B. GIAÛNG GIAÛI (tt)

II. TIEÅU SÖÛ THIEÀN SÖ HÖÔNG HAÛI: (1628-1715)

Thieàn sö Höông Haûi sanh naêm 1628, tòch naêm 1715. Ñoái chieáu vôùi Thieàn sö Chaân Nguyeân sanh naêm 1647 thì Thieàn sö Höông Haûi sanh tröôùc möôøi chín naêm. Thieàn sö Höông Haûi ñi tu naêm hai möôi laêm tuoåi treã hôn, so vôùi Thieàn sö Chaân Nguyeân xuaát gia naêm möôøi chín tuoåi, nhöng naêm hai vò ñi tu gaàn vôùi nhau cuøng ôû ñôøi vua Leâ Hy Toâng vaø Leâ Duïc Toâng. ÔÛ mieàn Baéc thì ngaøi Chaân Nguyeân ñöôïc caùc vò Thieàn sö truyeàn taâm aán coøn Thieàn sö Höông Haûi ôû mieàn Nam thì ñöôïc caùc vò ôû phía Nam truyeàn – ngaøy nay laø mieàn Trung, vì ñoù laø thôøi Nam Baéc phaân tranh, phía Nam cuûa chuùa Nguyeãn vaø phía Baéc cuûa chuùa Trònh vua Leâ.

Sö soáng vaøo thôøi Haäu Leâ, ngöôøi ta quen goïi laø Toå Caàu. Toå tieân queâ ôû laøng AÙng Ñoä, huyeän Chaân Phuùc. OÂng Toå naêm ñôøi cuûa Sö laøm quan Quaûn Chu Töôïng coi thôï ñoùng thuyeàn cho trieàu ñình. OÂng sanh ñöôïc hai ngöôøi con trai. Con caû troâng coi Laõng Doanh, töôùc Huøng Quaän Coâng, quaûn ñoác ba traêm lính thôï. Con thöù laøm chöùc Phoù cai quan, töôùc Trung Loäc Haàu, laø oâng Toå boán ñôøi cuûa Sö. Khoaûng nieân hieäu Chính Trò ñôøi vua Leâ Anh Toâng (1558-1571), Trung Loäc Haàu theo Ñoan Quoác Coâng Nguyeãn Hoaøng vaøo traán Quaûng Nam. OÂng ñöôïc Nguyeãn Hoaøng tin duøng neân thaêng chöùc Chaùnh cai quan, quaûn laõnh caùc lính thôï ñoùng thuyeàn. Nguyeãn Hoaøng laïi daâng sôù veà trieàu keå roõ coâng traïng, vua Leâ phong cho oâng hieäu laø Khôûi Nghóa Kieät Tieát Coâng Thaàn, caáp cho ba möôi maãu ruoäng vaø con chaùu ñöôïc theá taäp.

Ñaây keå lai lòch toå tieân cuûa Ngaøi naêm ñôøi veà tröôùc. Baây giôø ñeán Ngaøi.

Sö thuôû nhoû ñaõ thoâng minh taøi gioûi, naêm möôøi taùm tuoåi thi ñoã Höông Tieán (Cöû nhaân) ñöôïc choïn vaøo laøm Vaên Chöùc trong phuû chuùa Nguyeãn. Sau laïi boå Sö ra laøm Tri phuû Phuû Trieäu Phong (nay laø tænh Quaûng Trò). Naêm Sö hai möôi laêm tuoåi raát haâm moä Phaät phaùp neân tìm vaøo hoïc ñaïo vôùi Thieàn sö Vieân Caûnh ôû Luïc Hoà, ñöôïc ñaët phaùp danh laø Huyeàn Cô Thieän Giaùc, phaùp töï Minh Chaâu Höông Haûi. Sau Sö laïi tìm ñeán Thieàn sö Ñaïi Thaâm Vieân Khoan ñeå tham hoïc.

Hai möôi laêm tuoåi Ngaøi thoï hoïc vôùi hai Thieàn sö Vieân Caûnh vaø Vieân Khoan. Thôøi ñieåm naøy ôû Ñaøng Trong chöa coù caùc vò Thieàn sö Trung Hoa sang, nhö vaäy coù theå xem hai Thieàn sö Vieân Caûnh vaø Vieân Khoan laø goác cuûa heä phaùi Truùc Laâm Yeân Töû, do ñoù Thieàn sö Höông Haûi cuõng thöøa nhaän mình laø con chaùu cuûa heä phaùi Truùc Laâm Yeân Töû. Nhö theá ta thaáy roõ raèng heä phaùi Truùc Laâm Yeân Töû töôûng nhö maát, song vaãn thaàm thaàm truyeàn trao maõi ñeán thôøi nay.

Hôn ba naêm sau, Sö töø quan xin xuaát gia, roài dong thuyeàn ra bieån Nam Haûi, truï treân ngoïn nuùi Tim Buùt La, caát ba gian nhaø tranh ôû tu.

Töùc laø Ngaøi hoïc ñaïo luùc coøn cö só vôùi hai Thieàn sö Vieân Caûnh vaø Vieân Khoan, ñeán ba naêm sau môùi xuaát gia luùc ñoù hai möôi taùm tuoåi. Ngaøi dong thuyeàn ra bieån Nam Haûi truï treân nuùi Tim Buùt La vaø caát ba gian nhaø tranh ôû tu. Noùi nuùi thaät ra laø ñaûo Tim Buùt La.

Sö ôû ñaây chuyeân tu thieàn ñònh vaø giôùi luaät tinh nghieâm ñöôïc hôn taùm thaùng, nhaân daân cuøng quan tröôûng xa gaàn ñeàu quyù kính, tieáng taêm vang doäi. Sau chuùa Nguyeãn nghe danh sai söù ra ñaûo môøi Sö veà. Ngöôøi ñôøi thöôøng truyeàn tuïng laïi luùc Sö saép ñaéc ñaïo coù nhieàu caâu chuyeän raát linh dò.

Ngaøi ôû ñaûo Tim Buùt La tu roài ngoä ñaïo. Ñoà ñeä coù ghi laïi caâu chuyeän luùc Ngaøi tu treân ñaûo, chuùng ta coù theå laáy laøm kinh nghieäm theâm trong söï tu haønh.

Nhö noùi khi Sö môùi ra tu ôû nuùi Tim Buùt La naøy, gaàn ñoù coù bieån teân Ngoïa Long Haûi vaø ñaûo Ñaïi Laõnh. Hai nôi naøy ít ngöôøi ñi ñeán vaø laø hang oå cuûa ma quaùi. Chuùng ma ñaõ nhieàu laàn keùo ñeán ngaên trôû söï tu haønh cuûa Sö, maø taâm Sö vaãn khoâng lay ñoäng.

Moät ñeâm vaøo luùc canh hai, nhöõng ñoà ñeä cuûa Sö boãng troâng thaáy moät con ma lôùn ñen sì, cao chöøng hai tröôïng (taùm thöôùc) xoàng xoäc chaïy vaøo, moät luùc roài bieán ñi ñaâu maát. Ñeán cuoái canh ba, boãng coù moät con raén lôùn boø ñeán quaán chaët mình Sö, Sö khoâng cöïa ñoäng ñöôïc, coá nhích mình laàn tôùi baøn Phaät, nieäm chuù Thaàn Ñao, moät laùt con raén aáy bieán maát.

Giaû söû mình laâm vaøo hoaøn caûnh ñoù thì coù rôïn ngöôøi khoâng? Môùi canh hai, ñeä töû trong chuøa ñaõ thaáy moät con ma lôùn ñen sì cao chöøng hai tröôïng xoàng xoäc chaïy vaøo moät luùc roài maát. Thaáy nhö vaäy quyù vò ngoài thieàn treân chuøa coù yeân laëng ñöôïc khoâng, hay laø cöù rôûn oùc hoaøi roài xaû boû chaïy? Ñoù laø traän thöù nhaát. Ñeán cuoái canh ba, ñang ngoài tu moät mình treân chuøa, boãng coù moät con raén lôùn boø ñeán quaán chaët mình Sö, vieäc naøy thaät laø heát söùc kinh hoaøng. Sö khoâng cöïa ñoäng ñöôïc, coá nhích mình laàn tôùi baøn Phaät nieäm chuù Thaàn Ñao, moät laùt con raén aáy bieán maát. Traän naøy phaù Ngaøi quaù ñoãi, Ngaøi phaûi duøng tôùi thaàn chuù ñeå trò, coøn chuùng ta tu khoâng coù thaàn chuù neáu gaëp tröôøng hôïp naøy thì phaûi laøm sao? Ñaây toâi xin ñaët thaønh nghi vaán ñeå sau naøy seõ giaûi thích.

Laïi moät hoâm, ñang giöõa ban ngaøy boãng maây ñen keùo ñeán tröôùc saân muø mòt, gioù cuoán aàm aàm, caây gaõy caùt bay, maùi nhaø bung toác, moät laùt môùi heát.

 Ñeán thaùng thöù ba, laïi moät laàn giöõa ñeâm vaéng, nuùi non yeân tónh, boãng nghe tieáng nhö ngaøn muoân con meøo keâu ran leân moät chaëp.

 Laïi ñeán thaùng thöù taùm, moät laàn giöõa canh vaéng ñeâm khuya, Sö ñang ngoài thieàn tröôùc ñieän Phaät, höông ñeøn saùng choang. Boãng thaáy quaân ma vöøa trai vöøa gaùi ñöùng vaây töù phía, ñöùa caàm giaùo, ñöùa caàm maùc, ñöùa daét traâu, ñöùa daét ngöïa, ñöùa daét voi, nhieàu thöù quaùi töôïng. Sö caûm thaáy ñau buïng, maét môø khoâng thaáy aùnh saùng cuûa ñeøn, khoâng thaáy töôïng Phaät, chæ thaáy toaøn ma tinh.

 Tôùi ñôït naøy laïi kinh hoaøng hôn nöõa, toaøn laø ma buûa vaây.

Luùc ñoù Sö duøng heát söùc trì chuù, nhieàu phöông thöùc bí maät ñeàu khoâng linh nghieäm. Sö beøn laäp chí Kim Cang töôûng löûa Tam-muoäi, quyeát ñoát chaùy thaân mình vaø thieâu caû theá giôùi. Quaû thaáy raát linh nghieäm, moät laùt chuùng ma bieán ñaâu maát, caûnh saéc laïi quang minh nhö tröôùc. Song giöõa ñeâm vaéng nuùi yeân khoâng ai thaáy bieát.

Traän naøy laø traän ñaëc bieät. Luùc naøy thaàn chuù trò heát noåi, do ñoù Ngaøi laäp chí Kim Cang nghóa laø chí thaät vöõng chaéc töôûng löûa Tam-muoäi trong thaân ñoát mình vaø toaøn theå theá giôùi. Nhö vaäy quyù vò thaáy thaàn chuù linh hôn quaùn töôûng hay quaùn töôûng linh hôn thaàn chuù? Ñoaïn treân thì thaàn chuù trò ñöôïc raén nhöng tôùi ñaây thaàn chuù heát linh, trò quaân ma khoâng noåi, phaûi quaùn löûa Tam-muoäi ñoát chaùy thaân mình, chaùy taát caû xung quanh, luoân caû theá giôùi, ma hoaûng sôï chaïy heát. Nhöõng vieäc naøy nghe nhö chuyeän hoang ñöôøng khoâng bao giôø coù. Nhöng ñoái vôùi ngöôøi tu thì laïi khaùc. Ñöùc Phaät Thích-ca khi saép thaønh ñaïo döôùi coäi Boà-ñeà, nhieàu ñôït ma xuaát hieän thöû thaùch. Ñôït thöù nhaát hieän hình baø Da-du-ñaø-la tôùi than thôû khoùc loùc khuyeân Ngaøi trôû veà. Phaät thaéng ñöôïc ñôït thöù nhaát thì ñôït thöù hai hieän ra vôùi taát caû loaøi yeâu quaùi ñaàu traâu maët ngöïa, caàm göôm caàm giaùo vaây quanh. Ma duøng caû hai theá löïc ñeå phaù mình. Theá löïc thöù nhaát laø theá löïc cuûa tình caûm, duï doã baèng tình caûm khoâng ñöôïc thì noù duøng theá löïc thöù hai laø huøng hoå doïa naït. Chöøng naøo chuùng ta thaéng ñöôïc hai theá löïc ñoù môùi laø thaéng cuoäc. Quyù vò thaáy hai theá löïc naøy deã hay khoù thaéng? Neáu ngöôøi heøn nhaùt thì thaáy theá löïc huøng hoå seõ hoaûng sôï, coøn yeáu veà tình caûm thì bò theá löïc tình caûm duï doã beøn chaïy theo. Nhö vaäy trong khi tu, coù nhöõng luùc chuùng ta phaûi vöôït qua thöû thaùch thuoäc tình caûm hay thöû thaùch thuoäc uy vuõ thì môùi coù theå thaønh coâng ñöôïc. Nhöng vöôït qua baèng caùch naøo? ÔÛ ñaây coù neâu ra caùch thöù nhaát laø Ngaøi nieäm thaàn chuù, caùch thöù hai laø Ngaøi quaùn töôûng. Phaät ngaøy xöa duøng caây cung thieàn ñònh vaø muõi teân trí tueä ñeå trò quaân ma. Khi ma duøng tình caûm quyeán ruõ thì Phaät quôû traùch noù laø ñaõy da nhô nhôùp, ma hoå theïn ñi maát, ñoù laø duøng trí tueä. Khi ma doïa naït baèng hình aûnh gheâ rôïn thì Phaät nhaém maét ñònh taâm, ma cuõng ruùt lui. Phaät duøng cung thieàn ñònh vaø teân trí tueä ñeå trò quaân ma, khoâng nghe noùi Phaät tuïng chuù gì heát. Ngaøy nay chuùng ta tu cuõng phaûi ñaày ñuû muõi teân trí tueä vaø caây cung thieàn ñònh ñeå deïp phaù quaân ma. Neáu khoâng ñònh taâm ñöôïc, nghe la heùt bao vaây, rôïn ngöôøi leân ruùt chaïy thì thua cuoäc. Qua caâu chuyeän cuûa ngaøi Höông Haûi roài nhìn laïi ñöùc Phaät ngaøy xöa, caû hai ñeàu traûi qua nhöõng tröôøng hôïp bò ma phaù, töø ñoù chuùng ta coù theå ruùt ra kinh nghieäm ñeå tu taäp. Khi quaân ma tôùi, chuùng ta coù theå quaùn löûa Tam-muoäi töùc löûa chaùnh ñònh, löûa naøy laø löûa töôûng ôû noäi taâm khoâng phaûi löûa beân ngoaøi. Do ñoù coù nhieàu thieàn sö ngoài tu trong nuùi Tuyeát, vaøo muøa ñoâng côûi traàn ngoài treân taûng ñaù maø khoâng laïnh laø do töôûng löûa Tam-muoäi. Nhöng ñoù laø tu quaùn töôûng veà löûa, khoâng phaûi ñònh taâm hoaøn toaøn. Theo Thieàn Nguyeân Thuûy, muoán quaùn töôûng veà löûa thì queân ba ñaïi kia (ñaát, nöôùc, gioù) chæ töôûng löûa trong ngöôøi cuûa mình, thì löûa töø töø phaùt ra. Coøn neáu töôûng veà nöôùc thì nhö trong kinh Laêng Nghieâm ñaõ keå: Coù thieàn sö nhaäp ñònh, ñeä töû tôùi veùn maøn nhìn vaøo phoøng thaáy toaøn laø nöôùc, ñoù laø quaùn nöôùc. Söùc quaùn töôûng raát maïnh chôù khoâng phaûi thöôøng. Toâi chöa gaëp nhöõng tröôøng hôïp naøy, tuy nhieân toâi coù theå goùp yù vôùi quyù vò: Neáu öùng duïng ñuùng nhö Phaät thì khi ma quaùi ñeán doïa phaù, cöù yeân taâm thieàn ñònh, khoâng khôûi nieäm thì khoâng sôï, laáy ñònh maø trò. Neáu ma ñeán duøng nöõ saéc duï doã thì bieát roõ baûn chaát laø nhôùp nhuùa, laø hö aûo, thaáy nhö vaäy laø duøng trí tueä phaù ñöôïc ma. Chuùng ta coøn coù theå duøng loái quaùn caùc phaùp töï taùnh laø khoâng, töùc laø bieát töù ñaïi nguõ uaån cuûa mình roãng khoâng, taát caû söï vaät beân ngoaøi duyeân hôïp cuõng laø roãng khoâng. Taát caû phaùp taùnh ñeàu khoâng thì khoâng coù caùi khoâng naøo (vaät beân ngoaøi) haïi ñöôïc caùi khoâng naøo (cuûa mình). Chuùng ta tu yeáu yeáu neáu coù ma thì ma nhoû nhoû thoâi, hoaëc rung caây hoaëc hieän chuoät hieän raén, laøm oàn aøo moät chuùt, mình cöù kheùo ñònh taâm, ñöøng theøm duyeân theo thì noù qua. Neân nhôù ñònh taâm thì nhaém maét, chôù môû maét thì ñònh khoâng ñöôïc. Hoaëc quaùn caùc phaùp laø duyeân hôïp hö aûo, giaû doái khoâng thaät thì noù cuõng qua. Ngaøy nay quyù vò tu ôû trong chuùng ngoài maáy chuïc ngöôøi ma ñaâu daùm vaøo, khi naøo ngoài moät mình ôû ngoaøi goác caây hoaëc ngoaøi vöôøn thì chöøng ñoù môùi sôï.

Saùng ra, Sö cho raèng ñaát naøy laø aùc ñòa, khoù giaùo hoùa ñöôïc, beøn trôû veà queâ cuõ laø laøng Bình An Thöôïng, phuû Thaêng Hoa xöù Quaûng Nam. Sö baûo vôùi baø con laøng xoùm raèng: “Choã ñaûo naøy töø luùc môû mang ñeán nay chöa ñöôïc khai hoùa, chính laø aùc ñòa, cung ma, khoù môû ñaïo phaùp”. Sö ôû qua moät tuaàn, chôït coù ngöôøi Maùn ñeán caàu thænh, Sö hoûi ngöôøi aáy:

- Ban ñeâm ñeán tìm toâi chaéc laø coù duyeân côù gì caàn toû baøy?

Ngöôøi Maùn thöa:

- Caû thoân xoùm cuûa toâi coù ba ngoâi ñeàn cuõ ôû nuùi Tim Buùt La. Moät mieáu thaàn Cao Caùc Ñaïi Vöông, moät mieáu Phuïc Ba Ñaïi Töôùng Quaân, moät mieáu thaàn Boâ Boâ Ñaïi Vöông. Hoâm Sö cuï veà ñöôïc boán ngaøy, trong laøng chôït thaáy thaàn caû ba ngoâi ñeàn naøy ñeàu phuïc ñoàng leân noùi raèng: “Hoâm noï boïn ma tinh taùc quaùi maáy laàn ñeå laøm naõo haïi Phaùp sö, chuùng ta ngoài yeân xem thöû coi ai thaéng, ai baïi. Chuùng ta boãng thaáy Phaùp sö bieán hình bieán töôùng chaúng bieát ôû ñaâu, khieán chuùng ma tinh phaûi lui heát. Chuùng ta thaáy Phaùp sö thaät laø ñaïo haïnh kieâm toaøn. Vì vaäy chuùng ta raát phuïc Phaùp sö aáy, neân baùo cho daân laøng bieát haõy ñi  thænh  Sö  veà  truï  ôû  ñaây.”

Baáy giôø moïi ngöôøi trong laøng nghe thaáy vieäc nhö treân môùi cho toâi vaøo thænh baïch Sö cuï veà duyeân do tröôùc ñoù.

Khi aáy Sö nghó: “Vieäc boïn ma ñaõ neùp phuïc hieån nhieân roài”. Neân sau ñoù Sö laïi moät phen cuøng ñeä töû xuoáng thuyeàn trôû ra ñaûo Tim Buùt La. Töø ñaây Sö ôû chuyeân tu hôn taùm naêm an oån, khoâng coù gì chöôùng ngaïi. Sö ñöôïc thaàn khen quyû giuùp, caûm öùng töï nhieân, Phaät phaùp thònh haønh, tieáng taêm vang khaép.

Ñoaïn huyeàn bí ôû treân laø quyû, baây giôø laø thaàn. Khi Ngaøi veà roài thì ba vò thaàn ôû caû ba ngoâi ñeàn leân ñoàng baùo cho daân laøng bieát. Thaàn noùi raèng Phaùp sö bieán hình bieán töôùng chaúng bieát ôû ñaâu, khieán chuùng ma tinh phaûi lui heát. Sôû dó ma thaáy ñöôïc laø qua taâm töôûng cuûa mình, neân khi töôûng löûa, töôûng nöôùc hoaëc töôûng khoâng thì ma heát thaáy ta. Cho neân chieàu chieàu cuùng thí thöïc, coù moät chung gaïo, moät chung chaùo gì thoâi maø töôûng ra raát nhieàu, buûa khaép taát caû khieán bao nhieâu coâ hoàn aên cuõng no, aên roài maø cheùn côm coøn nguyeân vì aên baèng töôûng. Ngaøy xöa Sö oâng toâi keå caâu chuyeän ôû Quaûng Ngaõi. Vò truï trì nuùi Thieân AÁn ñôøi thöù hai chuyeân tu thieàn, Hoøa thöôïng khoâng coù ñi ñaùm. Hoâm ñoù raèm thaùng baûy, laøng xaõ toå chöùc leã cuùng coâ hoàn, leân chuøa röôùc. Hoøa thöôïng sai thaày Tri söï ñeán chöùng ñaøn. Hoøa thöôïng ôû nhaø vaøo phoøng ngoài thieàn, moät hoài thaáy boïn coâ hoàn ñi caû baày ñeán thöa kieän: “Thöa Hoøa thöôïng, böõa nay sao thaày Tri söï cho chuùng con aên chìa khoùa, aên khoâng ñöôïc.” Hoøa thöôïng ngaïc nhieân roài cuõng yeân laëng, moät laùt boïn coâ hoàn lui ñi. Tôùi khuya thaày Tri söï veà, Hoøa thöôïng keâu hoûi taïi sao boïn coâ hoàn veà ñaây noùi cho aên chìa khoùa neân aên khoâng ñöôïc. Thaày Tri söï thuù thieät laø khi ngoài ñaøn, ñang baét aán chuaån bò tuïng chuù, rôø tuùi thaáy maát xaâu chìa khoùa, khoâng bieát ñeå ôû ñaâu, neân tuïng chuù thì tuïng maø cöù nhôù xaâu chìa khoùa. Vì vaäy ma thaáy chìa khoùa. Khi mình töôûng caùi gì thì caùi aáy hieän leân vaø ma thaáy ñöôïc. Bôûi vaäy khi cuùng coâ hoàn phaûi caån thaän, phaûi töôûng ra côm nöôùc cho ñaày ñuû ñeå chuùng aên no neâ, ñöøng neân nghó gì khaùc. ÔÛ ñaây Ngaøi töôûng löûa thì ma khoâng thaáy ñöôïc thaân maø chæ thaáy löûa neân chaïy maát. Ñieàu naøy raát quan troïng vì khi taâm chuùng ta töôûng ñieàu gì thì caùi thaáy cuûa quyû thaàn seõ chuyeån bieán theo. Neáu khôûi nieäm sôï thì chuùng seõ laøm tôùi, mình chæ coù nöôùc boû chaïy maø thoâi. Do ñoù chuùng ta phaûi vöõng taâm khoâng sôï hoaëc chuùng ta töôûng löûa Tam-muoäi, töôûng khoâng, töôûng giaû thì ma seõ tan maát.

Moät hoâm, Thuaàn Quaän Coâng traán thuû Quaûng Nam coù baø vôï ñau ñaõ laâu maø khoâng trò laønh, nghe danh tieáng cuûa Sö, oâng cho ngöôøi ñeán röôùc. Sö ñeán nhaø laäp ñaøn tuïng kinh baûy ngaøy baûy ñeâm, phoå ñoä gia tieân vaø oan khieân thì beänh baø laønh maïnh. Caû nhaø ñeàu kính phuïc, ñoàng xin quy y vôùi Sö, coäng laïi laø naêm möôi ngöôøi. Töø ñaây Sö ñaõ coù tín chuû. Xong vieäc, thí chuû ñöa Sö trôû laïi ñaûo Tim Buùt La.

Hôn nöûa naêm sau, quan Toång Thaùi Giaùm laø Hoa Leã Haàu ôû Quaûng Nam maéc beänh lao ñaõ ba naêm, thuoác men traêm thöù vaãn khoâng khoûi, beøn töø quan veà döôõng giaø ôû queâ nhaø. Luùc ñoù Thuaàn Quaän Coâng ñang traán thuû Quaûng Nam laø ngöôøi coù nghóa xöa vôùi vò quan treân neân ñeán thaêm hoûi. Hai oâng noùi chuyeän veà nguyeân do beänh, Thuaàn Quaän Coâng keå cho Hoa Leã Haàu veà beänh cuûa vôï mình khoâng ai trò khoûi, nhôø thænh vò taêng ôû ñaûo aáy gia trì kinh chuù, ñöôïc moät thaùng thì laønh beänh. Vì vaäy neân xin Tröôûng quan haõy ñeán ñaûo aáy caàu thænh cho ñöôïc Sö haønh trì phaùp löïc mong seõ ñöôïc maïnh chaêng. Hoa Leã Haàu nghe noùi linh nghieäm cuõng tin thaät chaúng doái, lieàn cho Thuaàn Quaän Coâng daãn möôøi ngöôøi lính vaø moät chieác thuyeàn ñeán chuøa ôû ñaûo thænh Sö tôùi dinh Hoa Leã Haàu taïi Quaûng Nam trò hoä. Sö ñeán gaëp Hoa Leã Haàu hoûi han nguyeân do beänh töø bao giôø. Hoa Leã Haàu ñaùp raèng:

- Beänh ñaõ ba naêm khoâng phöông cöùu chöõa, mong thaày töø bi coù phöông gì cöùu giuùp cho.

Sö baûo:

- Tröôûng quan quyeàn cao chöùc troïng gieát haïi nhieàu ngöôøi, phaûi nöông söùc ñaïi saùm hoái môùi mong ñöôïc an laønh khoûi beänh.

Hoa Leã Haàu nghe theo lôøi Sö, thieát laäp ñaøn traøng baûy ngaøy baûy ñeâm, phoå ñoä oan khieân, beänh daàn daàn ñöôïc bôùt, ñeán moät tuaàn traêng thì thaân theå khoeû maïnh. Quyeán thuoäc lôùn nhoû trong toaøn dinh ñeàu quy y vôùi Sö ñöôïc hôn baûy möôi ngöôøi. Sau ñoù Hoa Leã Haàu veà Thuaän Hoùa vaøo phuû chaàu chuùa. Luùc naøy Duõng Quoác Coâng Nguyeãn Phuùc Taàn, tuïc goïi laø chuùa Hieàn (1648-1687) ñang trò vì, Chuùa hoûi thaêm:

- Gaëp thuoác naøo, thaày naøo, ai hay cöùu khoûi cho ngöôi?

Hoa Leã Haàu thöa:

- Thaàn may maén gaëp baäc minh sö ôû nuùi ñaûo teân Minh Chaâu, thænh veà nhaø trì tuïng kinh chuù, phoå ñoä oan khieân, nöông nhôø söùc Phaät môùi ñöôïc maïnh khoûe nhö cuõ.

Khi aáy Duõng Quoác Coâng sai Hoa Leã Haàu thænh gaáp Sö veà kinh giuùp nöôùc. Moät hoâm Sö vaâng chieáu veà trieàu. Vaøo phuû chuùa Hieàn hoûi thaêm:

- Nghe noùi Sö ôû nuùi khoå haïnh coù söùc tu haønh, ñeán nhaø ngöôøi tröø ñöôïc khoûi beänh taät!

 Chuùa Hieàn sai quan laäp Thieàn Tònh Vieän ôû nuùi Quy Kính môøi Sö ra ôû ñaây chuùc laønh cho Vöông gia, hoä trì quoác maïch.

Sö ôû nuùi Quy Kính giaùo hoùa thaïnh haønh, baø Quoác Thaùi phu nhaân cuøng ba coâng töû laø Phuùc Myõ, Hieäp Ñöùc vaø Phuùc Toä ñeàu xin quy y hoïc ñaïo, tu haønh taïi gia. Quan quaân cuõng ñoàng quy y hoïc ñaïo raát nhieàu, goàm baûy traêm vò chaùnh quan, hôn moät traêm vò phoù quan, quaân lính trong ngoaøi hôn moät ngaøn hai traêm vò.

Qua ñoaïn naøy coù nhöõng ñieàu caàn neâu leân: Ngaøi tu coù coâng ñöùc nhieàu, caùc quan nghe tieáng, thænh Ngaøi trò beänh giuøm. Trong phaàn trò beänh, Ngaøi ñeà ra moät phaùp saùm hoái. Vì laøm quan coù khi ñi ñaùnh giaëc, gieát haïi nhieàu ngöôøi baây giôø phaûi thaønh taâm saùm hoái, saùm hoái roài thuûng thaúng töø töø trò beänh, thì môùi ñöôïc laønh. Vieäc naøy chuùng ta thaáy cuõng hôïp phaùp, bôûi vì ngöôøi coù toäi saùm hoái laàn laàn toäi nheï, nhöõng nghieäp chöôùng cuõng giaûm, thì beänh ñöôïc tröø. Nhöng chuùng ta ñaët vaán ñeà: Phaät töû hay ai ñoù muoán nhôø trò beänh, chuùng ta ñeàu laõnh trò vaø neáu trò ai cuõng laønh heát, thì sao? Thì chaéc theá gian naøy khoâng ai cheát, ai ñau trò cuõng laønh heát thì ñaâu coù cheát. Nhö vaäy ñaâu ñöôïc, vì chính oâng thaày cuõng cheát nöõa kia maø. Quyù vò coù tin raèng taát caû beänh nhaân, chuùng ta khuyeân hoï saùm hoái, roài trì tuïng kinh Phoå Moân… thì beänh gì cuõng laønh khoâng? Hay laø chæ noùi ñöôïc raèng: Neáu ai coù beänh goïi laø nghieäp maø chöa heát duyeân vôùi traàn theá thì coù theå saùm hoái, trì kinh laàn laàn beänh thuyeân giaûm. Ñöøng noùi raèng: OÂng thaày ñoù tu hay, oâng thaày ñoù tu coù phöôùc nhieàu, beänh gì caàu oâng trò cuõng heát. Nhö vaäy khoâng coù leõ thaät. Bôûi vì ngöôøi heát duyeân roài thì phaûi ñi, duø thaày cuûa oâng, oâng trò cuõng khoâng noåi, chôù ñöøng noùi laø cha, laø meï, laø baø con quyeán thuoäc, huoáng nöõa laø Phaät töû. Choã naøy, chuùng ta neân hieåu raèng Ngaøi saép coù duyeân hoùa ñoä, neân ai ñoù beänh môøi Ngaøi tôùi, Ngaøi tuïng kinh caàu nguyeän cho hoï ñöôïc thuyeân giaûm ñeå Ngaøi taïo duyeân hoùa ñoä, khoâng phaûi taát caû ngöôøi tôùi Ngaøi tuïng ñeàu heát, ñeàu laønh, toâi khaúng ñònh nhö vaäy. ÔÛ ñaây chuùng ta thaáy Ngaøi ñi xa hôn ñöùc Phaät thôøi xöa moät chuùt. Ngaøy xöa coù ngöôøi naøo beänh roài nhôø Phaät tuïng kinh caàu nguyeän cho heát beänh khoâng? Chaéc Phaät chöa töøng laøm vieäc ñoù. Chuyeän raát ñau khoå laø moät baø coù ñöùa con duy nhaát cheát. Baø ñi khaép nôi caàu cöùu, daàn ñeán choã Phaät. Phaät daïy: “Baø haõy ñi khaép trong xoùm tìm nhaø naøo maø khoâng coù ngöôøi cheát xin ít tro, tôùi ñaây ta seõ cöùu cho”. Baø beøn ñi khaép caû laøng xoùm, hoûi nhaø naøo cuõng coù ngöôøi cheát, khoâng coù ñöôïc chuùt tro ñeå ñem veà. Phaät beøn noùi: “Ñuùng vaäy! Taát caû theá gian ai roài cuõng phaûi cheát vaø caùi cheát ñoù laø caùi leõ thöôøng, coù gì maø ngöôi phaûi ñau khoå”. Ngaøi khoâng noùi ta coù thaàn chuù, ta coù pheùp maàu trò heát. Nhö vaäy, Phaät trò beänh cho baø aáy baèng caùch daïy baø duøng trí tueä nhaän ñònh söï vieäc ñuùng nhö thaät maø thoâi. Bôûi vì ña soá chuùng ta ngaøy nay, soáng vôùi tình caûm nhieàu hôn trí tueä, cho neân khi cha meï, anh em ñau beänh cheát, chuùng ta khoå sôû quaù nhieàu, caàu ngöôøi naøy ngöôøi kia cöùu. Nhöng söï thöïc cheát laø moät leõ thöôøng, ai cuõng phaûi ñeán, keû ñi tröôùc, ngöôøi ñi sau. Chuùng ta bieát laø vieäc thöôøng thì töï nhieân phaûi lo tu, lo laøm laønh, laøm lôïi ích cho chuùng sanh, chôù caàu cho khoûi cheát laøm sao ñöôïc. Ñoù laø chuyeän ñöùc Phaät, nhöng ñeä töû Phaät sau naøy noùi nhö vaäy hôi khoù chaáp nhaän. Duøng trí tueä daïy ngöôøi ta khoù, thoâi ñeå laäp ñaøn tuïng kinh caàu nguyeän cho. Laäp ñaøn caàu nguyeän cho thì ñöôïc cuõng toát, khoâng ñöôïc cuõng khoâng sao. Neáu ñöôïc thì noùi: “Ñoù laø nhôø phöôùc tuïng kinh”, neáu khoâng ñöôïc thì noùi: “Nghieäp ngöôøi ñoù ñaõ maõn”. Ñaøng naøo cuõng ñöa tôùi cheát, nhöng nhö vaäy coù caûm tình hôn laø mình töø choái. Vì vaäy maø khoâng maát loøng Phaät töû, coøn noùi thaúng thaén nhö Phaät thì maát loøng quaù. Quyù vò neân hieåu roõ, khoâng neân baét chöôùc Ngaøi, noùi: “Ai beänh tôùi toâi tuïng kinh cho” maø maát uy tín. Möôøi ngöôøi heát beänh naêm ngöôøi, coøn naêm ngöôøi cheát thì cuõng nhö khoâng. Cho neân chuùng ta phaûi hieåu cho roõ raøng nhöõng ñieàu naøy.

?