Giaûng taïi chuøa Hueä Quang - Myõ thaùng 11 - 2000

Thöa quí ñaïo höõu, quí Phaät töû trong cuõng nhö ngoaøi hoäi chuøa Hueä Quang,

Naêm 1994, chuùng toâi qua ñaây ñöôïc quí vò môøi veà chæ caûnh chuøa töông lai ñoàng thôøi troàng moät buïi truùc kyû nieäm. Hieän giôø nhöõng vieäc ñoù ñaõ thaønh söï thaät, toâi raát hoan hæ. Giôø ñaây, Taêng Ni Phaät töû, khao khaùt muoán nghe toâi giaûng moät thôøi phaùp ñeå thaám nhuaàn ñaïo ñöùc tu haønh, toâi cuõng saün saøng. Vaäy buoåi noùi chuyeän hoâm nay, toâi seõ noùi veà yù nghóa chöõ Hueä Quang.

“Hueä” laø trí tueä, “Quang” laø aùnh saùng. AÙnh saùng trí tueä soi roïi cho moïi ngöôøi thaáy ñöôïc chaân lyù, nhaän ra leõ thaät, ñoù laø hueä quang. Nhöng aùnh saùng trí tueä ñoù töø ñaâu maø ra?

Chuùng ta moãi toái ñeàu tuïng baøi kinh Baùt-nhaõ. Vaäy Baùt-nhaõ laø gì? Baùt-nhaõ laø aâm tieáng Phaïn, Trung Hoa dòch laø trí tueä. Trí tueä cuûa baøi kinh Baùt-nhaõ laø trí tueä cöùu kính, trí tueä toät cuøng, chôùù khoâng phaûi trí tueä theá gian. Theá gian, ai hoïc thoâng hieåu nhieàu ñöôïc goïi laø ngöôøi coù trí tueä. Nhöng trí tueä ñoù chæ giôùi haïn thoâi, coøn trí tueä Baùt-nhaõ laø trí tueä thaáu suoát, toät cuøng. Nhieàu ngöôøi hieåu laàm, cho raèng kinh Baùt-nhaõ ñöôïc tuïng cuoái moãi thôøi kinh, laø “Boå Khuyeát Taâm Kinh”, töùc kinh tuïng ñeå buø laïi choã thieáu. Taïi sao thieáu? Hoï traû lôøi vì khi tuïng kinh, coù ngöôøi tuïng vaáp, coù ngöôøi tuïng soùt neân cuoái thôøi phaûi tuïng baøi Baùt-nhaõ ñeå buø laïi cho ñuû. Hieåu nhö vaäy thaät laø sai laàm.

Ngöôøi tu Thieàn, tu Tònh hay tu Maät, tu phaùp naøo cuõng ñeàu tu theo Phaät. Ñaõ theo Phaät thì phaûi coù trí tueä. Ngöôøi tu Thieàn cuõng phaûi laáy Baùt-nhaõ laøm goác. Nhö vaäy ñeå thaáy raèng chuùng ta tu theo ñaïo Phaät, duø baát cöù toâng phaùi naøo, cuõng ñaët trí tueä treân heát. Bôûi trí tueä laø aùnh saùng chieáu phaù voâ minh, soi toû cho chuùng ta thaáy leõ thaät.

Môû ñaàu kinh laø caâu: Quaùn Töï Taïi Boà-taùt haønh thaâm Baùt-nhaõ ba-la-maät-ña thôøi, chieáu kieán nguõ uaån giai khoâng ñoä nhaát thieát khoå aùch. Nghóa laø Boà-taùt Quaùn Töï Taïi khi thöïc haønh saâu trí tueä Baùt-nhaõ, Ngaøi xem thaáy naêm uaån ñeàu khoâng, neân qua heát taát caû caùc khoå naïn. Quí Phaät töû tuïng Baùt-nhaõ bao nhieâu naêm, coù qua heát khoå naïn chöa? Taïi sao mình tuïng Baùt-nhaõ caû traêm ngaøn bieán roài maø khoâng qua khoå naïn? Phaät noùi ñuùng söï thaät khoâng? Ñoù laø nhöõng ñieàu khieán ta nghi ngôø.

Trong kinh duøng töø chieáu kieán nguõ uaån giai khoâng. Chieáu kieán laø sao? Laø duøng aùnh saùng trí tueä soi thaáy thaân naêm uaån töï taùnh cuûa noù laø khoâng, chöøng ñoù mình qua heát khoå naïn. Coøn cöù tuïng vaên töï suoâng, khoâng chòu soi thaáy, laøm sao heát khoå naïn ñöôïc. Baùt-nhaõ coù chia laøm ba: moät laø Vaên töï Baùt-nhaõ, hai laø Quaùn chieáu Baùt-nhaõ, ba laø Thaät töôùng Baùt-nhaõ.

Vaên töï Baùt-nhaõ laø chöõ nghóa trong kinh chuùng ta ñoïc tuïng ñoù. Quaùn chieáu Baùt-nhaõ laø duøng trí tueä soi saùng, xem xeùt kyõ nhöõng ñieàu Phaät daïy trong kinh roài öùng duïng tu haønh. Töø Quaùn chieáu Baùt-nhaõ môùi ñi tôùi Thaät töôùng Baùt-nhaõ. Thaät töôùng Baùt-nhaõ laø trí tueä chaân thaät, giaùc ngoä vieân maõn.

Chuùng ta ñang haønh phaàn naøo trong ba phaàn Baùt-nhaõ naøy? Chæ môùi Vaên töï Baùt-nhaõ thoâi. Ngöôøi haønh Vaên töï Baùt-nhaõ ñöôïc ví nhö ngöôøi môùi ñaët chaân leân thuyeàn. Khi tay caàm cheøo hoaëc caàm daàm ñeå bôi qua bôø kia, ñoù laø Quaùn chieáu Baùt-nhaõ. Ñeán ñöôïc vaø leân bôø laø Thaät töôùng Baùt-nhaõ. Hieän giôø chuùng ta ñang ngoài treân thuyeàn hay ñang cheøo qua bôø kia? Ñang ngoài, nhöng coù chòu cheøo hay khoâng thì quí vò töï bieát. Ngoài moät choã hoaøi maø muoán qua bôø kia thì chöøng naøo môùi qua ñöôïc? Cho neân tröôùc heát chuùng ta thuoäc vaên töï. Thuoäc vaên töï xong thì quaùn chieáu. Quaùn chieáu roài môùi ñaït ñeán Thaät töôùng. Ñoù laø tuaàn töï thöù lôùp chuùng ta tu Baùt-nhaõ.

Ña soá Phaät töû chæ tu chaëng ñaàu thoâi. Neáu chæ tu Vaên töï Baùt-nhaõ chaúng khaùc naøo mình ngoài hoaøi treân thuyeàn. Ñöôïc ngoài treân thuyeàn maø khoâng cheøo khoâng bôi thì chöøng naøo môùi qua bôø kia? Chaéc tôùi thuyeàn muïc thoâi cuõng khoâng qua ñöôïc. Muoán qua bôø kia phaûi quaùn chieáu, töùc phaûi cheøo. Trong kinh noùi Boà-taùt Quaùn Töï Taïi chieáu kieán nghóa laø quaùn chieáu. Quaùn chieáu thaáy naêm uaån laø khoâng neân Ngaøi môùi qua heát khoå aùch. Coøn mình ngoài treân Vaên töï Baùt-nhaõ hoaøi, bieát chöøng naøo môùi qua ñöôïc khoå aùch?

Quaùn chieáu nguõ uaån giai khoâng. Nguõ uaån laø Saéc uaån, Thoï uaån, Töôûng uaån, Haønh uaån, Thöùc uaån. Soi thaáy baûn chaát naêm thöù naøy laø khoâng thì qua heát khoå naïn. Nhö saéc uaån, töùc thaân naøy do töù ñaïi ñaát, nöôùc, gioù, löûa hoøa hôïp maø thaønh. Chaát cöùng laø ñaát, chaát öôùt laø nöôùc, chaát ñoäng laø gioù, chaát aám laø löûa.

Khi thaønh thaân roài, thaân ñoù thaät hay giaû? - Giaû. Vì noù do duyeân hôïp maø thaønh, khoâng coù chuû theå coá ñònh. Cuõng nhö caùi ñoàng hoà, khi caùc boä phaän keát hôïp laïi thaønh ñoàng hoà, neáu gôõ caùc boä phaän ra thì khoâng coøn caùi ñoàng hoà. Ñoàng hoà coù laø do duyeân hôïp neân khoâng coù chuû theå. Vaäy caùi gì laø chuû theå cuûa ñoàng hoà? Caây kim, con soá, caùc boä phaän khaùc cuõng khoâng ñöôïc. Nhöng raùp ñuû nhöõng boä phaän ñoù laïi vôùi nhau thì thaønh ñoàng hoà. Vì khoâng coù thöïc theå neân noùi Taùnh khoâng. Chieáu kieán nguõ uaån giai khoâng laø thaáy ñöôïc nguõ uaån Taùnh khoâng. Bieát ñöôïc Taùnh khoâng cuûa caùc phaùp roài, moïi khoå aùch ñeàu qua heát.

Ví nhö baøn tay toâi ñöa leân coù naêm ngoùn. Baây giôø toâi co naêm ngoùn laïi, quí vò goïi ñaây laø naém tay. Tröôùc khi naêm ngoùn co laïi coù naém tay khoâng? Khi naêm ngoùn co laïi, ta tìm nôi moãi ngoùn, coù ngoùn naøo laø naém tay khoâng? - Khoâng coù. Ngay khi naém tay ñang co laïi, ta phaân tích chi tieát cuõng khoâng coù naém tay thaät. Ñeán chöøng buoâng naêm ngoùn tay ra, coù naém tay khoâng? Theá thì baûn chaát cuûa naém tay laø thaät coù hay thaät khoâng? Taùnh noù voán khoâng, do duyeân hôïp taïm coù neân khoâng thaät, khoâng coá ñònh.

Trong nhaø Phaät noùi chuùng ta ñöøng bao giôø chaáp thaät coù, ñöøng bao giôø chaáp thaät khoâng. Neáu noùi ñuùng leõ thaät, naém tay hieän giôø laø giaû coù, khi duyeân tan noù maát. Khoâng phaûi thaät khoâng, cuõng khoâng phaûi thaät coù. Ngöôøi theá gian laàm chaáp, caùi naøo khoâng laø thaät khoâng, caùi naøo coù laø thaät coù. Nhö hoûi ñoà vaät noùi “coù”, hoûi choã hö khoâng noùi “khoâng”. Nhìn nhö theá laø chöa thaáy chaân lyù. Trí tueä laø chaân lyù, laø moät leõ thaät. Chuùng ta nhìn ñuùng leõ thaät goïi laø coù trí tueä. Ngöôøi meâ muoäi laáy giaû laøm thaät goïi laø si meâ. Ai cuõng coù trí tueä heát, chæ vì laàm chaáp.

Trôû laïi thaân naêm uaån naøy, noù giaû nhöng thöïc teá chuùng ta cöù ngôõ noù thaät. Neân ai ñoäng tôùi thì noåi saân leân. Thaáy thaân thaät thì lôøi noùi, haønh ñoäng cuõng thaät. Vì vaäy tham saân si daáy khôûi lieân mieân. Coøn bieát thaân do duyeân hôïp hö giaû thì lôøi noùi, haønh ñoäng cuõng giaû. Ñaõ giaû thì khoâng coøn quan troïng nöõa. Caùi chaân thaät luoân hieän tröôùc maët chuùng ta trong moïi haønh ñoäng vieäc laøm, nôi saùu caên cuûa mình nhöng ta khoâng thaáy, chæ thaáy theo söï töôûng töôïng si meâ cuûa mình. Vì vaäy Phaät môùi chæ cho chuùng ta duøng trí tueä Baùt-nhaõ ñeå nhaän ra caùi chaân thaät aáy.

Chuùng sanh ñang si meâ ñaùng thöông, vì vaäy chö Phaät thöông laém, neân khoâng ngaïi khoù nhoïc, laøm sao môû saùng trí tueä cho chuùng ta. Môû saùng trí tueä töùc laø thaáy ñöôïc leõ thaät nôi baûn thaân mình. Bieát mình ñuùng môùi bieát taát caû söï vaät ñuùng. Coøn bieát mình sai thì taát caû söï vaät cuõng sai theo. Thaân naøy ñaõ giaû thì moïi thöù chung quanh ta cuõng giaû luoân. Thaáy nhö vaäy thì khoâng coøn gì ñeå tranh hôn tranh thua, khoâng coøn lo ñöôïc maát, khoâng coøn chaáp mình ñuùng ngöôøi sai. Chuùng ta thaáy chæ môùi chieáu kieán Saéc uaån thoâi maø qua gaàn heát khoå naïn roài. Thaáy thaân khoâng thaät thì moïi coá chaáp veà thaân mình cuõng boû. Lôøi khen, tieáng cheâ, taát caû ñöôïc maát cuõng khoâng quan troïng. Nhö vaäy laø chuùng ta ñaõ tieán khaù roài.

Tôùi Thoï uaån, thoï laø caûm giaùc. Con maét thaáy saéc ñeïp coù caûm giaùc vui, ñoù laø thoï laïc; thaáy saéc xaáu khoâng öa, ñoù laø thoï khoå. Loã tai nghe tieáng hay coù caûm giaùc thích, ñoù laø thoï laïc; nghe tieáng dôû khoâng öa, ñoù laø thoï khoå. Loã muõi ngöûi muøi thôm coù caûm giaùc thích, ñoù laø thoï laïc; muøi hoâi khoâng öa, ñoù laø thoï khoå.

Taát caû nhöõng caûm thoï ñoù coù thaät khoâng? Beân trong coù maét, tai; beân ngoaøi coù saéc, thanh hôïp laïi neân môùi coù caûm giaùc. Neáu chuùng khoâng hôïp laïi thì khoâng caûm giaùc. Nhö vaäy caûm giaùc khoå vui phaûi ñôïi ñuû caên vaø caûnh tieáp xuùc nhau môùi phaân bieät khoå vui, vì vaäy noù laø töôùng duyeân hôïp hö giaû. Roõ raøng thaân hö giaû, caûm thoï hö giaû.

Ñeán Töôûng uaån, töôûng laø töôûng töôïng. Töôûng coù thaät khoâng? Khi chuùng ta nhôù laïi nhöõng chuyeän quaù khöù hay nghó tôùi vò lai goïi laø töôûng. Do gaù vaøo hình boùng cuûa quaù khöù maø ta töôûng nhôù, chôù noù khoâng thaät coù. Neân bieát Töôûng uaån cuõng khoâng thaät.

Haønh uaån, töùc suy nghó vaø caùc haønh ñoäng cuûa chuùng ta cuõng khoâng thaät. Cuoái cuøng laø Thöùc uaån, töùc söï phaân bieät cuõng khoâng thaät.

Nhö vaäy, naêm uaån duyeân hôïp hö giaû khoâng thaät, khoâng coù chuû theå neân noùi noù Taùnh khoâng. Taùnh khoâng duyeân hôïp neân giaû coù. Taát caû söï vaät hieän coù ñaây ñeàu hö doái, khoâng thaät. Töø thoï, töôûng, haønh, thöùc laø taâm cho ñeán saéc töù ñaïi do duyeân hôïp thaønh thaân ñeàu khoâng thaät. Caû thaân, taâm ñeàu khoâng thaät thì baùm vaøo ñaâu maø chaáp? Khoâng chaáp thì khoâng khoå.

Nhieàu ngöôøi cho raèng neáu thaáy giaû heát thì ñaâu coù laøm aên gì, nhö vaäy laøm sao tieán boä ñöôïc? Khoâng phaûi vaäy. Trong nhaø Phaät duøng trí tueä thaáy ñuùng nhö thaät, bieát moïi thöù hö giaû; nhöng chuùng sanh ñang meâ ñang khoå, ngöôøi tænh saùng phaûi coá gaéng caûnh tænh hoï. Khoâng phaûi noùi moïi thöù hö giaû roài ngoài chôi, chôø cheát. Bieát giaû neân caøng haêng haùi laøm vieäc ñeå giuùp moïi ngöôøi. Laøm maø khoâng chaáp, khoâng khoå, ñoù laø ñieåm hay cuûa ñaïo Phaät.

Vì vaäy Phaät daïy ngöôøi tu luoân coù ñuû hai maët trí tueä vaø töø bi, khoâng theå thieáu ñöôïc. Neáu chæ coù trí tueä maø khoâng coù töø bi, ñoù laø trí tueä khoâ. Neáu töø bi maø khoâng coù trí tueä ñoù laø töø bi muø. Tình thöông thieáu trí tueä thì thaáy ai cuõng thöông, ngöôøi ta gaït cuõng thöông, neân deã bò löøa bòp. Cho neân phaûi ñuû trí tueä vaø töø bi. Trong kinh thöôøng daïy trí tueä vaø töø bi nhö chim hai caùnh, maát moät caùnh laø chim bay khoâng ñöôïc. Chuùng ta thöôøng nghe caâu “Phöôùc tueä löôõng toaøn phöông taùc Phaät”. Phöôùc laø töø bi, laøm lôïi ích cho chuùng sanh, Tueä laø trí tueä. Hai maët naøy troøn ñuû môùi laøm Phaät ñöôïc.

Chuøa Hueä Quang töùc laø trí tueä, baây giôø phaûi theâm töø bi. Chuùng ta coù trí tueä saùng suoát, nhöng khoâng phaûi chæ hieåu bieát suoâng. Bieát ñieàu hay, ta phaûi giuùp ñôõ, höôùng daãn huynh ñeä cuøng bieát vôùi mình. Taâm muoán cho moïi ngöôøi cuøng bieát, cuøng thaáu ñaùo nhö mình, ñoù laø taâm töø bi. Neáu bieát caùc phaùp khoâng thaät roài chaùn ñôøi, khoâng laøm gì heát, ñoù khoâng phaûi laø trí tueä trong ñaïo Phaät.

Trí tueä vaø töø bi hoã töông nhau, soáng vôùi loøng thöông traøn ñaày maø luoân coù trí tueä thaáy ñuùng nhö thaät, ñoù laø chaân tinh thaàn cuûa ngöôøi Phaät töû. Töø bi giuùp cho trí tueä ñöôïm nhuaàn töôi maùt, trí tueä giuùp cho töø bi ñöôïc saùng suoát, laøm moïi vieäc lôïi ích cho ngöôøi ñuùng vôùi ñaïo lyù. Caû hai phaûi luoân luoân coù ñuû, khoâng theå thieáu beân naøo. Ñoù laø toâi noùi toång quaùt trí tueä vaø töø bi.

Song trí tueä töø ñaâu maø coù? Phaät daïy: “Caùc ngöôi phaûi töï thaép ñuoác leân maø ñi. Thaép leân vôùi chaùnh phaùp.” Nghóa laø chuùng ta töï môû saùng trí tueä cuûa mình, neáu môû saùng khoâng ñöôïc thì phaûi moài vôùi chaùnh phaùp cuûa Phaät. Ñoïc kinh Baùt-nhaõ laø moài trí tueä cuûa mình qua ngoïn ñuoác saùng cuûa Phaät. Nhôø vaäy chuùng ta môùi saùng, neáu khoâng mình cöù meâ laàm, giaû töôûng laø thaät.

Nhö thaân naøy do töù ñaïi hôïp thaønh. Hôïp roài töù ñaïi ñoù khoâng töï toàn taïi, phaûi möôïn töù ñaïi ôû ngoaøi ñeå boài boå. Töù ñaïi cuûa thaân phaûi möôïn ñaát, nöôùc, gioù, löûa beân ngoaøi boài boå luoân. Coøn möôïn coøn traû thì coøn soáng; möôïn maø khoâng traû thì cheát. Nhö vaäy haïnh phuùc cuûa con ngöôøi chaúng qua chæ laø söï möôïn traû suoân seû. Vaäy maø con ngöôøi cöù töï haøo ta theá naøy, theá noï, laøm phieàn luïy cho nhieàu ngöôøi.

Hieåu ñöôïc nhö vaäy roài, giaû söû ai coù maéng, ai cheâ mình cuõng cöôøi thoâi. Thaân naøy giaû doái coù gì ñaâu, cheâ cuõng ñuùng. Ngöôøi coù trí tueä môùi nhaãn ñöôïc, coøn si meâ thaáy mình thaät khi nghe cheâ maéng chòu khoâng noåi lieàn noåi saân ñuøng ñuøng. Taâm töôûng töôïng khoâng ñuùng leõ thaät maø ta laïi chaáp noù neân ñau khoå. Baây giôø bieát ñuùng leõ thaät thì heát chaáp, heát chaáp thì heát khoå.

Chính choã naøy khi xöa ñöùc Phaät thaáy moät ngöôøi giaø maù hoùp, löng coøng, ñaàu goái moûi, chaân ñi teù leân teù xuoáng, Ngaøi nghó: “Ngöôøi ñoù giaø, mai kia ta cuõng giaø.” Bieát vaäy neân khi coøn treû, duø mình ñeïp cuõng khoâng töï haøo, vì bieát caùi ñeïp ñoù chæ moät thôøi thoâi, khoâng phaûi laâu daøi. Khoâng hieåu nhö vaäy deã sanh caùc thöù beänh nhö töï cao, phaùch loái v.v…

Boà-taùt Quaùn Töï Taïi soi thaáy naêm uaån khoâng thaät, neân caùi khoå naøo Ngaøi cuõng qua heát. Ngöôøi ta chöûi cuõng khoâng giaän, ngöôøi ta khen cuõng khoâng vui, vì bieát roõ thaân taïm bôï, coù gì quan troïng. Chuùng ta chæ caàn tu moät caâu ñoù thoâi cuõng ñuû giaûi thoaùt roài. Coøn tuïng bao nhieâu naêm Baùt-nhaõ maø khoå aùch vaãn coøn nguyeân laø vì chöa bieát tu. Nhö vaäy töø ñaây veà sau, chuùng ta phaûi bieát tu, thaät tu, chôù khoâng chæ coù danh maø thieáu caùi thöïc.

Ngöôøi bieát tu ôû ñaâu cuõng tu ñöôïc, ngöôøi khoâng bieát tu, duø ôû thieân ñaøng roát cuoäc cuõng khoâng tu ñöôïc. Chuùng ta thôø Phaät laø ñeå nhôù laïi hình aûnh moät ñaáng töø bi, giaùc ngoä ñang ôû tröôùc mình. Chuùng ta phaûi hoïc theo, tu theo Ngaøi, laøm sao trí tueä mình cuõng saùng nhö Phaät, loøng töø bi cuõng môû roäng nhö Phaät. Nhö vaäy chuùng ta môùi xöùng ñaùng laø ñeä töû Nhö Lai.

Theo kinh Baùt-nhaõ daïy, chuùng ta tu caàn phaûi hieåu bieát roõ raøng, sau ñoù quan saùt chieáu soi kyõ thì môùi ñaït ñöôïc keát quaû toát. Neáu tu maø khoâng chòu hieåu lôøi Phaät daïy, khoâng quaùn chieáu laïi nôi mình thì khoâng bao giôø coù keát quaû toát ñeïp. Cho neân noùi tôùi tu laø noùi tôùi thöïc haønh. Tu ñöôïc nhö vaäy chuùng ta môùi bôùt phieàn naõo, bôùt khoå. Neáu phieàn naõo coøn nguyeân thì caøng tu caøng khoå.

Chöõ “Tu” nghóa laø söûa. Quí Phaät töû ñi chuøa ñeå söûa nhöõng xaáu dôû cuûa mình thaønh hay toát. Khi xeùt laïi mình ñi chuøa bao nhieâu naêm maø vaãn khoâng söûa ñoåi chuùt naøo caû, thì ñaùng möøng hay ñaùng buoàn? Nhieàu khi toâi nghe quí thaày Truï trì caùc chuøa than: “Phaät töû tuy ham tu, nhöng cuõng phieàn naõo vôùi nhau quaù, khoâng boû ñöôïc.” Möôøi ngöôøi cuõng chia moät nhoùm hai nhoùm, hai chuïc ngöôøi cuõng chia moät nhoùm hai nhoùm. Cöù chia ra nhoùm naøy nhoùm kia roài choáng cöï nhau, chæ trích nhau v.v… Nhö vaäy caøng tu ñaïo ñöùc caøng taêng hay giaûm? Ñoù laø ñieàu quí vò caàn phaûi suy nghó cho thaät kyõ ñeå söûa ñoåi.

Tu laø ñeå cho taâm ñöôïc an vui giaûi thoaùt, chôù ñaâu phaûi tu ñeå caøng ngaøy caøng bò troùi buoäc. Cöù lo chia naêm cheû baûy, thò phi ñuû chuyeän thì coù khaùc gì theá gian, nhö vaäy vaøo chuøa hoïc Phaät ñeå laøm gì? Thaân ngöôøi khoù ñöôïc, Phaät phaùp khoù nghe maø mình xem thöôøng quaù, sau naøy khoå ñeán aên naên cuõng khoâng kòp. Baây giôø quí vò raùng tinh taán tu haønh ñuùng nhö lôøi Phaät daïy ñeå roài moãi ngaøy moãi tieán, moãi ngaøy moãi ñöôïc nheï nhaøng, tôùi khi nhaém maét thaûnh thôi ra ñi, khoâng baän loøng ñieàu gì, ñoù laø keát quaû thieát thöïc cuûa söï tu.

Vì vaäy toâi mong raèng taát caû quí Phaät töû ñi chuøa Hueä Quang, ñeàu bieát roõ laáy trí tueä quaùn chieáu, thaáy thaân naøy taïm bôï, hö giaû. Bieát nhö vaäy thì ñoái vôùi moïi söï vieäc chung quanh ñeàu buoâng xaû, khoâng coá chaáp. Quí vò buoâng xaû, khoâng coá chaáp ñeå taâm ñöôïc nheï nhaøng thaûnh thôi, ñeå tình huynh ñeä moãi ngaøy moãi thaém thieát hôn. Nhöõng ngöôøi ñi tröôùc phaûi coá gaéng tu taäp, coá gaéng buoâng xaû ñeå nhöõng ngöôøi ñi sau noi theo. Ñöôïc vaäy môùi xöùng ñaùng laø Phaät töû chuøa Hueä Quang.

]