Giaûng taïi Tinh xaù Trung Taâm - 1998

Ñeà taøi chuùng toâi muoán noùi hoâm nay laø Ñöôøng Loái Tu Thieàn. Muoán bieát ñöôøng loái tu Thieàn caàn phaûi giaûn traïch caùc phaùp Thieàn. Phaùp Thieàn naøo cuûa Phaät, phaùp Thieàn naøo khoâng phaûi cuûa Phaät. Phaùp Thieàn naøo cuûa heä thoáng Nguyeân thuûy, phaùp Thieàn naøo cuûa heä thoáng Phaùt trieån v.v... ñeå cho quí Sö coù caùi nhìn chính xaùc trong luùc tu haønh. Chuùng ta coù ñöôøng loái cuï theå thì khoâng sôï laïc ñöôøng, khoâng sôï xaûy ra nhöõng vieäc baát traéc trong luùc tu.

Chuùng ta tu Thieàn laø thöïc haønh theo ñuùng nguoàn goác cuûa ñaïo Phaät. Quí vò ñoïc söû thaáy roõ raøng ñöùc Phaät toïa thieàn boán möôi chín ngaøy ñeâm döôùi coäi boà-ñeà maø ñöôïc giaùc ngoä. Sau khi giaùc ngoä, Ngaøi tuyeân boá thaønh Phaät. Nhö vaäy ñöùc Phaät thaønh Phaät goác töø tu Thieàn. Ñieàu naøy khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa. Ngaøy nay chuùng ta laø con chaùu trong nhaø, dó nhieân phaûi hoïc theo göông cuûa Phaät vaø ñi theo con ñöôøng Phaät ñaõ ñi, neân chuùng ta cuõng tu Thieàn. Nhöng muoán tu Thieàn chuùng ta phaûi nhaän ñònh cho kyõ, phaùp naøo cuûa Phaät daïy ñeå thöïc haønh ñuùng theo con ñöôøng giaùc ngoä, chôù khoâng laàm ñöôøng khaùc. Duø nhöõng ñöôøng khaùc coù ngöôøi cho laø hay, laø maàu nhieäm, chuùng ta cuõng khoâng maøng, chæ tieán theo con ñöôøng mình ñaõ choïn. Neân hoâm nay chuùng toâi seõ trình baøy ñöôøng loái tu Thieàn theá naøo ñuùng, theá naøo sai cho taát caû chö Taêng nhaän ñònh ñuùng ñaén hôn treân con ñöôøng tu haønh cuûa mình.

Tu Thieàn coù nhieàu phaùp maø ngaøy xöa chính toâi khi tu cuõng raát khoå sôû. Bôûi vì thôøi cuûa toâi noùi tu Thieàn nhöng ngöôøi tu ít giaûn traïch, neân coù nhöõng phaùi Thieàn khoâng phaûi cuûa ñaïo Phaät maø ngöôøi ta vaãn ñem ra tu. Nhö vaäy tu theo Phaät ñeå caàu giaùc ngoä, ñeå giaûi thoaùt sanh töû maø laïi tu ñöôøng loái khaùc. Ñaõ tu ñöôøng loái khaùc thì khi nhaém maét seõ ñi loái khaùc, traùi vôùi baûn nguyeän ban sô cuûa mình. Vì vaäy quí vò caàn phaûi nhaän ñònh kyõ, Thieàn naøo cuûa ñaïo Phaät, Thieàn naøo khoâng phaûi cuûa ñaïo Phaät. Tröôùc tieân, toâi noùi Thieàn khoâng phaûi cuûa ñaïo Phaät.

Moät laø Thieàn chuyeån luaân xa. Töùc laø töôûng töø ruùn chaïy leân ñaàu, voøng ra sau löng roài laïi veà ruùn, leân ñaàu. Chaïy voøng troøn nhö vaäy goïi laø chuyeån luaân xa. Chuyeån luaân xa laø phaùp tu ôû ngoaøi, khoâng phaûi cuûa ñaïo Phaät.

Hai laø Thieàn xuaát hoàn. Xuaát hoàn laø môû nhöõng khieáu huyeät cuûa mình, phoùng tinh thaàn (hay goïi laø hoàn) bay ñi hoïc ñaïo vôùi nhöõng baäc thaày maø mình chöa töøng bieát; hoaëc xuaát hoàn mong tìm gaëp vò minh sö. Khi xuaát hoàn, khoâng bieát minh sö laø ai, neân vò naøo noùi minh sö lieàn tin, ngöôøi ta daïy caùi gì cuõng laøm theo. Ñoù laø hoïa lôùn voâ cuøng, lôùn ôû hai maët. Maët thöù nhaát laø trong khi môû khieáu huyeät ñeå xuaát hoàn, coù ngöôøi môû khoâng kheùo phaùt ñieân. Maët thöù hai laø khi mình xuaát hoàn tìm baäc minh sö, gaëp ai xöng minh sö mình cuõng nhaän lieàn, khoâng coù caùi nhìn giaûn traïch ai chaùnh, ai taø. Vì vaäy deã bò nhöõng vò thaàn linh ñaùnh löøa, xöng laø minh sö nhaän mình laøm ñeä töû, mình lieàn ñi theo. Nhö vaäy ñaõ laïc höôùng maø mình khoâng hay. Thieàn naøy cuûa ngoaïi ñaïo, khoâng phaûi cuûa ñaïo Phaät.

Ba laø Thieàn thai töùc. Nghóa laø hít voâ tôùi ñan ñieàn nín laïi möôøi phuùt, naêm phuùt hay ba phuùt roài thôû ra. Laâu ngaøy buïng noù phì ra, goïi ñoù laø thai, vì gioáng nhö phuï nöõ coù thai. Buïng lôùn laø do hôi thôû neân goïi laø töùc. Vì vaäy Thieàn naøy ñöôïc goïi laø Thieàn thai töùc. Thieàn naøy khoâng phaûi laø Thieàn cuûa ñaïo Phaät.

Boán laø Thieàn luyeän tinh hoùa khí, luyeän khí hoùa thaàn. Nhieàu ngöôøi treû tu thaáy khoå veà beänh tinh khí quaù, neân duøng töôûng ñem tinh leân khoâng cho xuoáng, ñeå luyeän thaønh thaàn khí. Ñoù laø Thieàn cuûa nhöõng vò tu Tieân, chôù khoâng phaûi Thieàn cuûa ñaïo Phaät. Thieàn naøy chæ ñöa ñeán keát quaû sung söôùng ñöôïc bay ñi, ñöôïc thaàn thoâng v.v... chôù khoâng giaûi thoaùt.

Naêm laø thieàn Yoga, coøn goïi laø Du-giaø. Thieàn naøy cuõng coù nhieàu caùch, khi öùng duïng tu phaùt taâm töø bi, thöông yeâu taát caû. Nhöng troïng taâm cuûa Thieàn naøy laø luyeän cho thaân theå khoûe maïnh, muïc ñích trò beänh nhieàu hôn caàu giaûi thoaùt.

Phaät daïy raèng: “Neáu tu maø nghó giöõ thaân naøy ñöôïc laâu daøi laø si ñònh.” Taïi sao? Hoài toâi coøn laø Hoïc taêng, coù moät cö só tu Thieàn theo loái luyeän tinh hoùa khí, luyeän khí hoùa thaàn. Luùc ñoù toâi bò beänh soát reùt. Thaáy toâi leân côn truøm meàn, oâng cöôøi noùi: “Tu gì beänh hoaïn hoaøi, toâi tu khoâng coù beänh.” Nghe noùi toâi cuõng ham, lieàn hoûi oâng tu ra sao, oâng noùi tu theo phaùp luyeän tinh hoùa khí, luyeän khí hoùa thaàn naøy seõ giuùp cho thaân theå khoûe maïnh. Moãi laàn oâng ngoài thieàn ñaàu cöù laéc lö. Trong nhaø Phaät goïi laø si Thieàn.

Taïi sao si? Vì thaân naøy döôùi con maét ñöùc Phaät, noù laø duyeân hôïp hö doái, voâ thöôøng sanh dieät. Vaäy maø muoán giöõ caùi khoâng theå giöõ ñöôïc, thì coù phaûi si khoâng? Quí vò thaáy, noùi tu Tieân soáng hai ba traêm naêm, nhöng baây giôø tìm khaép theá gian xem coù oâng Tieân naøo khoâng? Caùc oâng ñi ñaâu maát. Ñi maát hay laø cheát? Cuoái cuøng roài cuõng cheát, ñaâu coù ai soáng.

Phaät daïy mình tu maø nghó ñöôïc soáng laâu, ñöôïc maïnh khoûe laø nieäm khoâng chaân chaùnh, taâm si meâ neân coøn luyeán aùi thaân. Cho neân ngöôøi tu Phaät, beänh thì maëc beänh. Beänh tu theo beänh, khoûe tu theo khoûe, ñöøng nghó maïnh khoûe tu môùi ñöôïc. Ngöôøi tu Thieàn khi beänh phaûi laøm sao? Chuùng ta cöù nghó beänh tu khoâng ñöôïc, nhöng thaät ra ngöôøi bieát tu, beänh laø cô hoäi toát ñeå thaáy thaân naøy laø voâ thöôøng, laø töôùng baïi hoaïi, laø goác cuûa ñau khoå, thaáy nhö vaäy laø trí tueä, vì thaáy ñuùng nhö thaät. Nhö vaäy chuùng ta tu baèng trí tueä, khoâng phaûi tu baèng Thieàn ñònh. Ngoài yeân laø Thieàn ñònh, coøn naèm quaùn thaáy roõ thaân mình laø trí tueä.

Ngaøy xöa Phaät coù hai vò ñeä töû cöï phaùch, ñoù laø ngaøi Xaù-lôïi-phaát vaø ngaøi Muïc-kieàn-lieân. Ngaøi Muïc-kieàn-lieân chuyeân veà Thieàn ñònh, ngaøi Xaù-lôïi-phaát chuyeân veà trí tueä. Chuyeân Thieàn ñònh neân ngaøi Muïc-kieàn-lieân thöôøng duøng thaàn thoâng, coøn ngaøi Xaù-lôïi-phaát duøng trí tueä ñeå haøng phuïc taát caû ma quaân. Vì vaäy ngaøi Muïc-kieàn-lieân ñöôïc goïi laø thaàn thoâng baäc nhaát, ngaøi Xaù-lôïi-phaát ñöôïc goïi laø trí tueä baäc nhaát. Caû hai ñeàu giaûi thoaùt sanh töû nhöng ngaøi Xaù-lôïi-phaát ñöôïc xem nhö laø Sö huynh.

Quí vò ñöøng lo beänh tu khoâng ñöôïc, chæ sôï mình meâ muoäi, beänh cöù naèm reân thì tu khoâng ñöôïc. Coøn saùng suoát, quaùn chieáu thì beänh laø cô hoäi toát ñeå chöùng nghieäm söï thaät cuûa thaân naøy. Chuùng ta môùi chaùn ngaùn noù, môùi mong giaûi thoaùt sanh töû. Sôû dó chuùng ta khoâng giaûi thoaùt sanh töû ñöôïc laø vì quaù quyeán luyeán thaân, neân thaân naøy hoaïi lieàn chuïp thaân khaùc nöõa. Cöù vaäy maø luaân hoài. Khi chuùng ta ñaõ thaáy thaân naøy toài teä, khoâng coù giaù trò gì, khoâng muoán ñöôïc noù nöõa thì ñaâu coøn tìm thaân khaùc. Ñaõ khoâng coøn tìm thaân khaùc thì ñaâu coù thoï sanh. Khoâng coù thoï sanh thì giaûi thoaùt sanh töû, deã nhö trôû baøn tay.

Toâi ñöôïc nghe moät caâu chuyeän nhö sau: Coù vò ñoù cheát. Khi ra khoûi thaân xaùc naøy thaáy laïnh leõo, böùc xuùc quaù khoâng chòu noåi, môùi chaïy tìm nôi troán, boãng thaáy chieác tuû maùng maáy chieác aùo, lieàn laáy moät chieác truøm leân cho ñôõ laïnh. Khoâng ngôø laùt sau nghe nhö coù tieáng ngöôøi noùi: “heo ñöïc”. Vò aáy giaät mình: “UÛa! Mình laøm heo roài sao?” Chæ vì khoâng chòu noåi caùi laïnh sau khi cheát, neân hoát hoaûng tìm choã töïa cho aám aùp, khoâng ngôø ñaõ ñi vaøo baøo thai heo. Vò aáy cuõng coøn phöôùc neân kòp tænh, bieát mình laø heo ñöïc vì vaäy khoâng theøm buù neân baûy ngaøy sau cheát, roài laïi ñöôïc thoï sanh laøm ngöôøi.

Coù nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, nhieàu ngöôøi khoâng chòu noåi caùi böùc baùch sau khi cheát neân chaïy baäy chaïy baï. Neáu chuùng ta tu haønh ñaøng hoaøng, luùc nhaém maét coù chö thieân ñöa ñi thì lo gì chuyeän aáy. Ngöôøi khoâng tu, lang thang phaûi chòu khoå sôû nhö vaäy.

Ñoù laø toâi ñaõ noùi qua nhöõng loái tu khoâng phaûi cuûa ñaïo Phaät. Ñeán ñaây, toâi noùi nhöõng loái tu cuûa ñaïo Phaät. Thieàn cuûa ñaïo Phaät coù chia ra caùc heä phaùi Thieàn Nguyeân thuûy vaø heä phaùi Thieàn Phaùt trieån.

I- Heä phaùi Thieàn Nguyeân thuûy

Ngöôøi tu theo Thieàn Nguyeân thuûy ña soá ôû caùc nöôùc Campuchia, Laøo, Thaùi Lan, Mieán Ñieän vaø Tích Lan. Tu theo Thieàn Nguyeân thuûy coù nhieàu phaùp nhöng ôû ñaây toâi chæ xin keå hai phaùp:

A - Phaùp quaùn Töù nieäm xöù:

Quaùn töù nieäm xöù goàm coù:

- Quaùn thaân baát tònh: Thaân naøy coù nguoàn goác nhôùp nhuùa, baån thæu.

- Quaùn thoï thò khoå: Söï caûm thoï hay caûm giaùc cuûa saùu caên ñeàu laø ñau khoå, khoâng vui.

- Quaùn taâm voâ thöôøng.

- Quaùn phaùp voâ ngaõ.

1. Quaùn thaân baát tònh: Chuùng ta quaùn thaân baát tònh töø ñaàu tôùi chaân. Quaùn chieáu toaøn laø moät ñaõy da boïc trong ñoù naøo laø da, thòt, gaân, xöông, maùu, muû v.v... Khi nhöõng thöù ñoù coøn naèm trong thaân naøy thì deã coi moät chuùt, nhöng neáu ra khoûi thaân naøy thì caùi gì cuõng gôùm heát. Ñaàu maët laø choã quí nhaát maø caùc chaát nhôøn chaûy ra loã muõi, loã tai, ra mieäng, ra con maét thaønh gheøn coù gôùm khoâng? Neáu noù saïch, thôm tho nhö hoa sen thì chaéc khoâng gôùm, nhöng vì noù baån thæu nhô nhôùp quaù neân chuùng ta gôùm.

Nhieàu khi toâi ngoài gaãm laïi maø töùc cöôøi. Sôû dó ngöôøi ta cheá daàu thôm, xaø phoøng thôm chaúng qua laø bieát thaân naøy loâi thoâi quaù, hai ba ngaøy khoâng taém khoâng ai chòu noåi, neân coù chuùt daàu thôm xòt voâ cho ñôõ, hoaëc taém goäi xaø boâng thôm ñeå laáp bôùt muøi hoâi. Neáu noù toaùt ra muøi nhö hoa sen thì ñaâu caàn maáy thöù ñoù, cheá chi cho cöïc, mua chi cho toán tieàn.

Toâi nhôù khi xöa ñöùc Phaät ngoài tu döôùi coäi boà-ñeà, luùc ñoù ma vöông hieän hình nhöõng theå nöõ xinh ñeïp ñeán ñeå khuyeán duï Ngaøi, nhaát laø hieän hình Da-du-ñaø-la (Yasadhara) ñeán goïi Ngaøi trôû veà. Baáy giôø Ngaøi chæ noùi moät caâu: “Caùi ñaõy da hoâi thoái, ñi! Ta khoâng coù duøng.” Noùi nhö vaäy roài caùc coâ aáy hoå theïn boû ñi maát.Chuùng ta baây giôø chöa thaáy ñöôïc ñaõy da hoâi thoái neân nhieàu khi cuõng laàm. Neáu thaáy ñöôïc nhö Phaät thì chuùng ta khoâng coøn laàm nöõa. Khoâng laàm thì tu quaù deã roài. Nhö vaäy quaùn thaân baát tònh khoâng phaûi laø töôûng töôïng thaân baát tònh maø laø thaáy thaät söï noù baát tònh. Ñaïo Phaät khoâng daïy töôûng töôïng maø baûo chuùng ta phaûi thaáy ñuùng nhö thaät, ñoù laø caùi nhìn cuûa ngöôøi giaùc ngoä. Nhö thaân naøy laø nhôùp nhuùa, thaáy ñuùng noù laø nhôùp nhuùa. Chuùng ta baây giôø phaàn nhieàu soáng vôùi aûo töôûng, nhôùp nhuùa maø cöù töôûng thôm saïch roài töï haøo, ngaõ maïn ñuû thöù heát.

Ngaøy ñöùc Phaät coøn taïi theá daïy caùc thaày Tyø-kheo quaùn baát tònh. Caùc thaày quaùn thaáy thaân gôùm quaù khoâng chòu noåi, neân moät hoâm thaày noï nhôø thaày kia caét coå giuøm, cöù nhö vaäy maø trong moät tinh xaù caét coå heát maáy chuïc thaày. Hoâm sau Phaät tôùi thaêm chæ coøn coù hai ba thaày.

Phaät hoûi: Caùc thaày ñaâu heát roài?

Coù thaày traû lôøi raèng: Phaät daïy quaùn thaân baát tònh, quí thaày quaùn thaáy gôùm quaù chòu khoâng noåi neân nhôø ngöôøi caét coå cheát roài.

Phaät quôû: Ta daïy caùc oâng quaùn baát tònh ñeå trò beänh tham saéc, chôù khoâng phaûi quaùn ñeå töï töû.

Vì vaäy tu phaùp quaùn baát tònh thaáy chaùn, gôùm laø phaûi döøng, chôù khoâng phaûi quaùn baát tònh hoaøi. Vì beänh naëng nhaát cuûa con ngöôøi laø beänh tham aùi neân phaûi gôùm noù môùi boû ñöôïc, coøn öa noù thì khoâng tu ñöôïc. Ñoù laø phaùp quaùn thöù nhaát.

2. Quaùn thoï thò khoå: Thoï laø caûm thoï, baây giôø goïi caûm giaùc. Loã muõi ngöûi muøi, chuùng ta bieát ñaây laø thôm, kia laø hoâi. Löôõi neám thöùc aên bieát roõ caùi naøy ngon, caùi kia dôû. Thaân xuùc chaïm bieát noùng, bieát laïnh, bieát meàm maïi eâm aùi v.v... Loã tai nghe tieáng bieát hay, bieát khoâng hay. Saùu caên tieáp xuùc vôùi saùu traàn, chuùng ta coù nhaän ñònh, coù khoå, vui vaø khoâng khoå, khoâng vui. Ba thöù ñoù goïi laø: laïc thoï, khoå thoï vaø khoâng khoå khoâng laïc thoï, Phaät noùi ñeàu khoå heát.

Chuùng ta thaáy noùi nhö vaäy coù quaù ñaùng khoâng? Vì neáu chuùng ta aên thöù gì ngon thì löôõi mình coù caûm giaùc ngon, maø ngon töùc laø vui neân goïi laïc thoï. AÊn moùn dôû caûm giaùc laø khoå, ñoù laø khoå thoï. Nhöng maø duø khoå duø vui, nhai qua vaøi caùi nuoát maát tieâu cuõng khoâng coøn. Nhöõng caûm giaùc khaùc ñeàu nhö vaäy, qua roài maát. Maø qua roài maát laø voâ thöôøng, voâ thöôøng laø khoå.

Nhö vaäy caûm thoï thuoäc veà töôùng voâ thöôøng, ngon, dôû, toát, xaáu ñeàu laø caûm giaùc qua roài maát, khoâng coù gì coøn, taát caû ñeàu bò voâ thöôøng chi phoái. Cho neân Phaät noùi: “Taát caû thoï ñeàu laø khoå.” Quaùn  chieáu nhö vaäy khi saùu caên tieáp xuùc vôùi saùu traàn, chuùng ta coøn nhieãm aùi khoâng? Chaéc laø khoâng. Ñoù laø phaùp quaùn ñeå tu trò beänh nhieãm saùu traàn.

3. Quaùn taâm voâ thöôøng: Taâm chuùng ta khi nhö vaày, khi theá khaùc, luoân luoân khoâng döøng phuùt giaây naøo. Cöù nghó quaáy, nghó hôn, nghó thua, duø cho ngöôøi tu cuõng coù khi nghó baäy. Ñaõ laø töôùng voâ thöôøng thì khoâng nhaát ñònh, luoân luoân chuyeån bieán neân chuùng ta khoâng neân tin. Thöôøng chuùng ta coù beänh cho raèng caùi gì mình nghó cuõng laø chaân lyù. Vì vaäy mình nghó theá naøy, ngöôøi khaùc nghó theá kia, mình lieàn saân giaän, coù khi caõi vaõ vaø ñi tôùi aáu ñaû nhau. Chaáp caùi nghó cuûa mình laø thaät coù ñuùng khoâng? Neáu ñuùng heát thì theá gian naøy chaéc khoâng coù ai ngheøo, khoâng coù ai khoå heát. Taïi sao? Vì nghó ñuùng thì laøm aên ñöôïc, laøm ñaâu truùng ñoù. Do nghó traät neân ñang boû voán laøm aên vieäc naøy töôûng seõ gaëp thôøi, ai ngôø noù khaùc ñi, bò thua loã thaønh ra khoå.

Nhöõng naêm toâi ôû treân nuùi, thaáy xa xa coù cuïm maây ñen theo chieàu gioù thuaän thoåi ñeán höôùng cuûa mình, toâi cöù ñinh ninh ñaùm maây ñoù seõ möa neân doïn ñoà ñaïc beân ngoaøi voâ. Moät hoài gioù thoåi taït höôùng khaùc, trôøi khoâng möa. Nhö vaäy caùi nghó cuûa mình chöa bao giôø ñuùng traêm phaàn traêm. Vaäy neân chuùng ta ai cuõng cho raèng mình nghó ñuùng, ñoù laø nhaân cuûa söï tranh caõi hay noùi caùch khaùc laø nhaân cuûa ñaáu tranh.

Trong kinh, Phaät coù daïy moät caâu thaät chí lyù: Ngöôøi bieát toân troïng chaân lyù laø ngöôøi nghó ñieàu gì thì noùi: “Ñaây laø caùi nghó cuûa toâi”, ngang ñoù döøng. Neáu noùi caùi nghó cuûa toâi ñuùng thì ñaõ baäy roài vì khoâng toân troïng chaân lyù. Chæ theâm chöõ “ñuùng” thì coù tranh caõi. Chuùng ta coù bò beänh khoâng troïng chaân lyù khoâng? Coù leõ ña soá ñeàu bò beänh ñoù, nhaát laø ngöôøi lôùn chöøng naøo thì beänh naëng chöùng aáy. “Thaày ra leänh maø!” Vì thaày thaáy nhö vaäy, bieát nhö vaäy neân ñeä töû phaûi laøm nhö vaäy. Nhöng thaày cuõng traät maát, khoâng ñaâu vaøo ñaâu caû. Neân chuùng ta tu phaûi thaáy töôøng taän leõ thaät. Taâm laø voâ thöôøng khoâng laâu daøi, kieân coá, luoân luoân ñoåi thay. Nhö vaäy laøm sao taâm thaät ñöôïc, laøm sao laø chaân lyù ñöôïc. Noù khoâng thaät, khoâng laø chaân lyù maø chuùng ta cho laø chaân lyù. Ñoù laø sai laàm.

4. Quaùn phaùp voâ ngaõ: Quaùn phaùp naøy coù hai caùch:

- Taâm phaùp: Duy thöùc hoïc goïi laø Taâm sôû phaùp töùc laø taát caû Taâm sôû nhö: buoàn, thöông, giaän, gheùt v.v... Nhöõng thöù ñoù khoâng coù chuû, khoâng thaät. Chuùng ta soáng hieän giôø bò nhöõng Taâm sôû ñoù laøm roái bôøi. Khi thì thöông, khi thì giaän, khi thì buoàn, khi thì gheùt... ñoåi qua ñoåi laïi laøm mình baát an. Khi ñaõ tu chuùng ta phaûi quaùn kyõ noù chæ laø töôùng khoâng thaät thì chaáp ngaõ cuûa mình môùi giaûm ñi, khoâng coøn bò chi phoái bôûi buoàn, thöông, giaän, gheùt nöõa.

- Saéc phaùp: chöõ “phaùp voâ ngaõ” naøy noùi roäng hôn cuõng goàm luoân taát caû söï vaät nhö caùi baøn, bình hoa... Vôùi con maét phaøm tuïc thì moïi vaät ñeàu coù thaät nhöng vôùi con maét cuûa ngöôøi coù trí tueä thì thaáy caùi baøn, bình hoa khoâng thaät coù. Nhö hoa cuùc coù nhieàu caùnh, neáu chuùng ta gôõ töøng caùnh ra, moãi caùnh coù phaûi laø hoa cuùc khoâng? Khoâng phaûi. Nhö vaäy caùi ñeïp laø do söï caáu taïo nhieàu phaàn hôïp laïi, chôù khoâng thaät coù. Nhöng khi noù thaønh roài, vôùi moät daùng veû naøo ñoù khieán chuùng ta thích, chuùng ta cho laø thaät roài ñaâm ra quyeán luyeán. Caùc phaùp neáu quaùn kyõ seõ thaáy chuùng khoâng töï thaønh maø do duyeân hôïp, khoâng thaät neân goïi laø phaùp voâ ngaõ. Ngaõ laø chuû theå. Khoâng coù gì laøm chuû söï vaät caû, taát caû ñeàu do duyeân hôïp, do töøng phaàn caáu taïo thaønh, khoâng coù chuû theå.

Quaùn thaân naøy cuõng do duyeân hôïp, khoâng coù chuû theå. Nhôø quaùn phaùp voâ ngaõ chuùng ta khoâng coøn chaáp thaân naøy laø thaät, caûnh naøy laø thaät. Do ñoù chuùng ta heát meâ muoäi, heát luyeán aùi. Ñoù laø loái tu Thieàn Töù nieäm xöù.

Trong kinh A-haøm ñöùc Phaät daïy: “Neáu ngöôøi naøo chuyeân taâm trong Töù nieäm xöù moät ngaøy, hai ngaøy, ba ngaøy cho ñeán baûy ngaøy khoâng dôøi ñoåi thì ngöôøi ñoù chöùng quaû A-na-haøm cho ñeán quaû A-la-haùn. Chaúng nhöõng baûy ngaøy maø saùu ngaøy, naêm ngaøy, boán ngaøy, neáu ngöôøi chuyeân taâm trong Töù nieäm xöù khoâng dôøi ñoåi cuõng chöùng töø Tam quaû trôû leân.” Roát laïi Phaät noùi moät ngaøy maø ai chuyeân taâm trong Töù nieäm xöù khoâng dôøi ñoåi thì ngöôøi ñoù cuõng chöùng ñöôïc Tu-ñaø-hoaøn trôû leân.

Nhö vaäy chöùng quaû Thaùnh ñaâu coù khoù, chæ khoù vì chuùng ta khoâng chuyeân taâm. Chuyeân taâm moät choã trong moät ngaøy thì khoûi caùc nieäm sanh dieät. Nieäm sanh dieät khoâng coøn thì ñi saâu vaøo taâm theå chaân thaät cuûa mình roài. Vì vaäy deã chöùng ñöôïc caùc quaû vò. Ñoù laø noùi veà Töù nieäm xöù.

B - Minh saùt tueä:

Thieàn naøy cuõng duøng trí tueä xem xeùt roõ raøng taát caû caùc vaät. Coù khi caùc ngaøi duøng Minh saùt tueä ñeå quaùn Töù ñeá, coù khi caùc ngaøi duøng Minh saùt tueä ñeå quan saùt hôi thôû: hít voâ buïng phình ra, thôû ra buïng xeïp xuoáng. Hít voâ phình, thôû ra xeïp. Ñoù laø loái quaùn cuûa Thieàn Minh saùt tueä.

Chuùng ta thaáy tu theo Nguyeân thuûy cuõng laø tu Thieàn. Hoaëc Thieàn Töù nieäm xöù, Minh saùt tueä, Nguõ ñình taâm v.v... Ñoù laø phöông phaùp tu cuûa ñaïo Phaät theo heä Nguyeân thuûy.

II- Heä phaùi Thieàn Ñaïi thöøa

Trong heä Ñaïi thöøa naøy caên cöù theo caùc vò Thieàn sö ôû Trung Hoa daïy nhö Luïc Dieäu Phaùp Moân. Luùc ñaàu chuùng toâi cuõng coù hoïc vaø öùng duïng phaùp Thieàn naøy.

A - Luïc Dieäu Phaùp Moân:

Luïc Dieäu phaùp moân laø gì?

Laø bao goàm caùc phaùp:

- Soå töùc

- Tuøy töùc

- Chæ

- Quaùn

- Hoaøn

- Tònh

Ñöùc Phaät khi vaøo Thieàn ñònh cuõng tu hôi thôû. Ñieàu naøy trong caùc kinh A Haøm coù ghi laïi.

1. Soå töùc: Chuùng ta söû duïng soå töùc laø ñeám hôi thôû. Hít voâ cuøng, thôû ra saïch ñeám moät. Hít voâ cuøng, thôû ra saïch ñeám hai. Ñoù laø caùch ñeám hoaõn. Coøn caùch ñeám nhaët thì hít voâ cuøng, ñeám moät; thôû ra saïch, ñeám hai. Cöù nhö vaäy ñeàu ñaën hôi voâ, hôi ra. Ñeám töø moät ñeán möôøi roài boû, ñeám laïi. Coâng vieäc thaáy nhö ñöùa con nít chôi vaäy, nhöng thaät laø quan troïng. Vì chuùng ta ñaõ quen taâm phoùng chaïy ra ngoaøi, baây giôø muoán coät noù laïi, laøm sao coät? Phaûi möôïn hôi thôû. Thöôøng ngöôøi tu Thieàn laø phaûn quan, soi laïi. Soi laïi caùi gì? Soi laïi hôi thôû. Hít voâ cho tôùi cuøng, ñeám moät; thôû ra cho tôùi heát, ñeám hai. Bieát hôi thôû ra voâ, bieát ñeám moät hai neân queân heát caùc thöù beân ngoaøi, do ñoù taâm ñöôïc yeân. Thôøi gian thuaàn thuïc töø nöûa giôø cho ñeán moät giôø, ñeám khoâng coøn loän. Ñoù laø thaønh coâng quaùn soå töùc.

2. Tuøy töùc: Boû ñeám, chæ theo doõi hôi thôû. Hít voâ bieát, thôû ra bieát. Trong nhaø Thieàn noùi nhö chuù chaên traâu ñang theo doõi con traâu cuûa mình vaäy, ñi tôùi ñaâu mình theo doõi tôùi ñoù. Thôû voâ tôùi ñaâu bieát, thôû ra tôùi ñaâu bieát. Bieát moät caùch roõ raøng ñoù laø tuøy töùc.

3. Chæ: Tuøy töùc xong roài phaûi ñònh, töùc laø chæ. Chæ laø döøng laïi, truï taâm hoaëc ôû muõi, hoaëc ôû ngöïc, hoaëc ôû roán, tuøy theo moãi ngöôøi. Nhö truï taâm ôû muõi chæ thaáy muõi thoâi, khoâng nhôù gì khaùc ñoù laø chæ.

4. Quaùn: Quaùn hôi thôû naøy töø ñaâu maø coù? Töø ngoaøi hít voâ roài thôû ra maát, thaáy nhö vaäy thuaàn thuïc cho ñeán cuoái cuøng bieát roõ hôi thôû khoâng thaät, voâ thöôøng neân thaân naøy cuõng khoâng thaät, cuõng voâ thöôøng, ñoù laø quaùn hôi thôû.

5. Hoaøn: Quaùn nhö vaäy laø chöa cöùu kính, lieàn tôùi hoaøn. Hoaøn laø xoay trôû laïi xem caùi quaùn hôi thôû ra voâ ñoù noù ôû ñaâu. Tìm laïi xem laø hoaøn.

6. Tònh: Ñeán ñaây taâm yeân laëng, thanh tònh, khoâng coøn quaùn, khoâng coøn xoay gì nöõa caû, ñoù laø tònh. Ñeán tònh laø thaønh coâng.

Noùi thì deã chôù laøm khoâng phaûi deã. Hoài xöa luùc toâi ôû Chaân Khoâng toâi cuõng duøng phaùp naøy. Soå töùc, Tuøy töùc toâi laøm ñöôïc. Tôùi Chæ, ñaàu tieân toâi truï taâm ôû choùt muõi, truï moät hoài hai con maét noù nhöùc giaät giaät; toâi lieàn doàn xuoáng ngöïc, nghe töùc ngöïc quaù, chòu khoâng noåi toâi lieàn doàn xuoáng roán, moät luùc guïc leân, guïc xuoáng, ñeán khoùc maø thoâi. Thaät ra ngöôøi tu naøo cuõng coù nhöõng cay ñaéng trong luùc haï thuû coâng phu tu nhöng tuøy theo ngöôøi, theo duyeân maø moãi ngöôøi gaëp nhöõng khoù khaên khaùc nhau. Neáu phaùp naøo hôïp, coù lôïi ích cho söï tu thì chuùng ta phaûi theo. Neáu gaëp phaùp naøo trôû ngaïi thì mình chuyeån qua phaùp khaùc. Neân Phaät daïy nhieàu phaùp moân laø vì vaäy. Do nghieäp chuùng sanh sai khaùc neân phaùp tu cuõng sai khaùc.

Trong kinh coù keå: Moät hoâm ngaøi A-nan ñi khaát thöïc tôùi choã oâng thôï reøn, sau khi cuùng döôøng côm xong, oâng xin Ngaøi daïy cho moät phaùp tu. A-nan lieàn daïy oâng phaùp quaùn thaân baát tònh. Ngöôøi thôï reøn veà quaùn hoaøi khoâng coù keát quaû. Hoâm khaùc ngaøi A-nan ñi khaát thöïc gheù vaøo nghóa ñòa gaëp oâng giöõ nghóa ñòa, cuùng döôøng côm xong oâng cuõng xin Ngaøi daïy phaùp tu. Ngaøi daïy oâng naøy quaùn hôi thôû. OÂng haønh moät thôøi gian cuõng khoâng thaønh coâng. Ngaøi veà leã Phaät thöa raèng:

- Baïch Theá Toân, coù hai ngöôøi ñeä töû xin con daïy phaùp tu. Con daïy moät ngöôøi quaùn Soå töùc, moät ngöôøi quaùn Baát tònh, nhöng caû hai ñeàu thöïc haønh khoâng coù keát quaû.

Phaät hoûi:

- Hai ngöôøi ñoù laøm ngheà gì?

Ngaøi A-nan thöa:

- Baïch Theá Toân, ngöôøi laøm ngheà thôï reøn thì con daïy quaùn Baát tònh, coøn ngöôøi giöõ nghóa ñòa thì con daïy quaùn Soå töùc.

Phaät baûo:

- Vaäy laø oâng daïy sai roài. Ngöôøi laøm thôï reøn moãi ngaøy thöôøng thoåi oáng beã phì phòch, sao oâng khoâng daïy quaùn hôi thôû cho deã? Coøn ngöôøi giöõ nghóa ñòa moãi ngaøy ñeàu thaáy thaây ma hoaøi, sao oâng khoâng daïy quaùn Baát tònh?

Nhôø Phaät chæ neân sau ñoù ngaøi A-nan daïy laïi hai vò ñeä töû tu ñöôïc thaønh coâng.

Quyù vò thaáy, phaùp tu cuõng aûnh höôûng ñeán ngheà nghieäp vaø cuoäc soáng cuûa moãi ngöôøi neân chuùng ta khoâng neân cho moät phaùp naøo laø cöùu kính. Neáu moät phaùp cöùu kính thì Phaät khoâng daïy nhieàu phaùp moân. Tuøy theo caên cô chuùng sanh, vôùi nhöõng ngheà nghieäp khaùc nhau, beänh hoaïn khaùc nhau neân phaùp tu cuõng khaùc nhau.

B - Phaùp quaùn Khoâng, Giaû, Trung:

Phaùp naøy cuûa ngaøi Thieân Thai Trí Giaû ñaïi sö ôû Trung Quoác.

Quaùn Khoâng laø quaùn saùt taát caû phaùp treân theá gian naøy ñeàu do duyeân hôïp maø coù hình töôùng, coù danh töï, teân tuoåi, chôù thaät tình noù khoâng thaät, khoâng coù thöïc theå, neân goïi laø Khoâng. Tuy Khoâng nhöng duyeân hôïp thì giaû coù. Giaû coù neân ñaâu phaûi laø khoâng ngô. Vì vaäy noùi quaùn Giaû. Ngöôøi thaáy ñöôïc nghóa Khoâng, Giaû hoøa hôïp, ñoù goïi laø quaùn Trung.

Toâi xin daãn caâu chuyeän chuùng ta thöôøng nghe trong caùc kinh saùch Phaät. Caùc ngaøi thöôøng noùi “boùng truùc queùt theàm” hay laø “boùng traêng ñaùy nöôùc”. Tröôùc saân nhaø chuùng ta coù buïi tre, khi trôøi naéng leân, boùng cuûa buïi tre ngaû vaøo tröôùc saân, gioù ñöa qua ñöa laïi neân chuùng ta thaáy tröôùc saân mình coù boùng truùc queùt qua, queùt laïi. Tuy thaáy queùt maø khoâng saïch buïi. Nhö vaäy boùng truùc laø coù hay laø khoâng? Chuùng ta thöôøng cho laø khoâng, vì noù laø boùng maø. Khoâng thì sao maét nhìn thaáy, coøn neáu thaät thì sao naém baét noù khoâng ñöôïc? Nhö vaäy noù khoâng phaûi thaät, cuõng khoâng phaûi khoâng. Khoâng phaûi thaät coù, khoâng phaûi khoâng ngô, chæ laø giaû danh.

Gioáng nhö maët traêng döôùi ñaùy nöôùc. Khi hoà nöôùc trong, vaàng traêng saùng, chuùng ta nhìn döôùi hoà nöôùc thaáy coù maët traêng. Vaäy boùng traêng ôû döôùi nöôùc laø thaät coù hay thaät khoâng? Noùi thaät coù cuõng khoâng ñöôïc, vì moø vôùt naém baét khoâng ñöôïc. Noùi thaät khoâng sao maét nhìn thaáy, mình ñi ñaâu noù cuõng theo mình.

Nhö vaäy ñeå thaáy taát caû phaùp treân theá gian naøy khoâng thaät maø cuõng khoâng phaûi laø khoâng ngô. Chæ laø duyeân hôïp thì coù, duyeân tan thì khoâng, khoâng coù theå coá ñònh chaân thaät neân goïi laø giaû danh. Chuùng ta coù thoùi quen cho caùi gì cuõng thaät caû. Vaät gì mình sôø moù ñöôïc maø ai noùi giaû, mình khoâng bao giôø chòu. Nhö vaäy ñeå thaáy raèng caùi nhìn, caùi hieåu cuûa chuùng ta noâng caïn, sai laàm neân Phaät quôû khoâng ñuùng leõ thaät.

Ngöôøi tu theo Thieàn Ñaïi thöøa duøng phaùp quaùn Khoâng, quaùn Giaû, quaùn Trung ñeå bieát roõ taát caû vaät ñuùng nhö thaät, khoâng laàm laãn. Toâi chæ noùi veà Thieàn Ñaïi thöøa ñaïi khaùi nhö theá thoâi. Tieáp theo toâi noùi ñeán Thieàn toâng.

Thieàn toâng coøn goïi Toái thöôïng thöøa thieàn. Thieàn toâng ôû Trung Hoa truyeàn sang Vieät Nam: Töø Toå Boà-ñeà-ñaït-ma truyeàn xuoáng Toå Hueä Khaû, Toå Hueä Khaû truyeàn xuoáng cho Toå Taêng Xaùn, döôùi Toå Taêng Xaùn coù ngaøi Tyø-ni-ña-löu-chi truyeàn sang Vieät Nam.

Nhö vaäy ngaøi Tyø-ni-ña-löu-chi truyeàn Thieàn toâng sang Vieät Nam töø ñaàu theá kyû thöù saùu vaø sau naøy ngaøi Voâ Ngoân Thoâng cuõng truyeàn Thieàn toâng sang nöôùc ta vaøo cuoái theá kyû thöù chín. Theá neân Thieàn toâng ôû Vieät Nam coù töø theá kyû thöù saùu ñeán maõi veà sau. Chö Toå töø Baéc chí Trung ñeàu tu theo heä Thieàn naøy. Gaàn ñaây ôû mieàn Trung caùc Toå Nguyeân Thieàu, Toå Lieãu Quaùn v.v... cuõng tu theo Thieàn toâng. Toâi ñoïc trong Thieàn sö Vieät Nam thaáy ôû mieàn Baéc cuõng coù nhieàu vò Toå tu theo Thieàn toâng, theo caùc heä phaùi Tyø-ni-ña-löu-chi hay heä phaùi Voâ Ngoân Thoâng.

Toâi xin noùi laïi Thieàn toâng tröôùc ñôøi nhaø Toáng ôû Trung Quoác, töùc töø Toå Boà-ñeà-ñaït-ma, Thieàn toâng laø moät loái tu phaûn quan töï kyû. Toå Boà-ñeà-ñaït-ma khi sang Trung Hoa, Ngaøi truù ôû chuøa Thieáu Laâm, ngoài xaây maët vaøo vaùch, khoâng noùi chuyeän vôùi ai gaàn chín naêm.

Baáy giôø ngaøi Thaàn Quang laø moät Thieàn sö tu theo caùc phaùp Thieàn Ñaïi thöøa nhöng khoâng coù keát quaû, song coâng phu cuõng khaù thaâm haäu. Ngaøi Thaàn Quang tìm ñeán chuøa Thieáu Laâm thaáy Toå Boà-ñeà-ñaït-ma ñang ngoài xaây maët vaøo vaùch, khoâng bieát laøm sao, neân vaøo moät muøa ñoâng tuyeát rôi ñaày maø Ngaøi vaãn ñöùng ngoaøi saân chaép tay nhìn veà Toå Boà-ñeà-ñaït-ma suoát ñeâm. Saùng ra tuyeát ñaõ ngaäp goái nhöng göông maët Ngaøi vaãn tænh saùng nhö thöôøng. Toå Boà-ñeà-ñaït-ma xoay laïi nhìn thaáy, hoûi:

 - OÂng ñeán ñaây caàu vieäc gì maø khoå haïnh nhö vaäy?

Ngaøi Thaàn Quang thöa:

- Con ñeán ñaây xin Ngaøi daïy cho con phaùp moân cam loä.

Toå Boà-ñeà-ñaït-ma quôû:

- Muoán ñaït ñöôïc phaùp cuûa Phaät daïy phaûi nhieàu naêm khoå haïnh, nhieàu ñôøi boû thaân naøy ñeán thaân khaùc, môùi coù theå laõnh thoï. OÂng chæ duøng moät chuùt khoå haïnh nhö vaäy laøm sao caàu ñöôïc.

Ngaøi Thaàn Quang nghe quôû lieàn ñi xuoáng nhaø beáp, möôïn dao chaët moät caùnh tay daâng leân Toå Boà-ñeà-ñaït-ma ñeå caàu phaùp. Toå Ñaït-ma thaáy Ngaøi tha thieát quaù neân baèng loøng daïy.

Trong caâu chuyeän naøy khi giaûng toâi cuõng hôi deø daët. Vieäc chaët caùnh tay toâi coøn baùn tín, baùn nghi, khoâng daùm khaúng ñònh. Nhöng qua vieäc aáy coù theå hieåu raèng caùc ngaøi muoán cho chuùng ta bieát: Phaät phaùp laø moät phaùp cao sieâu tuyeät vôøi, ñöa ngöôøi tôùi giaûi thoaùt sanh töû thì phaûi lieàu cheát, quyeát taâm môùi ñöôïc, khoâng phaûi chaàn chôø hay tu moät caùch bình thöôøng maø coù theå ñöôïc. Vì vaäy caùc ngaøi laäp ra hình aûnh chaët tay cho chuùng ta thaáy göông cöông quyeát cuûa ngöôøi xöa hoïc ñaïo maø chuùng ta coá gaéng.

Ñöôïc Toå Boà-ñeà-ñaït-ma nhaän roài Ngaøi theo hoïc moät thôøi gian. Hoâm ñoù Ngaøi quì thöa:

- Baïch Hoøa thöôïng ! Taâm con khoâng an, xin Hoøa thöôïng daïy con phaùp an taâm.

Toå Boà-ñeà-ñaït-ma baûo:

- OÂng ñem taâm ra ta an cho.

Ngaøi Thaàn Quang xoay laïi tìm maõi khoâng thaáy taâm cuûa mình ñaâu heát neân thöa: 

- Baïch Hoøa thöôïng, con tìm taâm khoâng ñöôïc.

Toå Ñaït-ma baûo:

- Ta ñaõ an taâm cho ngöôi roài.

Ngay ñoù ngaøi Thaàn Quang laõnh hoäi ñöôïc phaùp an taâm.

Quí vò thaáy deã hay khoù? Lôøi noùi cuûa Toå Boà-ñeà-ñaït-ma coù phaûi lôøi ñuøa chaêng? Thaät ra ngaøy xöa khi chöa nhaän ñöôïc lyù Thieàn, toâi thaáy caùc Toå cuûa mình döôøng nhö ñuøa côït vôùi nhau chôi, chôù khoâng thaät thaø chuùt naøo heát. Khi bieát ñöôïc roài môùi neå phuïc caùc ngaøi voâ cuøng.

Chuùng ta thöôøng cho caùi suy nghó laø taâm cuûa mình. Nghó ñoâng, nghó taây, nghó ñuû thöù, noùi ñoù laø taâm toâi nghó neân taâm baát an vì cöù chaïy hoaøi, loaïn ñoäng luoân luoân. Toå baûo: “Ñem taâm ra ta an cho.” Ñaây ñaâu phaûi laø lôøi noùi nheï. Baûo ñem taâm ra töùc laø phaûn quan tìm laïi caùi taâm laêng xaêng cuûa mình ñoù xem noù ôû ñaâu. Nhìn laïi noù maát daïng. Noù maát daïng thì luùc ñoù coù an hay khoâng? Ñoù laø an roài.

Nhö vaäy phaûn quan laïi taâm laêng xaêng thì taâm laêng xaêng maát. Ñaây chính laø phaùp tu ñeå ñi cho tôùi choã an taâm. Soi saùng laïi chính mình xem taâm laêng xaêng ôû choã naøo, noù ra laøm sao. Tìm laïi thì noù maát neân taâm ñöôïc ñònh khoâng coøn chaïy, khoâng coøn loaïn. Ñoù laø ñaõ an taâm roài. Roõ raøng nhö vaäy, nhöng chuùng ta khoâng hieåu neân töôûng caùc ngaøi ñuøa chôi.

Khi ngaøi Thaàn Quang nhaän laõnh ñöôïc lieàn ñaûnh leã thöa raèng:

- Con ñaõ bieát loái vaøo.

Toå baûo:

- OÂng khaù ñoù.

Neân Toå ñoåi teân Ngaøi laø Hueä Khaû.Quyù vò thaáy an taâm deã hay khoù? Noù ñôn giaûn laøm sao, gaàn guõi laøm sao! Khi nhaän hieåu ñieàu naøy roài chuùng ta thaáy thaät laø quaù hay, thaät laø ñôn giaûn khoâng phaûi chuyeän xa vôøi.

Ñeán ngaøi Hueä Khaû daïy ngaøi Taêng Xaùn. Ngaøi Taêng Xaùn ñang bò beänh huûi (cuøi) moät hoâm gaëp Toå Hueä Khaû, Ngaøi baïch:

- Xin Hoøa thöôïng daïy cho con phöông phaùp saùm hoái.

Toå Hueä Khaû baûo:

- Ñem toäi ra ta saùm cho.

 Ngaøi Taêng Xaùn xoay laïi tìm maõi khoâng ñöôïc, môùi baïch Toå:

- Baïch Hoøa thöôïng, con tìm toäi khoâng thaáy.

Toå Hueä Khaû baûo:

- Ta ñaõ saùm hoái cho ngöôi roài.

Ngay ñoù ngaøi Taêng Xaùn lieàn ngoä. Töø ñoù beänh huûi cuûa Ngaøi cuõng laàn laàn thuyeân giaûm.

Ñoaïn tröôùc thì phaûn quan tìm taâm, ñoaïn naøy phaûn quan tìm toäi, tìm nghieäp cuûa mình. Tìm ñaùo ñeå khoâng thaáy töùc laø noù cuõng khoâng thaät.

Tôùi vò Toå thöù ba laø ngaøi Ñaïo Tín. Khi Ngaøi coøn laø Sa-di, moät hoâm gaëp Toå Taêng Xaùn, Ngaøi thöa:

- Baïch Hoøa thöôïng, xin Ngaøi daïy cho con phöông phaùp giaûi thoaùt.

Ngaøi Taêng Xaùn baûo:

- Ai troùi buoäc ngöôi?

Ngaøi Ñaïo Tín nhìn laïi khoâng thaáy ai troùi buoäc heát neân thöa:

- Daï khoâng ai troùi buoäc con.

Toå baûo:

- Vaäy caàu giaûi thoaùt laøm gì?

Ngay ñaây ngaøi Ñaïo Tín lieàn ngoä.

Chuùng ta xoay laïi tìm xem caùi gì laøm mình traàm luaân, laøm mình khoå sôû. Tìm laïi khoâng thaáy, maø cöù töôûng töôïng mình ñang bò troùi buoäc, bò naøy, bò kia, ñuû thöù heát. Ñaõ laø töôûng töôïng khoâng thaät thì caàu giaûi thoaùt laøm gì? Coù bò troùi môùi nhôø ngöôøi môû, coøn khoâng bò troùi maø nhôø ngöôøi môû thì sao? Ngaøi Ñaïo Tín xoay laïi tìm khoâng thaáy caùi gì troùi buoäc heát neân Toå Taêng Xaùn baûo: “Ta ñaõ giaûi thoaùt cho ngöôi roài.”

Chuùng ta thaáy caùc ngaøi ngoä ñaïo ñeàu do nhìn laïi, soi chieáu laïi nôi mình, tìm xem taâm thaät hay khoâng; tìm toäi, nghieäp xem thaät hay khoâng; tìm söï troùi buoäc nôi mình xem thaät hay khoâng? Roát cuoäc chæ laø aûo töôûng khoâng thaät. Thaáy ñöôïc khoâng thaät laø ngoä lyù ñaïo, töø ñoù tu haønh thaønh Toå. Loái phaûn quan laø vaäy.

Heát ñôøi Tuøy tôùi ñôøi Ñöôøng, maõi cho ñeán ñôøi Toáng, Thieàn sö Trung Hoa daïy lyù Thieàn thì chö Taêng ñöông thôøi ñeàu hieåu heát, nhöng cöù noùi suoâng chôù khoâng chòu tu. Do ñoù caùc ngaøi laøm ngöôïc laïi, khoâng daïy lyù nöõa maø cho moät caâu thoaïi ñaàu: “Tröôùc khi cha meï chöa sanh, ta laø caùi gì?” Chæ daïy moät caâu ñoù veà nghieàn ngaãm maõi thì ñaâu coøn lyù thuyeát chi nöõa. Vì chö Taêng cöù hieåu lyù hoaøi maø khoâng tu, neân baây giôø caùc ngaøi baét phaûi tu maø khoâng cho hieåu lyù. Neân ôû Trung Hoa töø ñôøi Toáng veà sau môùi xuaát hieän Thieàn thoaïi ñaàu laø vì vaäy.

Hieän giôø ôû Vieät Nam, Taêng Ni vaø quí Phaät töû ñaõ hieåu lyù Thieàn heát chöa? Neáu chöa maø toâi daïy Thieàn thoaïi ñaàu thì khoâng ñöôïc, neân buoäc loøng toâi phaûi noùi cho quí vò hieåu, bieát ñöôøng loái tu. Sau naøy naêm, ba chuïc naêm hoaëc laø moät, hai traêm naêm ngöôøi ta hieåu nhieàu quaù, thoâng minh quaù, môû mieäng laø noùi thieàn thì luùc ñoù khoâng giaûng daïy nöõa, chæ duøng moät caâu thoâi. Neân phöông tieän giaùo hoùa phaûi tuøy thôøi, tuøy hoaøn caûnh maø söû duïng. Quí vò ñöøng nghó raèng Thieàn thoaïi ñaàu môùi laø Thieàn toâng. Khoâng phaûi vaäy, Thieàn toâng tröôùc kia khoâng coù thoaïi ñaàu, chæ sau naøy thoâi. Ñoù laø toâi noùi heä thoáng tu Thieàn töø treân ñeán döôùi.

Chuùng ta tu taäp toïa thieàn ñeå laøm gì? Chuùng ta toïa thieàn laø taäp cho taâm yeân, laëng xuoáng. Bôûi vì khi ngoài thieàn chuùng ta khoâng suy nghó, moïi suy nghó phaûi döøng. Neáu taâm chuùng ta döøng, khoâng suy nghó loän xoän, ñoù laø thanh tònh. Taâm thanh tònh thì trí chuùng ta saùng suoát.

Ñeán ñaây, toâi muoán noùi phaùp tu Thieàn laø phaùp thöïc teá, thích hôïp vôùi tinh thaàn khoa hoïc hieän ñaïi. Ñaây laø ñieàu toâi muoán noùi roäng cho taát caû quí vò löu taâm. Taïi sao phaùp tu Thieàn thöïc teá?

Quí vò thaáy luùc naøo trong gia ñình coù chuyeän boái roái, chuùng ta nghó laêng xaêng loän xoän ñuû thöù heát. Nhöõng luùc ñoù mình ñeå ñoà ñaïc nôi naøy nôi noï, muoán nhôù laïi moùn ñoà ñeå choã naøo, thì queân maát khoâng bieát ñeå ñaâu. Chæ khi naøo yeân tònh, ngoài laëng xuoáng moät chuùt lieàn nhôù. Roõ raøng nhôø yeân laëng trí mình saùng.

Nhieàu ngöôøi môùi taäp ngoài thieàn, khi ôû ngoaøi mình thaáy moïi chuyeän bình thöôøng khoâng coù gì, ngoài laïi hôi yeân moät chuùt lieàn nhôù chuyeän naêm treân naêm döôùi. Ngöôøi ñoù coù aân gì vôùi mình, ngöôøi ñoù coù oaùn gì vôùi mình, nhôù ñaày ñuû heát! Nhôù neân khoå quaù. Sao mình ngoài cho yeân maø noù cöù nhôù chuyeän ñaâu ñaâu khoâng. Nhö vaäy caùi nhôù ñoù xaáu hay toát?

Thaät ra, nhö toâi ñaõ noùi vì baän taâm chuyeän naøy chuyeän noï neân mình queân, baây giôø ngoài yeân laïi mình lieàn nhôù. Nhö vaäy nhôù laø saùng maø queân laø toái. Quí vò ngoài thieàn môùi sô sô thoâi, maø nhôù ñöôïc chuyeän naêm treân naêm döôùi laø bieát mình saùng roài ñoù. Hoài xöa ôû ngoaøi ñôøi mình loän xoän neân khoâng nhôù, baây giôø nhôø yeân neân nhôù. Nhö vaäy laø saùng hôn, saùng hôn thì möøng chôù sao buoàn! Ñeán chöøng naøo chuùng ta yeân troïn veïn seõ nhôù ra voâ soá kieáp.

Cho neân ñöùc Phaät ngoài thieàn boán möôi chín ngaøy ñeâm döôùi coäi boà-ñeà, tôùi ñeâm cuoái, taâm Ngaøi hoaøn toaøn thanh tònh. Ngaøi söïc nhôù ñeán caâu hoûi Ngaøi ñaõ ñaët ra: “Tröôùc khi coù maët ôû ñaây ta töøng ôû ñaâu?” Vöøa nghó ta töøng ôû ñaâu, Ngaøi lieàn nhôù suoát heát bao nhieâu kieáp töøng ôû nôi naøy, nôi kia, nôi noï… nhôù roõ raøng khoâng nghi ngôø. Ñôøi ñoù teân gì hoï gì, cha meï laø ai, nhôù heát. Nhôù suoát nhö vaäy goïi laø chöùng Tuùc maïng minh.

Chuùng ta ngoài sô sô, yeân chuùt chuùt neân nhôù ñöôïc chuyeän hai ba naêm, chín möôøi naêm tröôùc laø kha khaù roài ñoù. Neáu ngoài yeân hoaøn toaøn thì chuùng ta cuõng nhôù nhö Phaät. Nhö vaäy tu laø moät leõ thaät, taâm yeân tònh thì trí saùng, khoâng nghi ngôø gì heát. Ñaây khoâng phaûi chuyeän gì xa xoâi, chuyeän gì huyeàn hoaëc. Tu roài chuùng ta môùi thaáy keát quaû ñuùng nhö vaäy.

 Hieän taïi taâm chuùng ta ñang loaïn, ñang laêng xaêng, neáu chuùng ta kheùo quaùn hay laø kheùo an ñònh thì noù laëng. Laëng nhieàu thì bieát nhieàu, laëng ít thì bieát ít. Trong loøng coøn tham, saân, si bieát roõ coøn tham, saân, si. Tham, saân, si yeáu giaûm thaáy roõ yeáu giaûm, tu tôùi ñaâu bieát keát quaû tôùi ñoù. Tu laø ñoaïn tröø phieàn naõo, deïp heát nhöõng voïng töôûng ñieân ñaûo ôû trong taâm mình. Vaäy thì phaùp tu naøy laø phaùp tu khoa hoïc taâm linh cuûa con ngöôøi. Ñoù laø söï tu thöïc teá nôi noäi taâm mình, chôù ñaâu phaûi chuyeän xa vôøi. Coù tieán mình bieát tieán, khoâng tieán mình bieát khoâng tieán. Böôùc ñöôïc böôùc naøo laø bieát roõ böôùc aáy. Nhö vaäy coù thöïc teá hay khoâng? Raát thöïc teá.

Khoa hoïc ngaøy nay phaân ra nhieàu moân hoïc. Moân hoïc naøy, moân hoïc noï, moãi moân ñeàu coù chia thaønh khoa rieâng. Chuùng ta chuyeân tu ñeå deïp boû caùi hö aûo cuûa taâm linh, hieän baøy caùi chaân thaät nôi mình. Caùi giaû mình bieát giaû, caùi thaät mình bieát thaät roõ raøng, thì khoâng phaûi moät moân chaân thaät höõu lyù cuûa khoa hoïc laø gì!

Vì vaäy chuùng ta tu Thieàn raát thích hôïp vôùi thôøi hieän ñaïi. Giôùi Phaät töû trí thöùc naøy nay ñeán vôùi ñaïo Phaät cuõng thích tu Thieàn. Ngöôøi Taây phöông hoïc hoûi Phaät phaùp ñeàu muoán hoïc Thieàn. Vaäy, Thieàn hoïc cuûa Phaät giaùo laø moân hoïc maø giôùi trí thöùc trong nöôùc, cuõng nhö ngoaøi nöôùc hieän nay ñeàu ñang haâm moä, kính troïng. Theá thì taïi sao chuùng ta khoâng khai thaùc, khoâng thöïc haønh tu taäp Thieàn toâng. Coù ñaùng tieác khoâng? Vì vaäy toâi thaáy chuùng ta neân môû mang ñöôøng loái tu Thieàn töø caùc baäc Toân tuùc thuôû xöa, ñeå roài höôùng daãn cho nhöõng ngöôøi ham tu, hieáu hoïc ngaøy nay coù moät höôùng tu cuï theå, thöïc teá. Coù theá, ngöôøi ta môùi höùng thuù tu.

Theo toâi, tu Thieàn laø moät phaùp tu quaù deã. Taïi sao? Vì voïng töôûng töø mình coù thì boû noù cuõng töø mình maø boû. Khoâng coù Trôøi, Phaät naøo chen vaøo ñoù heát. Chuùng ta coù quyeàn quyeát ñònh hoaøn toaøn. Muoán cho voïng töôûng heát thì phaûi deïp saïch noù. Ñaây laø vieäc laøm trong taàm tay cuûa chuùng ta, khoâng phaûi ñôïi Phaät cho mình môùi laøm ñöôïc, hay caùc Toå uûng hoä mình môùi laøm ñöôïc.

Quí vò ngoài nhôù chuyeän ñoâng, chuyeän taây vieån voâng thì phaûi raày noù: “Ñoù laø baäy, khoâng ñöôïc theo” lieàn boû ñi thì töï noù heát chôù gì. Chuùng ta coù quyeàn deïp noù, cöù deïp hoaøi thì coù seõ heát thoâi. Nhö trong tuùi cuûa chuùng ta coù saün nhöõng moùn ñoà xaáu vaø toát. Neáu chuùng ta muoán giöõ ñoà toát thì phaûi löôïm ñoà xaáu quaêng ra. Trong tuùi cuûa mình, löôïm quaêng ra deã hay khoù? Raát laø deã, vì cuûa mình maø.

Voïng töôûng cuõng vaäy coøn deã hôn boû ñoà xaáu nöõa. Vì voïng töôûng laø aûo, boû caùi voïng töôûng aûo ñeå caùi thaät hieän baøy. Nhö ñeâm raèm treân hö khoâng coù maët traêng saùng nhöng maây ñen cöù bay ñeán neân thaáy toái. Neáu maây ñen tan thì maët traêng lieàn saùng röïc. Maây vôùi maët traêng, caùi naøo deã deïp. Maây tan hay maët traêng tan? Maây tan chôù maët traêng ñaâu coù tan.

Nhö vaäy nôi mình coù Taùnh giaùc chaân thaät coøn voïng töôûng laø ñoà aûo, maø ñoà aûo thì boû chôù ai ñi boû Taùnh giaùc. Baûo boû caùi thaät môùi laø khoù, chôù caùi aûo thì boû quaù deã roài. Ai cuõng coù quyeàn laøm ñöôïc vieäc naøy, chæ coù quyeát chí hay khoâng thoâi. Ai quyeát chí maïnh daïn thì thaønh coâng, ai lô lô, löûng löûng thì thaát baïi. Ñoù laø quyeàn cuûa moïi ngöôøi.

]