân kính ñaâu daùm xuùc chaïm ñeán Ngaøi, neân Ngaøi ñaâu coù nhaãn. Phaät daïy phaøm phu chuùng ta nhaãn, Ngaøi coù nhaãn khoâng ? Phaät nhaãn nhieàu hôn chuùng ta. Phaät thaønh ñaïo ñi giaùo hoùa, coù raát nhieàu ngöôøi tin vaø theo Ngaøi, nhaát laø ñeä töû cuûa ngoaïi ñaïo. Moät hoâm Phaät ñi khaát thöïc trong laøng Baø-la-moân, thaày Baø-la-moân taïi ñòa phöông ñi theo sau keâu teân Phaät chöûi, vì ñeä töû oâng ñaõ theo Phaät, Phaät chaäm raõi ñi tröôùc, oâng cöù ñi theo sau chöûi hoaøi. Phaät cöù vaãn laøm thinh ñi khoâng noùi gì heát. OÂng töùc quaù, chaïy tôùi tröôùc ñoùn ñöôøng Phaät hoûi:

Cuø-ñaøm, oâng coù ñieác khoâng, taïi sao toâi chöûi maø oâng khoâng traû lôøi ?

Phaät ñaùp baèng caâu hoûi:

- Giaû söû nhaø oâng coù gioã, oâng môøi  khaùch ñeán döï. Tieäc xong khaùch ra veà, oâng ñem quaø baùnh taëng khaùch, khaùch khoâng nhaän, thì quaø baùnh ñoù veà ai ?

- Toâi taëng maø hoï khoâng nhaän thì veà toâi chôù veà ai !

- Cuõng vaäy, oâng chöûi ta, ta khoâng nhaän thì coù dính gì vôùi ta ñaâu !

Chuùng ta thaáy, maéng thì maéng, chöûi thì chöûi, Phaät nghe maø khoâng nhaän thì coù dính gì vôùi Ngaøi, neân Ngaøi bình thaûn nhö khoâng coù gì. Coøn chuùng ta thì deã dính, ngöôøi ôû ñaèng xa xì xaàm coù teân mình laø theo doõi laéng nghe, ñeå roài sanh chuyeän vôùi hoï; ñoäng tôùi laø dính, nhaïy laém ! Phaät khoâng goàng mình mím moâi nhaãn nhö chuùng ta, Ngaøi duøng trí tueä bieát ngöôøi ñoù ñang si meâ neân noùng naûy noùi baäy, ñaùng thöông, hoï noùi moät luùc roài seõ nghæ. Ñaâu phaûi Phaät khoâng gaëp ngöôøi ñôøi laøm phieàn nhieãu, maéng chöûi Ngaøi, nhöng Ngaøi khoâng ñoäng vaãn an nhieân bình thaûn. Chuùng ta ngaøy nay tu, giaû söû coù ai noùi: “OÂng ñoù tu huù chôù tu caùi gì !”. Thì ñaõ noåi giaän roài. Neáu thaät tu thì chuùng ta khoâng noåi giaän, maø ñaõ noåi giaän, ñoù laø tu huù chôù coøn gì nöõa. Chính vì muoán caûi chaùnh, mình laø ngöôøi tu ñaøng hoaøng noù ñaõ toá caùo mình khoâng kheùo tu roài. Ngöôøi kheùo tu seõ nghó raèng: OÂng muoán noùi gì thì noùi, vieäc oâng laøm oâng bieát, vieäc toâi laøm toâi bieát, khoûi phaûi caûi chaùnh laøm gì. Song, caùi beänh chung cuûa  con  ngöôøi  laø  öa  thoï nhaän, neân ñoäng tôùi mình laø nhaän lieàn ñeå roài dính maéc, sanh bao nhieâu thöù phieàn naõo traàn lao.

Ngöôøi tu Phaät, khoâng phaûi chæ coù ngöôøi môùi tu bò khaûo ñaûo, ngöôøi naøy theo phaù, ngöôøi kia theo choïc, maø caùc vò tu caøng cao khaûo ñaûo caøng laém; môùi tu thì khaûo ñaûo ít, tu laâu khaûo ñaûo nhieàu. Taïi sao vaäy ? Ngöôøi tu gioáng nhö ñöùa hoïc troø ñi hoïc vaäy; hoïc lôùp 5 thì baøi hoïc baøi thi deã, hoïc lôùp 10 thì baøi hoïc vaø baøi thì phaûi khoù. Tôùi lôùo 12 thì baøi hoïc vaø baøi thi caøng khoù hôn nöõa; hoïc caøng cao chöøng naøo thì baøi hoïc vaø baøi thi caøng khoù chöøng naáy. Ñöøng töôûng raèng tu cao roài moïi vieäc xaûy ra ñeàu nhö yù heát. Tu maø muoán moïi vieäc ñeàu nhö yù thì ñaâu coù tu. Noùi nhö vaäy, nghe hôi laï ! Tu laø chuyeån caùi dôû thaønh caùi hay, chuyeån taät xaáu thaønh taùnh toát, neáu moïi vieäc ñeàu nhö yù heát thì ñaâu coù gì chuyeån ñoåi, khoâng chuyeån ñoåi töùc laø khoâng tu. Theá neân chuùng tu, laâu laâu coù ngöôøi ñeán chöûi, coi coù coøn giaän khoâng. Neáu coøn giaän thì töï thaáy mình coøn dôû, phaûi noå löïc tu hôn nöõa ñeå ñieàu phuïc beänh saân giaän cuûa mình. coøn neáu ai gaëp mình cuõng xaù cuõng troïng heát thì ñaâu coù gì ñeå söûa, khoâng söûa töùc laø khoâng tu. Nhö vaäy chuùng ta tu maø coù cô hoäi thöû thaùch thì söùc tu cuûa mình môùi maïnh. Cho neân noùi ñeán tu laø noùi ñeán nhaãn nhuïc. Ngöôøi tu maø khoâng nhaãn nhuïc thì khoâng coù tu. Thí duï tu maø ai ñoäng tôùi laø chöûi, ngöôøi ta  chöûi  mình  moät  caâu, mình  chöûi  laïi  möôøi  caâu, khoâng ñeå thua moät lôøi thì ñaâu coù tu. Tu laø phaûi coù söùc chòu ñöïng, kham nhaãn ñeå chuyeån hoùa mình vaø chuyeån hoùa ngöôøi.

Moät laàn khaùc, Phaät cuõng ñi giaùo hoùa ôû moät laøng Baø-la-moân noï, soá ngöôøi Baø-la-moân theo Phaät raát ñoâng. Thaày baø-la-moân laøng naøy töùc giaän laém. Nhaân luùc Phaät ñi khaát thöïc, oâng ñi theo sau Phaät chöûi, Phaät thong thaû ñi, oâng cöù ñi theo sau chöûi hoaøi. Ñeán ngaõ tö ñöôøng Phaät laáy toïa cuï traûi treân ñaát ngoài kieát giaø, thaày Baø-la-moân chaïy laïi tröôùc Phaät hoûi:

Cuø-ñaøm, oâng thua toâi chöa ?

Phaät beøn noùi keä:

            Ngöôøi hôn thì theâm oaùn

            Keû thua nguû chaúng yeân

            Hôn thua hai ñeàu xaû

            AÁy ñöôïc an oån nguû.

Phaät daïy ngöôøi tranh giaønh ñeå phaàn mình ñöôïc hôn, thì bò keû thua oaùn haän aâm möu aùm haïi, seõ khoå. Coøn ngöôøi caûm thaáy mình bò laán hieáp, bò thua phaûi raùng nhòn nhuïc, cho qua hoài nhieãu nhöông thì loøng töùc toái, baát an khoâng aên nguû ñöôïc, cuõng khoå. Cho neân caû hai yù nieäm hôn thua ñeàu phaûi buoâng xaû heát thì taâm thaàn  môùi  ñöôïc  an  oån  thoaûi maùi maø nguû nghæ. Chuùng ta thaáy ngöôøi giaønh hôn vaø keû thaáy mình thua, caû hai ñeàu chuoác khoå. Theá neân phaûi saùng suoát nhìn cho thaáu caùi lyù thaät cuûa moïi söï vieäc ñeán hay ñi, maø buoâng xaû boû qua khoâng buoàn khoâng giaän. Theá thöôøng ngöôøi khoâng laøm aùc laøm quaáy, maø bò keû xaáu mieäng cho laø aùc laø quaáy thì buoàn giaän. Vaø roài keû laøm aùc laøm quaáy bò cheâ laø aùc laø quaáy cuõng giaän, ñoù laø nhöõng ngöôøi khoâng bieát tu. Ñoái vôùi ngöôøi bieát tu, lôõ baát giaùc laøm ñieàu aùc quaáy bò cheâ laø aùc quaáy, lieàn töï tænh, nhaän loãi vaø caùm ôn thì moïi chuyeän eâm xuoâi toát ñeïp. Coøn neáu khoâng laøm aùc quaáy maø bò cheâ laø aùc quaáy thì ngöôøi noùi aùc quaáy ñ1o laø keû khoâng saùng suoát, ñaàu oùc loaïn ñoäng baát thöôøng, thaáy khoâng ñuùng leõ thaät. Ñoái vôùi ngöôøi khoâng tænh, baát thöôøng (ñieân ñaûo), coù neân ñi cöï loän vôùi hoï khoâng ? Neáu chuùng ta cöï loän vôùi hoï thì chuùng ta cuõng laø keû si meâ baát thöôøng nhö hoï. Caû hai tröôøng hôïp neáu nhaän ñuùng leõ thaät thì khoâng buoàn giaän. Tröôøng hôïp neáu mình laø ngöôøi toát maø bò cheâ laø aùc quaáy, mình bieát mình roõ hôn ngöôøi bieát mình, neân bình thaûn cöôøi thoâi. Nhö vaäy mình môùi coøn laø ngöôøi toát, neáu luùc ñoù noåi noùng noùi baäy thì thaùi ñoä cuûa mình chöùng minh mình laø keû xaáu aùc roài. Laâu nay chuùng at xöû kyû tieáp vaät ñuùng hay sai ? Ña soá laø sai. Nghóa laø mình thaáy mình toát, ai noùi mình xaáu, noåi giaän lieàn. Maø ñaõ noåi giaän thì xaáu chôù toát sao ñöôïc ? Chæ coù ngöôøi bò cheâ maø vaãn töôi  tænh vui veû, ai noùi sao cuõng cöôøi thì ngöôøi ñoù môùi troïn veïn toát. Ñoù laø nhaãn nhuïc khoâng coù nghóa goàng mình chòu ñöïng, maø duøng trí thaáy ñuùng leõ thaät. Khi thaáy ñuùng leõ thaät roài, chuùng ta môùi coù khaû naêng kham nhaãn ñöôïc moïi tröôøng hôïp baát nhö yù xaûy ra. vaäy taát caû ngöôøi tu muoán cho tieán boä, coù keát quaû toát laø phaûi coù ñöùc nhaãn nhuïc.

Sau ñaây toâi noùi veà haïnh Quaùn AÂm qua yù nghóa bieåu tröng cuûa töôïng Quaùn Theá AÂm Boà Taùt. Töôïng Boà Taùt Quaùn Theá AÂm chuùng ta thaáy coù laém töôïng, ôû ñaây toâi chæ noùi yù nghóa pho töôïng phoå thoâng laø Quaùn AÂm Thanh Tònh Bình Thuøy Döông Lieãu. Töôïng hình ngöôøi nöõ ñöùng treân hoa sen, tay maët caàm caønh döông lieãu, tay traùi caàm bình thanh tònh, trong bình ñöïng nöôùc cam loà. Quí Phaät töû ñi chuøa tuïng kinh Phoå Moân haèng laïy theo möôøi hai caâu nguyeän, trong ñoù coù caâu: “Nam moâ thanh tònh bình thuøy döông lieãu, Quaùn AÂm Nhö Lai cam loà saùi taâm nguyeän”. Caâu nguyeän naøy dieãn taû ñuùng hình töôïng Boà Taùt Quaùn Theá AÂm.

Taïi sao töôïng Boà Taùt Quaùn Theá AÂm laïi laø ngöôøi nöõ ? Theo kinh Di Ñaø noùi: Ngöôøi sanh veà coõi Cöïc laïc tuy chöa chöùng quaû Thaùnh, vaãn khoâng coù töôùng nam töôùng nöõ. Kinh A-haøm noùi: Ngöôøi nöõ coù naêm chöôùng khoâng theå thaønh Phaät. Theá sao Boà Taùt Quaùn Theá AÂm laïi hieän thaân ngöôøi nöõ ?

Boà Taùt quaùn Theá AÂm hieän thaân cuûa ñöùc töø bi. Muoán noùi leân tình thöông chaân thaønh tha thieát nhaát trong con ngöôøi, khoâng tình thöông naøo qua tình thöông meï thöông con, vöøa thaâm thuùy vöøa bao la khoù coù theå hình dung ño löôøng ñöôïc. Cho neân Boà Taùt Quaùn Theá AÂm hieän thaân laø moät ngöôøi meï hieàn cuûa  nhaân loaïi, hay cuûa taát caû chuùng sanh. Ngöôøi meï daàu baän coâng aên vieäc laøm gì, moät khi nghe tieáng con keâu khoùc, meï buoâng boû taát caû voäi vaøng chaïy laïi voã veà con. Ngaøi Quaùn Theá AÂm cuõng theá, duø baän vieäc giaùo hoùa ôû ñaâu, moät khi nghe tieáng keâu than cuûa chuùng sanh Ngaøi lieàn hieän thaân ñeán an uûi. Vì theá goïi Ngaøi laø Boà Taùt Quaùn Theá AÂm, meï hieàn cuûa taát caû chuùng sanh. Luùc naøo cuõng laéng nghe tieáng naác nôû töø coõi loøng cuûa ñaøn con daïi ñang ñaém chìm trong beå khoå meânh moâng, ñeå ñeán xoa dòu cöùu thoaùt, khieán moïi khoå naõo ñeàu ñöôïc tieâu tan.

Tay maët Ngaøi caàm caønh döông lieãu laø töôïng tröng cho ñöùc nhaãn nhuïc. Tay traùi caàm bình thanh tònh ñöïng nöôùc cam loà laø töôïng tröng cho taâm töø bi. Chæ coù caønh döông lieãu môùi coù khaû naêng mang nöôùc cam loà röôùi maùt chuùng sanh.

Döông lieãu laø loaïi caây vöøa deûo vöøa meàm, gaëp gioù maïnh thì uoán mình theo chieàu gioù, gioù döøng laø trôû veà vò trí cuõ. Neáu cöùng nhö caønh caây lim, caây goû thì gioù khoâng theå lay, moät khi bò gioù lay laø phaûi gaûy. Neáu yeáu nhö caønh lieãu thì  chæ  buoâng  ruû  theo chieàu gioù. Cöùng quaù, meàm quaù ñeàu khoâng coù söùc chòu ñöïng laâu daøi. Caønh döông lieãu nhôø söùc meàm deûo neân kheùo tuøy duyeân maø khoâng maát vò trí. Töùc laø tuy chìu theo caûnh maø khoâng bò caûnh chi phoái. Vì theá, caønh döông lieãu ñöôïc töôïng tröng cho ñöùc nhaãn nhuïc. Nhaãn nhuïc khoâng coù nghóa ai laøm sao cuõng ñöôïc, ai baûo gì cuõng nghe. Chính baûn chaát cuûa noù laø keùo tuøy thuaän ngöôøi, ñeå höôùng daãn hoï theo ñöôøng loái hay laäp tröôøng cuûa mình. Tuøy thuaän maø khoâng bò ngöôøi chi phoái, ngöôïc laïi chi phoái ñöôïc ngöôøi. Ngöôøi nhaãn nhuïc môùi troâng qua thaáy raát yeáu heøn, kyø thaät hoï coù söùc maïnh phi thöôøng, ñaõ töï chieán thaéng ñöôïc tình caûm vaø phaûn öùng cuûa baûn naêng. Hoï ñaõ vöôït ra ngoaøi phaïm truø con ngöôøi phaøm tuïc, neáu laáy con maét phaøm tuïc nhìn hoï thì khoâng theå naøo hieåu noåi. Ngöôøi chöûi ta giaän, ngöôøi ñaùnh ta ñôõ, ñoù laø baûn naêng töï veä cuûa taát caû moïi ngöôøi. Bò chöûi maø khoâng giaän, bò ñaùnh maø khoâng ñôõ, aáy môùi laø vieäc khoù laøm, phi baäc Thaùnh giaû ñaâu theå laøm ñöôïc. haèng ngaøy chuùng ta soáng theo tình caûm, theo baûn naêng, thaáy nhöõng phaûn öùng nhö vaäy cho laø phaûi leõ, hôïp lyù. neáu thaáy ngöôøi bò chöûi maø khoâng giaän, chuùng ta ñaâm ra böïc töùc, khi deã hoï, cho laø keû heøn yeáu nhaùc nhuùa. Ñaâu ngôø, nhöõng keû aáy ñaõ ñöùng treân ñænh chuùng ta, maø chuùng ta ôû döôùi vaãn töï cao töï ñaïi.

Nöôùc cam loà laø thöù nöôùc raát trong, maùt vaø thôm ngoït, do höùng ngoaøi söông maø ñöôïc. Chöõ  cam laø ngoït, chöõ loà ñoïc traïi chöõ loä, töùc laø söông hay moác. Khi ngöôøi ta bò noùng böùc khoâ khan, neáu ñöôïc moät gioït nöôùc cam loà vaøo coã seõ thaáy ngoït ngaøo maùt röôïi. Nöôùc cam loà töôïng tröng cho loøng töø bi cuûa Boà-taùt. Khi chuùng sanh bò löûa phieàn naõo thieâu ñoát, thieát tha caàu cöùu nôi Boà-taùt. Ngaøi seõ mang nöôùc töø bi ñeán daäp taét vaø ñem laïi cho ngöôøi söï maùt meû an laønh. Chuùng ta ñang soáng trong nhaø löûa tam giôùi, ngoïn löûa phieàn naõo cuûa chuùng ta ñang chaùy raàn raàn, neáu khoâng coù gioït nöôùc töø bi cuûa Boà-taùt, chaén haún taát caû chuùng ta ñeàu phaûi cheát thieâu trong loø phieàn naõo.

Töø bi laø loøng thöông khoâng vuï lôïi, khoâng phaân bieät thaân sô, khoâng thaáy coù quyù tieän, loøng thöông chaân thaät bình ñaúng. Söï quí baùu cao caû cuûa noù, chæ coù nöôùc cam loà môùi ñuû tính caùch töôïng tröng. Nöôùc cam loà chaúng nhöõng cöùu ngöôøi qua côn khaùt chaùy coå, maø coøn ñem laïi cho ngöôøi muøi thôm ngon ngoït dòu. Töø bi chaúng nhöõng cöùu ngöôøi trong côn nguy khoán maø coøn ñem laïi cho ngöôøi nguoàn an laïc voâ bieân. Bôûi tính chaát quí baùu voâ thöôïng cuûa nöôùc cam loà nhö vaäy, neân phaûi ñöïng noù trong caùi bình thanh tònh. Vì cuûa quí bao giôø cuõng ñöôïc ñöïng trong moùn ñoà quí.

Bình thanh tònh laø töôïng tröng cho ba nghieäp trong saïch. Chuùng ta oâm aáp loøng töø bi muoán ra cöùu ñoä chuùng sanh, neáu thaân khaåu  yù  chöa  trong  saïch thì khoù mong thöïc hieän loøng töø bi. Neáu coá gaéng thöïc hieän, moät thôøi gian cuõng laïc veà danh hay lôïi. Ví nhö ngöôøi coù khoa y döôïc saün saøng chöõa trò beänh khoå cho ngöôøi, khi nhöõng con beänh ñöôïc laønh, ñöông nhieân coù söï ñeàn ñaùp hay khen ngôïi treân baùo chí, neáu ngöôøi aáy yù chöa trong saïch deã moùng loøng danh lôïi. Do ñoù, daàn daàn laøm hoen oá loøng töø bi. Cho neân, muoán thöïc hieän loøng töø bi, ñieàu kieän tieân quyeát laø ba nghieäp phaûi thanh tònh.

Muoán mang nöôùc cam loà ra röôùi maùt chuùng sanh phaûi duøng caønh döông lieãu laøm phöông tieän. Bôûi vì chuùng sanh trong ñôøi naøy nghieäp chöôùng quaù saâu daày ít khi thaáy leõ phaûi. Hoï chæ soáng theo baûn ngaõ, soáng vì duïc voïng cuûa hoï, khoù ai laøm cho hoï haøi loøng. Duø ngöôøi aáy saün saøng tieáp giuùp hoï trong khi khoán ñoán, maø hoï vaãn khoâng bieát ôn, ñoâi khi coøn phaûn boäi. Ngöôøi saün loøng töø bi ra teá ñoä chuùng sanh, neáu thieáu nhaãn nhuïc thì söï teá ñoä khoù ñöôïc vieân maõn. Khoâng phaûi ai ai cuõng saün saøng ñöa tay cho ta dìu ra khoûi ñöôøng nguy hieåm heát ñaâu, duø hoï laø nhöõng keû muø. Coù keû tin ñöa tay cho ta dìu ñi, song giöõa ñöôøng vaáp phaûi nhöõng hoøn ñaù nhoû, hay chaïm phaûi nhöõng goác caây, laø hoï söøng soä vôùi ta. Coù keû dìu ñi ñöôïc moät ñoaïn, hoï cho laø nhoïc nhaèn khoå sôû, khoâng muoán ñi nöõa, roài kieám chuyeän laøm khoù deã ta. Coù keû khoâng öng ñöa tay cho ta dìu, laïi coøn maéng nhieác ta thaäm teä. ÔÛ nhöõng tröôøng hôïp ñoù, duø ta coù thieän chí muoán cöùu giuùp hoï theá maáy, neáu thieáu ñöùc nhaãn nhuïc, thöû hoûi ta coù theå laøm ñöôïc vieäc gì ? Bôûi theá ngöôøi hoïc ñaïo töø bi, tröôùc phaûi taäp ñöùc nhaãn nhuïc, khi nhaãn nhuïc ñöôïc thuaàn roàimôùi ra thöïc hieän töø bi. Chöa taäp ñöôïc ñöùc nhaãn nhuïc ñaõ voäi ra thöïc haønh haïnh töø bi, chaúng nhöõng khoâng laøm ñöôïc haïnh töø bi, maø laïi phaùt sanh saân haän laø khaùc. Cho neân phaûi coù caønh döông lieãu roài, sau môùi nhuùng nöôùc cam loà röôùi maùt chuùng sanh.

Sau ñaây toâi nhaéc caâu chuyeän coå tích coù lieân quan ñeán ñöùc Quaùn Theá AÂm ñeå saùng toû theâm yù nghóa nhaãn nhuïc. Caâu chuyeän raát ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán laø Quaùn AÂm Thò Kính. Thò Kính laø ngöôøi ñaøn baø coù choàng, moät hoâm choàng ñang nguû, naøng thaáy coù sôïi raâu moïc ngöôïc neân laáy keùo caét boû. Chaúng may bò choàng vaø gia ñình choàng hieåu laàm cho naøng coù y aùm saùt choàng, neân naøng bò traû veà cha meï ñeû. Leã giaùo ngaøy xöa raát nghieâm khaéc, ngöôøi con gaùi ôû trong gia ñình ñaøng hoaøng khi coù choàng, maø bò ñuoåi veà laø moät söï nhuïc nhaõ lôùn cho gia ñình. Thò Kính ñang kham chòu caùi nhuïc naøy. neáu laø haïng nhi nöõ thöôøng tình khoâng chòu nhuïc noåi thì huûy mình töï töû. Thò Kính khoâng laøm vieäc ñoù, giaû trai voâ chuøa tu, ñoù laø böôùc nhaãn nhuïc thöù nhaát.

Voán dó ngöôøi coù nhieàu veû ñeïp neân khi xuaát gia ôû chuøa. Thò Kính bò caùc coâ ñeå yù. Thò Maàu laø moät trong nhöõng coá aáy, naøng laïi laø  ñöùa  con  gaùi  khoâng ñoan chính thieáu ñaïo ñöùc. naøng thöông Thò Kính, khoâng ñöôïc Thò Kính ñaùp laïi neân sanh loøng oaùn haän, beøn lang chaï vôùi keû thaát phu coù thai, roài caùo gian cho Thò Kính laø taùc giaû cuûa baøo thai. Thò Kính bò trò toäi ñaùnh ñaäp. Khi bò haønh hình nhuïc nhaõ taïi sao Thò Kính khoâng minh oan raèng: Toâi laø ngöôøi nöõ giaû trai ñi tu, maø cöù laøm thinh chòu ? Baáy giôø khoâng coù chuøa Ni maø chæ coù chuøa Taêng, neân Thò Kính phaûi giaû trai ñeå ñöôïc ôû chuøa. Neáu khai mình laø ngöôøi nöõ thì ñöôïc tha toäi, nhöng veà chuøa thì khoâng ñöôïc chaáp nhaän cho ôû tu chung vôùi taêng. Tröôøng hôïp thöù hai Thò Kính nhaãn nhuïc ñeå ñöôïc tu, duø vôùi giaù naøo cuõng phaûi chòu. Tröôùc Thò Kính cam chòu nhuïc nhaõ ôû ñôøi ñeå ñi tu. Baây giôø cam chòu moïi hình phaït ñau ñôùn nhuïc nhaõ, chôø thaû ra ñeå ñöôïc veà chuøa, vì söï tu maø nhaãn nhö vaäy. Hai caùi nhaãn naøy deã laøm hay khoù ? Neáu laø chuùng ta chaéc khoâng chòu noåi.

Nhöng tôùi laàn thöù ba thì tuyeät ñænh. sau khi bò ñaùnh ñaäp, tai tieáng khoâng toát, Thò Kính ñaõ bò nhaø chuøa nghi khoâng cho ôû trong chuøa maø cho ôû ngoaøi hieân. Baáy giôø Thò Maàu sanh con ñem boû tröôùc hieân chuøa. Neáu khoâng quan heä maùu muû tình caûm, thì ñöùa beù khoùc maëc noù, noù coù ra sao cuõng maëc noù, naøo coù lieân heä gì vôùi mình ! Theá maø khi thaáy ñöùa beù voâ toäi bò boû hoang khoùc oe oe Thò Kính lieàn oâm vaøo nuoâi döôõng. Baây giôø muoán traéng aùn chæ caàn khoâng nhaän khoâng nhìn ñöùa beù laø ñöôïc giaûi oan roài. Song, thaáy ñöùa  beù bò boû hoang, noùng ruoät oâm nuoâi, nhö vaäy ai Thò Kính trong saïch ? Chính Hoøa Thöôïng cuõng ñaâm ra nghi ngôø. Taïi sao Thò Kính laøm nhö theá ? Vì loøng töø bi ! Thaø cöùu moät maïng soáng maø mình bò khoå, hôn laø ngoài yeân ñeå maëc cho ngöôøi ñau khoå. Nuoâi ñöùa beù khoâng deã daøng. Ñaõ bò dö luaän khoâng toát, laïi coøn khoâng phöông tieän nuoâi döôõng - khoâng tieàn, khoâng söõa, khoâng thöùc aên... phaûi vaøo xoùm laøng ñeå xin. Ñi tôùi ñaâu cuõng bò khinh thöôøng phæ baùng. Theá maø Thò Kính maëc nhieân ai chöûi thì chöûi, ai khinh thì khinh, vieäc neân laøm vaãn cöù laøm, ngaøy ngaøy vaãn ñi xin söõa ñeå nuoâi treû, maáy naêm trôøi ñöùa beù môùi lôùn. Nhaãn nhö theá laø toät ñoä roài. Chuùng ta bò maéng moät caâu ñaõ nguû khoâng ñöôïc, coøn thò Kính ngaøy naøo cuõng bò mieät khinh, cuõng bò chöûi maéng maø vaãn cöù an nhieân laøm. Coâng ñöùc aáy côõ naøo, loøng töø bi bao lôùn, ñöùc nhaãn nhuïc coù thieáu khoâng ? Do ñöùc nhaãn nhuïc cao tuyeät neân loøng töø bi môùi vieân maõn. Nhaãn nhuïc vaø töø bi vieân maõn thì quaû Phaät hieän keà. Thöïc hieän loøng töø bi laø phaûi cam chòu caùi khoå, caùi xaáu caùi nhuïc... maø khoâng sôøn loøng naûn chí, bieát ñieàu ñoù laø thieän cöùu giuùp cho chuùng sanh heát khoå thì cöù laøm, maëc ngöôøi ñôøi khoâng bieát cöù khen cheâ maéng chöûi. Ñöôïc nhö vaäy thì coâng haïnh môùi vieân maõn, ñaïo quaû môùi thaønh töïu. Chuùng ta thaáy Thò Kính töø caùi nhaãn nhuïc ban sô, laø thay vì khoå nhuïc quyeân sinh thì troán ñi tu. Laàn thöù hai, thay vì minh oan ñeå ñöôïc traéng aùn thì chòu nhuïc, chòu ñoøn ñeå  ñöôïc  tu. Laàn  thöù ba  khoâng  vì  danh  döï, khoâng vì soáng cho mình maø soáng vì ngöôøi khaùc, cöùu maïng chuùng sanh. Khi haïnh nhaãn nhuïc vaø loøng töø bi vieân maõn thì ñaïo quaû thaønh töïu. Baáy giôø Thò Kính ñöôïc toân xöng laø Boà Taùt Quaùn Theá AÂm.

Qua caâu chuyeän Quaùn AÂm Thò Kính, chuùng ta thaáy vieäc tu haønh raát cuï theå, muoán theå hieän loøng töø bi laø phaûi thöïc hieän troïn veïn haïnh nhaãn nhuïc. Neáu thieáu nhaãn nhuïc thì loøng töø bi khoù vieân maõn vaø ñaïo quaû cuõng khoù thaønh töïu. Chuùng ta tu muoán thaønh Phaät, muoán theå hieän loøng töø bi maø khoâng chòu nhaãn nhuïc, nhö theá laø aên gian, khoâng thaät tu. Ngöôøi thaät tu thì phaûi tu nhaân nhö theá môùi ñöôïc quaû nhö theá, chôù tu nhaân naøy maø ñoøi quaû khaùc laø khoâng ñöôïc. Chuùng ta thaáy raát roõ raøng vaø cuï theå, ai tu haønh ñeán ñoä cao, muoán vieân maõn ñaïo quaû ñeàu phaûi kham nhaãn moïi söï khoù khoå, ñaéng cay khoâng sôøn loøng naûn chí, thì loøng töø bi môùi theå hieän troøn ñuû, ñaïo quaû môùi vieân thaønh.

Vaäy, taát caû ngöôøi phaùt taâm tu ñeàu phaûi hoïc haïnh nhaãn nhuïc. Coù nhaãn nhuïc chuùng ta môùi thaønh ngöôøi Phaät töû chaân chính. Neáu khoâng nhaãn nhuïc, ngöôøi ta noùi moät caâu naëng moät, ñaùp laïi moät caâu naëng gaáp hai, nhö vaäy khoâng phaûi laø ngöôøi tu. Ñaùp laïi baèng ñaõ khoâng coù tu roài, huoáng nöõa laø hôn. Vì vaäy tu laø phaûi nhaãn. Nhaãn khoâng coù nghóa goàng mình chòu, maø duøng trí tueä thaáy ñuùng leõ thaät, buoâng xaû moïi hôn thua phaûi quaáy vôùi ngöôøi, khoâng coá chaáp phieàn haän. Ngöôøi chöûi mình, mình khoâng nhaän, ñoù laø xaû boû. Neáu bò chöûi  moät caâu maø nhôù hoaøi khoâng queân, roài sanh saân si phieàn naõo thuø haèn töï mình chuoác khoå vaø laøm ngöôøi khaùc khoå laây, ñoù laø khoâng nhaãn, khoâng tu. Vaäy taát caû ai tu cuõng ñeàu phaûi thöïc haønh haïnh nhaãn nhuïc.

]