MÌNH LAØ CAÙI GÌ ?

Giaûng taïi Thieàn vieän Truùc Laâm - 1997.

Hoâm nay, ñaïo traøng Thaùi Tueä veà Thieàn vieän Truùc Laâm cuùng döôøng muøa an cö, quí thaày coù ít lôøi nhaéc nhôû cho ñaïo traøng ñeå quí vò tinh taán tu haønh.

Laø ngöôøi Phaät töû, quí vò vöøa lo sinh soáng cho gia ñình, vöøa lo tu haønh, ñoàng thôøi giuùp ñôõ huynh ñeä chung quanh cuøng bieát tu, ñoù laø duyeân toát. Vì vaäy toâi seõ nhaéc nhôû theâm cho quí Phaät töû nhöõng ñieåm troïng yeáu trong Phaät phaùp.

Ñöùc Phaät Thích Ca khi sinh ra ñôøi, moät tay chæ trôøi moät tay chæ ñaát, noùi caâu: “Treân trôøi, döôùi trôøi, chæ coù ta laø hôn heát.” Caâu naøy quyù thaày ñaõ giaûng roäng roài, nhöng ôû ñaây toâi nhaán maïnh laïi troïng taâm. Ngöôøi ta cöù nghó Phaät noùi theá laø baûn ngaõ hôn heát, nhöng söï thaät khoâng phaûi vaäy. Vôùi thaâm yù cuûa ñaïo Phaät thì treân trôøi döôùi trôøi chæ coù ta, töùc con ngöôøi laø hôn heát.

Taïi sao vaäy ? Vì trong vuõ truï, trôøi che ñaát chôû nhöng trôøi ñaát voâ tri, chæ con ngöôøi laø coù tri giaùc. Ñaát chôû ñaát nuoâi chuùng ta, nhöng ñaát coù bieát laøm gì ñaâu, chæ laø hình töôùng che chôû giuùp cho mình coù söï soáng. Coøn trôøi laø maây, möa, maët trôøi, maët traêng, giuùp cho ta ñuû ñieàu kieän soáng treân theá gian naøy. Neân noùi trôøi ñaát voâ tri, chæ coù con ngöôøi tri giaùc, nhö vaäy tri giaùc laø treân taát caû. Vì theá con ngöôøi laø troïng taâm cuûa trôøi ñaát, chôù khoâng phaûi thöôøng.

Laâu nay chuùng ta ai cuõng nhö ai, haàu heát ñeàu coi thöôøng mình, chæ kính trôøi troïng ñaát. Ñoù laø loãi laàm raát to. Sôï trôøi phaït, mong trôøi thöông, caàu thoå ñòa uûng hoä cho nhieàu…  taát caû nhöõng vieäc ñoù chæ laø phaàn phuï beân ngoaøi khoâng ñaùng keå. Chính yeáu laø con ngöôøi. Con ngöôøi raát quan troïng ñoái vôùi ñaïo Phaät, neân ñöùc Phaät Thích Ca ra ñôøi ñaõ tuyeân boá muïc tieâu troïng yeáu ñoù. Ngaøi ra ñôøi laø vì ñeà cao giaù trò cuûa con ngöôøi. Ñoù laø troïng taâm, khaùc vôùi caùc nhaø khoa hoïc hay trieát hoïc, luoân nghieân cöùu tìm toøi beân ngoaøi, chinh phuïc vuõ truï maø queân xoay laïi con ngöôøi, chinh phuïc chính baûn thaân mình.

Quí Phaät töû kieåm nghieäm laïi trong ñôøi soáng cuûa mình, xeùt xem chuùng ta nhôù mình nhieàu hay nhôù beân ngoaøi nhieàu. Saùng thöùc daäy thì sao ? Söûa soaïn ñi chôï hoaëc ñi laøm coâng taùc, luoân luoân nhôù nhöõng vieäc beân ngoaøi, chôù khoâng nhôù mình. Lo ñieàu naøy ñieàu kia, mua saém ñuû thöù. Ngoaøi chôï coù nhöõng moùn haøng môùi laï, neáu trong tuùi coù tieàn lieàn ñi mua saém. Chuùng ta öa thích nhöõng gì môùi laï beân ngoaøi, ít khi nghó ñeán con ngöôøi mình. Quí vò coù khi naøo nghó mình laø caùi gì khoâng ? Chaéc khoâng ! Cöù haøi loøng vôùi con ngöôøi nhö vaày, söï soáng nhö vaày laø ñuû roài. Theâm nöõa laø söï aên maëc, nhaø cöûa, xe coä, lo baáy nhieâu ñoù maø queân nghó mình laø caùi gì.

Mình laø gì khoâng bieát maø caùi gì cuõng lo cho mình. Saém maùy thu thanh, hoûi saém cho ai, saém cho mình. Mua chieác neäm ñeå laøm gì ? Ñeå cho mình naèm. Caùi gì cuõng mình heát. Nhöng thöû hoûi mình laø gì thì khoâng bieát ! Ñoù laø ñieåm chính yeáu maø taát caû chuùng ta queân, chuùng ta lô laø.

Ñaïo Phaät khoâng cho pheùp ngöôøi Phaät töû nhö vaäy maø chuùng ta phaûi bieát mình cho raønh reõ, töôøng taän. Vaät beân ngoaøi chæ phuï thuoäc, nghóa laø bieát ñöôïc bao nhieâu hay baáy nhieâu, troïng yeáu laø phaûi bieát mình, vì con ngöôøi laø troïng taâm cuûa vuõ truï. Bieát taát caû maø khoâng bieát mình thì caùi bieát ñoù chöa thaät bieát. Taát caû taøi saûn mình ñöôïc maø hoûi mình laø caùi gì cuõng khoâng bieát. Nhö vaäy, taát caû caùi ñöôïc ñoù ñeàu khoâng giaûi quyeát taän coäi goác cuûa con ngöôøi. Soáng maø khoâng bieát mình laø gì thì cuoäc soáng heát söùc roãng, voâ giaù trò. Neáu chuùng ta chæ lo aên maëc cho sung söôùng, nhaø laàu xe hôi, töùc laø chæ lo thuï höôûng sung tuùc, maø mình laø gì khoâng bieát thì ai höôûng thuï ñaây ?

Ñoù laø vaán ñeà maø ñöùc Phaät hay ngöôøi tu hy sinh caû cuoäc ñôøi, phaêng tìm cho ra manh moái ñeå giaûi quyeát veà thaân phaän con ngöôøi. Ngaøy nay chuùng ta tu theo ñaïo Phaät caàn phaûi hieåu vaán ñeà ñoù, khoâng theå xem thöôøng. Cöù lo aên lo maëc, lo soáng ñeå chôø tôùi ngaøy cheát, cuoái cuøng laø tan raõ. Ví nhö chuùng ta caát caùi nhaø thaät ñeïp nhöng bieát mai moát noù seõ tan naùt thì coøn quí noù khoâng ? Caùi khoâng beàn, khoâng laâu daøi, chuùng ta ñaâu coù quí. Vaäy thì thaân naøy khoâng laâu daøi, taïi sao mình laïi quí, ñoù laø meâ hay giaùc ? Ñoù laø meâ.

Vì vaäy ñaïo Phaät daïy chuùng ta phaûi giaùc, chôù khoâng cho meâ. Ngöôøi meâ thì khoâng saùng suoát, khoâng coù trí tueä. Maø khoâng saùng suoát, khoâng trí tueä thì soáng nhö cheát, khoâng coù giaù trò gì heát ! YÙ nghóa quan troïng laø phaûi bieát ñöôïc mình thì cuoäc soáng môùi coù giaù trò. Duø soáng ngheøo hay soáng thieáu thoán vaãn coù yù nghóa nhö thöôøng. Coøn khoâng bieát mình laø gì thì cuoäc soáng hoaøn toaøn voâ nghóa.

Nhöng muoán bieát mình laø gì phaûi laøm sao ? Chính ñieåm naøy toâi muoán höôùng daãn cho quí Phaät töû öùng duïng tu taäp ñeå tìm laïi xem mình laø caùi gì ? Bao nhieâu ngöôøi duø trí thöùc hay bình daân ñeàu nghó mình luoân luoân hieän tieàn, nhöng hoûi mình laø gì thì khoâng traû lôøi ñöôïc. Nhö vaäy, caùi hieän tieàn ñoù cuõng chæ laø aûo töôûng thoâi. Chuùng ta phaûi tìm ra leõ thaät mình laø gì chôù khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc. Chuùng ta tu khoâng phaûi tìm caùi gì xa xoâi ôû beân ngoaøi maø phaûi xoay laïi soi saùng chính mình ñeå tìm xem mình laø gì ? Caùi gì laø thaät mình ? Neáu tìm ra ñöôïc caùi thaät mình laø ngoä ñaïo. Ñöøng töôûng ngoä ñaïo laø chaïy leân non, leân nuùi, leân maây, leân trôøi, maø ngoä ñaïo laø tìm ra ñöôïc caùi thaät mình. Tìm ñöôïc caùi thaät mình roài thì ngang ñoù giaûi quyeát xong doøng sinh töû. Khoâng tìm ra ñöôïc caùi thaät mình thì luoân luoân soáng trong dao ñoäng, bieán chuyeån. Maø dao ñoäng bieán chuyeån laø töôùng sinh dieät voâ thöôøng. Neáu chaáp giöõ taát caû hình töôùng taâm nieäm voâ thöôøng laø mình thì mình laø moät doøng bieán chuyeån. Chuyeån bieán nôi naøy tôùi nôi kia khoâng döøng, Phaät goïi ñoù laø luaân hoài. Ñaõ luaân hoài thì chæ coù giaûi thoaùt luaân hoài môùi laø vui.

Toâi thöôøng noùi thaân naøy khoâng phaûi thieät mình. Nhöng ai cuõng baùm vaøo noù, cuõng nghó noù laø mình. Neáu thaân naøy thaät mình thì noù nguyeân veïn, nhöng neáu ôû trong da thòt chuùng ta choã naøo bò ung nhoït thì coù muû hoâi haùm. Muû hoâi haùm ñoù laø mình chaêng ? Ñaõ töø da thòt mình loaïi ra thì noù ñaâu phaûi mình. Neáu laø mình thì chuùng ta phaûi meán noù chöù, ngöôïc laïi mình raát gôùm noù. Nhö nöôùc boït ôû trong mieäng coù phaûi laø mình khoâng ? Neáu laø mình thì khi nhoå ra roài, mình laáy laïi ñöôïc; nhöng chuùng ta coù laøm nhö vaäy khoâng ? Keå caû maùu huyeát laø thieát yeáu cuûa söï soáng, nhöng chuùng ta chích ra chöøng moät chung maùu, roài baûo uoáng laïi coù daùm uoáng khoâng ? Neáu thaät mình thì ñaâu nôõ boû; ñaèng naøy buoâng ra roài, chuùng ta gôùm noù thì laøm sao noùi mình ñöôïc. Neáu thaân naøy laø mình thì khi thieáu maùu, mua maùu cuûa ngöôøi khaùc ñem voâ, maùu ngöôøi khaùc thì ñaâu phaûi cuûa mình, nhöng khi ñem voâ roài laïi noùi maùu mình. Laï chöa ! Töø baûn thaân mình loaïi ra thì chuùng ta gôùm, coøn cuûa ngöôøi khaùc ñem vaøo thì nhaän laø mình. Thaät voâ lyù ! Cho neân töø ñoù môùi thaáy roõ raøng thaân naøy khoâng thaät laø mình.

Trong kinh, ñöùc Phaät keå laïi: Coù moät ngöôøi ñi sang laøng khaùc, giöõa ñöôøng gaëp sa maïc. Trôøi toái, oâng thaáy caùi choøi cuõ khoâng coù ngöôøi ôû, neân vaøo nghæ taïm qua ñeâm. Ñang naèm, coù tieáng ñoäng beân ngoaøi, oâng troãi daäy nghe ngoùng. Boãng caùnh cöûa bò xoâ voâ, thì ra moät con quyû to töôùng ñang vaùc caùi thaây ngöôøi cheát lieäng xuoáng ñaát. OÂng hoaûng sôï quaù ñöùng neùp sau vaùch. Boãng coù con quyû thöù hai chaïy vaøo, giaønh aên vôùi con quyû thöù nhaát. Ñöùa naøy noùi caùi thaây cuûa tao, ñöùa kia noùi caùi thaây cuûa tao, hai ñöùa giaønh nhau roài caõi loän.

Luùc ñoù chuùng chôït thaáy oâng ñöùng beân vaùch. Con quyû thöù nhaát noùi töø ñaàu tôùi cuoái coù oâng naøy laøm chöùng, neáu oâng noùi cuûa ñöùa naøo thì ñöùa ñoù aên. Nghe vaäy oâng run quaù, neáu noùi cuûa thaèng naøy thì thaèng kia beû coå mình, nhöng thoâi keä thaø cheát chôù khoâng noùi doái. Neân oâng baûo: “Khi naõy toâi thaáy roõ raøng anh A ñem caùi thaây voâ quaêng ôû ñaây.” Thaèng kia töùc giaän quaù lieàn giöït oâng moät caùnh tay. Con quyû thöù nhaát thaáy vaäy thöông, beøn xeù caùnh tay cuûa thaây cheát raùp vaøo cho oâng. Vöøa raùp xong thì con quyû thöù hai giöït caùnh tay coøn laïi quaêng ra. Con quyû ñaàu xeù caùnh tay thöù hai cuûa thaây cheát gaén vaøo. Roài tôùi chaân phaûi, chaân traùi. Heã con quyû naøy xeù quaêng ra thì con kia laáy chaân cuûa thaây cheát gaén vaøo. Cuoái cuøng meät quaù hai con quyû ngöng caõi, chuùng chia hai chaân, hai tay cuûa oâng bò vöùt ra vaø aên.

OÂng ta hoaûng hoát töï hoûi mình laø caùi gì ? Roõ raøng tay chaân hieän giôø laø cuûa thaây cheát. OÂng môùi ñi tìm gaëp nhöõng vò saùng suoát ñeå hoûi xem oâng baây giôø laø gì. Gaëp ñöôïc moät vò A La Haùn, ñaûnh leã xong, oâng thöa:

- Baïch Ngaøi, con bò hai con quyû ñem tay chaân cuûa thaây cheát raùp vaøo cho con, baây giôø caùi gì laø con?

Vò A La Haùn noùi:

- Toát laém ! Nhö vaäy laø oâng saép ngoä ñaïo.

Caâu chuyeän tôùi ñoù heát. Quí vò thaáy neáu vaät taïm bôï hö giaû maø chuùng ta bieát thaéc maéc, tìm toøi, khoâng tin noù thaät, thì ñoù laø saùng suoát, thaáy ñöôïc leõ thaät. Cuoäc ñôøi naøy coù ai thaáy ñöôïc leõ thaät khoâng, coù ai thaéc maéc mình laø gì khoâng ? Hay cöù haøi loøng. Ñaõ haøi loøng roài thì tìm moïi thöù cho noù thuï höôûng, chôø ñeán ngaøy baïi hoaïi. Ñoù laø noãi ñau ñôùn cuûa con ngöôøi trong kieáp meâ laàm. Chuùng ta phaûi yù thöùc mình laø gì, tìm cho ra caùi mình ñoù chính laø goác cuûa söï tu. Ngöôøi bieát quay laïi tìm mình laø ngöôøi saép thaáy ñaïo.

Vì vaäy toâi höôùng daãn Taêng Ni ôû caùc Thieàn vieän cuõng nhö Phaät töû trong caùc ñaïo traøng khi tuïng kinh thì ñaët naëng kinh Baùt Nhaõ. Trong kinh Baùt Nhaõ caâu ñaàu: “Quaùn Töï Taïi Boà-taùt haønh thaâm Baùt-nhaõ Ba-la-maät-ña thôøi chieáu kieán nguõ uaån giai khoâng, ñoä nhaát thieát khoå aùch.” Chæ caàn soi laïi thaân naêm uaån naøy khoâng thaät thì taát caû khoå naïn qua heát. Quí vò coù soi laïi khoâng ? Nhieàu khi ñoïc thì ñoïc maø khoâng chòu soi laïi. Caàn phaûi soi laïi thaân naêm uaån naøy xem noù coù thaät hay khoâng. Neáu thaáy roõ raøng noù khoâng thaät thì taát caû khoå aùch ñeàu qua. Ñieàu naøy heát söùc cuï theå.

Thöôøng chuùng ta thaáy thaân naøy, voïng töôûng naøy laø ta, neân nhöõng gì cung caáp cho thaân naøy ñöôïc khoûe, ñöôïc sung tuùc maø ngöôøi khaùc ñoaït ñi thì ta töùc giaän leân. Ta nghó vieäc gì ñuùng maø ai noùi khaùc thì noåi giaän. Nhö vaäy khoå laø do chaáp thaân, chaáp taâm maø ra. Neáu bieát thaân naøy khoâng thaät, yù nghó khoâng thaät thì ñaâu coøn chaáp, ñaâu coøn giaän ai, nhôø theá moïi khoå aùch ñeàu qua heát. Ngöôøi ta chöûi, mình cöôøi chôi thoâi. Coù gì thaät maø phaûi khoå, phaûi giaän, giaønh hôn, giaønh thua. Anh khoâng thaät, toâi khoâng thaät, caùi chöûi cuõng khoâng thaät luoân neân chæ cöôøi vui thoâi.

Ngöôïc laïi, neáu thaáy thaät thì ñoäng tôùi xaùc thòt lieàn ñau töùc, ñoäng tôùi yù kieán traùi mình lieàn saân giaän. Roõ raøng do chaáp thaân, chaáp taâm maø mình khoå. Vì vaäy kinh Baùt Nhaõ nhaéc cho chuùng ta soi thaáy naêm uaån laø khoâng thì qua heát thaûy khoå naïn. Vieäc tu heát söùc giaûn ñôn, khoâng phaûi caàu Phaät hay caàu ai laøm cho mình heát khoå, chæ caàn thaáy roõ naêm uaån khoâng thaät laø heát khoå.

Naêm uaån coù saéc, thuoäc veà vaät chaát; thoï, töôûng, haønh, thöùc thuoäc veà taâm; caû hai ñeàu khoâng thaät. Bieát roõ nhö vaäy thì khoå naïn naøo cuõng qua heát, chôù khoâng phaûi Phaät hay Boà-taùt, thaàn thaùnh naøo cho mình heát khoå naïn. Heát khoå naïn laø do trí tueä cuûa chuùng ta soi thaáy thaân naêm uaån khoâng thaät. Kinh daïy moät caâu thoâi chuùng ta tu caû ñôøi. Tu laø phaûi soi laïi chôù khoâng phaûi phoùng ra. Nhöng hieän nay ña soá ngöôøi tu caàu xin nhieàu hôn soi laïi.

Xeùt hai phaàn vaät chaát vaø tinh thaàn: Saéc laø saéc chaát töùc theå xaùc khoâng thaät. Thoï, töôûng, haønh, thöùc töùc tinh thaàn cuõng khoâng thaät. Thaáy roõ nhö vaäy laø giaùc, meâ giaùc caùch nhau chaúng bao xa. Thaáy thaân thaät, caùi suy gaãm thaät laø meâ. Thaáy thaân khoâng thaät, caùi suy gaãm khoâng thaät laø giaùc.

Trong kinh Vieân Giaùc coù vò Boà-taùt thöa hoûi Phaät:

- Baïch Theá Toân, theá naøo laø voâ minh ?

Phaät ñaùp:

- Chaáp thaân töù ñaïi duyeân hôïp laø thaät cuûa mình, chaáp taâm suy nghó laêng xaêng laø taâm thaät cuûa mình laø voâ minh.

Heát voâ minh laø giaùc. Nhö vaäy meâ giaùc nhö trôû baøn tay thoâi, gaàn moät beân maø mình tu hoaøi khoâng ñöôïc, taïi sao ? Taïi vì meâ chaáp thaám saâu laâu ñôøi quaù roài. Ngaøy nay ñoïc kinh Phaät, nghe quyù thaày giaûng chæ môùi loùe leân chuùt thoâi, chöa haún laø thaáy noù khoâng thaät. Chæ khi naøo ngoài laïi thaáy thaân khoâng thaät, taâm khoâng thaät, taát caû ñeàu do duyeân hôïp taïm bôï, thaáy roõ nhö vaäy thì moïi khoå naïn qua heát.

Ñöôïc vaäy soáng ôû ñaây cuõng gioáng nhö Cöïc Laïc, coù gì buoàn, coù gì khoå.  Chuùng ta cuõng aên, cuõng uoáng nhö moïi ngöôøi, nhöng khoâng cheâ khen buoàn giaän, khoâng meâ laàm chaáp thaân taâm laø ñöôïc. Muoán theá thì phaûi soi laïi mình, khoâng theå phoùng ra ngoaøi nöõa. Quí Phaät töû cöù phoùng ra, khoâng bieát quay laïi, neân ñi chuøa hai chuïc naêm vaãn khoâng heát phieàn naõo.

Baây giôø trôû laïi vaán ñeà tu taäp, chuùng ta ngoài thieàn ñeå laøm gì ? Ñeå nhìn laïi mình. Bôûi vì chuùng ta höôùng ra thì maét thaáy saéc, tai nghe aâm thanh, muõi ngöûi muøi höông, löôõi neám vò, gioù thoåi xuùc chaïm… tieáp xuùc caùc traàn. Luùc ñoù duø chuùng ta coù tu vaãn bò aûnh höôûng beân ngoaøi nhieàu. Chæ khi ngoài yeân, maét nhìn xuoáng, gaùc heát naêm traàn beân ngoaøi, khoâng cho noù loâi cuoán nöõa. Neân giôø ngoài thieàn laø giôø ngoài ñeå soi laïi. Soi theá naøo ?

Phöông tieän ban ñaàu, chuùng ta duøng hôi thôû hít voâ thôû ra ñeám moät, hít voâ thôû ra ñeám hai, … nhö chôi vaäy. Nhöng nhôø nhôù hôi thôû ra hôi thôû voâ, hôi thôû thì ôû trong neân chuùng ta môùi phaûn quan. Thaáy hôi thôû voâ, hôi thôû ra ñeàu ñaën nhö vaäy, neáu thôû ra maø khoâng hít voâ thì cheát. Roõ raøng thaân taïm bôï phaûi khoâng ? Vöøa khôûi nghó vieäc gì lieàn buoâng, mình töï nhaéc voïng töôûng hö doái khoâng thaät. Thaân naøy do töù ñaïi hôïp thaønh. Hôi thôû laø goác, thôû ra khoâng hít vaøo laø cheát neân söï soáng raát moûng manh. Ñaõ moûng manh laïi coäng theâm caùi taâm chôït coù, chôït khoâng laø voïng töôûng hö doái. Taäp soi saùng laïi mình nhö vaäy, goïi laø tænh giaùc.

Ngaøi Ñaïo Nguyeân ôû Nhaät Baûn noùi: “Moät giôø ngoài thieàn laø moät giôø laøm Phaät.” Taïi sao ? Giôø ngoài thieàn laø giôø giaùc, coøn giôø ôû ngoaøi laø giôø meâ. Trong moät ngaøy, quí Phaät töû coù ñuû thöù chuyeän. Thaáy chuyeän naøy, nghe chuyeän kia toaøn laø phoùng ra ngoaøi, chôù khoâng quay laïi. Coøn giôø ngoài thieàn laø giôø quay laïi mình. Theo hôi thôû, thaáy voïng töôûng, buoâng; ñoù laø nhìn laïi mình, tænh giaùc roõ raøng, khoâng bò meâ laàm. Luùc tænh giaùc ñoù khoâng phaûi laø Phaät laø gì ? Phaät laø giaùc. Chuùng ta ñang giaùc neân chuùng ta laø Phaät.

Sôû dó ngoài thieàn nguû guïc bò ñaùnh laø sao ? Bôûi vì troïng taâm laø phaûi giaùc. Chuùng ta ngoài nguû meâ neân ñaùnh cho tænh, khoâng ñeå meâ nöõa. Hieåu vaäy môùi bieát taïi sao nhaø thieàn khaét khe. Vì sôï mình meâ theo caûnh, hoaëc si meâ khoâng bieát gì neân phaûi laøm cho mình tænh, tænh ñoù laø giaùc. Ñöôïc vaäy moät giôø ngoài thieàn laø moät giôø laøm Phaät, chôù ngoài nguû khoø khoø thì laøm Phaät sao ñöôïc.

Chuùng ta phaûi hieåu roõ yù nghóa quaùn hôi thôû. Nhieàu khi chuùng ta thöïc taäp maø khoâng hieåu neân naém khoâng vöõng, tu nhö vaäy seõ khoâng ñi tôùi ñaâu. Hôi thôû voâ ra xem nhö chuyeän taàm thöôøng, nhöng nhôø nhôù hôi thôû maø chuùng ta quay laïi. Neáu khoâng nhôù hôi thôû thì taâm mình chaïy rong. Tu laø phaûi quay laïi soi saùng chính mình. Nhôø theo doõi hôi thôû voâ ra, luùc thôû khì maø khoâng hít laïi laø cheát. Chæ coù maáy giaây ñoàng hoà thoâi, môùi bieát nhö vaäy söï soáng khoâng beàn, khoâng thaät. Bao nhieâu ñoù ñuû ñeå chuùng ta chöùng nghieäm ñöôïc cuoäc soáng naøy.

Ñeán voïng töôûng, nieäm naøy nhaûy ra nieäm kia nhaûy voâ, chuùng ta buoâng, noù maát; ñeå thaáy taâm naøy cuõng khoâng thaät. Thaáy thaân khoâng thaät, thaáy taâm cuõng khoâng thaät, khoâng phaûi tænh giaùc laø gì ? Neân giôø ngoài thieàn laø giôø tænh giaùc, giôø ngoài thieàn laø giôø toái quan troïng, chöù khoâng phaûi taàm thöôøng. Khi tænh giaùc ñöôïc roài, chuùng ta môùi thaáy roõ ñöôïc mình. Thaáy thaân naøy khoâng thaät, taâm naøy khoâng thaät thì moïi coá chaáp theo ñoù raõ tan. Chaáp ñaõ khoâng coøn thì khoå ñau theo ñoù heát. Ñaây môùi chæ laø chaëng soá moät thoâi.

Toâi xin hoûi nhöõng vò tu hôi laâu moät chuùt, khi ngoài thieàn chöøng naêm ba phuùt, trong taâm khoâng nghó nhôù gì heát, luùc ñoù chuùng ta coù bieát khoâng ? Daï coù bieát. Nhö vaäy, coù mình hay khoâng coù mình ? Coù mình.

Neáu caùi nghó laø mình thì khi khoâng nghó laø khoâng coù mình. Khoâng nghó maø coù mình thì caùi nghó khoâng phaûi laø mình roài. Baáy nhieâu ñoù ñuû chöùng minh caùi suy nghó khoâng phaûi laø mình, vì noù chôït coù chôït khoâng. Nhöõng thöù laêng xaêng laëng heát thì tri giaùc haèng höõu. Ñoù laø mình roài, thöïc teá ñaâu coù xa. Nhö vaäy, caùi mình chaân thaät ñoù khoâng phaûi laø caùi suy nghó. Nghó suy laø sinh dieät taïm bôï, khoâng phaûi chaân thaät. Coøn khoâng nghó maø haèng bieát, coù tieáng ñoäng lieàn nghe, hình aûnh ñeán lieàn thaáy, gioù chaïm thì maùt v.v… yeân tónh saùng suoát khoâng nghó ngôïi gì heát, ñoù chính thaät laø mình.

Thöôøng nhöõng gì ñoäng laø voâ thöôøng sinh dieät. Thaân ñoäng cho neân thaân voâ thöôøng sanh dieät, taâm ñoäng neân taâm voâ thöôøng sinh dieät. Chaáp thaân voâ thöôøng sinh dieät laø thaân mình, chaáp taâm voâ thöôøng sinh dieät laø taâm mình, ñoù laø sai laàm. Neáu buoâng hai thöù chaáp ñoù, chæ nhaän caùi khoâng ñoäng, khoâng sinh dieät, khoâng coù töôùng traïng voâ thöôøng, haèng yeân tónh saùng suoát ñoù, thì laøm gì bò daãn ñi trong luaân hoài.

Coù tu roài, chuùng ta seõ thaáy noù roõ raøng, khoâng coøn nghi ngôø gì heát. Soáng ñöôïc vôùi nhöõng phuùt giaây chaân thaät, ta môùi thaáy khi suy nghó döùt baët thì chaân thaät hieän tieàn, chôù khoâng phaûi khoâng coù. Chuùng ta khoâng nhaän ra noù laø vì mình cöù suy nghó hoaøi, heát chuyeän naøy tôùi chuyeän kia, maõi chaïy theo nhöõng suy nghó thì laøm sao bieát raèng khi khoâng suy nghó, laïi coù caùi chaân thaät. Vì vaäy noùi thieàn deã ñònh. Ñònh laø döøng heát nhöõng suy nghó. Döøng heát suy nghó thì caùi chaân thaät hieän tieàn. Nhaän ra caùi ñoù thì tænh thì giaùc, goïi laø giaùc ngoä. Töùc thaáy ñöôïc leõ thaät cuûa thaân taâm, giaû bieát giaû, thaät bieát thaät. Ñoù laø kieán taùnh, laø thaáy ñaïo. Ñôn giaûn vaäy thoâi.

Trong nhaø Phaät daïy thaân, mieäng, yù taïo taùc caùc nghieäp, maø chuû yeáu laø yù. YÙ nghó toát, mieäng noùi toát, thaân laøm toát. YÙ nghó xaáu, mieäng noùi xaáu, thaân laøm xaáu. YÙ laø chuû taïo nghieäp. YÙ nghó naøy laëng ñi thì coøn caùi gì taïo nghieäp. Nghieäp laø goác daãn chuùng ta ñi trong luaân hoài sinh töû. Neáu heát nghieäp thì caùi gì daãn chuùng ta nöõa, nhö vaäy khoâng giaûi thoaùt laø gì?

Cho neân giaùc ngoä ñöôïc thaân voâ thöôøng, taâm sinh dieät, thì caùi chaân thaät hieän tieàn khoâng sinh, khoâng dieät. Soáng ñöôïc vôùi caùi chaân thaät naøy thì khoâng coøn taïo nghieäp ñi trong luaân hoài sanh töû nöõa. Nhö vaäy roõ raøng tu laø ñeå giaûi thoaùt sanh töû.

Muïc ñích cuûa chuùng ta tu khoâng gì khaùc hôn troïng taâm cuûa ñöùc Phaät daïy “xoay laïi con ngöôøi”. Vì con ngöôøi laø toái thöôïng. Duø coù bay ñöôïc treân hö khoâng (baây giôø chuùng ta ñi maùy bay phaûn löïc), hay caát nhaø laàu chín chuïc taàng v.v… ñeàu laø voâ thöôøng, nay coøn mai maát. Chæ coù trôû laïi taâm chaân thaät khoâng hình khoâng töôùng cuûa mình, laø khoâng voâ thöôøng; haèng giaùc khoâng ñoäng neân khoâng sinh dieät. Ñoù môùi laø chaân thaät. Ñöôïc vaäy chuùng ta seõ tin lôøi Phaät daïy khoâng hö doái.

Hoâm nay toâi nhaéc taát caû quí Phaät töû hieåu ñöôïc caên baûn cuûa vieäc tu haønh. Vaäy töø ñaây veà sau huynh ñeä hoøa hôïp vôùi nhau, vôùi tö caùch cö só vöøa lo ñôøi, vöøa lo ñaïo. Lo ñoù chính laø lo cho mình. Ñeå ngaøy mai quí vò coù nhaém maét, duø chöa heát nieäm sinh dieät thì cuõng sinh dieät trong caûnh toát. Baèng nhö ñöôïc heát sinh dieät thì thaûnh thôi töï taïi, coøn gì quí hôn !

Mong quí Phaät töû noã löïc tinh taán tu haønh.

]