XI- QUAÙN TAM THÔØI MOÂN

Laïi nöõa, taát caû phaùp khoâng, vì côù sao ? Vì nhôn cuøng phaùp coù nhôn (quaû) thôøi tröôùc, thôøi sau, ñoàng thôøi sanh khoâng theå ñöôïc. Nhö noùi :

Neáu phaùp tröôùc, sau, ñoàng

Ñeàu laø khoâng thaønh ñöôïc

Phaùp aáy töø nhôn sanh

Laøm sao seõ coù thaønh.

Tröôùc nhôn sau coù nhôn (quaû), vieäc aáy khoâng phaûi. Taïi sao ? Neáu tröôùc nhôn sau töø nhôn sanh thì, khi nhôn tröôùc aét khoâng coù nhôn (quaû), vôùi caùi gì laøm nhôn ? Neáu tröôùc coù nhôn (quaû) sau nhôn thì, khi khoâng nhôn coù nhôn (quaû) ñaõ thaønh, duøng nhôn laøm gì ? Neáu nhôn, coù nhôn (quaû) ñoàng thôøi, aáy cuõng khoâng nhôn, nhö söøng traâu ñoàng thôøi sanh, söøng traùi maët khoâng theå laøm nhôn nhau. Nhö theá, nhôn chaúng phaûi laø nhôn cuûa quaû, quaû chaúng phaûi laø quaû cuûa nhôn, vì ñoàng thôøi sanh. Theá neân, ba thôøi nhôn quaû ñeàu khoâng theå ñöôïc. Hoûi : OÂng phaù phaùp nhôn quaû trong ba thôøi cuõng chaúng thaønh : Neáu tröôùc coù phaù sau coù bò phaù, chöa coù bò phaù, phaù aáy laø phaù caùi gì : Neáu tröôùc coù bò phaù sau coù phaù, bò phaù ñaõ thaønh ; duøng phaù laøm gì ? Neáu phaù, bò phaù ñoàng thôøi, aáy cuõng khoâng nhôn, nhö söøng traâu ñoàng thôøi sanh, vì söøng traùi maët khoâng laøm nhôn nhau, nhö theá, phaù chaúng laøm nhôn bò phaù, bò phaù chaúng laøm nhôn phaù.

Ñaùp : OÂng trong phaù bò phaù cuõng coù loãi aáy. Neáu caùc phaùp khoâng thì khoâng phaù khoâng bò phaù, nay oâng noùi khoâng aét thaønh choã toâi noùi. Neáu toâi noùi phaù bò phaù ñònh coù, neân khôûi naïn vaán naøy. Vì toâi chaúng noùi bò phaù ñònh coù, chaúng neân khôûi naïn vaán naøy.

Hoûi : Con maét thaáy nhôn thôøi tröôùc nhö thôï goám laøm bình. Cuõng coù nhôn thôøi sau, nhö ñeä töû coù thaày, nhö daïy doã ñeä töû roài thôøi gian sau môùi bieát ñeä töû. Cuõng coù nhôn ñoàng thôøi nhö ñeøn vaø aùnh saùng. Neáu noùi nhôn thôøi tröôùc, thôøi sau, ñoàng thôøi khoâng theå ñöôïc, vieäc aáy khoâng phaûi.

Ñaùp : Nhö thôï goám laøm bình, duï aáy khoâng phaûi. Taïi sao ? Neáu chöa coù bình, thôï goám vôùi caùi gì laøm nhôn ? Nhö thôï goám, taát caû nhôn tröôùc ñeàu khoâng theå ñöôïc. Theá neân, oâng noùi nhôn tröôùc quaû sau, khoâng hôïp ñaïo lyù. Nhôn thôøi gian sau cuõng nhö theá khoâng theå ñöôïc, neáu chöa coù ñeä töû caùi gì laø thaày ? Theá neân, nhôn thôøi gian sau cuõng khoâng theå ñöôïc. Neáu baûo nhôn ñoàng thôøi nhö ngoïn ñeøn vaø aùnh saùng, aáy cuõng laø nhôn ñoàng nghi, ngoïn ñeøn aùnh saùng ñoàng thôøi sanh, laøm sao laøm nhôn nhau?

Vì nhôn duyeân nhö theá, neân bieát taát caû phaùp höõu vi, phaùp voâ vi, chuùng sanh cuõng khoâng.