Giaûng taïi TV. Loäc Uyeån - Myõ  thaùng 11 - 2000

Chuû ñeà hoâm nay toâi noùi laø Hoài ñaàu thò ngaïn, töùc “Quay ñaàu laïi laø bôø giaùc”. Bieån meâ vaø bôø giaùc chæ caùch nhau coù moät caùi quay ñaàu. Taïi sao chuùng ta tu laâu quaù maø chöa giaùc? Ñoù laø ñieàu toâi muoán noùi vôùi taát caû.

Thaân chuùng ta coù ñaày ñuû saùu caên, nhöng luùc naøo chuùng cuõng phoùng ra ngoaøi. Maét ñuoåi theo saéc, tai ñuoåi theo aâm thanh, muõi ñuoåi theo muøi höông v.v… Saùu caên ñuoåi theo saùu traàn laø ñi ñöôøng meâ. Baây giôø muoán trôû veà bôø giaùc thì phaûi quay ñaàu laïi. Toâi seõ daãn kinh ñeå noùi leân leõ thaät naøy.

Trong kinh Laêng Nghieâm, Phaät ñöa tay leân hoûi ngaøi A-nan: “OÂng thaáy khoâng?” Ngaøi A-nan thöa: “Daï thaáy.” Phaät ñeå tay xuoáng, hoûi: “Thaáy khoâng?” Ngaøi A-nan thöa: “Daï khoâng thaáy.” Ngay ñoù Phaät lieàn quôû: “OÂng ñaõ queân mình theo vaät!” Taïi sao vaäy?

Ñaây laø caâu chuyeän nhoû maø chuùng ta ít quan taâm, chöùng toû chuùng ta cuõng töøng queân mình theo vaät. Phaät ñöa tay leân, ngaøi A-nan thaáy caùi tay. Phaät ñeå tay xuoáng, ngaøi A-nan thaáy khoâng coù caùi tay, chôù khoâng phaûi khoâng thaáy. Theá maø Ngaøi traû lôøi “khoâng thaáy” neân môùi bò Phaät quôû. Ñaâu phaûi caùi tay maát laø maát caùi thaáy. Caùi thaáy laø mình, caùi tay laø caûnh. Khoâng thaáy laø khoâng thaáy caùi tay, chôù caùi thaáy vaãn hieän tieàn. Caùi thaáy hieän tieàn maø noùi khoâng, ñoù laø queân mình chaïy theo vaät. Taát caû chuùng ta cuõng ñeàu queân mình nhö vaäy.

Phaät laïi daïy ngaøi La-haàu-la ñaùnh chuoâng “boong” roài hoûi ngaøi A-nan: “OÂng nghe khoâng?” Ngaøi A-nan traû lôøi: “Daï nghe.” Laùt sau, tieáng chuoâng baët, Phaät hoûi: “Nghe khoâng?” Ngaøi A-nan thöa: “Daï, khoâng nghe.” Phaät baûo ngaøi La-haàu-la ñaùnh chuoâng moät laàn nöõa vaø cuõng hoûi y nhö vaäy, ngaøi A-nan cuõng traû lôøi y nhö vaäy. Phaät quôû: “OÂng quaû laø queân mình theo vaät!”

Nhö vaäy laø sao? Traû lôøi nhö theá naøo môùi ñuùng? Ñaùnh tieáng chuoâng “boong” hoûi nghe khoâng thì traû lôøi “Nghe”. Khi tieáng chuoâng baët, hoûi nghe khoâng, traû lôøi “Khoâng nghe”. Nhö vaäy laø ñoàng hoùa caùi nghe vôùi tieáng chuoâng laøm moät. Nhöng tieáng chuoâng laø caûnh, caùi nghe laø mình. Caûnh heát chôù caùi nghe ñaâu coù maát. Tieáng chuoâng maát maø baûo “khoâng nghe” töùc laø queân mình, chæ bieát caûnh thoâi. Chuùng ta töï kieåm xem laâu nay mình meâ hay tænh. Thöïc teá chuùng ta ñang meâ maø khoâng bieát mình meâ laàm.

Qua moät chuyeän khaùc, Thieàn sö Caûnh Thanh nghe tieáng con nhaùi bò raén baét, keâu la om soøm, Ngaøi hoûi Thò giaû: “Tieáng gì ñoù?” Thò giaû traû lôøi: “Baïch Hoøa thöôïng, tieáng con raén baét con nhaùi, con nhaùi la.” Ngaøi lieàn noùi: “Chuùng sanh khoå laïi coù khoå chuùng sanh.” Caùi gì laø chuùng sanh khoå? Caùi gì laø khoå chuùng sanh? Con nhaùi bò con raén baét neân noù la, ñoù laø chuùng sanh khoå. Thò giaû nghe tieáng nhaùi keâu la maø queân mình coù caùi hay nghe, ñoù laø khoå chuùng sanh. Caâu chuyeän heát söùc ñôn giaûn, nhöng hoûi ra laïi thaáy raéc roái.

Baây giôø neáu chuùng ta muoán traû lôøi thay cho chuù Thò giaû thì phaûi traû lôøi laøm sao? Khoù, phaûi khoâng? Ñeå thaáy raèng neáu ñöùng trong tröôøng hôïp chuù Thò giaû, chuùng ta cuõng theá thoâi. Nhöng söï thaät ñaâu coù khoù, chæ caàn noùi: “Con nghe tieáng raén baét nhaùi keâu.” Chæ theâm töø “Con nghe” laø coù mình. Vì chuù Thò giaû chæ bieát coù tieáng thoâi maø khoâng bieát coù mình, neân maát mình. Khaùc bieät moät chuùt thoâi maø noùi leân ñöôïc söï khaùc nhau giöõa ngöôøi tænh vaø ngöôøi chöa tænh.

Chuùng ta tu cuõng vaäy, luoân quay laïi mình, nhôù mình, ñöøng chaïy theo caûnh. Neáu nhôù mình laø tænh, coøn chaïy theo caûnh laø meâ. Nhö vaäy treân ñöôøng tu khoâng coù gì khoù, maø khoù taïi chuùng ta queân mình. Giôø ñaây tænh laïi bieát quay veà mình, ñoù laø xoay veà bôø giaùc.

Trong kinh Laêng Nghieâm, Phaät noùi taát caû chuùng sanh ñeàu coù moät tinh minh sanh ra saùu hoøa hôïp. Moät tinh minh töùc laø moät caùi trong saùng. Caùi trong saùng ñoù sanh ra saùu hoøa hôïp töùc maét, tai, muõi, löôõi, thaân vaø yù. Saùu caên beân trong hôïp vôùi saùu traàn beân ngoaøi sanh ra saùu thöù phaân bieät, neân goïi laø luïc hoøa hôïp. Chuùng ta tu laø töø luïc hoøa hôïp trôû veà moät tinh minh. Ñoù laø bôø giaùc. Ngöôïc laïi, saùu hoøa hôïp ñuoåi theo saùu traàn, ñoù laø meâ.

Muoán trôû veà moät tinh minh ñoù, phaûi ngay nôi saùu hoøa hôïp ñöøng dính vôùi saùu traàn. Ví duï caùi nhaø coù saùu cöûa ñang môû, beân trong coù moät ngoïn ñeøn neùon lôùn. Chuùng ta ñöùng ngay cöûa, nhìn ra thì thaáy toái, xoay laïi thì thaáy saùng. Ñôn giaûn nhö vaäy. Ngoù ra ngoaøi, ñuoåi theo beân ngoaøi laø ñi trong bieån meâ. Xoay laïi thaáy ngoïn ñeøn saùng laø trôû veà bôø giaùc. Chæ moät caùi xoay laïi, heát söùc giaûn ñôn! Theá thì tu ñaâu coù khoù. Leõ thaät nhö vaäy.

Cho neân cuõng trong kinh Laêng Nghieâm, ngaøi A-nan hoûi Phaät: “Caùi gì laø coäi goác cuûa phieàn naõo sanh töû? Caùi gì laø coäi goác cuûa Boà-ñeà Nieát-baøn?” Khi ñoù, khoâng nhöõng ñöùc Phaät Thích-ca, maø möôøi phöông chö Phaät, khaùc mieäng ñoàng lôøi, cuøng noùi to leân raèng: “Saùu caên cuûa oâng laø coäi goác phieàn naõo sanh töû, saùu caên cuûa oâng cuõng chính laø coäi goác Boà-ñeà Nieát-baøn!” Neân bieát tu laø nhaém ngay nôi saùu caên, xoay trôû veà laø Boà-ñeà Nieát-baøn, chaïy ra ngoaøi laø phieàn naõo sanh töû. Vieäc tu quaù deã, coù gì phaûi nghi ngôø nöõa.

Hieän giôø chuùng ta ngoài thieàn ñeå laøm gì? Ngoài thieàn laø coát gôõ bôùt dính maéc cuûa maét, tai, muõi, löôõi ñoái vôùi caùc traàn beân ngoaøi, chæ chuù yù beân trong. Trong saùu caên, ñieàu phuïc ñöôïc yù ñöøng cho chaïy theo phaùp traàn laø goác. Phaùp traàn laø nhöõng boùng daùng cuûa quaù khöù, chuùng ta löu giöõ trong taâm. Khi ngoài yeân chuùng traøo leân khieán mình nhôù caùi naøy, nghó caùi kia. Do vaäy, chuùng ta phaûi ñieàu phuïc yù khieán noù khoâng coøn khaû naêng loâi mình chaïy nöõa, ñoù laø muïc ñích chaùnh cuûa ngöôøi tu thieàn.

Taïi sao saùu caên maø chuùng ta chæ ñieàu phuïc yù thoâi? Thaät ra, khi maét thaáy saéc, neáu chæ thaáy thoâi, khoâng coù chuù “yù” hôïp taùc thì ñaâu coù chuyeän. Tai nghe tieáng cuõng vaäy. Cho neân tuy “yù” saâu kín beân trong nhöng noù raát heä troïng. Laøm chuû ñöôïc yù roài thì naêm caên kia laøm chuû ñöôïc. Vì vaäy chuùng ta phaûi quay veà, laøm sao ñieàu phuïc cho yù döøng laïi, ñöøng chaïy nöõa thì thaønh coâng. Chuù “yù” döøng laïi ñoù laø ñònh. Coøn noù chaïy hoaøi, ñoù laø loaïn.

Chuùng ta laøm vieäc gì ñeàu phaûi bieát ñöôïc goác cuûa noù. Nhieàu ngöôøi cöù nghó tu thieàn cho khoûe maïnh hoaëc soáng laâu, nhö theá laø khoâng ñuùng. Tu thieàn laø ñieàu ñöôïc yù caên cuûa mình. Cho neân trong nhaø thieàn coù caâu chuyeän heát söùc ñôn giaûn maø lyù thuù. Ngaøi Ngöôõng Sôn Hueä Tòch tôùi choã Thieàn sö Hoàng AÂn Trung AÁp thöa:

- Baïch Hoøa thöôïng, theá naøo laø Phaät taùnh?

Ngaøi Trung AÁp noùi:

- Ta khoâng theå noùi thaúng ñöôïc, neân duøng thí duï naøy cho oâng taïm hieåu: Nhö coù con khæ nhoát trong loàng saùu cöûa. Beân ngoaøi moät con khæ khaùc tôùi keâu “Cheùo! Cheùo!” Con khæ beân trong ñaùp laïi “Cheùo! Cheùo!” Cöù nhö vaäy, con khæ beân ngoaøi tôùi cöûa naøo cuõng keâu, thì con khæ beân trong ñeàu ñaùp laïi heát.

Noùi ñeán ñoù ngaøi Trung AÁp laøm thinh.

Ngöôõng Sôn laø moät tay cöï phaùch trong nhaø thieàn, nghe xong lieàn hoûi: “Baïch Hoøa thöôïng, neáu con khæ beân trong nguû thì sao?” Ngay khi ñoù Thieàn sö Trung AÁp töø treân toøa böôùc xuoáng naém laáy vai Ngöôõng Sôn noùi: “Chuùng ta thaáy nhau roài!”

 Caâu chuyeän heát söùc ñôn giaûn vaø cuõng heát söùc roõ raøng. Thieàn sö noùi “Thaáy” ñoù, laø thaáy caùi gì? Con khæ ôû trong laø con khæ yù thöùc cuûa mình. Con khæ ôû ngoaøi laø saùu traàn. Neáu cô quan naøo tieáp xuùc vaø bò dính vôùi moät traàn thì con khæ yù thöùc beân trong lieàn nhaûy ra. Noù cöù phaûn öùng ñeàu ñeàu nhö vaäy. Neáu con khæ yù thöùc laëng roài thì Phaät taùnh hieän tieàn, khoâng caàn giaûi thích Phaät taùnh laø gì. Cho neân khi con khæ nguû thì Phaät taùnh hieän tieàn, vì vaäy caùc ngaøi noùi “Chuùng ta thaáy nhau roài”.

Vieäc tu roõ raøng khoâng phaûi chuyeän xa laï ôû ñaâu, vaäy maø laâu nay chuùng ta cöù tìm kieám beân ngoaøi, khoâng bieát goác cuûa söï tu haønh. Nhö ngoài thieàn laø ñeå döøng yù thöùc laïi, khoâng cho noù loaïn ñoäng. Duøng caùch naøo, phöông tieän naøo cuõng ñöôïc, mieãn ñieàu phuïc ñöôïc yù laø toát. Coù ngöôøi laïi sôï: “Taâm toâi yeân quaù, khoâng bieát thaønh caùi gì?” Chính choã naøy toâi nhaéc laïi cho quí vò nhôù caâu chuyeän Toå Hueä Khaû.

Khi Toå ñaõ bieát ñöôøng vaøo, traûi qua moät thôøi gian tu, sau ñoù Ngaøi baïch vôùi Toå Ñaït-ma: “Con döùt heát caùc duyeân.” Toå Ñaït-ma baûo: “Coi chöøng rôi vaøo khoâng.” Ngaøi thöa: “Roõ raøng thöôøng bieát, laøm sao khoâng ñöôïc.” Ngay ñoù Toå lieàn aán chöùng: “Ngöôi nhö vaäy, ta nhö vaäy, chö Phaät cuõng nhö vaäy!” Ñoù laø truyeàn taâm phaùp aán. Theá nhöng baây giôø coù nhieàu ngöôøi laïi baøy chuyeän truyeàn taâm theo nhöõng caùch laï luøng, khoù hieåu. Thaät ra, truyeàn taâm phaùp aán laø nhöõng gì troø thaáy ñuùng nhö thaày thaáy, vaø nhöõng gì thaày thaáy ñuùng nhö Phaät Toå thaáy.

Vieäc truyeàn taâm aán trong nhaø thieàn heát söùc ñôn giaûn, nhöng ngöôøi ta vaãn laàm vì caâu chuyeän cuûa Toå Hueä Naêng. Khi ñöôïc Nguõ toå Hoaèng Nhaãn goïi vaøo thaát, Ngaøi coøn laø cö só. Vì sôï ngöôøi ngoaøi ganh tî neân buoäc loøng Toå phaûi laáy y che chung quanh cöûa thaát ñeå ngöôøi ngoaøi khoâng thaáy. Trong thaát, Toå noùi kinh Kim Cang, ngaøi Hueä Naêng ngoä ñaïo vaø ñöôïc truyeàn y baùt. Ngöôøi thôøi nay cuõng baét chöôùc nhö vaäy, muoán “truyeàn taâm aán” thì thaày troø vaøo rieâng trong phoøng, che kín laïi. Truyeàn kieåu ñoù chaúng nhöõng khoâng ñuùng maø coøn khoù coi quaù! Ngaøy xöa Toå coù hoaøn caûnh khaùc, baây giôø mình coù hoaøn caûnh khaùc maø laïi laøm theá laø chæ chuoäng hình thöùc, chôù khoâng thaáy ñöôïc muïc ñích chuû yeáu cuûa ngöôøi xöa.

Toâi xin hoûi: Taát caû quí vò tin mình coù Phaät taùnh khoâng? Neáu tin thì chæ caàn moät caùi quay ñaàu laø thaáy, vì noù ñaõ saün ñaây. Ngoù ra thì maát, nhìn laïi thì noù hieän tieàn! Nhöng cuõng coù nhieàu ngöôøi hieåu laàm nghóa quay ñaàu. Nghe noùi quay ñaàu, hoï cöù nhìn voâ tim voâ ngöïc thaønh ra sanh beänh. Quay ñaàu nghóa laø nôi maét, tai, muõi, löôõi… chuùng ta ñöøng dính ngoaïi traàn. Trong baát kyø tröôøng hôïp naøo, cuõng nhôù mình ñang thaáy, ñang nghe thì caûnh ôû ngoaøi khoâng chi phoái ñöôïc. Vì nhôù nhö vaäy neân chuùng ta ñaâu coù phaân tích caùi naøy ñeïp caùi kia xaáu. Nghe thì cöù nghe, thaáy thì cöù thaáy, maø khoâng ñuoåi theo, khoâng dính maéc vôùi caûnh. Noùi quay ñaàu nhöng thaät ra khoâng quay gì heát, chæ ñöøng dính vôùi traàn laø ñöôïc.

Trong nhaø thieàn thöôøng noùi, khi ngoä ñaïo roài maét thaáy nhö muø, tai nghe nhö ñieác. Nhö muø nhöng khoâng phaûi muø, nhö ñieác nhöng khoâng phaûi ñieác. Giaû söû chuùng ta ñi chôï, nghe ngöôøi ta xoân xao ñuû thöù, nhöng mình khoâng dính, khoâng chuù yù. Khi veà ngöôøi nhaø hoûi: “Böõa nay ñi chôï thaáy caùi gì?” Mình noùi: “Khoâng thaáy gì heát.” Nhöng söï thaät mình coù thaáy khoâng? Coù thaáy nhöng khoâng dính thaønh ra nhö khoâng thaáy. Coøn neáu ta ñeå taâm vaøo vieäc gì thì khi ñöôïc hoûi, mình lieàn traû lôøi: “Thaáy theá naøy, theá kia.” Ñoù laø ta ñaõ tích luõy phaùp traàn vaøo trong taâm roài.

Cho neân vieäc tu coù nhieàu ñieåm raát hay maø chuùng ta khoâng bieát. Nhö ra ñöôøng bò ai noùi xuùc phaïm tôùi danh döï mình, veà nhaø ít nhaát ta cuõng keå laïi vôùi ngöôøi thaân nghe. Keå moät ngöôøi nghe mình cuõng chöa vöøa loøng, phaûi keå cho ngöôøi naøy ngöôøi kia nghe chöøng moät traêm laàn, nhö vaäy mình ñaõ thuoäc loøng trong kyù öùc saâu quaù roài. Vì vaäy khi ngoài thieàn noù troài leân, boû ñöôïc moät laùt noù troài leân nöõa. Ñoù laø vì chuùng ta ñaõ ghi nhôù quaù saâu ñaäm.

Gioáng nhö luùc coøn beù ñi hoïc, moãi khi muoán thuoäc baøi, mình phaûi ñoïc tôùi ñoïc lui nhieàu laàn môùi thuoäc. Ñem voâ saâu laø do oân tôùi oân lui nhieàu laàn. Lôõ nhôù roài, khi muoán queân cuõng phaûi taäp boû thöôøng xuyeân môùi queân ñöôïc, khoâng coù caùch naøo khaùc hôn. Vaäy maø vöøa coù chuyeän buoàn, chuyeän giaän laø chuùng ta ñem ra keå lieàn. Gaëp ai keå naáy, keå hoaøi nhö vaäy queân sao ñöôïc. Khi ngoài thieàn noù troài leân laïi than: “Khoå quaù! Con tu khoù.” Khoù laø taïi ai? Taïi mình chôù taïi ai, tích luõy nhieàu thì noù troài leân nhieàu.

Baây giôø chuùng ta thaáy chæ thaáy, khoâng theøm quan taâm chuù yù gì caû. Thaáy taát caû maø taâm khoâng giöõ, khoâng dính thì tu deã khoâng khoù. Neáu tu laø tìm caùi gì ôû ñaâu xa thì khoù, ñaèng naøy noù ñaõ saün nôi mình roài, chæ quay laïi laø hieän tieàn. Chuùng ta khoâng thaáy ñöôïc caùi chaân thaät laø do phaùp traàn ñaày cöùng beân trong, neân quay laïi thaáy toaøn taïp nhaïp.

Nhöõng giôø ngoài thieàn laø nhöõng giôø quay laïi, mình thaáy phaùp traàn laêng xaêng loän xoän neân noùi thaáy loaïn töôûng nhieàu quaù. Thaáy loaïn töôûng nhieàu laø tu tieán nhieàu. Vì ngaøy xöa, moãi khi chuùng daáy leân mình chaïy theo neân khoâng thaáy chuùng, baây giôø chuùng daáy leân mình bieát lieàn boû, ñoù laø tu tieán. Tuy noù coøn nhöng mình ñaõ laøm chuû ñöôïc chuùt chuùt. Hoài xöa noù daãn mình chaïy theo hoaøn toaøn, baây giôø noù troài leân mình töø choái khoâng theo, ñoù laø tieán roõ raøng. Nhöng nhieàu khi Phaät töû thaáy noù roài sôï, tu gì maø voïng töôûng quaù chöøng. Söï thaät coù tieán, tieán töøng böôùc, chôù khoâng phaûi khoâng tieán.

Böôùc tieán tieáp theo laø ngoaøi giôø ngoài thieàn, khi tieáp xuùc vôùi moïi caûnh moïi vaät, chuùng ta thaáy bieát roõ raøng nhöng boû qua, khoâng chuù taâm, ñoù laø ta tu trong moïi luùc moïi nôi. Khoâng phaûi tay laàn chuoãi, thaân toïa thieàn môùi tu. Laàn chuoãi toïa thieàn maø ai ñoäng tôùi lieàn la heùt laø khoâng phaûi tu. Ngöôøi khoâng toû veû tu haønh gì heát, nhöng ñi ñöùng töï nhieân thoaûi maùi, ai noùi gì thì noùi, boû qua khoâng ñeå loøng, aáy môùi thaät laø chaân tu.

Nhieàu khi chuùng ta nhö ñieân khuøng vôùi nhau. Thí duï mình töôûng mình thoâng minh, saùng suoát, nhöng ai vöøa noùi “Chò ngu quaù!” mình lieàn la ñoâng ñoång leân, ñeå noùi raèng ta khoâng ngu. Nhöng thaät ra nhö vaäy laø ñaõ chöùng toû mình ñang ngu. Neáu khoâng ngu ta chæ cöôøi, noùi: “Phaûi, toâi ngu.” Noùi vaäy coøn gì nöõa ñeå la, thì ñaâu coù khoå. Vaäy maø ai noùi mình ngu lieàn cöï loän, roài ñuû thöù chuyeän thöa kieän… coù khoå khoâng? Theá laø caû hai ñaøng ñeàu khuøng ñieân vôùi nhau heát.

Nhöõng chuyeän heát söùc nhoû nhö vaäy, nhöng mình khoâng bieát tu, neân cöù tích luõy trong taâm thaønh ra sanh beänh. Baây giôø muoán boû chuùng ta phaûi gôõ laàn nhöõng thöù ñoù, töø töø ngoài thieàn seõ ñöôïc nheï nhaøng yeân oån. Ai noùi gì mình cuõng cöôøi. Ñöùc Phaät ngaøy xöa bò Baø-la-moân theo sau maéng chöûi, Ngaøi im laëng khoâng noùi, khoâng nhaän, theá maø Baø-la-moân phaûi chòu pheùp, khoâng daùm maéng chöûi nöõa, khoûe khoaén laøm sao.

Phaät laø baäc giaùc ngoä neân thaáy ngöôøi meâ Ngaøi thöông, khoâng phaûn ñoái, khoâng choáng cöï gì caû nhöng laïi nhieáp phuïc ñöôïc hoï. Coøn chuùng ta baây giôø nghe noùi moät caâu khoâng vöøa loøng lieàn phaûn ñoái, choáng cöï, roát cuoäc caøng theâm lôùn chuyeän. Nhö vaäy boïn ta cuõng gioáng nhöõng ngöôøi meâ kia, khoâng hôn khoâng keùm, phaûi khoâng? Mình laø ngöôøi tænh thì phaûi hôn keû meâ. Hoï noùi baäy mình chæ cöôøi thoâi thì khoâng xaûy ra chuyeän gì heát. Nhö vaäy coù khoûe khoâng?

Cho neân ngöôøi bieát tu xaû boû heát nhöõng gì khoâng quan troïng. Quan troïng laø ñöøng ñeå saùu traàn loâi daãn ñi, phaûi quay veà vôùi caùi chaân thaät cuûa chính mình. Caùi chaân thaät aáy ai cuõng coù nhöng vì voïng töôûng che laáp neân mình khoâng nhaän ra. Cho neân Thieàn sö Nam Tuyeàn Phoå Nguyeän noùi, ngöôøi tu thieàn nhö con ngoãng chuùa uoáng söõa chöøa nöôùc laïi. Caâu noùi nghe muoán beå caû ñaàu! Laøm sao maø uoáng söõa chöøa nöôùc ñöôïc? Hai thöù aáy hoøa laãn nhau, loïc theá naøo?

Nhöõng caâu nhö vaäy, toâi cuõng maát nhieàu naêm laém môùi thaáy roõ yù nghóa cuûa noù. Caùi gì laø söõa? Caùi gì laø nöôùc? Voïng taâm vaø Chaân taâm nôi mình hoøa laãn nhau, khoâng phaûi moät cuõng khoâng phaûi hai. Vaäy laøm sao ñeå loïc Chaân taâm ra khoûi voïng taâm? ÔÛ ñaây, chuùng ta chæ caàn kheùo moät chuùt laø thaáy lieàn. Caùi bieát trong saùng hieän tieàn ñoù laø söõa, coøn caùi bieát laêng xaêng loän xoän laø nöôùc. Caùi bieát laêng xaêng loän xoän thì chuùng ta khoâng theo, chæ soáng vôùi caùi bieát yeân tónh, trong saùng. Ñoù laø mình ñaõ loaïi nöôùc, uoáng söõa. Ñöôïc theá ta laø ngoãng chuùa.

Nhöõng phuùt giaây yeân tónh, chuùng ta ngoài chôi khoâng nghó gì heát. Luùc ñoù tai vaãn nghe, maét vaãn thaáy maø khoâng nghó suy ñieàu chi. Nhö vaäy caùi bieát ñoù mình ñaõ coù saün, nhöng vöøa daáy nghó caùi naøy caùi noï lieàn queân maát caùi bieát haèng höõu. Baây giôø chæ caàn khoâng chaïy theo caùc thöù xao ñoäng thì noù hieän tieàn. Neáu chuùng ta ñöøng ñuoåi theo nhöõng gì maét thaáy, tai nghe, muõi ngöûi, löôõi neám… aên cöù aên uoáng cöù uoáng, laøm taát caû vieäc maø ñöøng dính, neáu khoâng phaûi Phaät thì ít nhaát mình cuõng laø Boà-taùt con roài.

Vì vaäy khoâng dính vôùi saùu traàn laø bieát quay ñaàu, coøn dính vôùi saùu traàn laø ñaõ lao ñi trong sanh töû, khoâng coù gì khoù khaên heát. Trong nhaø thieàn coù caâu chuyeän cuûa anh haøng thòt, khi nghe moät caâu noùi cuûa vò Thieàn sö, lieàn tænh ngoä vaø laøm baøi keä:

Taïc nhaät daï-xoa taâm,

Kim trieâu Boà-taùt dieän,

Daï-xoa döõ Boà-taùt,

Baát caùch nhaát ñieàu tuyeán.

Dòch:

Hoâm qua taâm daï-xoa,

Böõa nay maët Boà-taùt,

Daï-xoa vaø Boà-taùt,

Khoâng caùch moät ñöôøng tô.

Boà-taùt vaø daï-xoa chæ caùch nhau ôû moät caùi nhìn. Nhìn ra laø meâ, xoay laïi laø giaùc, deã nhö trôû baøn tay khoâng coù gì ngaên caûn heát. Vaäy maø chuùng ta laøm khoâng noåi, cöù ì aïch hoaøi. Thieàn ñaëc bieät ôû choã ñoù, nhöng vaãn phuø hôïp vôùi nhöõng gì Phaät daïy ngaøy xöa. Toâi seõ daãn kinh ñeå chöùng toû ñieàu naøy.

Trong kinh A-haøm keå laïi, moät hoâm sau thôøi toïa thieàn trong röøng, ñöùc Phaät xaû thieàn ngoài chôi töï taïi. Chôït Ngaøi thaáy coù moät con ruøa boø veà phía mình, phía sau con daõ can ñuoåi theo ñònh caén ñuoâi con ruøa, con ruøa lieàn ruùt ñuoâi vaøo trong mai. Daõ can chuïp laáy chaân, con ruøa lieàn ruùt chaân vaøo trong mai. Cöù nhö vaäy daõ can chuïp caén töù tung, ruøa cuõng ruùt heát caùc boä phaän vaøo trong mai. Con daõ can chuïp hoaøi khoâng ñöôïc beøn boû ñi.

Keát thuùc caâu chuyeän Phaät noùi: “Ngöôøi tu cuõng theá, neáu bieát giöõ saùu caên khoâng cho chaïy theo saùu traàn thì khoâng coù ma vöông naøo baét ñöôïc.” Coøn neáu chaïy theo saùu traàn bò noù caén ñöùt ñaàu ñöùt coå. Chuyeän thaät laø hay.

Theâm moät caâu chuyeän nöõa. Phaät keå trong moät ñaøn khæ, coù con khæ nhoû ñi sau ñaøn thaáy maáy con lôùn ñi tröôùc aên nhieàu traùi caây ngon, coøn mình thieät thoøi quaù. Noù beøn taùch ñaøn, ñi moät mình ñeå ñöôïc aên ngon. Khi thaáy mieáng moài ngon, noù lieàn ñöa tay chuïp, khoâng ngôø ñoù laø caùi baãy nhöïa, neân tay noù bò dính nhöïa. Noù lieàn ñöa tay kia gôõ neân tay kia bò dính luoân. Con khæ lieàn laáy chaân phaûi quaøo, chaân phaûi dính; laáy chaân traùi quaøo, chaân dính luoân. Noù quaät caùi ñuoâi ñeå gôõ, ñuoâi cuõng dính. Cuoái cuøng coøn caùi mieäng, noù lieàn ñöa mieäng caïp, theá laø mieäng dính luoân. Nhö vaäy toång coäng saùu boä phaän ñeàu dính nhöïa heát. Gaõ thôï saên chæ caàn tôùi löôïm con khæ boû voâ gioû laø xong.

Phaät noùi: “Cuõng vaäy, neáu ngöôøi naøo saùu caên dính vôùi saùu traàn, cuõng nhö con khæ kia ñeå saùu boä phaän dính vôùi nhöïa, ngöôøi ñoù seõ bò ma vöông daãn ñi deã daøng, khoâng nghi ngôø.” Nhö vaäy Phaät daïy chuùng ta tu nhö theá naøo? Laø giöõ saùu caên ñöøng cho dính maéc vôùi saùu traàn. Ñaây laø moät leõ thaät chôù khoâng phaûi töôûng töôïng. Ñoù laø toâi ñaõ daãn trong kinh A-haøm.

Ñeán kinh Kim Cang, Luïc Toå ngoä ñöôïc töø caâu: “Baát öng truï saéc sanh taâm, baát öng truï thanh, höông, vò, xuùc, phaùp sanh taâm; öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm”, töùc laø khoâng dính maéc vaøo caùc traàn maø sanh taâm Boà-ñeà. Taâm Boà-ñeà laø taâm thanh tònh, khoâng dính maéc thì taâm Boà-ñeà hieän tieàn. Coøn daáy nieäm laø taâm sanh dieät. Sau khi ngoä roài, Luïc Toå thoát leân: “Ñaâu ngôø taâm mình xöa nay thanh tònh!” Vì thanh tònh neân khoâng sanh dieät, coøn loaïn töôûng laø taâm sanh dieät. Ngay ñoù Nguõ Toå truyeàn taâm aán vaø trao y baùt cho Ngaøi.

Söï tu chaúng coù gì laï heát. Phaät Toå khoâng hai ñöôøng, chæ vì phöông tieän truyeàn baù khaùc nhau thoâi. Thaáy nhö vaäy, hieåu nhö vaäy, chuùng ta môùi nhaän ra vieäc tu khoâng phaûi chuyeän quanh co, khoù khaên, maø traùi laïi raát ñôn giaûn. Ngaøi Laâm Teá noùi: “Ñaâu ngôø Phaät phaùp cuûa Hoaøng Baù raát ít”, nghóa laø raát laø ñôn giaûn. Cho neân troïng taâm cuûa vieäc tu laø nghe vaø hieåu ñöôïc yù Phaät daïy, roài öùng duïng thöïc haønh. Ñoù môùi laø ngöôøi bieát tu.

Chuùng ta neân nhôù taâm tích luõy laø taâm sanh dieät, taâm taïo nghieäp cho neân tích luõy nhieàu chöøng naøo thì nghieäp caøng naëng chöøng aáy. Nghieäp caøng naëng thì caøng gaëp laïi nhau. Neáu khoâng muoán gaëp laïi nhöõng keû ñaõ laøm phieàn mình thì thoâi, neùm heát, boû heát, thaûn nhieân töï taïi. Soáng ngaøy nay bieát ngaøy nay, caùi gì qua roài thì buoâng heát ñi. Nhö Thieàn sö Thieàn Laõo noùi:

Ñaûn tri kim nhaät nguyeät,

Thuøy thöùc cöïu xuaân thu?

Nghóa laø:

Ngaøy nay chæ bieát ngaøy nay,

Coøn xuaân thu tröôùc ai hay laøm gì?

Chuùng ta thì ngöôïc laïi, cöù nhôù veà nhöõng ngaøy tröôùc, coøn ngaøy nay laïi khoâng nhôù. Mình thích soáng vôùi quaù khöù, trong khi quaù khöù ñaõ qua maát roài. Coøn hieän taïi laø caùi thaät maø mình laïi khoâng chòu soáng. Ta ñaâu bieát raèng caøng ñeo mang quaù khöù thì nghieäp caøng daøy. Cho neân ngay ñaây coù hai vieäc chuùng ta caàn laøm. Moät laø buoâng boû heát nhöõng vui buoàn cuûa quaù khöù. Hai laø ñoái vôùi hieän taïi khoâng dính maéc. Ñoù laø ngöôøi tu gioûi, duø coù toùc khoâng toùc cuõng ñöôïc goïi laø tu thaønh coâng. Coøn ñoøi hoûi phaûi theá naøy theá noï môùi tu thì khoù, thaønh ra khoâng tu ñöôïc.

Nhieàu ngöôøi nghó raèng phaûi ôû trong thaát moät mình môùi deã tu. Moät mình ta thaáy deã tu vì khoâng coù caùc duyeân beân ngoaøi taùc ñoäng. Nhöng khi ra thaát gaëp caùi gì dính caùi aáy thì cuõng theá thoâi, coù tieán ñöôïc chuùt naøo ñaâu. Cho neân ngöôøi kheùo tu, duø ôû trong thaát hay ôû ngoaøi ñeàu thöïc hieän ñuùng nhö vaäy thì vieäc tu ñaït ñöôïc keát quaû toát.

Ñöùc Phaät khoâng bao giôø doái gaït chuùng ta. Ngaøi noùi taát caû ñeàu coù Phaät saün. Ngaøi coù Phaät saün neân Ngaøi tu thaønh Phaät. Mình cuõng coù Phaät saün, neáu mình bieát quay laïi thì cuõng thaønh Phaät. Lôøi Phaät noùi khoâng doái, nhöng khi nghe Phaät noùi “Ta laø Phaät ñaõ thaønh, caùc ngöôi laø Phaät seõ thaønh” mình laïi khoâng daùm nhaän seõ thaønh Phaät. Ñoù laø yù chí haï lieät cuûa chuùng sanh vaäy.

Cho neân tu Phaät khoâng phaûi laø chuyeän nhieâu kheâ, khoù khaên maø laø moät vieäc laøm thaät ñôn giaûn. Bôûi chuùng ta cöù chaïy theo hôn thua, phaûi quaáy, toát xaáu, neân suoát ñôøi khoâng giaûi quyeát ñöôïc vieäc naøy. Neáu ta thöû ñaët laïi caâu hoûi: Caùi gì hôn? Caùi gì thua? Caùi gì phaûi? Caùi gì quaáy? Ñaët laïi nhö vaäy chuùng ta seõ thaáy khoâng coù caâu traû lôøi nhaát ñònh, töùc laø noù khoâng thaät. Coù nhöõng ñieàu mình thaáy thua maø laïi laø hôn, khoâng coá ñònh ñöôïc.

Thaät tình, khoâng coù caùi phaûi quaáy thaät. Vì caùi “phaûi” ôû ñaây khoâng laø caùi “phaûi” ôû kia. Chuùng ta soáng theo qui öôùc ñöôïc moïi ngöôøi taïm duøng vôùi nhau, chôù khoâng phaûi laø chaân lyù. Vaäy maø mình cöù ñaët ra caùi naøy phaûi caùi kia quaáy. Nhö hoài xöa cho raèng sanh con trai laø quí, con gaùi laø tieän neân con gaùi phaûi ôû trong nhaø, trong beáp, khoâng coù tö caùch ñeå ra ngoaøi. Nhöng baây giôø vieäc ñoù khoâng coøn nöõa. Phuï nöõ ngang quyeàn vôùi nam giôùi vì hoï ñaõ theå hieän ñöôïc naêng löïc, yù chí khoâng keùm gì nam giôùi. Nhö vaäy ñaâu phaûi taát caû laø chaân lyù. Phaûi quaáy chæ laø qui öôùc cuûa moät thôøi. Thôøi phong kieán coù qui öôùc thôøi phong kieán. Thôøi daân chuû coù qui öôùc thôøi daân chuû. Nhö theá laáy gì laøm tieâu chuaån cho phaûi quaáy, vaäy thì baøn phaûi baøn quaáy ñeå laøm gì? Cho neân ngöôøi bieát tu phaûi kheùo linh ñoäng, tuøy caûnh tuøy thôøi ta vui soáng, khoâng coá chaáp, khoâng hôn thua vôùi nhöõng chuyeän giaû taïm cuûa theá gian laøm gì.

Chuùng ta coù loãi laø cöù tranh ñaáu vôùi ngöôøi ngoaøi ñeå ñöôïc hôn, maø khoâng tranh ñaáu vôùi mình. Nhöõng toan tính hôn thua luoân quaät ngaõ mình maø ta khoâng sôï, khoâng tranh ñaáu vôùi noù. Quaät ngaõ noù töùc laø thaéng ñöôïc mình. Phaät baûo “Thaéng moät vaïn quaân khoâng baèng thaéng mình. Thaéng mình laø chieán coâng oanh lieät nhaát”. Vaäy maø baây giôø chuùng ta cöù lo thaéng ôû ngoaøi, queân thaéng mình. Thaéng ôû ngoaøi maø khoâng thaéng ñöôïc mình thì khoâng bao giôø yeân heát. Neân nhôù ñaõ tu thì ai coù giaønh hôn, giaønh thua cöù ñeå hoï giaønh, ta lo thaéng mình tröôùc ñaõ. Coù côm no aùo aám ñuû roài, coøn taát caû nhöõng gì hôn thua phaûi quaáy, daønh cho ngöôøi khaùc. Ñöôïc theá thì coøn gì ñeå buoàn phieàn nöõa.

Neân nhôù chöõ “Tuøy duyeân”, khoâng coù moät phaùp coá ñònh. Vaäy maø chuùng ta hay coá ñònh quaù, cöù laáy khuoân choã kia laáp vaøo choã naøy, nhö vaäy laø traät roài. Hieåu nhö vaäy thì cuoäc soáng thoaûi maùi deã daøng, ñoù laø tu. Tu laø ñem laïi söï an laïc cho nhau, chôù khoâng phaûi ñem laïi ñau khoå cho nhau.

Nhieàu ngöôøi cöù quan nieäm tu phaûi ñuùng nhö hoài xöa, oâng baø laøm sao mình laøm vaäy. Coá chaáp kieåu ñoù caøng tu caøng khoå theâm, chôù coù ñöôïc lôïi laïc gì. Hoaëc tu phaûi coù thaàn thoâng huyeàn bí gì gì ñoù, chôù tu chæ hieàn laønh thöôøng thöôøng vaäy thoâi thì khoâng phaûi tu. Theá laø ngöôøi ta chaïy theo hình töôùng naøy hình töôùng noï, cuoái cuøng rôi vaøo löôùi ma.

Nhöõng gì thuoäc veà quaù khöù, chuùng ta muoán moïi ngöôøi ñeàu phaûi luøi trôû laïi, nhö vaäy laø ñi ngöôïc vôùi cuoäc soáng roài. Quaû ñòa caàu cöù quay tôùi quay tôùi, khoâng döøng laïi ôû moät ñieåm naøo, maø chuùng ta muoán döøng laïi laø traùi vôùi söï vaän haønh cuûa vuõ truï. Söï vaät linh ñoäng, chuyeån bieán khoâng döøng, khoâng coù gì baùm chaët moät choã heát. Chæ bieát quay laïi mình, thaáy ñöôïc caùi chaân thaät cuûa mình môùi khoâng bieán ñoåi, khoâng laïc haäu.

Chuùng ta noùi tu ñeå caàu giaûi thoaùt sanh töû. Vaäy thì caùi gì giaûi thoaùt sanh töû? Thaân naøy laø baïi hoaïi, taâm nghó suy tính toaùn voâ thöôøng sanh dieät, cuõng baïi hoaïi, nhö vaäy chuùng ta giaûi thoaùt laø giaûi thoaùt caùi gì? Ñoù laø choã heát söùc quan troïng. Taâm voâ thöôøng sanh dieät cuûa chuùng ta noù phaùt leân, hôïp taùc vôùi thaân, khaåu, taïo thaønh nghieäp. Ñoù laø goác daãn mình luaân hoài sanh töû. Baây giôø chuùng ta döøng noù laïi, noù laëng. Laëng laø khoâng taïo nghieäp, khoâng taïo nghieäp thì caùi gì daãn mình ñi trong luaân hoài? Neân muoán giaûi thoaùt sanh töû thì phaûi döøng taïo nghieäp. Khi nghieäp döøng laëng roài thì caùi bieát roõ raøng haèng höõu cuûa mình hieän tieàn, ñaâu coù maát. Caùi bieát ñoù khoâng töôùng maïo, khoâng sanh dieät, khoâng dính maéc neân noù khoâng bò nghieäp daãn. Vì vaäy maø ñöôïc giaûi thoaùt sanh töû.

Chuùng ta voán ñaõ giaûi thoaùt saün, nhöng töï mình laïi coät troùi mình roài khoùc la giaõy giuïa. Phaät thöông chæ cho chuùng ta caùch gôõ thoâi, chôù khoâng theå naém tay loâi leân Cöïc laïc ñöôïc. Töï troùi thì phaûi töï côûi. Neáu mình bieát caùch gôõ, bieát caùch giaûi tröø thì ñi tôùi choã an laïc giaûi thoaùt. Coøn khoâng bieát gôõ, khoâng bieát giaûi tröø thì khoå maõi khoâng coù ngaøy cuøng.

Neân noùi chæ caàn moät phen quay ñaàu laïi laø bôø giaùc tröôùc maét. Coù ai tieác moät caùi quaøy ñaàu khoâng? Nheï nhaøng quaù, taïi sao mình khoâng chòu quay laïi. Mong taát caû chuùng ta haõy sôùm thöùc tænh, cuøng quay laïi, cuøng trôû veà bôø giaùc. Ñoù laø nguyeän öôùc duy nhaát cuûa chuùng toâi

]